”Senterpartiet vil byggje landet”

1. ”Senterpartiet vil byggje landet” Forslag til nytt partiprogram i Senterpartiet 2009 – 2013

2. Utgangspunktet for komiteen: • Noreg – rikt på pengar og ressursar. • Globalisering, verda vert mindre. • Vekst i folketalet globalt. • Etterspurnad etter produktiv jord, reint vatn, energiressursar. • Utfordrar den økologiske balansen. • Verdas makttyngdepunkt blir utfordra. • Senterpartiets politikk viktigare enn nokon gong!

3. Senterpartiets prinsipp som svar for framtida: • Forvaltartanken: Forvalte langsiktig for komande generasjonar. • Fordelingstanken: Dele ressursar for å gje moglegheiter for mange. • Desentralisering: Byggje samfunnet nedanifrå. Lokal forvaltning, folkestyre.

4. Ressursar: • Pengar: for investering i framtidig verdiskaping • Energi, vasskraft/olje-gass: Bidra med våre ressursar for å betre velstanden i andre land innanfor ei bærekraftig ramme • Fisk: Forvalte eit av verdas rikaste matfat for framtidig auke i folketalet • Landbruk: Eigenprodusert mat for mindre sårbarheit og lågare klimautslepp.

5. Utnytte det økonomiske handlingsrommet: • Investere i framtidig verdiskaping i Fastlands-Noreg: Infrastrukturreform. • Utnytte handlingsrommet i handlingsregelen til vegar, bane, fiberkabel og næringsretta forsking slik handlingsregelen legg opp til. • Alternative finansieringsordningar for infrastruktur og vedlikehald av skuler og kyrkjebygg

6. Skatt og avgift: • Høgare skatt på høge inntekter -større botnfrådrag • Framtidas utfordringar krev breitt skatte- og avgiftsgrunnlag • Eigedomsskatt eller alternativ kommuneskatt • Auke botnfrådraget i formueskatten • Fritak for formueskatt på arbeidande kapital • Skattefrådrag for ein-personshushaldningar • Redusere arveavgift og dokumentavgift ved generasjonsskifte i familiebedrifter

7. Samferdsle: • Trafikktryggleik: Rus, kontroll, merking, midtskiljarar • 1 milliard til rassikring kvart år • Prioritere kollektivtransport i tettbygde strok og leggje til rette for lågutsleppsbilar • Auka vedlikehald og investeringar på region– og stamvegane. • Prosjektfinansiering av større prosjekt. • Auke utbygging av dobbelt- og kryssingsspor rundt dei store byane • Doble godstransport på bane innan 2015 • Fiber til heile landet

8. Skule og utdanning: • Styrke lærarutdanninga, meir pedagogikk, meir spesialisering for ulike trinn • Auka lærartettleik framfor fleire timar • Meir praktisk retta undervisning i ungdomsskulen • Meir entreprenørskap for å skape gründerar • Betre basisfinansiering for høgskuler og universitet • Fleire studentbustader • Studielån for 11 månader • Gjennomgå kostnadsnorma for heiltidsstudenten

9. Næringsliv: • Meir forsking, utvikling og innovasjon • Fjerne arbeidsgivaravgifta dei tre fyrste åra • Fjerne revisjonsplikta for små verksemder • Fokus på reiseliv, maritim og marin næring, landbruk, energi og klima

10. Helse- og eldreomsorg: • Førebygging framfor reparasjon • Meir ”grøn omsorg” • Styrke primærhelsetenesta • Betre legedekninga knytt til sjukeheimar • Betre rekrutteringa for å ta vare på det aukande talet eldre • Forsterka sjukeheimar • Internasjonal gjennomgang av spesialisthelsetenesta