غربال گري SCREENING

بسم الله الرحمن الرحیم غربال گريSCREENING دکتر حسین صافی زاده فروردین 1390 منبع: درسنامه طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی، پارک، جلد اول فصل سوم

اهداف درس انتظار می رود شما با مطالعه این درس، قادر باشید: • غربالگری را توضیح دهید. • تفاوت غربالگری با بیماریابی را توضیح دهید. • انواع غربالگری را شناخته و توضیح دهید. • خصوصيات يك آزمايش غربالگري مناسب را بيان نمايید. • خصوصيات بيماري مناسب جهت غربالگري را بيان نمايید. • حساسیت و ویژگی را تعریف نمایید. • ارزش اخباری مثبت و ارزش اخباری منفی را تعریف نمایید. • حساسیت و ویژگی را محاسبه و تفسیر نمایید. • ارزش اخباری مثبت و منفی را محاسبه و تفسیر نمایید.

کوه یخ بیماری دارای نشانه بالینی آنچه پزشک می بیند • خط تماس کوه یخ با آب، نشان دهنده مرز بین بیماری آشکار و پنهانی است. مفهوم نزدیک به طیف بیماری است. بخش پنهان در زیر آب، نشانه انبوه بیماری های پنهانی است. بیماری پیش از بروز نشانه ها

افراد با فشار خون بالا افراد با فشار خون بالاي تشخيص داده شده غربال گري افراد با فشار خون عادي جامعه

مراجعه مستقيم فرد خدمات درماني براي بيماريهاي مزمن تشخيص مراقبت درمان مراجعه مستقيم فرد خدمات درماني براي بيماريهاي مزمن تشخيص مراقبت درمان ( شرايط جاري ) ( غربال گري )

غربال گري جستجوي بيماري يا نقيصه شناخته نشده بوسيله آزمون هاي عملي و سريع, معاينه و يا روش هاي ديگر در اشخاص به ظاهر سالم

غربال گري جستجوي بيماري يا نقيصه شناختهنشده بوسيله آزمون هاي عملي و سريع, معاينه و يا روش هاي ديگر در اشخاص به ظاهر سالم

غربال گري • غربال گري با معاينات بهداشتي دوره اي متفاوت است: • در حجم وسيع اجرا مي شود • نسبتاً ارزان است • وقت كمي مي گيرد • آزمون غربال گري جاي آزمون تشخيصي را نمي گيرد.

غربال گري زمان معمول براي تشخيص شناسايي شروع بيماري نقطه بحراني براي تشخيص نهايي پیامد اولين نقطه ممكن براي تشخيص آغاز بيماري A زمان غربال گري B مهلت تصميم گيري

فقدان بيماري يا عامل خطر مداخله درماني وجود بيماري يا عامل خطر غربال گري جمعيت ظاهراً سالم آزمون غربال گري مثبت ها منفي ها اقدامات تشخيصي

غربال گري و بيمار يابي • غربال گري: انجام آزمايش در جمعيت يا افرادي كه خود بدنبال مراقبت بهداشتي نمي باشند. • بيمار يابي: انجام آزمون هاي باليني و/يا آزمايشگاهي براي تشخيص بيماري در كساني كه بدليل ديگري بدنبال مراقبت بهداشتي مي آيند. • آزمون هاي تشخيصي: استفاده از روش هاي آزمايشگاهي و يا باليني براي اثبات يا رد حضور يك بيماري يا يك اختلال در فردي كه علائم و نشانه هايي دارد.

انواع غربال گري • غربال گري همگاني • غربال گري گروههاي در معرض خطر (انتخابي) • غربال گري چند مرحله اي

معيارهاي غربال گري • معيارهاي مربوط به بيماري • معيارهاي مربوط به آزمون غربال گري

معيارهاي بيماري • بيماري مشكل مهم بهداشتي باشد. • دوره پنهاني يا مرحله اوليه و بدون علامت قابل تشخيص داشته باشد. • شناخت كافي از سير طبيعي بيماري • وجود آزمون براي شناسايي بيماري • فراهم بودن تسهيلات براي تاييد تشخيص • وجود درمان موثر • وجود سياست مشخص در برخورد با بيماران • وجود شواهد كافي مبني بر كاهش مرگ و مير و ابتلا در شناسايي و درمان زودرس • فزوني منافع غربال گري بر خطرات و هزينه هاي بيماري

معيارهاي آزمون غربال گري • مقبوليت • تكرار پذيري • معتبر بودن • سادگي • بي خطر بودن • سريع بودن • آسان بودن اجرا • ارزان بودن

تكرار پذيري • گوناگوني مشاهده كننده • Intra Observer Variation • Inter Observer Variation • گوناگوني بيولوژيك (بيماران) • تغييرات در پارامتري كه اندازه گيري مي شود. • تغييرات در نحوه درك بيمار از نشانه هايش و نحوه پاسخ دهي او • بازگشت به ميانگين • خطاهاي ناشي از روش هاي فني

اعتبار Validity • آزمون تا چه اندازه چيزي را كه قرار بوده اندازه بگيرد, درست اندازه گرفته است. • حساسيت Sensitivity • ويژگي Specificity

حساسيت و ويژگي • حساسيت: توانايي يك آزمون در تشخيص درست همه كساني كه بيمارند. مثبت هاي حقيقي • ويژگي: توانايي يك آزمون براي تشخيص درست همه كساني كه بيمار نيستند. منفي هاي حقيقي

سئوال • در یک برنامه غربالگری جهت تشخیص کم کاری مادرزادی تیروئید در نوزادان، سطح سرمی TSH اندازه گیری می شود. • سئوال مطرح برای مسئولین بهداشت این است: • اگر تعدادی نوزاد واقعاً دچار کم کاری مادرزادی تیروئید باشند، آزمایش مذکور چقدر قادر است این نوزادان را شناسایی نماید؟ • این آزمون چقدر قادر است نوزادان سالم را بطور دقیق شناسایی نماید؟

مثبت هاي حقيقي مثبت كاذب منفي هاي حقيقي منفي كاذب حساسيت و ويژگي مثبت غربال گري منفي

Disease Yes No Pos. Test Neg. حساسيت و ويژگي مثبت حقيقي مثبت كاذب منفي كاذب منفي حقيقي

Disease Yes No a b Pos. Test c d Neg. a مثبت حقيقي حساسيت = = a + c بيماران حساسيت و ويژگي a + c b + d

Disease Yes No a b Pos. Test c d Neg. d منفي حقيقي ويژگي = = b + d سالم ها حساسيت و ويژگي a + c b + d

Disease Yes No a b Pos. Test c d Neg. a + c b + d حساسيت و ويژگي

سئوال • فردی 35 ساله جهت کنترل وضعیت سلامتی خود به پزشک مراجعه نموده است. پزشک نیز به همین منظور معاینات بالینی و بررسی های آزمایشگاهی را برای وی انجام داده است. در نتایج آزمایشات مشخص گردید که این فرد HBS مثبت می باشد. • در بررسی سوابق این فرد هیچ گونه دلیلی برای مثبت شدن از نظر HBS بدست نیامد. • حال این سئوال مطرح است که براساس این جواب آزمایش، چقدر می توان مطمئن بود که واقعاً این فرد HBS مثبت است؟

ارزش اخباری • قضاوت در مورد سلامت فرد(بیمار بودن یا نبودن) بر حسب نتیجه آزمون. • احتمال بیمار بودن فرد زمانی که نتیجه آزمون مثبت است. ارزش اخباری مثبت • احتمال بیمار نبودن فرد زمانی که نتیجه آزمون منفی است. ارزش اخباری منفی

ارزش اخباری مثبت • احتمال بیمار بودن فرد زمانی که نتیجه آزمون مثبت است. HIV +

ارزش اخباری منفی • احتمال سالم بودن فرد زمانی که نتیجه آزمون منفی است. HIV -

Disease Yes No a b Pos. Test c d Neg. a مثبت حقيقي ارزش اخباري مثبت = = a + b مثبت ها ارزش اخباري a + b c + d

Disease Yes No a b Pos. Test c d Neg. d منفي حقيقي = ارزش اخباري منفي = c + d منفي ها ارزش اخباري a + b c + d

خسته نباشيد

غربال گري SCREENING