Mali Saydamlık İzleme Raporu 3

1. Mali Saydamlık İzleme Raporu 3

2. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Çerçeve – Mali Saydamlık • Tanım ve Amaç • Ekonomi için Önemi • Mali Saydamlık Endeksi Çalışmaları • Süreç • Endeks tanımı • Türkiye’de Mali Saydamlık • Endeks sonuçları ve yıllık değişimler • Saydamlık İlkeleri itibariyle endeksteki değişimler • Sonuç

3. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Kamu Borç Stoku Nasıl Oluştu (1) • Bilinen Açıklar • Konsolide Bütçe Açığı • Diğer Kamu Açıkları (KİT, Yerel Yönetim, Fon vb) • Gizli Açıklar

4. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Kamu Borç Stoku Nasıl Oluştu (2) Gizli Açıklar • Nakit Karşılığı Olmayan Kağıt İhracı Faizleri, • Bütçe Dışı Kuruluşlara Verilen Kağıtlar (Tahkimler, Görev Zararları, TCMB değerleme kağıtları) • Garantili Borç Ödemeleri • Batan Bankalara ve Kamu Bankalarına Sermaye Güçlendirilmesi İçin Verilen Kağıtlar • Ayni Proje Kredileri • Kur Farkları (Nominal) • Emanet Avans Farkları • Açıklanamayan Artık

5. Mali Saydamlık İzleme Endeksi • Net kamu borç stoku 1990-2002 dönemi arasında, her yıl ortalama olarak %23,9 oranında artmıştır. • Bu artışın %51’i “gizli açıklar” dan kaynaklanmaktadır.

6. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Kaynak: IMF

7. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Mali Saydamlık • Mali Saydamlık Tanımı: • Devletin milletten aldığı kaynaklarla ne yaptığı hakkındaki tüm hikayeyi ve gerçekleri topluma doğru bir biçimde ve zamanında anlatması • Çalışmanın Temel Amacı: • Mali yönetim sisteminin performansını takip edip değerlendirebilecek bir sistem geliştirmek ve bunu sürdürmek

8. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Türkiye’de Mali Saydamlığı Önemli Kılan Dinamikler • Ekonomik Krizler • İstikrar programlarının sekteye uğraması • Borç yükünün artması, • Yüksek kamu açıkları, kronik enflasyon ve artan borç stoku • Yolsuzluk Algılaması • Hantal bürokrasi • Verimsiz Kamu Harcamaları • AB Süreci • Mali kriterler, saydamlığa verilen önem • Demokratikleşme

9. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Mali Saydamlık ve Gelir Düzeyi Mali Saydamlık Endeksi Gelir Sıralaması (azdan yükseğe) Kaynak: IMF (2005)

10. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Mali Saydamlık ve Kredi Notu Kredi Notu Mali Saydamlık Endeksi Kaynak: IMF (2005)

11. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Mali Saydamlık ve Yolsuzluk Yolsuzluğun Kontrolü Mali Saydamlık Endeksi Kaynak: IMF (2005)

12. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Mali Saydamlık İzleme Endeksi (1) Mali Saydamlık İzleme Endeksi, bir algı endeksidir. • Algı Endeksi : Konunun uzmanlarının konuya ilişkin algılarına dayanan bir değerlendirmedir.

13. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Mali Saydamlık İzleme Endeksi (2) • Diğer endekslerden ayrıştıran noktalar: • Daha kapsamlı (6 bölüm, 108 soru) • Daha dinamik (gelişmelerin izlenebileceği bir yapı) • İlk rapor Şubat 2004’de “Mali Saydamlık İzleme Raporu” olarak yayımlandı • İlk rapor bir çok uluslararası ve ülke içindeki çalışmaya referans oldu • İkinci rapor Aralık 2004’de yayımlandı

14. Mali Saydamlık İzleme Endeksi İzlenen Süreç • Yerli ve yabancı uzmanların görüşleri ile değerlendirme formu oluşturuldu • Altı temel ilke, ve bunların alt bölümleri • Konusunda uzman kişiler tarafından değerlendirildi • Bürokrasi (Maliye, Hazine, DPT, Sayıştay, YDK) • Akademisyenler, STK temsilcileri, ekonomi basını • Sonuçlar sayısallaştırıldı • 2004 yılı başında ilk defa Türkiye’de mali saydamlık düzeyi tespit edildi • 2005 Ağustosta üçüncü defa dolduruldu

15. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Mali Saydamlık İzleme Endeksi (3) • Değerlendirmedeki 6 temel ilke: • Kamu sektörünün ekonomide sahip olduğu rol ve sorumlulukların açık olması • Kamuoyuna bilgi sunma ve raporlama düzeyi • Bütçenin hazırlanma ve onaylama sürecindeki açıklık • Bütçenin uygulama ve kontrol sürecindeki açıklık • Kesin hesapların parlamento tarafından onaylanması ile mali sonuçların dış denetiminde ve değerlendirilmesi sürecinde açıklık • Mali istatistiklerin raporlanmasındaki kurumsal bağımsızlık ve güvenilirlik

16. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Mali Saydamlık Endeksi Türkiye Sonuçları • 2005 yılında 44.7 düzeyinde çıkmıştır. • 2003’e göre 0.6, 2004’e göre 4.1 puanlık artış görülüyor.

17. Mali Saydamlık İzleme Endeksi

18. Mali Saydamlık İzleme Endeksi

19. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Endeks Değerini Olumlu Yönde Etkileyen Gelişmeler • Bütçe hazırlama sürecinde makro çerçevenin ve maliye politikası amaçları ile bütçe politikasının açık bir şekilde ortaya konması- (Orta Vadeli Plan ve Orta Vadeli Mali Plan) • Kamu Etik Kurulunun oluşturulması ve etik uygulamalar konusunda yeni adımlar

20. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Endeks Değerini Olumsuz Yönde Etkileyen Gelişmeler • Yasalara ilave edilen hükümlerle saydamlığa aykırı düzenlemelere gidilmesi ve bunun yaygınlık kazanması (Bütçe Kanunu, Torba Yasa gibi) • Mali tahminlerin, makro projeksiyonların hesaplanmasında kullanılan modellerin, varsayımların ve bunlar üzerinde yapılan değişikliklerin yeterince açık ve elde edilebilir olmaması, • Güvenilirlik konusunda sistematik çabaların olmaması

21. Mali Saydamlık İzleme Endeksi Sonuç • 2004 sonuna göre nispi bir iyileşme görülmektedir; • Ancak 2005 ile 2003 sonuçlarında büyük değişim olmaması dikkat çekicidir • Başka ülkelerle karşılaştırıldığında (55-60) hala çok düşük • Parlamentodan geçen kanunların tam olarak uygulanamaması • Mali Disiplini sağlamak için çıkartılan yasaların yürürlülük tarihlerinin geciktirilmesi • Mali saydamlığa ters “Torba Yasa” gibi uygulamaların artması • Atılacak her adım algılamaları etkiyecektir: • KMYKK ‘nın uygulama süreci büyük önem taşıyor • Eski alışkanlıklara dönüş endeksin aşağıya doğru kaymasına neden olacak • Mali Saydamlık önemli gündem maddelerinden bir olacaktır: • Mali yönetimin güçlenmesi, demokrasinin kalitesinin yükselmesi, mali etkinlik çabaları