Polskie małe i średnie przedsiębiorstwa po akcesji – pierwsza próba oceny Konferencja:

1. Polskie małe i średnie przedsiębiorstwa po akcesji – pierwsza próba oceny Konferencja: Warszawa, 8 luty 2005r. dr Maciej H. Grabowski Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową www.ibngr.edu.pl

2. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny Wpływ integracji na sektor MSP w Polsce – główne hipotezy, zagrożenia i szanse Sektor MSP a koniunktura w 2004r. Sektor MSP – oczekiwania a rzeczywistość Przedsiębiorca a fundusze strukturalne – pierwsze oceny Zjawiska nieprzewidziane Perspektywy

3. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny Cztery efekty członkostwa – główne hipotezy Efekty związane z kreacją i przesunięciem handlu – duże i zróżnicowane sektorowo znaczenie tego czynnika Efekty związane z pełnym wprowadzeniem zasad Jednolitego Rynku (efekty dochodowe i dostosowawcze firm) - znaczenie zróżnicowane i umiarkowane Efekty przepływu kapitału i pracy (dostęp do kapitału, stopniowe wyższe ceny pracy) - znaczenie jednorodne, umiarkowanei rozciągnięte w czasie Efekty związane z narzędziami polityki gospodarczej uruchamianej przez UE (m.in.fundusze) - duże i jednorodne znaczenie

4. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny Spodziewane rezultaty - hipotezy Efekty członkostwa, po stronie kosztów dostosowawczych występujących w gospodarce są dobrze określone i pewne Efekty po stronach korzyści są potencjalne i zależą od aktywności i obarczone są większym błędem szacunku Wzrost konkurencji przez zmniejszenie kosztów tranzakcyjnych (np. kolejek na granicach) Wzrost koncentracji, głównie w przemysłach tradycyjnych konkurujących ceną

5. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny Spodziewane zagrożenia w sektorze MSP - hipotezy Koszty dostosowań: - normy techniczne, sanitarne, ochrony zdrowia, ochrony konsumentów Koszty spełnienia norm ochrony środowiska Zagrożenia związane z rynkiem: - podnoszenie płac, - zwiększona konkurencja na rynku krajowym (np. wyższe koszty marketingu), Zagrożenia związane z aprecjacją

6. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny Spodziewane szanse w sektorze MSP - hipotezy Zmniejszenie ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej Łatwiejszy dostęp do rynków UE, w tym krajów nowoprzyjętych Wzrost popytu wewnętrznego: inwestycyjnego i konsumpcyjnego Zmniejszenie ryzyka kursowego i kosztu kapitału

7. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny MSP a koniunktura po akcesji Wysoki wzrost PKB (5,5%) przy „zdrowej” strukturze: - po stronie popytowej (inwestycje 4,4 i konsumpcja 3,7); - po stronie podażowej (prod. przemysłowa i usługi) Poprawa rentowności przemysłu - w 18 działach, pogorszenie w 5, ale największa poprawa w działach zdominowanych przez duże firmy (np. górnictwo i prod. metali) Poprawa rentowności w budownictwie i usługach (handel, transport, hotele, obsługa firm) Silny wzrost eksportu 15,7% i importu 14,1% Słaby wzrost wynagrodzeń i powolny spadek bezrobocia

8. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny MSP a koniunktura po akcesji - wnioski Dobra koniunktura osłabiła hipotetyczne negatywne skutki akcesji (wzrost konkurencji i wzrost kosztów) Poprawa nastąpiła w działach przemysłu o silnym znaczeniu sektora MSP: meblarski, prod. Art. Spoż., prod. Drewna, prod. odzieży W dziale sprzedaż i naprawa pojazdów mechanicznych niewielka poprawa rentowności, ale jest to obserwacja z niepełnej populacji firm (bez małych) – ten dział prawdopodobnie znacznie, ale w sposób nietrwały poprawił wskaźniki finansowe w 2004r. GUS szacuje, że w 2004 r. nastąpił wzrost liczby spółek prawa handlowego (+5,5%) i spadek liczby podmiotów osób indywidualnych (-1,2%) – brak znaczących zmian, choć może to sugerować wzrost średniej wielkości firmy

9. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny Sektor MSP – oczekiwania a rzeczywistość Przedsiębiorcy oczekiwali bardziej stabilnego regulacyjnego środowiska działania. Rok 2004 przyniósł wiele i znaczących zmian prawnych m.in. związanych z akcesją ...z których ustawa o VAT (i część rozporządzeń np. dot. tranzytu) jest najczęściej krytykowana Obawy związane z koniecznością uzyskiwania certyfikatów (i ponoszenia kosztów) nie sprawdziły się (raport prof. Michałka)

10. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny Sektor MSP – oczekiwania a rzeczywistość Wzrost eksportu do krajów UE był w niektórych branżach wyższy niż oczekiwany, np. przemysł art. Spożywczych, transport drogowy. Brak znaczącego zwiększenia konkurencji z firm krajów UE Brak zauważalnego procesu koncentracji ( efekt dobrej koniunktury??) Niewielki efekt aprecjacji (2003 4,40 zł za euro; II poł. 2004 4,32zł)

11. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny Przedsiębiorcy a fundusze strukturalne Przedsiębiorca i jego potrzeby • Raczej formalizm niż potrzeby (np. wymóg zaciągania kredytów) • Skomplikowanie (mnogość form) • Priorytet inwestycyjny słabo uwzględniony • Zasady • Formalizm, czyli ilość a nie jakość • Centralizm (opinie z RIF – decyzje w centrali) • Brak wyraźnych priorytetów • Podmioty realizujące • Ryzyko psucia rynku usług wsparcia (np.ośrodki szkolące) • Przeciążenie centrum (kilkadziesiąt tysięcy wniosków) • wydłużenie procedur (obecnie 41 dni, ocena 60 dni, wypłata??) ... ale ilość wniosków z firm formalnie zaakceptowanych jest bardzo wysoka (dodatkowy efekt edukacyjny)

12. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny Zjawiska nie przewidziane Ograniczenie dostępu do rynków poza UE, głównie WNP np. branża spożywcza Szybka adaptacja do nowych możliwości (i korzystanie z nich) np. zakładanie firm usługowych w Niemczech przez firmy z zachodniej Polski, usługi na zachodzie Polski Znaczny wzrost eksportu art. spożywczych i wzrost cen w kraju (art. żywnościowe +8%) Znaczny import samochodów używanych (ponad 800 tys.) i wzrost popytu na usługi (w szczególności w małych firmach) Niska migracja, ale trudno zastępowalnych pracowników

13. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny WNIOSKI Szybka adaptacja i wysoka elastyczność działania większości firm MSP (na rynku i w sięganiu po wsparcie) Niektóre hipotezy dotyczące wpływu akcesji na sektor MSP nie spełniły się, ale to nie oznacza, że nie mogą wystąpić w średnim okresie np. aprecjacja, procesy koncentracyjne, wzrost konkurencji Część zjawisk, które wystąpiły po akcesji mają charakter skokowy i jednorazowy (np.ograniczenie kosztów tranzakcyjnych, import samochodów używanych, dostosowanie do norm)

14. Rozwój MSP po akcesji – próba oceny Dziękuję za uwagę