Professionalisering van het vak geestelijke verzorging

1. Professionalisering van het vak geestelijke verzorging VGVZ jaarsymposium 2012 Carlo Leget

2. Veranderingen in de zorg (Grit/Dolfsma 2002)

3. Wat is professionalisering? Verschillende theorieën: • Kenmerkenbenadering: ideaaltypische omschrijvingen. Probleem: vaak eerder de ideologie van beroepsgroep dan feitelijke praktijk. • Functionalistische benadering: verwevenheid met maatschappelijke waarden. Probleem: a-historisch, uitgaande van 1 en convergentie binnen professie • Machtsbenadering… Van der Krocht, geciteerd in: Schilderman 1998

4. Wat is professionalisering? “Professionalisering is een proces waarbij leden van een beroepsgroep op collectieve wijze, vooral gebruik makend van kennis-macht, trachten een collectieve machtspositie te verwerven en/of te verdedigen, met het doel de gebruikswaarde (de maatschappelijke behoefte aan de verleende diensten) en de ruilwaarde (de tegenprestatie voor de verleende diensten) te beheersen.”

5. Doelen van professionalisering • Deskundigheidsbevordering: standaarden van bekwaamheid • Gebruikswaarde-oriëntatie: aansluiten op behoefte, trends, imago, controle arbeidsdomein • Ruilwaarde-oriëntatie: materiële en immateriële tegenprestaties • Belangenbehartiging: dienstverlening eigen beroepsgroep, beleidsdraagvlak, samenhang • Collectieve machtsontwikkeling: strategische invloedsversterking t.o.v. andere beroepsorganisaties, overheid, opleidingen etc.

6. Botsende logica’s Politiek- bestuurlijk Burger Medisch Maat-schappelijk Patiënt Zorg-specifiek Familiair Markt Econo-misch Familielid Cliënt

7. Botsende logica’s Politiek- bestuurlijk Burger Medisch Maat-schappelijk Patient Zorg-specifiek Familiair Markt Econo-misch Familielid Client

8. Botsende logica’s Politiek- bestuurlijk Keuzes maken en aansturen: informatie Medisch Patient Transparantie van prestaties Zorg-specifiek Keuzes maken: informatie Markt Econo-misch Client

9. Soorten kennis (Harry Kunneman) • Modus 1: academisch objectiverend • Modus 2: praktisch toegepast (oplossend) • Modus 3: trage vragen rond drie brandpunten • Eindigheid en verlies • Geweld, macht, onmacht, uitsluiting • Onvervuld verlangen (niet te stillen door geld)

10. Evidence Based Medicine: hybride kennis zorgdrager zorgvrager wetenschapper

11. Evidence-based medicine "Evidence based medicine is the conscientious, explicit, and judicious use of current best evidence in making decisions about the care of individual patients. The practice of evidence based medicine means integrating individual clinical expertise with the best available external clinical evidence from systematic research. By individual clinical expertise we mean the proficiency and judgement that individual clinicians acquire through clinical experience and clinical practice. Increased expertise is reflected in many ways, but especially in more effective and efficient diagnosis and in the more thoughtful identification and compassionate use of individual patients' predicaments, rights, and preferences in making clinical decisions about their care.

12. Evidence-based medicine By best available external clinical evidence we mean clinically relevant research, often from the basic sciences of medicine, but especially from patient centred clinical research into the accuracy and precision of diagnostic tests (including the clinical examination), the power of prognostic markers, and the efficacy and safety of therapeutic, rehabilitative, and preventive regimens. External clinical evidence both invalidates previously accepted diagnostic tests and treatments and replaces them with new ones that are more powerful, more accurate, more efficacious, and safer." Sackett, D.L. et al. (1996) Evidence based medicine: what it is and what it isn't. BMJ 312 (7023), 13 January, 71-72

13. Palliatieve zorg als casus • Multidisciplinair • Terrein van contingentievragen • Traditioneel religieus gekleurd • Laatste decennia steeds meer vanuit medische wetenschap gedefinieerd • Tegelijk representatief en eigen accenten

14. EAPC – Taskforce spiritual care

15. Wie bepaalt wat kennis is? psycho- sociaal spiritueel lichamelijk

16. Het eigene van de GV-er • Inhoud • Betekenis (begrijpen versus verklaren) • Transcendente (geloven/vertrouwen versus kennen) • Werkwijze • Taal (gelaagdheid versus eenduidigheid) • Ritueel (beleven versus oplossen) • Zijn (presentie versus interventie) • Positie • Vrijplaats (maar geen eiland) • Vrij door hele organisatie (onderdeel én tegenover) • Voor patiënt en zorgverlener (dubbele focus)

17. Positiebepaling De GV-er heeft een unieke positie in de gezondheidszorg. Maar de (onderscheidende) eigenheid die het bestaansrecht garandeert is tegelijkertijd een bron van spanningen. Er is in onze tijd geen comfortabele positie meer. Het is de kunst (en uitdaging) om de spanningen vruchtbaar te gebruiken zodat er een meerwaarde zichtbaar blijft.

18. Voorbeeld: past het format van de richtlijn bij spirituele zorg? Nee: • Laatste open ruimte in de zorg • Onmogelijk i.v.m. belang kwaliteit persoon • Ongepaste knieval voor medisch model Ja: • Gebeurt al 3000 jaar (Tien Geboden) • Om zichtbaar te zijn in het systeem (formeel) • Om een basistekst te hebben (inhoudelijk)

19. Daniel Sulmasy OFM MD, The Rebirth of the Clinic. Anintroduction to Spirituality in Health Care (Washington: Georgetown UP 2006) Bruggenbouwers “One’s spirituality may be defined simply as the characteristics and qualities of one’s relationship with the transcendent” (p. 14)

20. George Fitchett: 3 niveaus Research Literacy All health care chaplains should be research literate Research Collaboration Some health care chaplains will be qualified to collaborate in research conducted by health care colleagues (co-investigators) Research Leadership Some health care chaplains will be qualified to lead research projects (principal investigators)

21. George Fitchett • Basic research literacy includes: • Attitudes about role of research in chaplaincy • Recognize importance of research for chaplains • Motivate to engage in research-related Contintuing Education activities, including journal clubs, workshops, grand rounds • Behavior about research • Reduce fear and avoidance of research-related activities such as workshops, grand rounds, research articles • Knowledge • Different approaches to the relationship between religion and science • Basic concepts needed to read and understand simple qualitative and quantitative research articles, and appropriately integrate findings into professional practice

22. Doelen van professionalisering • Deskundigheidsbevordering: standaarden van bekwaamheid • Gebruikswaarde-oriëntatie: aansluiten op behoefte, trends, imago, controle arbeidsdomein • Ruilwaarde-oriëntatie: materiële en immateriële tegenprestaties • Belangenbehartiging: dienstverlening eigen beroepsgroep, beleidsdraagvlak, samenhang • Collectieve machtsontwikkeling: strategische invloedsversterking t.o.v. andere beroepsorganisaties, overheid, opleidingen etc.

23. Ten slotte: drie stellingen • Aandacht voor de/het kwetsbare is niet gediend bij een kwetsbare positie van de GV-er • Het behoort tot de professionaliteit van de GV-er om de eigen positie te kunnen situeren en te versterken • Zonder onderbouwing en vertrouwdheid met empirisch wetenschappelijk onderzoek heeft de professionalisering van de GV-er geen schijn van kans