نقش تغذیۀ سالم در کنترل دیابت

2. نقش تغذیۀ سالم در کنترل دیابت

3. Chronic Respiratory Disease Cardiovascular Type 2 Diabetes Cancer Chronic Diseases result in percent of deaths 4 52

4. 31.7 20.8 Indonesia 17.7 Japan China 8.4 6.8 India USA Diabetes in the World Year2000 millions Reference: Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes. Diabetes Care. 2004; 27(5): 1047-1053.

5. 79.4 42.3 Indonesia 30.3 Japan China 21.3 8.9 India USA Diabetes in the World Year2010 millions Reference: Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes. Diabetes Care. 2004; 27(5): 1047-1053.

6. No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10% Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS 1990 Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

7. No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10% Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS 1991-92 Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

8. No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10% Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS 1993-94 Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

9. No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10% Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS 1995-96 Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

10. No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10% Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS 1995 Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

11. No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10% Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS 1997-98 Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

12. No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10% Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS 1999 Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

13. No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10% Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS 2000 Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

14. No Data <4% 4%-6% 6%-8% 8%-10% >10% Prevalence of Diabetes in Adults United States, BRFSS 2001 Reference: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

15. دیابت نوع 2 • در حدود 90 تا 95 درصد موارد دیابت بزرگسالان را تشکیل می دهد. در این نوع دیابت انسولین توسط لوزالمعده ساخته می شود ولی به دلیل کاهش حساسیت سلول ها به انسولین گلوکز وارد سلول ها نمی شود و در نهایت قند خون بالا می رود. • این نوع دیابت بیشتر در افراد بالای 30 سال دیده می شود و در اکثر موارد با چاقی ارتباط دارد. درمان این افراد با برنامه غذایی مناسب. ورزش و داروهای خوراکی انجام می شود.

16. ديابت نوع 1 • ديابت نوع 1 عبارتست از فقدان کامل انسولين يا نارسايي در توليد انسولين.اين بيماري ناشي از نقص در سلولهاي بتاي پانکراس است که خود اين نقص ميتواند به علت نقص در غدد ديگر باشد. • اين بيماري معمولا در کودکان و افراد جوان ديده ميشود. اين نوع ديابت حدود 10 درصد کل افراد مبتلا به ديابت را تشکيل ميدهد. اسامي ديگر اين بيماري عبارتند از: ديابت جواني، ديابت شکننده و ديابت مستعد کتوز. برخي مطالعات پيشنهاد کرده اند که زود دادن شيرگاو به نوزادان باعث مستعد شدن آنها جهت ابتلا به ديابت نوع 1 ميشود اما اين يافته هنوز در مطالعات ديگر تاييد نشده است.

17. تفاوت دیابت نوع 1 و 2 تفاوت دیابت نوع 1و2 سن بروز 1: کودکی و نوجوانی 2: بزرگسالی- بالای 30 سال عامل بیماری 1: محیطی (سرخچه) یا ناشناخته (95%) 2: ارثی یا محیطی (چاقی-عدم تحرک-فشارخون-اختلال چربی خون-استرس و تنش)

18. چاقی و اضافه وزن • بسیار عامل مهم در ابتلا به دیابت • چاقی سیبی مهمتر از گلابی در بروز دیابت • هرچه چربی بیشتر: گیرنده ها ضعیف تر و غیر حساستر و انسولین غیرفعالتر

19. فشارخون اختلال در چربی خون • فشارخون کنترل نشده میتواند عامل تشدید کننده در ابتلا به دیابت باشد. • هریک درجه فشارخون بالا در طولانی مدت=10میلی گرم افزایش قندخون • درصد زیادی از دیابتی ها اختلال چربی خون دارند و بالعکس • هریک درجه افزایش در طولانی مدت= 5 میلی گرم افزایش قندخون

20. سندرم متابوليك: مجموعه‌اي از اختلالات متابوليكي چاقي شكمي(دور كمر cm 88≥) HDL پائين(mg/dl50<) تري گليسريد بالا(mg/dl 150≤) فشار خون بالا(mmHg 85/130≤) قند خون بالا(mg/dl 110≤) NCEP ATP III. Circulation 2002. Reusch JEB. Am J Cardiol 2002.

21. شيوع سندرم متابوليك در دنيا Cameron et al. Endocrinol Metab Clin North Am 2004.

22. Fasting Blood Glucose • > 8 hr fast • DM if FBG > 126 mg/dl (7.0mM) • on 2 occasions • Pre-Diabetes • Impaired fasting glucose (IFG) • if : 110 - 125 mg/dl

24. علايم بيماري ديابت: • پرنوشی • پرادراری • پرخوری • ضعف • خستگي • تحريکپذيري و کاهش وزن محسوس.

25. دیابت بارداریGDM

26. * عدم تحمل به گلوکز را در زمان بارداری دیابت حاملگی (GDM) می گویند. * دیابت حاملگی تقریبا در 4 درصد حاملگی ها به وقوع می پیوند اما بعد از زایمان دیابت حاملگی ناپدید می شود . * زنان مبتلا به انواع دیابت شناخته شده قبل از حاملگی در طبقه بندی GDMنمی گیرند. * دیابت حاملگی در سه ماهه ی دوم یا سوم بارداری تشخیص داه می شود زیرا در این مرحله سطح هورمون آنتاگونیست انسولین افزایش می یابد و نیز مقاومت به انسولین به طور طبیعی به وجود می آید.

27. غربالگری بین هفته 24 تا 28 بارداری انجام می شود. • نیاز به انسولین در هفته 38 تا 40 بارداری 2 تا 3 برابر افزایش می یابد. • هورمون های وابسته به بارداری خاصیت آنتاگونیستی در برابر انسولین داشته و سطح گلو کز خون را افزایش می دهند

28. حذف وعده ها و میان وعده ها توجه به کتوزیس دریافت کم کربوهیدرات فاصله زیاد وعده خواب و صبحانه دریافت کم انرژی کاهش IQ

29. تغذیه درمانی • 40 تا 45 درصد کل انرژی از کربوهیدرات • 3 وعده اصلی و تا 4 میان وعده • میان وعده قبل از خواب • کربوهیدرات در وعده صبح به خوبی تحمل نمی شود. • 30 تا 45 گرم کربوهیدرات در وعده صبحانه • برای رفع گرسنگی غذاهای حاوی پروتیین را بهتر است اضافه نمود.

30. تغذیه درمانی در بیماران دیابتی

31. دیابتغیر قابل درمان اما قابل کنترل

32. 1- حفظ قندخون نزدیک به محدودۀ طبیعی، از راه ایجاد تعادل بین غذای مصرفی، مقدار داروی دریافتی و فعالیت های جسمانی. 2- پیشگیری از تغییرات شدید قندخون. 3- تنظیم زمان مصرف وعده ها و میان وعده ها بمنظور پیشگیری ازتغییرات شدید قندخون.

33. 4- حفظ و نگهداری وزن بدن در محدودۀ مطلوب. 5- حفظ چربی های خون در محدودۀ طبیعی. 6- پیشگیری و کنترل عوارض مزمن دیابت مانند: بیماری های کلیوی، فشارخون بالا، بیماری های قلبی عروقی، عوارض چشمی، زخم پای دیابتی و ... . 7- پیشگیری از عوارض حاد دیابت که در هنگام بیماری های کوتاه مدت یا ورزش می تواند رخ دهد.

37. داشتن رژیم غذایی سالم مستلزم آنست که موارد زیر به بیمار آموزش داده شود:1- زمانبندی برای وعده های اصلی و میان وعده ها منطبق بر داروی مصرفی 2- گروه های غذایی 3- گروه های جانشینی و اندازۀ واحدها 4- توصیه های مربوط به هریک از گروه های غذایی5- برطرف کردن برخی ابهامات و سوالات رایج بیماران دیابتی

40. گروه هاي غذايي براي داشتن يك برنامه غذايي صحيح، لازم است گروه هاي غذايي اصلي را بشناسيم. به طوركلي مواد غذايي به شش گروه عمده تقسيم مي شوند: 1- گروه نان و غلات 2- گروه سبزي ها 3-گروه ميوه ها 4-گروه شير و لبنيات 5-گروه گوشت و جانشين هاي آن 6-گروه روغن ها و چربي ها معمولاً بايد براي تنظيم برنامه غذاي ي روزانه يك پيمانه يا سهم يا واحد در نظر بگيريم تا بتوانيم بر اساس آن ميزان مواد غذايي مورد نياز را اندازه گيري كنيم. به اين پيمانه، سهم غذايي يا واحد غذايي مي گويند. منظور از يك سهم در هر گروه غذايي، مقدار غذايي است كه ارزش غذايي مشابه با ساير مواد غذايي از همان گروه را دارد براي مثال يك ليوان شير به عنوان يك سهم از گروه لبنيات از نظر ارزش غذايي با يك ليوان ماست يا 30 گرم پنير يا نصف ليوان كشك ساييده با غلظت متوسط يا 2 ليوان دوغ برابر است.

41. گروه هاي غذايي 1- گروه نان و غلات مواد غذايي اين گروه به دليل دا شتن مواد نشاسته اي، تأمين كننده انرژي يا مواد انرژي زا محسوب مي شوند. اين گروه از موادغذايي علاوه بر تركيبات نشاسته اي، تأمين كننده فيبر، ويتامين هاي گروه ب، آهن و پروتئين نيز مي باشند. مصرف مواد غذايي اين گروه براي رشد و همچنين سلامت اعصاب ضروري است. مواد غذايي گروه نان و غلات: * غلات سبوس دار (جو، گندم ، جو دوسر، چاودار و ارزن)، نان سبوس دار، برنج، ماكاروني و دانه ذرت، رشته پلويي و رشته آشي، آرد كامل غلات، گندم برشته و بي نمك و آرد كامل غلات: اين مواد را بايد نسبت به ساير مواد غذايي اين گروه بيشتر مصرف كرد. *نان ذرت، بيسكوييت، نان سفيد، شيريني هاي كم چربي، گندم يا ذرت شيرين شده، آرد كم سبوس غلات: اين نوع مواد را بهتر است گاهگاهي استفاده كرد. *شيريني هايي با چربي متوسط يا زياد (خامه اي) و مواد نشاسته اي كه با روغنسرخ شده: اين نوع مواد را بايد به ندرت مصرف كرد. - تاکید بر سبوس دار بودن - زمان پخت - برشته بودن

42. گروه هاي غذايي 2-گروه سبزيها اين دسته از مواد غذايي به علت داشتن فيبر غذايي، ويتامين آ، ويتامين ث، اسيد فوليك، پتاسيم و منيزيم از اهميت زيادي برخوردار هستند. در برنامه غذايي لازم است سبزي هايي با رنگ سبز تيره و سبزي هاي برگ دار موجود باشد، زيرا حاوي ويتامين آ بيشتري هستند. ويتامين آ ويتاميني است كه براي سلامت پوست، چشم و افزايش مقاومت بدن در مقابل عفونت ها لازم است. مصرف سبزيجات خام (كه خوب شسته و ضدعفوني شده باشد)،جذب آهن را افزايش مي دهد و در كاهش ميزان كم خوني فقرآهن مؤثر است. مواد غذايي گروه سبزي ها: 1- سبزيجات برگ دار، جوانه حبوبات و غلات، انواع كلم، انواع كدو، گوجه فرنگي، بادمجان، باميه، هويج، شلغم، نخودسبز، لوبيا سبز، چغندر، انواع ترب و تربچه، پيازچه، انواع فلفل، پياز، سير، قارچ، كاهو، خيار و... را بيشتر مصرف كنيد. 2- ذرت، سیب زمینی، کدو و باقلا از سبزی های نشاسته ای هستند؛ احتیاط در مصرف 3- سبزيجات را كمتر به صورت سرخ شده مصرف كنيد.

43. گروه هاي غذايي 3-گروه ميوه ها ميوه جات از جمله مواد غذايي مفيد و ضروري در يك برنامه غذاي سالم هستند كه حاوي ويتامين ها و املاح معدني مفيدي هستند و به علت داشتن مقادير مناسب فيبر غذايي، ويتامين ث، ويتامين آ و پتاسيم لازم است روزانه مصرف شوند. ميوه ها مانند سبزي ها سرشار از ريزمغذي ها بوده و فاقد سديم و كلسترول هستند. بنابراين در اكثر رژيم هاي مربوط به بيماريهاي مختلف مفيد هستند. ميوه هاي غني از ويتامين ث مانند انواع مركبات يا توت، در ترميم زخم ها و جذب آهن نقش دارند و مصرف آن ها پس از خوردن غذاهاي حاوي پروتئين و آهن (مثل گوشت ها و حبوبات) توصيه مي شود. ميوه هايي مانند طالبي، خرمالو، هلو و شليل حاوي مقادير زيادي ويتامين آ هستند كه براي جلوگيري از خشكي و تخريب پوست و افزايش مقاومت بدن در برابر عفونت، سلامت چشم و در كل سلامت عمومي بدن لازم هستند. مواد غذايي گروه ميوه ها 1- زردآلو، گرمك، طالبي، خربزه، گريپ فروت، پرتقال، هلو، هندوانه، توت، توت فرنگي، سيب، موز، گلابي، كيوي، انگور، گيلاس، آلبالو و ... حتماً بايد به صورت تازه استفاده شوند. 2- احتیاط در كمپوت،كنسروٍ، آب ميوه ها گاه گاه استفاده شوند. 3- ميوه هايي مثل نارگيل به دليل چربي زياد به ندرت استفاده شوند. - بهترین میان وعده: میوه های تازه - میوه تازه بهتر از میوه خشک و آبمیوه - گلایسمیک ایندکس

44. گروه هاي غذايي 4-گروه شير و لبنيات مواد غذايي اين گروه حاوي پرو تئين (ماده سفيد آن) است. مواد لبني به دليل دارا بودن مقادير بالايي پروتئين مرغوب و با كيفيت، ويتامين هاي گروه ب از جمله ب 12 و ريبوفلاوين و نيز كلسيم، از منابع غذايي بسيار خوب در برنامه غذايي محسوب مي شوند. مصرف مواد غذايي اين گروه موجب رشد و استحكام استخوا ن ها، دندان ها و سلامت پوست مي گردد. افرادي كه در رژيم روزانه خود در حد نياز از مواد غذايي اين گروه مصرف نمي كنند. در سنين بالاتر دچار پوكي و درد استخوان مي شوند. در افرادي كه در مرحله رشد هستند مثل كودكان و نوجوانان، كمبود كلسيم باعث تأخير رشد مي گردد. مواد غذايي گروه شير و لبنيات 1- شير كم چرب (با چربي1درصد) و يا ماست و پنير، دوغ و كشك كم چربي، شير تهيه شده از سويا (شير سويا تركيبي شبيه شير معمولي دارد ولي در واقع از سويا تهيه مي شود و منشأ حيواني ندارد): لازم است از اين مواد غذايي روزانه مصرف كنيد. 2- شير با چربي متوسط (با چربي 2/5 درصد) و مواد لبني ديگر مانند ماست، پنير ، دوغ ، كشك و بستني با چربي متوسط را حداكثر 3-2 بار در هفته مصرف كنيد. 3- شير تمام چرب (با چربي 3 درصد يا بيشتر) و ساير لبنيات تهيه شده از آن، ماست خامه اي، پنير خامه اي و بستني حاوي تكه هاي خامه را به ندرت استفاده كنيد. 4-كره، خامه و سرشير به دليل درصد چربي بالا يي كه دارند، در گروه شير و لبنيات قرار نمي گيرند و از گروه چربي ها محسوب مي شوند. ميزان توصيه شده گروه شير و لبنيات 3-2 سهم يا واحد براي اين گروه به صورت روزانه توصيه شده است. براي زنان شيرده و باردار زير 20 سال روزانه 4 سهم توصيه شده است. هر سهم معادل يك ليوان شير يا ماست و يا 2 ليوان دوغ يا نصف ليوان كشك يا بستني و يا به اندازه يك قوطي كبريت پنير در نظر گرفته شده است.

45. گروه هاي غذايي 5-گروه گوشت و جانشين هاي آن مواد غذايي مختلفي در اين گروه قرار مي گيرند كه مواد مغذي بدن از جمله پروتئين، فسفر، ويتامين هاي ب 12 و ب 6، ر وي، منيزيم و آهن را تأمين مي كنند. مصرف گوشت،حبوبات، تخم مرغ و مغزها در برنامه روزانه باعث مي شود كه رشد متوقف نگردد. آهن موجود در اين مواد سبب خون سازي مي شود و از كم خوني فقرآهن جلوگيري مي كند.پروتئيني كه از طريق اين مواد به بدن مي رسد تأمين كننده سلامت عمومي فرد بوده و براي رشد ضروري است. مصرف انواع مختلف مواد غذايي اين گروه موجب تأمين پروتئين كافي و كاهش هزينه هاي غذا مي شود. مواد غذايي گروه گوشت و جانشين هاي آن مواد غذايي اصلي اين گروه شامل گوشت، حبوبات، تخم مرغ و مغزها و دانه هاي روغني است. 1- از گوشت مرغ، ماهي، گوشت ساير طيور مثل بوقلمون و بلدرچين، انواع مختلف حبوبات مانند لوبيا، نخود، ماش، عدس، باقلاي خشك و لپه، سفيده تخم مرغ، سويا، مغزها و دانه ها شامل گردو، بادام، پسته، كنجد، شاهدانه، فندق، بادام زميني و مغز تخمه ها بيشتر مصرف كنيد. 2- از گوشت گاو و گوسفند كم چرب و زرده تخم مرغ گاهگاه استفاده كنيد. (مصرف 3-2عدد براي بالغين در هفته و 4 تا 5 عدد براي كودكان، نوجوانان، زنان باردار و شيرده توصيه مي شود) 3- از سوسيس، كالباس، همبرگرهاي موجود در بازار، گوشت سرخ شده، غذاهاي گوشتي فرآوري شده (آماده) به ندرت مصرف كنيد. حبوبات، مغزها و دانه ها، حاوي پروتئين گياهي هستند كه بسيار با ارزش است. اما براي بهتر شدن و تكميل خواص تغذيه اي آن ها بهتر است با مواد ديگر مثل غلات، لبنيات يا كمي گوشت مخلوط و پخته شوند. مثلاً عدس پلو يا لوبيا پلو مخلوطي از حبوبات و غلات مي باشد. در آش رشته گوشت وجود ندارد اما به دليل داشتن حبوبات، غلات (رشته) و لبنيات (كشك) پروتئين آن بسيار با ارزش و كامل است. ميزان توصيه شده گروه گوشت و جانشين هاي آن از اين گروه بايد 3-2 سهم در طول روز استفاده شود. هر كدام از اين موارد يك سهم است: 60 گرم انواع گوشت، يك عدد تخم مرغ، نصف ليوان حبوبات پخته، 2 قاشق غذاخوري از انواع مغزها مانند گردو، بادام و پسته و ... بهتر است تركيبي از اين مواد استفاده شود.

46. فهرست جانشینی

47. فهرست جانشینی گروه های غذایی چیست؟ - برای اینکه بدانیم مقدار مصرف از هریک از گروه های غذایی باید به چه میزان باشد، لازم است با فهرست جانشینی گروه های غذایی آشنا شویم. - چون دسترسی به وسایل اندازه گیری مانند ترازو همیشه امکانپذیر نیست و توزین مواد غذایی خصوصا در حجم های کم مشکل بنظر می رسد، از فهرست جانشینی گروه های غذایی استفاده می شود. - فهرست جانشینی به ما کمک می کند که برای انتخاب مواد غذایی مورد مصرف در وعده های اصلی یا میان وعده ها قدرت انتخاب بیشتری داشته باشیم.

48. واحد چیست؟ منظور از واحد مقدار معینی از هر نوع مادۀ غذایی است که انرژی و مواد مغذی مشخصی دارد و برای هریک از گروه های غذایی تعریف شده است. کف دست، لیوان و قاشق از مقیاس های معروف است. بعنوان مثال: - کف دست: مقیاس متداول برای 30گرم - لیوان 240(سی سی): برای لبنیات، سبزیجات و سایر گروه ها

49. هر واحد از گروه نان و غلات

50. هر واحد از گروه نان و غلات