USPRAWNIANIE DZIECI PO ZABIEGACH KARDIOCHIRURGICZNYCH

1. USPRAWNIANIE DZIECI PO ZABIEGACH KARDIOCHIRURGICZNYCH KLINIKA REHABILITACJI DZIECIĘCEJ UM W BIAŁYMSTOKU MGR KATARZYNA RACIBORSKA

2. Rehabilitacja pooperacyjna • trwa od dziesięciu do czternastu dni • rehabilitacja do pierwszej - drugiej doby po zabiegu jest prowadzona na oddziale intensywnej opieki medycznej i stanowi I okres rehabilitacji wewnątrzszpitalnej

3. Postępowanie fizjoterapeutyczne w poszczególnych dobach po zabiegu Rehabilitacja wewnątrzszpitalna w I okresie • kinezyterapia prowadzona w systemie całodobowym • ćwiczenia oddechowe – uzależnione od stopnia kontaktu z chorym U dzieci powyżej trzeciego roku życia • utrudniony kontakt- czynności wspomagające oddychanie za pomocą stymulacji słownej i czuciowej ( dłonie terapeuty układane po obu stronach klatki piersiowej – uwaga na przebieg rany pooperacyjnej- wzdłuż przebiegu żeber)

4. wykorzystuje się ćwiczenia oporujące wydech (butelka z wodą, dmuchanie w ligninę, w aparaty kulkowe) • ćwiczenia oddechowe z okresu rehabilitacji przedoperacyjnej - wspomagane pracą kończyn górnych i oddychanie torem piersiowym lub brzusznym, do trzydziestu minut • w celu rozrzedzenia wydzieliny i rozszerzenia dróg oddechowych stosuje się inhalacje • techniki oklepywania i wibracji ręcznej ułatwiają skuteczność kaszlu prowadzonego na przedłużonym , bądź przerywanym wydechu

5. jak najwcześniej stopniowo przeprowadzać pacjenta z pozycji poziomej do pionowej • po operacji wskazana jest pozycja półsiedząca lub siedząca z podparciem pod plecy; powoduje to obniżenie przepony, zwiększenie powierzchni oddechowej, poprawia jakość kaszlu • zapobieganie odleżynom- częste zmiany pozycji ułożeniowych • kontrola parametrów życiowych pacjenta: zapis pracy serca, pomiar ciśnienia tętniczego krwi, tętna, częstości oddechów, dostosowanie terapii do otrzymanych wyników

6. U dzieci poniżej trzeciego roku życia • gdy kontakt utrudniony wspomagamy oddychanie tylko za pomocą stymulacji czuciowej, • techniką pobudzającą jest zastosowanie masażu kostkami lodu okolicy pleców (wzdłuż kręgosłupa i przestrzeni międzyżebrowych) – głębokie wdechy na zasadzie odruchów • ćwiczenia oddechowe oraz bierne kończyn górnych i dolnych sprzed operacji

7. U noworodków • drogi oddechowe są krótsze i węższe niż u dorosłych, co ułatwia aspirację ciał obcych oraz bakterii głęboko aż do pęcherzyków płucnych • dbałość o czystość dróg oddechowych poprzez oklepywanie klatki piersiowej, opukiwanie i wibrację • żebra noworodka nie są jeszcze skostniałe- klatka piersiowa nie jest dostatecznie stabilna, jest miękka, nie stanowi dobrego podparcia dla przepony • stabilność zależy od mięśni międzyżebrowych, które zmniejszają napięcie w czasie snu • w czasie próby pogłębiania oddechu dochodzi do deformacji klatki piersiowej, mostek zapada się głęboko

8. Rehabilitacja wewnątrzszpitalna w II okresie • rozpoczyna się od momentu przeniesienia pacjenta z sali intensywnej opieki na oddział pooperacyjny U dzieci powyżej trzeciego roku życia • we wszystkich dobach prowadzone są ćwiczenia bierne lub wspomagane kończyn górnych i dolnych, z zasadą mobilizacji krążenia obwodowego (ćwiczenia przeciwzakrzepowe)

9. po operacji należy zachowywać pełny zakres ruchomości zgięcia i wyprostu we wszystkich stawach • intensywna gimnastyka oddechowa- ćwiczenia wspomagane • ćwiczenia oddechowe torem odpowiednim do rodzaju operacji (trzy powtórzenia w kilku seriach- 3-4) • ćwiczenia mają formę ćwiczeń czynnych, biernych, wspomaganych lub z oporem • po tych czynnościach prowokuje się odksztuszanie z taką samą częstotliwością jak ćwiczenia oddechowe- stabilizacja rany pooperacyjnej

10. , • w I i II dobie stosuje się ćwiczenia czynne kończyn górnych i dolnych, ćwiczenia przeciwzakrzepowe i ogólnousprawniające • ważną rolę odgrywają ćwiczenia mięśni brzucha, których napięcie powoduje masaż jelit- powrót ich perystaltyki, zaburzonej przez środki znieczulające • początkowo przeciwwskazaniem są ćwiczenia na długich dźwigniach (unoszenie wyprostowanych kończyn dolnych lub siad z leżenia na plecach- zbyt obciążają chorego, wykonywane przy zatrzymaniu oddechu) • wykonuje się ćwiczenia izometryczne- napinanie wybranej grupy mięśniowej bez ruchu w stawach

11. istotną rolę po zabiegu spełnia pionizacja, przeprowadzana najpóźniej w I lub II dobie • pozwala zapobiegać powikłaniom ze strony układu oddechowego, odleżynom i zastojom żylnym • pionizację można przeprowadzić na dwa sposoby- czynnie w łóżku chorego, biernie na stole pionizacyjnym

12. Poszczególne etapy pionizacji czynnej, chory samodzielnie wykonuje kolejne ruchy: • Półsiad • Siad prosty czynny lub bierny • Siad na krawędzi łóżka bez oparcia stóp o podłoże • Siad na fotelu, krześle lub taborecie • Stanie z pomocą kul i oparciem o ścianę • Stanie tylko z pomocą kul • Stanie bez kul, z trzymaniem się łóżka lub drabinek • Stanie samodzielne

13. we wszystkich wymienionych pozycjach prowadzi się ćwiczenia przeciwzakrzepowe, czynne wolne stóp, kończyn dolnych i kończyn górnych w odciążeniu, ćwiczenia równoważne • w celu zapobiegania odleżynom na początku usprawniania zleca się częste zmiany ułożenia w łóżku Pionizacja bierna: • ustalenie wyjściowego kąta nachylenia stołu- 30stopni i czasu trwania pionizacji • z każdym dniem stopniowe zwiększanie kąta nachylenia o kolejne 10 stopni, do 90stopni- pozycji pionowej

14. czas pierwszej pionizacji wynosi od trzech do pięciu minut, gdy brak objawów ubocznych, jeden etap pionizacji może trwać do trzydziestu minut- obserwacja pacjenta • stała kontrola częstości akcji serca i ciśnienia tętniczego krwi- zapobieżenie zapaści ortostatycznej- nagłej krótkotrwałej utraty przytomności spowodowanej przejściowym niedotlenieniem mózgu

15. III i IV doba rehabilitacji kardiochirurgicznej: • ćwiczenia czynne mięśni prostowników grzbietu odcinka piersiowego oraz rotatorów zewnętrznych stawów ramiennych • czas od kilku do kilkunastu minut, zależnie od potrzeb, możliwości i tolerancji chorego • prowadzone w pozycji leżącej i siedzącej kilka razy dziennie, liczba powtórzeń ćwiczeń od pięciu do ośmiu w dwóch lub trzech seriach

16. W kolejnych dobach powtarza się ćwiczenia z poprzednich dni, zwiększając liczbę powtórzeń do dziesięciu w każdej serii, wprowadza się krótkie spacery. VII i VIII doba • próba poruszania się po schodach • jazda na cykloergometrze bez oporu z prędkością około 10 km/h w czasie 5 minut • weryfikacja częstości akcji serca, ciśnienia i rytmu oddechowego • czas trwania ćwiczeń- 20-30minut

17. U dzieci w wieku do trzech lat • we wszystkich dobach po zabiegu wykonuje się te same czynności jak u dzieci starszych, z wyjątkiem terapii ułożeniowej I doba • dziecko układa się pod kątem 10-15 stopni kończynami dolnymi do dołu- zabezpieczenie przed zachłyśnięciem podczas ulewania • wysokie ułożenie główki wraz z tułowiem powoduje odciążenie przepony i ułatwia jej pracę

18. II - III doba • usunięty drenaż ze śródpiersia, pacjent układany na brzuchu • pozycja ta ułatwia podjęcie przez noworodka ćwiczeń grzbietu, unoszenia główki, wymusza odwiedzeniowe układanie stawów biodrowych • przez okres terapii przeciwwskazane jest układanie na bokach- zabezpieczenie rany pooperacyjnej i uniknięcie jej rozejścia się • kontynuowanie terapii metodą Vojty lub NDT, ćwiczenia bierne stawów oraz ćwiczenia oddechowe i techniki wspomagające odksztuszanie

19. ważnym elementem jest oczyszczanie drzewa oskrzelowego- drenaż oskrzelowy, oklepywanie i opukiwanie klatki piersiowej, masaż wibracyjny, prowokacja efektywnego kaszlu • intensywność ćwiczeń u dzieci w pierwszej jak i drugiej grupie wiekowej zmniejszamy przy przyspieszeniu akcji serca o dwadzieścia lub dwadzieścia pięć uderzeń na minutę • ćwiczenia przerywamy, gdy temperatura ciała wynosi powyżej 37,5 stopnia lub pojawia się miejscowy stan zapalny, powikłania pooperacyjne • nie są przeciwwskazane ćwiczenia oddechowe i ćwiczenia efektywnego kaszlu

20. Elementy fizykoterapii • dział medycyny wykorzystujący w leczeniu różne formy energii znajdujące się w otoczeniu człowieka, czynniki fizykalne wytwarzane przez aparaturę • stosuje się bodźce fizykalne, które rozluźniają mięśnie klatki piersiowej, działają przeciwbólowo, rozszerzają wydzielinę, powodują wzmożone wykrztuszanie lub łagodzą odruch kaszlu, przyspieszają resorpcję, pobudzają odporność chorego

21. INHALACJE • aerozoloterapia- wprowadzanie do ustroju różnego rodzaju mgieł leczniczych w celu oddziaływania na układ oddechowy • rozpylony lek w postaci aerozolu łatwo dociera przez błony śluzowe nosa i gardła do krwioobiegu- szybkie i skuteczne działanie przynosi natychmiastową ulgę • leki stosowane do wziewań po zabiegach kardiochirurgicznych działają rozkurczowo (teofilina, salbutamol, terbutalina), ułatwiające wykrztuszanie (roztwory trypsyny, hialuronidazy, Mucosolvan), przeciwzapalne (woda wapienna), zapobiegające infekcjom- antybiotyki

22. ŚWIATŁOLECZNICTWO • w rehabilitacji pooperacyjnej wykorzystuje się naświetlanie promieniami ultrafioletowymi i podczerwonymi (filtr czerwony i niebieski), światło spolaryzowane • pod wpływem promieni UV- szybszy wzrost komórek naskórka oraz zwiększenie liczby białych krwinek w miejscu naświetlania • gojenie się ran pooperacyjnych, odleżyn, innych infekcji w obrębie skóry • działanie bakteriobójcze, uelastyczniają skórę i powodują lepsze jej ukrwienie

23. promienie podczerwone rozszerzają naczynia włosowate skóry- przyspieszony przepływ krwi tętniczej przez tkanki, zmniejszenie napięcia mięśni, podwyższony próg odczuwania bólu, wzmożenie przemiany materii

24. ELEKTROTERAPIA • w leczeniu chorych wykorzystuje prąd stały oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości • elektroterapia w kardiochirurgii odnosi się do układu oddechowego • działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie, zwiększa przegrzanie i przekrwienie tkanek w miejscu stosowania • diatermia krótkofalowa- pole magnetyczne wielkiej częstotliwości • galwanizacja- prąd stały • jontoforeza- wprowadzanie do tkanek leków • prądy diadynamiczne • prądy TENS

25. Okres poszpitalny Zasady rehabilitacji poszpitalnej wczesnej • rozpoczyna się około dziesiątego dnia po operacji, trwa co najmniej sześć miesięcy- gdy nie ma powikłań, gdy wystąpią trwa dłużej od siedmiu do ośmiu miesięcy • rehabilitacja może być realizowana w oddziałach rehabilitacji, w szpitalach uzdrowiskowych, sanatoriach, w ambulatoryjnych ośrodkach rehabilitacyjnych

26. rehabilitacja po zabiegach kardiochirurgicznych u dzieci po opuszczeniu szpitala polega na powtarzania czynności z okresu szpitalnego+ trening fizyczny dostosowany do wieku i możliwości pacjenta • edukacja polega na nauczeniu prawidłowego wykonywania ćwiczeń • pacjent może wykonywać wyłącznie symetryczne ruchy ramion i obręczy barkowej, unikać przekraczania linii płaszczyzny czołowej ciała- zabezpieczenie niezrośniętego jeszcze mostka

27. nauka chorego i jego bliskich kontrolowania tętna i ciśnienia tętniczego krwi przed rozpoczęciem, w trakcie i po zakończeniu wysiłku fizycznego • zwrócić uwagę na wykonywanie ćwiczeń w niesprzyjających warunkach atmosferycznych • szkolenia w zakresie udzielania pierwszej pomocy • dokładna informacja o rodzaju choroby, wszelkich wskazań i przeciwwskazań dotyczących rodzaju aktywności ruchowej oraz ryzyku związanym z wykonywaniem nieodpowiednio dobranych zestawów ćwiczeń

28. trening dzieci w okresie poszpitalnym przeprowadzany jest w formie treningu interwałowego lub w postaci ciągłej na bieżni lub cykloergometrze rowerowym, przy stałej kontroli EKG, tętna oraz ciśnienia tętniczego • pierwsze efekty treningu obserwuje się po 4 tygodniach ćwiczeń w warunkach ambulatoryjnych • po wypisie pacjenta ze szpitala należy zwracać uwagę na odchylenia od prawidłowej postawy • kształtowanie nawyku prawidłowej postawy- reedukacja postularna

29. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ