Kształtowanie i badanie opinii publicznej

1. Kształtowanie i badanie opinii publicznej dr Olga Kurek-Ochmańska e-mail: okurek@wsiz.rzeszow.pl konsultacje: piątek 13:00-15:00 p. RA 6

2. Tematyka zajęć 1. Pojęcie opinii publicznej. Rola opinii publicznej w życiu społecznym. 2. Etapy procesu badawczego. 3. Sondaż jako podstawowa metoda badania opinii publicznej. 4. Manipulowanie wynikami sondaży. 5. Spirala milczenia i ustanawianie agendy.

3. Literatura • E. Noelle-Neumann, Spirala Milczenia, Poznań 2004. • A. Pratkans, E. Aronson, Wiek propagandy, Warszawa 2003. • R. Dyoniziak, Sondaże a manipulowanie społeczeństwem, Kraków 1997. • Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań 2001 • M. Szreder, Metody i techniki sondażowych badań opinii, Warszawa 2004.

4. Warunki zaliczenia ćwiczeń • W skład oceny końcowej wchodzą następujące kryteria: Aktywność – 20p. Projekt ankiety– 30p. Kolokwium zaliczeniowe – 50p. • Ocena końcowa wynika z następujących przedziałów punktowych: 91 p. -100 p. – bdb (5,0) 81 p. – 90 p. - +db (4,5) 71 p. - 80 p. – db (4,0) 61 p. – 70 p. - +dst (3,5) 51 p. – 60 p. – dst (3,0) 0 p. – 50 p. – ndst (2,0)

5. Projekt ankiety – 30p. • Problem badawczy: Opinie mieszkańców Rzeszowa na temat funkcjonowania publicznego transportu w mieście. • Ankieta powinna zawierać m.in. 15 pytań zróżnicowanych pod względem formy i typu pytania kwestionariuszowego. • W ankiecie powinna znaleźć się metryczka, adekwatna do problemu badawczego. • Ankieta powinna być podzielona na część wstępną, właściwą, pytania metryczkowe oraz podziękowania za wzięcie udziału w badaniu. • Termin oddania: 14 dni od dzisiejszych zajęć. • Forma oddania: wersja elektroniczna wysłana na adres okurek@wsiz.rzeszow.pl

6. Warunki zaliczenia kursu DL • 5 pytań testowych jednokrotnego wyboru z treści zawartych w kursie DL na kolokwium zaliczeniowym; • 3 posty na AFD z analizą trzech wybranych sondaży (m.in.temat sondażu, instytucja przeprowadzająca, użyte techniki sondażowe, próba badawcza, czas i miejsce realizacji sondażu, główne wnioski, link do źródła); do 15 grudnia 2014 • udział w 1 godzinie CZATU akademickiego.

7. I) Pojęcie opinii publicznej. Rola opinii publicznej w życiu społecznym.

8. Kiedy myślę „opinia publiczna” to widzę…?

9. „Opinia publiczna jest niewidzialną i tajemniczą potęgą, której nic nie jest w stanie się oprzeć, nic nie jest od niej bardziej zmienne, bardziej nieokreślone i silniejsze. A przy tym, przy wszystkich swych kaprysach, jest ona znacznie częściej, niż się wydaje, prawdziwa, rozsądna, sprawiedliwa” Napoleon Bonaparte

10. „Chcę, żeby zrobiono to, czego ludzie sobie życzą, moje zadanie polega na tym, by ustalić, czego chcą” Abraham Lincoln

11. DEFINICJA OGÓLNA • Opinia publiczna danej społeczności to zbiór dominujących w niej opinii w kwestiach publicznych ważnych dla tej społeczności w danym czasie. • Opinia publiczna wyraża aprobatę bądź dezaprobatę społeczeństwa względem kwestii istotnych z punktu widzenia ogółu.

12. Historia pojęcia • Instytucja ditta di borsa(opinia giełdy) w starożytnym Rzymie. • Termin wprowadził Jacques Necker, minister finansów Ludwika XVI, który dostrzegł jej zastosowanie we wszelkich przedsięwzięciach politycznych. • W XIX w. termin ten stał się problemem refleksji filozofów i teoretyków polityki, którzy rozważali w jaki sposób indywidualne przejawy woli zamienić na wolę państwa.

13. Podstawowe założenia • w każdym społeczeństwie istniejąkwestie publiczne, dotyczące każdej jednostki do niej należącej; • poglądy publiczne można komunikować, poddawać analizie i krytyce; • ważnymi kwestiami publicznymi są te problemy, które opinia dominująca uznaje za wymagające rozwiązania wspólnymi zasobami danej społeczności; • problemy publiczne są ważne oraz dotyczą całego społeczeństwa, a nie tylko pojednynczych grup społecznych.

14. RODZAJE PUBLICZNOŚCI

15. Czy opinia publiczna dotyczy tylko spraw teraźniejszych i krajowych?

16. Opinia publiczna może dotyczyć spraw zarówno teraźniejszych jak i przeszłych; choć skupia się na sprawach krajowych, dotyczy również problemów o charakterze globalnym, czy spraw znajdujących się na styku spraw wewnętrznych i zagranicznych. • Postawy Polaków względem wejścia do strefy Euro. • Postawy Polaków względem stanu wojennego. • Opinie Polaków o kryzysie gospodarczym w Grecji.

17. Czy opinia publiczna a opinia społeczna to tożsame pojęcia?

18. Często obok terminu opinia publiczna używa się określenia opinia społeczna, które jest pojęciem szerszym. • Opinia społeczna dotyczy problemów nie wiążących się bezpośrednio z polityką, rządzeniem i władzą, takich jak wychowanie, transplantacja organów, aborcja, eutanazja, kara śmierci, system wartości materialnych i niematerialnych, satysfakcja z poziomu życia, itp.

19. Opinia publiczna a opinia społeczna

20. Kto ma wpływ na kształtowanie opinii publicznej?

21. KREATORZY OPINII PUBLICZNEJ

22. Jakie funkcje w demokratycznym społeczeństwie spełnia opinia publiczna?

23. FUNKCJE OPINII PUBLICZNEJ

24. Jakie czynniki mają wpływ na tworzenie się procesu opiniotwórczego?

26. Postawa - definicja „Postawa to trwała ocena – pozytywna lub negatywna - ludzi, wydarzeń, zjawisk społecznych, obiektów i pojęć”

27. Krótka historia badań opinii publicznej • W USA w 1935 powstał pierwszy Instytut Opinii Publicznej w Princeton założony przez socjologa i statystyka George'a Horace Gallupa - przeprowadzano badania opinii publicznej o nazwie Gallup poll, dotyczące opinii publicznej, oddziaływania reklamy i czytelnictwa. • Pierwsze badania opinii publicznej miały miejsce jeszcze przed Gallupem. W 1883 roku Charles H. Taylor, wydawca Boston Globe dla obliczenia wstępnych wyników głosowania posłużył się sondażem, by na tej podstawie przewidzieć ostateczny wynik wyborów.

28. Historia badań opinii publicznej w Polsce • W PRL niewiele było badań opinii publicznej. • W latach 1948-1956 władze zabraniały tego typu badań, później były one prowadzone tylko na pewne tematy i cenzurowane, część badań była utajniona, powstawały na zlecenie różnych organów władzy. • W 1958 roku powstał OBOP (Ośrodek badania Opinii Publicznej), a po stanie wojennym w 1982 roku powstało CBOS (Centrum Badania Opinii Społecznej). • Jednak dopiero po roku 1989 pojawiły się sondaże czy prognozy wyborcze dla partii i polityków, często publikowane w środkach przekazu.

29. Jakie znasz pracownie sondażowe badające opinię publiczną?

31. II) Prezentacja i interpretacja wyników badań opinii publicznej

32. Prezentując wyniki badań opinii publicznej w mediach, czytelnicy powinni znaleźć: • Nazwę instytucji badawczej • Określenie badanej populacji • Liczebność zrealizowanej próby i metoda jej doboru • Termin zebrania danych • Metodę zbierania danych • Dokładne sformułowanie pytania

33. Ćwiczenie Należy odpowiedzieć na poniższe pytania: • Jakie można zauważyć różnice i podobieństwa w prezentacji wyników badań opinii publicznej w przedstawionych przykładach? • Jakie stałe elementy występują w każdym z tych przykładów? • Która z prezentacji wyników badań opinii publicznej została przygotowana z zachowaniem podstawowych zasad informowania czytelników o rezultatach badań?

41. Ćwiczenie • Należy zapoznać się z wynikami badań opinii publicznej dotyczącymi poniższych trzech tematów: 1. „Stosunek Polaków do innych narodów” 2. „Polacy o rozwodach” 3. „Opinie na temat dopuszczalności tzw. uboju rytualnego” • Należy odpowiedzieć na poniższe pytania: 1. Jakie elementy mają wpływ na taki właśnie kształt opinii publicznej? 2. Jaki wpływ na wyniki badań mają wartości o charakterze religijnym oraz edukacyjnym? 3. Czy ukazany stan opinii publicznej jest podatny na szybkie zmiany (czy wyniki obrazują opinię krótko czy długotrwałą)? 4. Czy wyrażona w badaniach opinia publiczna dostarcza wiedzy o ewentualnych potrzebach zmian?

42. III)Projektowanie procesu badawczego

43. 1. PROBLEM BADAWCZY 2. PYTANIA,TEZY I HIPOTEZY BADAWCZE 7. UOGÓLNIANIE (GENERALIZOWANIE)+ RAPORT TEORIA 6. ANALIZA DANYCH 3. WYBÓR METODY BADAWCZEJ 5. ZBIERANIE DANYCH 4. DOBÓR PRÓBY BADAWCZEJ Z OKREŚLONEJ POPULACJI

44. Problem badawczy • Bodziec intelektualny wywołujący reakcję w postaci badan naukowych. • Problem musi być jasno i precyzyjnie sformułowany w postaci zdania twierdzącego. • Problemy, których nie można empirycznie uzasadnić (nie można zidentyfikować na podst. obserwacji) lub takie, które dotyczą subiektywnych preferencji, wierzeń, wartości, czy upodobań nie poddają się badaniom.

45. Przykłady problemów badawczych • Preferencje partyjne Polaków. • Obawy Polaków w kontekście światowego kryzysu gospodarczego. • Nastroje społeczne w 2013 roku. • Stosunek Polaków do kary śmierci. • Akceptacje względem stosowania metody in vitro.

46. Formułowanie pytań badawczych • Preferencje partyjne Polaków. • Które partie cieszą się przychylnością Polaków? • Którzy polityce są godnie zaufania? • Programy których partii są według Polaków najbardziej adekwatne do sytuacji gospodarczej kraju? • Którzy politycy są ulubieńcami Polaków? • Jakie cechy powinien posiadać przywódca partii politycznej?

47. Cechy hipotez badawczych • jasno sformułowane: należy zdefiniować pojęciowo tj. za pomocą innych pojęć = definicja operacyjna • konkretne: badacz określa związki pomiędzy zmiennymi (zmienne zależne tj. wyjaśniane i niezależne tj. wyjaśniające) • sprawdzalneza pomocą dostępnych metod • nie są wartościujące, wartości wyznawane przez badacza, subiektywne preferencje nie powinny wpłynąć na proces badawczy

48. JAK STAWIAMY HIPOTEZĘ? • Hipoteza badawcza musi być wyrażona w postaci związku pomiędzy zmienna zależną, a zmienna niezależną. zmienna niezależna „Osoby o wyższym wykształceniu, częściej głosują na partie centrowe niż osoby o wykształceniu niskim” zmienna zależna

49. Przykłady hipotez • „Osoby o wyższym wykształceniu, częściej głosują na partie centrowe niż osoby o wykształceniu niskim” • „Mieszkańcy dużych miast rzadziej deklarują udział w wyborach niż mieszkańcy wsi” • „Kobiety cechują się wyższym wskaźnikiem religijności niż mężczyźni” • „Rodziny z osobą stale bezrobotną znacznie częściej narażone są na patologizację życia społecznego niż rodziny w których wszyscy dorośli członkowie są aktywni zawodowo”

50. METODA: badania terenowe TECHNIKA: sondaż NARZĘDZIE: kwestionariusz ankiety