ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥΠ.Μ.Σ. «ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ»ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑΤης Μαρίας ΜπαρτσώκαΘΕΜΑ: «Μελέτη περίπτωσης ΟΑΕΔ: Διερεύνηση των αναγκών για συμβουλευτική μέσω διαδικτύου.»ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΧρυσή Βιτσιλάκη, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αιγαίου Πέρσα Φώκιαλη,Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αιγαίου Ιωάννης Τσαούσης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ • Η Ευρωπαϊκή Ένωση με τη στρατηγική της Λισσαβόνας έθεσε ως στόχο να καταστεί η ευρωπαϊκή οικονομία η πιο ανταγωνιστική στον κόσμο, ώστε να δημιουργηθούν βιώσιμες θέσεις απασχόλησης σε μια δυναμικά εξελισσόμενη κοινωνία που θα βασίζεται στην ανάπτυξη της καινοτομίας και της ταχείας υιοθέτησης νέων ιδεών. • Στη νέα εποχή οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι σε θέση να βελτιώνουν διαρκώς τις δεξιότητες τους και να προσαρμόζονται με ευελιξία σ΄ένα μεταβαλλόμενο εργασιακό περιβάλλον. (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2005). • H εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη μετάβαση προς την Κοινωνία της Γνώσης και τη βελτίωση όλων των κοινωνικών και οικονομικών δεικτών ανάπτυξης και αειφορίας. • Το πέρασμα από τη βιομηχανική κοινωνία στην οικονομία της γνώσης επέφερε σημαντικές αλλαγές στην αγορά εργασίας. Οι διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη κοινωνία και οικονομία άλλαξαν άρδην τις εργασιακές σχέσεις και εισήγαγαν νέα δεδομένα στο χώρο της απασχόλησης. Η εκτεταμένη χρήση των νέων τεχνολογιών οδηγεί σε απώλεια θέσεων απασχόλησης στους παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας και αυξάνει την ανασφάλεια επιχειρήσεων και εργαζομένων. Μέσα σ’αυτό το οικονομικό περιβάλλον δημιουργείται ένας προβληματισμός για το μέλλον της εργασίας. Κάποιοι έφτασαν στο σημείο να προβλέψουν ότι έρχεται το τέλος της εξαρτημένης εργασίας υπό τη μορφή που την γνωρίζουμε μέχρι σήμερα (Rifkin,1995).

3. Η ψηφιακή τεχνολογία επέφερε τόσο μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας σε όλους τους τομείς της οικονομίας συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών με απρόβλεπτες συνέπειες στην απασχόληση του εργατικού δυναμικού. (Krugman & Lawrence, 1994). Πολύ λιγότεροι εργαζόμενοι μπορούν πλέον να εκτελέσουν τις ίδιες εργασίες (Rifkin,1995). Παράλληλα η αύξηση του παγκόσμιου πλούτου δεν φαίνεται να οδηγεί σε αύξηση της ζήτησης σε επίπεδα που να εξασφαλίζουν την πλήρη απασχόληση των παραγωγικών συντελεστών κεφαλαίου και εργασίας. (Krugman, 1996). Στον τομέα της παραγωγής το πλεονέκτημα δεν εξασφαλίζεται πλέον από την επένδυση σε πιο παραγωγικό κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, αλλά από την παραγωγή νέας γνώσης με τη μορφή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών. • Όμως τα περιουσιακά στοιχεία και τα παραγόμενα αγαθά των επιχειρήσεων της νέας οικονομίας της γνώσης είναι άϋλα και δεν συμπεριφέρονται όπως τα προϊόντα της παραδοσιακής οικονομίας. Απαιτούνται τεράστια κεφάλαια για τη σχεδίαση και ανάπτυξη τους, αλλά το οριακό κόστος αναπαραγωγής τους είναι σχεδόν μηδενικό. (Clift, 2003). Η διακίνησή τους σε παγκόσμιο επίπεδο μέσω του διαδικτύου έχει επίσης σχεδόν μηδενικό κόστος. Όσες υπηρεσίες μπορούν να ψηφιοποιηθούν εντάσσονται αυτόματα στην προαναφερόμενη κατηγορία. • Εφαρμογές όπως το e-banking, το e-health, το e-shopping, το e-procurement, το e-government, η web-tv και τα ηλεκτρονικά ψυχαγωγικά παιχνίδια, δημιουργούν ανάλογα φαινόμενα εκρηκτικής ανόδου της παραγωγικότητας της εργασίας σε τομείς που μέχρι σήμερα θεωρούνταν εντάσεως εργασίας. (Atkinson, & Castro, 2008), • Κατά συνέπεια χάνονται πάρα πολλές θέσεις εργασίας σ’αυτούς τους τομείς, χωρίς να υπάρχουν ορατές ευκαιρίες για μεταφορά των εργαζομένων αυτών σε άλλους τομείς. Μοναδική διέξοδος φαντάζει ο τουρισμός, το real-estate και η πράσινη οικονομία. (Naisbitt, 1994).

4. Όμως στις σύγχρονες οικονομίες η ανάγκη προστασίας θέσεων εργασίας, δεν περιορίζεται μόνο στους τομείς των παραδοσιακών δραστηριοτήτων που προσφέρουν μεγάλο αριθμό θέσεων ανειδίκευτης εργασίας. Υπάρχει πλέον ζήτημα και με τους εργαζόμενους που διαθέτουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο, οι οποίοι για να παραμείνουν αποδοτικοί στα δημιουργικά επαγγέλματα της νέας οικονομίας, θα πρέπει να διαθέτουν επιπροσθέτως και ταλέντο. Στη βιομηχανική εποχή το εκπαιδευτικό σύστημα εφοδίαζε τους εργαζόμενους με δεξιότητες που εξασφάλιζαν παραπλήσια επίπεδα παραγωγικότητας στη διάρκεια όλου του εργασιακού τους βίου. Για παράδειγμα ένας λογιστης ή ένας μηχανικός που γνώριζαν την κείμενη νομοθεσία και τη χρήση ενός επαγγλματικού πακέτου λογισμικού, μπορουσαν να είναι εξ ίσου αποδοτικοί με τους συναδέλφους τους. Όμως όταν η κινητήρια δύναμη της οικονομίας γίνεται η παραγωγή νέας γνώσης, το επίπεδο των βασικών σπουδών δεν μεταφράζεται σε κατάκτηση συγκεκριμένου επιπέδου παραγωγικότητας. • Προφανώς η εκπαίδευση και η δια βίου μάθηση βοηθoύν στη βελτίωση των δεξιοτήτων αλλά η δημιουργικότητα, το ταλέντο και η στοχοπροσήλωση, είναι αυτά που καθορίζουν την παραγωγικότητα της εργασίας. (Wolff & Gittleman, 1993). • Οι εργαζόμενοι βλέπουν πλέον ότι οι γνώσεις και δεξιότητες που έχουν αποκτήσει απαξιώνονται πολύ γρήγορα και κατά συνέπεια δεν αρκούν για να τους διασφαλίσουν τις θέσεις εργασίας για το σύνολο του εργασιακού τους βίου. (Rogers, 1999). Το εργασιακό στρες πλήττει ολοένα και περισσότερες κατηγορίες απασχολούμενων που εργάζονται σκληρά για να ανταπεξέλθουν στις νέες συνθήκες που επικρατούν στην παγκόσμια αγορά εργασίας. (ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, 2009). Η χρήση των νέων τεχνολογιών αντί να εξασφαλίσει περισσότερο ελεύθερο χρόνο στους εργαζόμενους οδήγησε σε αύξηση των ωρών εργασίας λόγω της έντασης του ανταγωνισμού και της αμφισβήτησης των βασικών δικαιωμάτων που κατέκτησε το εργατικό κίνημα μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. (Ρερρές, 2011).

5. Σ’αυτό το ιδιαίτερα σκληρό και ανταγωνιστικό εργασιακό περιβάλλον, είναι προφανές ότι η συμπεριφορά του εργατικού δυναμικού επανακαθορίζεται. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η πλειοψηφία των εργαζομένων στην Ευρώπη αλλάζουν κατά μέσο όρο 4-5 θέσεις απασχόλησης κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2005). Αν ληφθούν υπόψη οι φυσιολογικές τριβές στην αγορά εργασίας, ο αριθμός των πολιτών που βρίσκονται κάθε στιγμή σε αναζήτηση εργασίας, αυξάνει συνεχώς ως ποσοστό του συνόλου του εργατικού δυναμικού τα τελευταία χρόνια. • Παράλληλα αυξάνει και το ειδικό βάρος των φορέων που αναλαμβάνουν ρόλο διαμεσολάβησης ανάμεσα σε αυτούς που προσφέρουν και αυτούς που αναζητούν εργασία, ώστε να έλθουν ευκολότερα σε επαφή και να μειωθεί ο χρόνος αναζήτησης νέας εργασίας. (European Commission, 2010). • Όπως είναι αναμενόμενο, οι αλλαγές που συντελούνται στην αγορά εργασίας έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο επικοινωνίας των πολιτών με τις δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες απασχόλησης. Η προσέλευση των ενδιαφερομένων πολιτών σε αυτές για παροχή κάθε είδους υπηρεσιών έχει αυξηθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια. (E.E., 2010). • Σ’ αυτό το πλαίσιο ο ρόλος της συμβουλευτικής και ιδιαίτερα της επαγγελματικής συμβουλευτικής, αποκτά βαρύνουσα σημασία, καθώς καλείται να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις που προκύπτουν από την διαρκή απαξίωση των γνώσεων και δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού και τη συχνή αλλαγή θέσεων εργασίας κάθε εργαζομένου.

6. Η αύξηση των ανέργων αλλά και όσων απασχολούνται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας, οδηγεί σε ανάλογη αύξηση του αριθμού των πολιτών που προσέρχονται στους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς απασχόλησης. Υπολογίζεται ότι το έργο των ευρωπαϊκών γραφείων ευρέσεως εργασίας έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια. • Αντίστοιχα στην Ελλάδα η οικονομική κρίση είχε ως συνέπεια την εκτίναξη της ανεργίας σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Ο αριθμός των ανέργων έχει αυξηθεί δραματικά την τελευταία διετία στη χώρα μας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των ανέργων που προσέρχονται στις υπηρεσίες του ΟΑΕΔ για βοήθεια. Με αυτό τον τρόπο επιβαρύνεται κατά πολύ το έργο των τοπικών Κέντρων Προώθησης της Απασχόλησης (ΚΠΑ) και υπάρχει τεράστιος φόρτος εργασίας στον τομέα της παροχής εξατομικευμένης συμβουλευτικής. • Υπό αυτές τις συνθήκες καθίσταται αναγκαία η αποσυμφόρηση των ΚΠΑ. Οι εργασιακοί σύμβουλοι που πραγματοποιούν τις συνεντεύξεις με τους ανέργους και σε συνεργασία μαζί τους, καταλήγουν σε συγκεκριμένη εξατομικευμένη πρόταση για κάθε περίπτωση, ουσιαστικά επιτελούν διαμεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα σε όσους ζητούν τις υπηρεσίες τους (άνεργοι, εργαζόμενοι σε επισφαλείς θέσεις εργασίας, άτομα που επιθυμούν να βελτιώσουν τη θέση τους στην αγορά εργασίας, συλλογικοί παραγωγικοί φορείς της αγοράς, επιχειρήσεις με κενές θέσεις εργασίας, φορείς κατάρτισης και πιστοποίησης επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων). Η εξ αποστάσεως συμβουλευτική θα μπορούσε έως ένα βαθμό να υποκαταστήσει το έργο των εργασιακών συμβούλων στα ΚΠΑ και να εξυπηρετήσει το τμήμα του εργατικού δυναμικού που διαθέτει στοιχειώδεις γνώσεις πληροφορικής.

7. Η δυνατότητα παροχής συμβουλευτικής μέσω διαδικτύου, που αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας έρευνας, θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να εξυπηρετήσει σημαντικό μέρος των δυνητικών επισκεπτών των ΚΠΑ, χωρίς να είναι αναγκαία η προσέλευσή τους σ’αυτά. Η παρούσα εργασία θα επιχειρήσει να απαντήσει σε σειρά ερευνητικών ερωτημάτων, όπως είναι η αναγκαιότητα και η χρησιμότητα της παροχής συμβουλευτικής μέσω διαδικτύου, η αποδοχή που θα μπορούσε να έχει ένας τέτοιος μηχανισμός εξυπηρέτησης των ανέργων από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους, η εφικτότητα της υλοποίησης και οι δυνατότητες υποστήριξης ενός τέτοιου μηχανισμού από τις υφιστάμενες υπηρεσίες του ΟΑΕΔ. • Το ερώτημα που τίθεται σ’αυτό το σημείο, είναι εάν ομάδες όπως οι ψηφιακά αναλφάβητοι, οι μετανάστες και τα άτομα με στοιχειώδεις γραμματικές γνώσεις μπορούν να ωφεληθούν από τη χρήση μιας τέτοιας εφαρμογής. • Ακόμα όμως κι αν η υποβοήθηση αυτών των κατηγοριών αποδειχθεί ότι μπορεί να είναι περιορισμένη, εκτιμάται βάσιμα ότι οι ωφελούμενοι θα υπερτερούν αριθμητικά όσων δεν θα καταστεί εφικτό να ωφεληθούν άμεσα από την αυτοματοποίηση και ψηφιοποίηση της συμβουλευτικής. Άνεργοι πτυχιούχοι, απολυμένοι με υψηλό επίπεδο μόρφωσης, νέοι άνεργοι, άνεργες μητέρες με μικρά παιδιά και άτομα με κινητικά προβλήματα, είναι οι κατηγορίες που θα ωφεληθούν περισσότερο από την παροχή συμβουλευτικής μέσω διαδικτύου. Έμμεσα όμως θα ωφεληθούν και όλοι οι υπόλοιποι αφού θα περιοριστεί το έργο των ΚΠΑ ΟΑΕΔ και το υφιστάμενο προσωπικό θα εξυπηρετεί ευχερέστερα όσους δεν ικανοποιούνται από τις διαδικτυακές υπηρεσίες και θα προσέρχονται στα κατά τόπους ΚΠΑ ΟΑΕΔ.

8. ΜΕΡΟΣ Ι ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Α. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΕννοιολογική προσέγγιση και η σημασία της επαγγελματικής συμβουλευτικής • Η Συμβουλευτική ως επιστημονικό επιστητό, αποτελεί τμήμα της Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας και ειδικότερα της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, η οποία ασχολείται “με τη μελέτη των τρόπων, των μεθόδων και των διαδικασιών, με βάση τις οποίες μπορεί να παρασχεθεί βοήθεια σε άτομα κάθε ηλικίας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα και τις δυσκολίες που συναντούν στηριζόμενα στις δικές τους δυνάμεις”. (Μαλικιώση-Λοϊζου, 1996). • Η “επαγγελματική συμβουλευτική” ή “συμβουλευτική σταδιοδρομίας” αποτελεί “τη συμβουλευτική διαδικασία που έχει στόχο να βοηθήσει τους ανθρώπους στην αντιμετώπιση προβλημάτων, τα οποία σχετίζονται με την εξεύρεση εργασίας, την επαγγελματική ανάπτυξη, την επαγγελματική επιλογή ή τα προβλήματα προσαρμογής στο επάγγελμα”. (Σιδηροπούλου-Δημακάκου, 2004). • Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αλληλεπίδραση των δυο εμπλεκόμενων μερών-του συμβούλου και του συμβουλευόμενου-με σκοπό την παροχή βοήθειας στον συμβουλευόμενο. Στόχος της επαγγελματικής συμβουλευτικής είναι η εξεύρεση λύσεων στα εργασιακά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ενδιαφερόμενος. Και τα δυο μέρη συνεργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση.

9. Β. ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ • Η συμβουλευτική μέσω διαδικτύου ορίζεται ως «η εφαρμογή της συμβουλευτικής και η παροχή πληροφοριών που επιτελείται όταν ο ενδιαφερόμενος και ο σύμβουλος βρίσκονται σε απόσταση και χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά μέσα για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους μέσω διαδικτύου» (Hughes, 2000, σ.1-2). Ο ορισμός του Hughes αναγνωρίζει ως μέσα επίτευξης της επικοινωνίας τη χρήση ιστοσελίδων, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και προγραμμάτων συνομιλίας. • Ένας πιο πρόσφατος ορισμός προσδιορίζει τη διαδικτυακή συμβουλευτική ως “την πρακτική επαγγελματικής συμβουλευτικής και παροχής πληροφόρησης που λαμβάνει χώρα όταν ο συμβουλευόμενος και ο σύμβουλος βρίσκονται σε διαφορετικές ή απομακρυσμένες τοποθεσίες και χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά μέσα για να επικοινωνήσουν μέσω του Internet” (Εθνικό Συμβούλιο Πιστοποιημένων Συμβούλων (NBCC, 2007). Η συμβουλευτική μέσω διαδικτύου μπορεί να πραγματοποιηθεί με τρεις τρόπους με βάση τη σύγχρονη τεχνολογία: • μέσω του ασύγχρονου ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), • του σύγχρονου ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και • της τηλεδιάσκεψης.

10. Γ.ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΟΑΕΔ : ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΕΡΓΩΝΦΟΡΕΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ • Διεθνώς έχει αναπτυχθεί μια προβληματική σχετικά με το εάν οι συμβουλευτικές υπηρεσίες προς τους ανέργους ή όσους ενδιαφέρονται να εισέλθουν στην αγορά εργασίας θα πρέπει να παρέχονται δωρεάν από δημόσιους φορείς ή θα πρέπει να επιτραπεί και η εμπλοκή ιδιωτικών φορέων εξεύρεσης εργασίας και παροχής συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού. • Στην Ελλάδα υπηρεσίες επαγγελματικής συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού παρέχονται από πολλούς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. • Στο δημόσιο τομέα οι κυριότεροι φορείς που παρέχουν υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού και συμβουλευτικής είναι το ΕΚΕΠ (Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού) του Υπ. Παιδείας και ο ΟΑΕΔ (Δ/νση Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Κέντρα Προώθησης της Απασχόλησης). • Επίσης υπάρχει ο σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός που παρέχεται στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με σκοπό να βοηθήσει τους μαθητές να επιλέξουν την κατεύθυνση σπουδών που θα ακολουθήσουν. Πραγματοποιείται από ειδικούς επιστήμονες και στοχεύει στην υποβοήθηση της επιλογής της κατάλληλης εκπαιδευτικής και επαγγελματικής πορείας που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι μαθητές στο μέλλον. • Σήμερα ο ΣΕΠ εφαρμόζεται σε όλα τα σχολεία της χώρας, και πραγματοποιείται στα Γραφεία Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΓΡΑΣΕΠ) καθώς και στα Κέντρα Συμβουλευτικών Υπηρεσιών και Γραφεία Συμβουλευτικής Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΚΕ.ΣΥ.Π) στα οποία μπορούν να απευθύνονται νέοι έως 25 ετών για επαγγελματική συμβουλευτική.

11. Γ.ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΟΑΕΔ : ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΕΡΓΩΝΦΟΡΕΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ • Στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης λειτουργούν τα Γραφεία Διασύνδεσης ΑΕΙ-ΤΕΙ με την αγορά εργασίας, τα οποία παρέχουν υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού και συμβουλευτικής στους φοιτητές σε ότι αφορά τις επαγγελματικές τους επιλογές που θα ακολουθήσουν. • Είναι σαφές ότι στη χώρα μας υπάρχει αλληλοεπικάλυψη των επιμέρους δράσεων των εμπλεκόμενων φορέων με αποτέλεσμα να παρέχεται αποσπασματική εφαρμογή των υπηρεσιών επαγγελματικής συμβουλευτικής. Επίσης κριτική έχει ασκηθεί σε ότι αφορά την αποτελεσματικότητα των ΓΡΑΣΕΠ και των ΚΕΣΥΠ καθώς οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Δια Βίου Μάθησης εκτιμούν ότι ο θεσμός όπως εφαρμόζεται δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μαθητών για επαγγελματική καθοδήγηση και συμβουλευτική. Η κύρια πηγή δυσλειτουργιών εντοπίζεται στην έλλειψη εξειδίκευσης των συμβούλων και των καθηγητών ΣΕΠ. (Sidiropoulou-Dimakakou, 2003). • Η συνεργασία και ο συντονισμός των δράσεων των παραπάνω φορέων καθώς και η επανακατάρτιση του προσωπικού που απασχολείται στο ΣΕΠ θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη βελτίωση των υπηρεσιών επαγγελματικής συμβουλευτικής στη χώρα μας και στην ομαλότερη ένταξη σημαντικού τμήματος του εργατικού δυναμικού στην αγορά εργασίας.

12. ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΑ ΚΠΑ ΟΑΕΔ. • Το εργατικό δυναμικό της Ελλάδας στα τέλη του 2009, ανερχόταν σε 4.530.000 άτομα. Το 1991 το αντίστοιχο μέγεθος ανερχόταν σε 3.630.000, πράγμα που σημαίνει ότι μέσα στην προαναφερόμενη χρονική περίοδο αυξήθηκε κατά 24%, τη στιγμή που ο συνολικός πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε κατά 6,9%. Παρά τον μεγάλο αριθμό νέων θέσεων εργασίας που δημιούργησε η ελληνική οικονομία κατά την πρώτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα, η ανεργία δεν περιορίστηκε ανάλογα..(ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, 2011). Δυστυχώς την περίοδο της κρίσης, μετά την προσφυγή της χώρας μας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), η εφαρμοζόμενη ακραία περιοριστική δημοσιονομική πολιτική επέφερε μεγάλη ύφεση. Μέχρι τον Νοέμβρη του 2011 οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στο ΟΠΣ ΟΑΕΔ αυξήθηκαν κατά 260.000 άτομα. Περισσότερο επλήγησαν οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας, οι γυναίκες και οι αλλοδαποί που εργαζόταν κατά κύριο λόγο στον κατασκευαστικό τομέα. • Η απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας, οδήγησε στη ραγδαία άνοδο της ανεργίας κατά έξι (6) τουλάχιστον ποσοστιαίες μονάδες. Το έντονο πρόβλημα που δημιουργήθηκε στη συνοχή της ελληνικής κοινωνίας, έχει αυξήσει κατακόρυφα τις ανάγκες για ενίσχυση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης. Ο δημόσιος φορέας που είναι επιφορτισμένος με την εφαρμογή αυτών των πολιτικών είναι ο ΟΑΕΔ. Κατά συνέπεια η εκτίναξη της ανεργίας στη χώρα μας και η ταυτόχρονη συρρίκνωση του προσωπικού λόγω της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, καθιστούν πολύ χρήσιμη την ανάπτυξη μιας διαδικτυακής εφαρμογής που να παρέχει πληροφόρηση με στοιχεία συμβουλευτικής στους ανέργους που εξυπηρετούνται αυτή τη στιγμή αποκλειστικά από τους εργασιακούς συμβούλους των ΚΠΑ (Κέντρων Προώθησης της Απασχόλησης) ΟΑΕΔ. Η άνοδος της ανεργίας, έχει επιφέρει ανάλογη αύξηση στην προσέλευση ανέργων στα ΚΠΑ ΟΑΕΔ. Την ίδια στιγμή το προσωπικό των υπηρεσιών του ΟΑΕΔ μειώνεται λόγω των μέτρων που λαμβάνονται για τον περιορισμό του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων στα πλαίσια των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει το ελληνικό κράτος έναντι των δανειστών του. Η συνισταμένη των δυο προαναφερόμενων εξελίξεων καθιστά την εξυπηρέτηση των ανέργων διαρκώς δυσχερέστερη.

13. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ • Το πρώτο ουσιαστικό συμπέρασμα που ανακύπτει από τα προηγούμενα είναι ότι οι μακροοικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα, καθιστούν την ανάγκη ανάπτυξης ενός διαδικτυακού συστήματος συμβουλευτικής ανέργων, ολοένα και πιο επιτακτική. Στόχος της παρούσας μελέτης είναι να καταδείξει τον αριθμό των ωφελουμένων ανέργων, την έκταση και το είδος της βοήθειας που μπορεί να τους προσφέρει η ανάπτυξη μιαςτέτοιας εφαρμογής. • Επιπλέον τα ειδικά χαρακτηριστικά των ανέργων, συνδυαζόμενα με τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους θα δημιουργήσουν πιθανά προφίλ χρηστών. Η γνώση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των πιθανών χρηστών, είναι πολύ σημαντική για τους σχεδιαστές της νέας εφαρμογής. Ένα έξυπνο λογισμικό οφείλει να καθοδηγεί τους χρήστες και να διευκολύνει την πλοήγησή του στο διαδικτυακό τόπο που θα φιλοξενήσει την εφαρμογή. • Επειδή ο αντικειμενικός σκοπός της διαδικτυακής εφαρμογής είναι να λειτουργήσει ως εργαλείο συμβουλευτικής, θα πρέπει σε κάθε χρήστη να προβάλλονται κατά προτεραιότητα καταχωρημένες πληροφορίες που να σχετίζονται με τις ανάγκες ενός υποθετικού ανέργου με τα χαρακτηριστικά που καταχωρεί στο σύστημα ο κάθε μοναδικός χρήστης.

14. Η νέα υπηρεσία διαδικτυακής συμβουλευτικής είχε να κάνει με την ανάπτυξη ενός έξυπνου συστήματος όπου ο άνεργος χρήστης θα καταχωρούσε τα δημογραφικά και ποιοτικά του χαρακτηριστικά και το σύστημα θα του παρείχε αυτόματα εξατομικευμένες υπηρεσίες πληροφόρησης που αποτελούν τη βασική συνιστώσα ενός έξυπνου διαδικτυακού συστήματος συμβουλευτικής (expert system). • Για να καταστεί δυνατό να παράγει αυτόματα το λογισμικό της εφαρμογής το εξατομικευμένο περιεχόμενο της απάντησης προς τον χρήστη, θα πρέπει καταρχήν να διαμορφώνει το προφίλ του ανέργου με βάση τα ατομικά στοιχεία που καταχώρησε και να το αντιστοιχεί μ’ένα πακέτο πληροφοριών που θα επιλέγονται και θα παρατίθενται ιεραρχημένα από μια προϋφιστάμενη βάση αρχείων περιεχομένου (dynamic knowledge basis). Για να καταστεί κάτι τέτοιο δυνατό, θα έπρεπε να υπάρχει μεγάλος αριθμός διαφορετικών προφίλ ανέργων που να έχουν αντιστοιχηθεί σε συγκεκριμένες μορφές στήριξης. Η παρούσα εργασία δεν είχε να κάνει προφανώς με την ανάπτυξη του λογισμικού αλλά στοχεύει στον εφοδιασμό των μηχανικών πληροφορικής με τα προφίλ των ανέργων και την αντιστοίχισή τους με τις ανάγκες τους.

15. Οι πηγές από τις οποίες θα μπορούσαν να αντληθούν πληροφορίες για την ορθή κατηγοριοποίηση των ανέργων με βάση τα επιμέρους χαρακτηριστικά τους και την αντιστοίχιση της κάθε πληθυσμιακής ομάδας με το πλέον κατάλληλο είδος παρεχόμενης βοήθειας ήταν δύο : • Α) Τα καταχωρημένα στοιχεία ανέργων στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ) ΟΑΕΔ. Τα στοιχεία αυτά καταχωρούνται από τους εργασιακούς συμβούλους κατά την προσέλευση των ανέργων στα ΚΠΑ ΟΑΕΔ. Πολλοί καταχωρούν μόνο τα δημογραφικά τους στοιχεία γιατί ενδιαφέρονται αποκλειστικά για την απόκτηση της ιδιότητας του ανέργου. Όμως το 55% ζητά βοήθεια για να επανενταχθεί στην αγορά εργασίας και ένα 33,8% από αυτούς δέχονται να ενταχθούν σε πρόγραμμα Συμβουλευτικής Αναζήτησης Εργασίας (ΣΑΕ). • Β) Να καταγραφεί και να κωδικοποιηθεί η εμπειρία των εργασιακών συμβούλων που εργάζονται στα ΚΠΑ ΟΑΕΔ. Οι εργασιακοί σύμβουλοι γνωρίζουν από την εμπειρία τους τι είδους δεξιότητες ζητούν οι εργοδότες από τους υποψήφιους εργαζόμενους και τι μπορούν να κάνουν οι ενδιαφερόμενοι προκειμένου να βελτιώσουν τις πιθανότητες ένταξής τους στην αγορά εργασίας. Για παράδειγμα γνωρίζουν ότι ο άνεργος πλησίον της σύνταξης με αυξημένες οικογενειακές υποχρεώσεις έχει άμεση ανάγκη για εξεύρεση αμοιβόμενης εργασίας. Επομένως η ενδεδειγμένη βοήθεια συνίσταται στην παρότρυνση του να καταχωρήσει τα στοιχεία του στο πρόγραμμα σύζευξης προσφοράς και ζήτησης εργασίας ή να πληροφορηθεί για τα προγράμματα Νέων Θέσεων Εργασίας (ΝΘΕ) που τρέχουν αυτή τη στιγμή.

16. Α. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΑΝΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΟΠΣ ΟΑΕΔ. • Α1. Καταγραφή των δημογραφικών και γενικών χαρακτηριστικών των ανέργων. • Α2. Συνδυαστική μελέτη των μεταβλητών που συναποτελούν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ανέργων (εκπαίδευση, πρόσθετες δεξιότητες, ξένες γλώσσες, γνώση Η/Υ, προυπηρεσία κλπ) ώστε να προκύψει κατηγοριοποίηση των πιθανών χρηστών σε υπο-ομάδες. • Α2.1. Συσχετισμός επιμέρους χαρακτηριστικών των ανέργων με το φύλο. Στόχος είναι να καταδειχθεί αν το φύλο επηρεάζει κατά τρόπο στατιστικά σημαντικό άλλα ποιοτικάχαρακτηριστικά των χρηστών. • Α2.2. Συσχετισμός ποιοτικών χαρακτηριστικών ανέργων με την ηλικία τους. Στόχος είναι να εντοπιστούν οι διαφοροποιήσεις σε προσόντα και ανάγκες των ανέργων ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα στην οποία βρίσκονται. • Α2.3. Επιμέρους χαρακτηριστικά των ανέργων σε συνάρτηση με το επίπεδο εκπαίδευσης τους. Σκοπός της συγκριτικής ανάλυσης των συγκεκριμένων χαρακτηριστικών είναι να εντοπιστούν πιθανές διαφορές ανάμεσα στα δημογραφικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των πτυχιούχων ανέργων σε σχέση με τους υπόλοιπους. • Α3. Κατηγοριοποίηση και κωδικοποίηση του είδους βοήθειας που ζητούν οι άνεργοι όταν προσέρχονται στα ΚΠΑ ΟΑΕΔ. Πως σχετίζονται οι απαιτήσεις τους με τα δημογραφικά και ποιοτικά τους χαρακτηριστικά

17. Α3.1. Ποιοι άνεργοι δέχονται να παρακολουθήσουν συχνότερα Συμβουλευτική Αναζήτησης Εργασίας ; • Α3.2. Ποιοι άνεργοι δηλώνουν ότι επιθυμούν να ενταχθούν σε προγράμματα ΝΕΕ (Νέων Ελεύθερων Επαγγελματιών) ; • Α3.3 Ποιοι άνεργοι δηλώνουν ότι επιθυμούν να ενταχθούν σε προγράμματα ΝΘΕ (Νέων Θέσεων Εργασίας) ; • Α3.4 Ποιοι άνεργοι δέχονται συμβουλές επαγγελματικού Προσανατολισμού ; • Α3.5 Ποιοι άνεργοι ζητούν να ενταχθούν σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης ; • Α3.6. Ποιοι έχουν ανάγκη απόκτησης εργασιακής εμπειρίας ; • Α4. Τι είδους επαγγέλματα επιθυμούν να ασκήσουν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι, ανάλογα με τα δημογραφικά και ποιοτικά τους χαρακτηριστικά ; • Α5. Ποιές κατηγορίες ανέργων και σε ποιές περιοχές της χώρας θα έχουν τα μεγαλύτερα οφέλη ; • Α5.1. Ποια είναι τα επιμέρους χαρακτηριστικά των ανέργων ανά γεωγραφική περιφέρεια ; • Α5.2. Πως σχετίζεται η οικονομική δομή κάθε περιοχής με τα χαρακτηριστικά των ανέργων σε αυτήν ; • Α5.3. Σε τι ειδικότητες επιδιώκουν να απασχοληθούν οι άνεργοι σε κάθε Περιφέρεια της Ελλάδας ; • Α5.4. Υπάρχουν διαφορές στο είδος βοήθειας που ζητούν οι άνεργοι από τις υπηρεσίες ανάμεσα στις Περιφέρειες της χώρας ; • Α5.5. Μπορούν να ομαδοποιηθούν τα χαρακτηριστικά των ανέργων σε ευρύτερα γεωγραφικά σύνολα ;

18. Β. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ/ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΕΒΑΛΑΝ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥΣ ΤΟΥ ΟΑΕΔ. • Β1.1. Με ποιά συχνότητα ζητούν στήριξη από τα ΚΠΑ ΟΑΕΔ οι διάφορες πληθυσμιακές ομάδες; • Β1.2. Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά των ανέργων που δεν είναι συνεργάσιμοι. Διαφέρουν απο αυτά των ανέργων που είναι πιο συνεργάσιμοι; • Β1.3. Πόσο χρόνο διαθέτουν κατά μέσο όρο για παροχή εξατομικευμένης συμβουλευτικής σε κάθε ενδιαφερόμενο οι εργασιακοί σύμβουλοι του ΟΑΕΔ. • Β2.1. Πόσο θα συμβάλλει η ανάπτυξη της νέας διαδικτυακής εφαρμογής στην εξυπηρέτηση των ανέργων που προσέρχονται στον ΟΑΕΔ; • Β2.2. Σε ποιους τομείς θα βελτιωθεί η εξυπηρέτηση των ανέργων ; • Β2.3. Ποιές ομάδες ανέργων θα βοηθηθούν περισσότερο και ποιές λιγότερο από την ανάπτυξη της διαδικτυακής εφαρμογής συμβουλευτικής ; • Β2.4. Κατά πόσο είναι δυνατό να αντικατασταθεί η διαπροσωπική επαφή από τη διαδικτυακή επικοινωνία ; • Γ. Ποιο είδος βοήθειας ζητά συχνότερα και ποιο πραγματικά χρειάζεται η καθεμία από τις ακόλουθες ομάδες ανέργων: Γ1. Νέοι που αναζητούν εργασία για πρώτη φορά Γ2. Άτομα με περιορισμένα τυπικά προσόντα Γ3. Μακροχρόνια άνεργοι Γ4. Γυναίκες χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις Γ5. Άνεργοι πλησίον της σύνταξης (55-64 ετών) Γ6. Πτυχιούχοι θετικής κατεύθυνσης Γ7. Πτυχιούχοι θεωρητικής κατεύθυνσης Γ8. Άτομα που απασχολούνται σε θέσεις ανειδίκευτης εργασίας (χειρωνακτικά επαγγέλματα) Γ9. Αλλοδαποί που διαθέτουν άδεια παραμονής και εργασίαςΓ10. Άτομα με αυξημένα τυπικά προσόντα που δεν ζητούνται από την αγορά εργασίας

19. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Α. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΟΠΣ ΟΑΕΔ. • Κατά το Δεκέμβριο του 2010 στο ΟΠΣ (Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα) ΟΑΕΔ ήταν εγγεγραμμένοι 815.927 άνεργοι. Η Εθνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) υπολόγιζε το μέγιστο αριθμό των ανέργων κατά το ίδιο έτος σε 761.00 άτομα. Σε μεγάλο βαθμό η διαφορά αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι στο ΟΠΣ ΟΑΕΔ εγγράφονται εποχικά απασχολούμενοι , όπως οι οικοδόμοι και οι ξενοδοχοϋπάλληλοι που δικαιούνται εποχικό επίδομα ανεργίας. Κατά τη διάρκεια πραγματοποίησης της δειγματοληψίας από την ΕΛΣΤΑΤ τα άτομα αυτά μπορεί να εργάζονται χωρίς να έχουν φροντίσει να ειδοποιήσουν τις υπηρεσίες των ΚΠΑ ώστε να τους διαγράψουν από το ΟΠΣ. • Στην παρούσα φάση της ανάλυσης δεν τίθεται θέμα επιλογής δείγματος καθώς τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν αφορούσαν σε όλες τις εγγραφές, όλων των ΚΠΑ της χώρας για το έτος 2010. • Τα στοιχεία του ΟΠΣ χωρίζονται σε πέντε ενότητες. Σε καθεμία από αυτές οι σύμβουλοι του ΟΑΕΔ προχωρούν σε καταγραφές συγκεκριμένων στοιχείων, με σκοπό να εξασφαλιστεί η μηχανογραφική παρακολούθηση της κάθε περίπτωσης και να βοηθηθεί ο εργασιακός σύμβουλος στη σύνταξη του Ατομικού Σχεδίου Δράσης (ΑΣΔ). • Ενότητα 1η – Διοικητικά στοιχεία • Ενότητα 2η - Γενικά Χαρακτηριστικά • Ενότητα 3η – Εκπαιδευτικές γνώσεις, επαγγελματική εμπειρία • Ενότητα 4η – Αναζήτηση Εργασίας • Ενότητα 5η – Εκτίμηση Αναγκών

20. Β. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΔΙΟΥ • Στο δεύτερο μέρος της εργασίας επιχειρείται να αποτυπωθεί ποσοτικά η εμπειρία των εργασιακών συμβούλων που απασχολούνται στα ΚΠΑ ΟΑΕΔ. Ο τρόπος με τον οποίο η διαδικτυακή εφαρμογή θα προκρίνει αυτόματα λύσεις που είναι οι πλέον κατάλληλες για τους πιθανούς χρήστες, θα πρέπει να σχετίζεται με τα επιμέρους χαρακτηριστικά του κάθε ανέργου. • Αλλά για να συνδυάζονται οι βέλτιστες λύσεις με τα ατομικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του κάθε ανέργου, θα πρέπει να έχει προηγηθεί συστηματική καταγραφή της εμπειρίας των εργασιακών συμβούλων. Αυτό ακριβώς επιχειρεί να κάνει η έρευνα πεδίου που πραγματοποιείται μέσω ερωτηματολογίου. • Απεστάλησαν ερωτηματολόγια σε 150 εργασιακούς συμβούλους που εργάζονται σε ΚΠΑ του ΟΑΕΔ πανελλαδικά. Τα έγκυρα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια ανήλθαν σε 91, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και σε αυτά ήταν συμπληρωμένο το σύνολο των πεδίων. Τα περισσότερα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν από εργασιακούς συμβούλους της Περιφέρειας Αττικής, ενώ στην επαρχία η ανταπόκριση υπήρξε σαφώς χαμηλότερη. • Σε ότι αφορά την έρευνα πεδίου και ειδικότερα την επιλογή των εργασιακών συμβούλων, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι με βάση τα ερευνητικά ερωτήματα που έχουν τεθεί η εξεύρεση της βέλτιστης συμβουλής, με δεδομένα τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ενός ενδιαφερόμενου ανέργου. Στην πραγματικότητα δηλαδή ενδιαφερόμαστε μόνο για τις γνώμες των πλέον ειδικών. Από επιστημονικής άποψης η συγκεκριμένη μεθοδολογική προσέγγιση είναι ευρύτατα διαδεδομένη όταν το ζητούμενο είναι η εξεύρεση της βέλτιστης στρατηγικής για την αντιμετώπιση οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών ζητημάτων. Πρόκειται για τη μέθοδο επιλογής δείγματος που χρησιμοποιείται σε έρευνες που διεξάγονται με τη μέθοδο Delphi, Blue Ribbon κ.λπ.

21. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΟΠΣ ΟΑΕΔ Α. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΝΕΡΓΩΝ • Διευκρινίζεται ότι η στατιστική ανάλυση των δεδομένων που ακολουθεί αναφέρεται στο σύνολο των ανέργων που είναι εγγεγραμμένοι στο ΟΠΣ ΟΑΕΔ κατά το 2010 σε πανελλαδικό επίπεδο. • Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 1, το 57% των εγγεγραμμένων ανέργων το συγκεκριμένο έτος ήταν γυναίκες και μόνο το 43% άνδρες. Είναι εμφανές ότι η ανεργία στην Ελλάδα είναι γένους θηλυκού.

22. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΟΠΣ ΟΑΕΔ Α. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΝΕΡΓΩΝ • Η ανάγκη για παροχή υπηρεσιών συμβουλευτικής προς τους ανέργους καθίσταται ακόμα πιο επιτακτική λόγω της συνεχούς αύξησης του ποσοστού των μακροχρόνια ανέργων. Στο τέλος του 2010 με βάση τα στοιχεία του ΟΠΣ το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων ήταν 36%.

23. Μια επιπλέον ιδιαιτερότητα με σημαντικό ενδιαφέρον είναι το υψηλό ποσοστό των ανέργων που δεν έχουν καμία προγενέστερη εργασιακή εμπειρία. Σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων του ΟΠΣ ΟΑΕΔ (Διάγραμμα 3) το 56% των εγγεγραμμένων ανέργων δεν διαθέτουν προγενέστερη εργασιακή εμπειρία.. • Διάγραμμα 3 • Α.1. Σύνοψη συμπερασμάτων που προκύπτουν από τα γενικά χαρακτηριστικά. Απάντηση στο ερευνητικό ερώτημα Α1. • Οι περισσότεροι άνεργοι στην Ελλάδα είναι γυναίκες. • Πάνω από το 1/3 των εγγεγραμμένων στο ΟΠΣ ΟΑΕΔ είναι μακροχρόνια άνεργοι. • Πάνω από τους μισούς δεν διαθέτουν προγενέστερη εργασιακή εμπειρία γεγονός που καταδεικνύει τη δυσκολία εισόδου των νέων στην ελληνική αγορά εργασίας

24. Β. Tα επιμέρους χαρακτηριστικά των ανέργων σε συνάρτηση με το φύλο. Β.1.1. Διάρκεια ανεργίας και φύλο Δυστυχώς η μακροχρόνια ανεργία στην Ελλάδα είναι γένους θηλυκού. Από το σύνολο των ανέργων γυναικών, το 44,3% είναι εγγεγραμμένες στις υπηρεσίες του ΟΑΕΔ για πάνω από 12 μήνες, χωρίς ενδιαμέσως να έχουν καταλάβει κάποια θέση που να τους εξασφαλίζει στοιχειώδη απασχολησιμότητα. Το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών είναι μόνο 25,1%. Δηλαδή μόνο 1 στους 4 εγγεγραμμένους άνδρες είναι μακροχρόνια άνεργος. Διάγραμμα 4

25. Β.1.2. Φύλο και Οικογενειακή κατάσταση Από τη σύγκριση των χαρακτηριστικών του φύλου και της οικογενειακής κατάστασης προκύπτει ότι η πλειονότητα των ανδρών (51%) που είναι άνεργοι είναι άγαμοι. Αντίθετα το 56,3% των ανέργων γυναικών είναι έγγαμες. Διάγραμμα 5

26. Β.2. Tα επιμέρους χαρακτηριστικά των ανέργων σε συνάρτηση με την ηλικία. • Το 27,3% του συνολικού αριθμού των ανέργων είναι κάτω των 30 ετών. Στην ηλικία των 55 και άνω ανήκει το 10,3% των ανέργων. Το υπόλοιπο 62,4% ανήκει στην πιο παραγωγική ηλικιακή ομάδα των 30-54 ετών. Αναλογικά το υψηλότερο ποσοστό ανέργων καταγράφεται στη χαμηλότερη ηλικιακή ομάδα γιατί στην ουσία αφορά σε άτομα ηλικίας 20-30 ετών. Επομένως μέσα στη συγκεκριμένη δεκαετή κλίμακα ανήκει πάνω από το 25% περίπου των ανέργων.

27. Β.2.1 Άνεργοι ανά Ηλικία και Φύλο • Οι γυναίκες πλειοψηφούν στις νεαρότερες ηλικιακές ομάδες των ανέργων και στη μεσαία παραγωγική ηλικία. Όμως η αναλογία μεταξύ ανδρών και γυναικών δεν διαφέρει ουσιαστικά από το σύνολο των ανέργων, ούτε στην ηλικιακή ομάδα κάτω των 30 ετών, ούτε στην ηλικιακή ομάδα από 30-55 ετών.

28. Β2.2. Ηλικία και Εργασιακή Εμπειρία • Σε ότι αφορά το ποσοστό των ανέργων που διαθέτει προγενέστερη εργασιακή εμπειρία, φαίνεται πως το μεγαλύτερο πρόβλημα το αντιμετωπίζουν oι νεότερες γενιές και των δυο φύλων. Το 66,3% των ανέργων που έχουν ηλικία κάτω των 30 ετών δεν διαθέτουν προγενέστερη εργασιακή εμπειρία. Εκεί που η κατάσταση διαφοροποιείται είναι στους ανέργους άνω των 55 ετών. Εδώ πλειοψηφούν οι άνδρες έναντι των γυναικών.

29. Β.2.3. Ηλικία και Επίπεδο Εκπαίδευσης • Από τη στατιστική ανάλυση προκύπτει ότι στις ηλικίες κάτω των 30 ετών η πλειοψηφία των ανέργων που προσέρχεται στα ΚΠΑ ανήκει στη Β΄θμια εκπαίδευση (ποσοστό 55,8%) ενώ οι ηλικωμένοι άνεργοι (άνω των 55) είναι κατά κύριο λόγο απόφοιτοι Α΄βάθμιας εκπαίδευσης. (ποσοστό 70%). Επίσης οι άνεργοι που ανήκουν στην πιο παραγωγική ηλικία (30-55 ετών) είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία απόφοιτοι Α΄βάθμιας και Β΄θμιας εκπαίδευσης (συνολικό ποσοστό 88%).

30. Β.2.4. Ηλικία και Γνώση Η/Υ • Σε ότι αφορά τη γνώση Η/Υ από τα στοιχεία προκύπτει σαφώς ότι οι νέοι είναι πιο εξοικειωμένοι με τη χρήση νέων τεχνολογιών. Πιο συγκεκριμένα το 25,4% των νέων ανέργων κάτω των 30 ετών διαθέτουν βασικές γνώσεις χρήσης Η/Υ.

31. Β.2.5 Ηλικία και Διάρκεια Ανεργίας • Η μακροχρόνια ανεργία, σε αντίθεση με την κατοχή τυπικών προσόντων, σχετίζεται θετικά με την ηλικία του ανέργου. Δηλαδή στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων είναι υψηλότερο. Πιο συγκεκριμένα το 29,4% των ανέργων κάτω των 30 ετών είναι μακροχρόνια άνεργοι. Το αντίστοιχο ποσοστό στην παραγωγική ηλικία 30-54 είναι 36,3% και όσων βρίσκονται πλησίον της σύνταξης (πάνω από 55 ετών) είναι 51,6%.

32. Β.3 Επιμέρους χαρακτηριστικά των ανέργων με βάση το επίπεδο της εκπαίδευσης τους.Επίπεδο εκπαίδευσης και φύλο • Η πρώτη ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πτυχιούχων ανέργων που εγγράφονται στο ΟΠΣ ΟΑΕΔ είναι γυναίκες (67,9% έναντι 32,1% των ανδρών). Το ποσοστό των εγγεγραμμένων ανέργων γυναικών είναι επίσης πολύ υψηλό ανάμεσα στους αποφοίτους της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και τις αναλφάβητες γυναίκες. Αντίθετα στους απόφοιτους της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, υπερτερούν ελαφρά οι άνδρες.

33. Β.4 Οι λόγοι για τους οποίους προσέρχονται οι άνεργοι στα ΚΠΑ ΟΑΕΔ. • Όπως προκύπτει από την ανάλυση των στατιστικών στοιχείων του ΟΠΣ ΟΑΕΔ, το 54,9% των ανέργων εκφράζουν την πρόθεση να δεχθούν κάποια από τις διαθέσιμες μορφές στήριξης που παρέχει ο ΟΑΕΔ. Όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα, οι περισσότεροι από αυτούς ζητούν να ενταχθούν σε πρόγραμμα Νέων Ελεύθερων Επαγγελματιών (ΝΕΕ) και να λάβουν τη σχετική επιχορήγηση από τον ΟΑΕΔ. Το αμέσως επόμενο αιτούμενο είδος βοήθειας, είναι η απόκτηση εργασιακής εμπειρίας. Δηλαδή η τοποθέτηση σε μια επιχείρηση στην οποία ο ΟΑΕΔ καταβάλλει τμήμα των ασφαλιστικών εισφορών και του ημερομισθίου, προκειμένου ο άνεργος να αποκτήσει εργασιακή εμπειρία και να αυξήσει τα προσόντα του κατά τη φάση αναζήτησης εργασίας. Με παραπλήσια συχνότητα οι άνεργοι ζητούν από τις υπηρεσίες του ΟΑΕΔ να ενταχθούν σε προγράμματα συμβουλευτικής αναζήτησης εργασίας (33,8%).

34. ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΠΟΥ ΖΗΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΚΠΑ

35. ΕΙΔΟΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

36. ΕΙΔΟΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

37. ΕΙΔΟΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΑ

38. Β.5 Είδος επαγγελματικής απασχόλησης που ζητούν οι άνεργοι.

39. ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑ ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ

40. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΑΝΕΡΓΩΝ

41. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΝΕΡΓΩΝ ΑΝΑ ΗΛΙΚΙΑ Σε ότι αφορά την ηλικιακή σύνθεση, διαπιστώνεται ότι η μεγαλύτερη ανεργία νέων καταγράφεται στη Δυτική Ελλάδα, το Βόρειο Αιγαίο, την Πελοπόννησο και τη Θεσσαλία. Στις προαναφερόμενες περιοχές πάνω από το 30% των εγγεγραμμένων ανέργων είναι κάτω των 30 ετών.

42. ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΕΡΓΑΣΤΟΥΝ ΟΙ ΑΝΕΡΓΟΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

43. ΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

44. Είδος βοήθειας που ζητείται από τα ΚΠΑ ΟΑΕΔ.

45. Η έντονη διαφοροποίηση που καταγράφεται μεταξύ της αγοράς εργασίας των νησιωτικών περιοχών και της ηπειρωτικής χώρας φαίνεται και από το είδος της βοήθειας που ζητούν από τα ΚΠΑ ΟΑΕΔ οι άνεργοι. Στα νησιά οι περισσότεροι άνεργοι δεν ζητούν καμία μορφή βοήθειας από τον ΟΑΕΔ. Απλά εγγράφονται για να αποκτήσουν πρόσβαση στις παροχές του Οργανισμού. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στο Νότιο Αιγαίο μόνο το 23% των ανέργων επιδιώκουν κάποια μορφή συμβουλευτικής παρέμβασης ή ενεργητικής στήριξης για να εξασφαλίσουν μια νέα θέση εργασίας. Το αντίστοιχο ποσοστό στα νησιά του Ιονίου είναι σχεδόν 30% και στην Κρήτη υπερβαίνει ελαφρά το 40% όταν ο εθνικός μέσος όρος είναι περίπου 55%. • Στον αντίποδα βρίσκονται Περιφέρειες όπως της Στερεάς Ελλάδας, της Ηπείρου και της Δυτικής Ελλάδας. Εδώ το ποσοστό των ανέργων που ζητούν κάποια μορφή ενεργητικής παρέμβασης, ανέρχεται στο 70%. Βοήθεια στην επιλογή επαγγέλματος ζητά το 16,5% των ανέργων στην Περιφέρεια του Νοτίου Αιγαίου και των Ιονίων Νήσων, το 21,1% στο Βόρειο Αιγαίο και το 21,5% στην Κρήτη. • Αντίθετα στην Ήπειρο το ποσοστό ανέρχεται στο 46,3%, στη Στερεά Ελλάδα στο 41% και στη Δυτική Ελλάδα στο 40,3%. Στην Περιφέρεια Αττικής το 36% των ανέργων έχει ζητήσει βοήθεια από τους εργασιακούς συμβούλους προκειμένου να επιλέξει το επάγγελμα που μπορεί να του επιτρέψει να κερδίσει μια σταθερή θέση απασχόλησης στο άμεσο μέλλον.

46. ΜΕΡΟΣ ΙΙ1. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΔΙΟΥ • ΜΕΡΟΣ Α΄ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ • Στο πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου επιχειρείται η καταγραφή της γνώμης που έχουν σχηματίσει από την εμπειρία τους οι εργασιακοί σύμβουλοι του ΟΑΕΔ σχετικά με: • Tη συχνότητα που ζητούν στήριξη από τα ΚΠΑ ΟΑΕΔ οι διάφορες πληθυσμιακές ομάδες. • Τα χαρακτηριστικά των ανέργων που δεν είναι συνεργάσιμοι. • Το χρόνο που διαθέτουν κατά μέσο όρο για παροχή εξατομικευμένης συμβουλευτικής σε κάθε ενδιαφερόμενο οι εργασιακοί σύμβουλοι του ΟΑΕΔ

48. ΜΕΡΟΣ Β΄ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ • Στην ερώτηση για το ποιές απ΄ τις ομάδες ανέργων αναμένεται να ωφεληθούν περισσότερο μέσω της ανάπτυξης μιας διαδικτυακής εφαρμογής συμβουλευτικής, διεφάνει ότι θα ωφεληθούν περισσότερο οι κάτοικοι απομακρυσμένων περιοχών, τα άτομα που αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα και οι νέοι με καλή γνώση Η/Υ. Αντίθετα δεν αναμένεται να ωφεληθούν οι άνεργοι πλησίον της σύνταξης, χωρίς γνώση Η/Υ για τους οποίους το 70% των εμπειρογνωμόνων πιστεύει ότι δεν θα ωφεληθούν καθόλου. Οι αναλφάβητοι σε ποσοστό 83,5% αναμένεται ότι δεν θα ωφεληθούν καθόλου. • Η μεγαλύτερη ωφέλεια που θα προκύψει από την ανάπτυξη της διαδικτυακής εφαρμογής σχετίζεται με την εξυπηρέτηση των κατοίκων των απομακρυσμένων περιοχών. Το 86,8% των ερωτηθέντων απαντάει ότι θα υπάρξουν πολύ σημαντικά οφέλη και το 10% αρκετά σημαντικά οφέλη στην καλύτερη εξυπηρέτηση των κατοίκων των απομακρυσμένων περιοχών και νησιών. • Επίσης το 75,8% των εργασιακών συμβούλων πιστεύει ότι από τη διαδικτυακή εφαρμογή θα ωφεληθούν πολύ τα άτομα με κινητικά προβλήματα και το 10% περίπου ότι θα ωφεληθούν μέτρια.