GEBE BİLGİLENDİRME SINIFI GEBELİK SÜRECİ 2

1. GEBE BİLGİLENDİRME SINIFIGEBELİK SÜRECİ 2 AMASYA ÜSEM 2014

2. GEBELİKTE GÜNLÜK YAŞAM • GEBELİKTE HİJYEN VE GENEL BAKIM • Düşme riski olduğundan tabureye oturarak yıkanmak uygun olacaktır. • Küvetli banyo kullanılıyorsa küvete girip çıkarken kaymamak için gerekli önlemler alınmalıdır. • Banyo yaparken sıcaklığın yüksek olmamasına dikkat edilmelidir. • Vaginal duş uygulaması kesinlikle yapılmamalıdır. • Meme uçlarında akıntı kuruduğunda ılık suyla ıslatılmış bir bezle temizlik yapmanız yeterlidir. • Dişler günde iki kere fırçalanmalıdır.

3. GEBELİKTE GİYİM • Gebe her zaman içinde kendini rahat hissettiği kıyafetleri giymeli, giysiler sıkı ve dar olmamalıdır. • Gebelikte alçak topuklu ortopedik ve rahat ayakkabılar tercih edilmelidir. • Memeleri alttan iyi destekleyecek, meme uçlarına sürtünme yapmayan sütyen tercih edilmelidir.

4. GEBELİKTE YOLCULUK VE ARAÇ KULLANIMI • Uzun süren yolculuklarda ikişer saatlik aralıklarla mola verilmeli, en az beş dakika dolaşmaya özen gösterilmelidir. • Uçak yolculuğu, basıncı ayarlanmış kabinlerde gerçekleştiğinden risk arttıran bir durum olarak kabul edilmez. Ancak hava yolları uçak yolculuğu için doktor raporu istemektedir. • Gebeliğin son haftalarında uzun süren yolculuklardan kaçınmalıdır. Gebe tüm tetkiklerin yer aldığı bir dosyayı yanında bulundurmalıdır. • Emniyet kemeri kullanırken çapraz üst kısmı göğüslerin arasından geçecek şekilde olmalı ve karnın altına alınmamalıdır. Kemerin alt kısmı ise bacakların üst kısmında ve karnın altında olmalıdır.

5. GEBELİKTE CİNSELLİK • Gebeliğin ilk üç ve son üç ayında sık cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. • GEBELİKTE EGZERSİZ • Gebelikte yürüyüş ve yüzme önerilen egzersizlerdir.

6. GEBELİKTE EGZERSİZİN SAKINCALI OLABİLECEĞİ DURUMLAR • Kalp – damar hastalıkları, yüksek tansiyon, kansızlık • Solunum, böbrek, şeker ve tiroid hastalıkları • Bebek hareketlerinin azalması • Karın, kasık ve sırt ağrısı • Vaginal kanama • Nefes darlığı, baş dönmesi, baygınlık, çarpınrı • Yürüme güçlüğü Olan durumlarda egzersize son verip doktora başvurulmalıdır

7. GEBELİKTE SİGARA KULLANIMI • Sigara içimi akciğerleri daraltarak, alveollere daha az hava girmesine neden olur. • Damarlar daraldığı için tansiyon yükselir. • Nabız hızlanır. • Bulantı ve kusmaları daha da arttırır. • Koku ve tat duyusunu azaltır. • Çabuk yorulmaya yol açar. • İştahsızlığa neden olur.

8. SİGARA İÇİMİNİN BEBEKLER, ÇOCUKLAR VE DAHA İLERİKİ YAŞLARDAKİ BİREYLERDE OLUŞTURACAĞI RİSKLER • Doğumdan sonra bebekte zaatürre ve bronşit riski artar. • Sigara içen annelerin bebeklerinde ani ölüm sendromu iki kat daha fazla görülür. • Orta kulak iltihabı ve astım gibi hastalıklar daha fazla görülür. • Sigara içen annelerin bebekleri daha sık hastalanır. • Gebelik esnasında sigaraya maruz kalan bebeklerin büyüdüklerinde sigara bağımlısı olma olasılığı yükselir.

9. SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM SONUCU OLUŞABİLECEK RİSKLER • Bebek kaybedilebilir!! • Düşük doğum ağırlıklı bebek doğabilir!! • Doğumsal anomalisi olan bebek doğabilir!! • Bebekler doğduktan sonra ilk altı ay içinde aniden ölebilir!! • Bebekler doğduktan sonra daha sık hastalanır!! • Bebeklerin akciğer işlevleri/ fonksiyonları daha az gelişir!! • İleride öğrenme güçlükleri ortaya çıkabilir!!

10. Son yıllarda, sigara içen annelerden doğan bebeklerin, doğumda normal görünmelerine karşın, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde karşı karşıya kaldıkları sağlık risklerinden bahsedilmektedir: • Dikkat eksikliği- hiperaktivite bozukluğunun daha sık olması • Daha düşük zeka seviyesine sahip olma • Okuma yazma becerilerinin gelişmesinde belirgin azalma

11. Gebelikte Alkol Kullanımı : Gebelikte kullanılan alkol • Düşük, • Bebek eşinin erken ayrılması, • Bebekte gelişme geriliği, • Çeşitli baş, yüz gelişim kusurları, • Zeka geriliği gibi istenmeyen durumların oluşmasına neden olabilir.

12. GEBELİKTE BESLENME VE NUTRİSYONEL DESTEK • Vitaminler : Gebelikte B6 vitamini, folik asit, demir ve kalsiyum gereksinimi artar. Folat desteği nöral tüp defektini azaltmaktadır. Demir, kalsiyum, folik asit gibi önemli besin öğeleri ihtiyaçlarının karşılanması için doğum öncesi multi-vitamin ve mineral desteği önerilebilir. Demir ilacının vücut tarafından emilebilmesi için tercihen aç iken veya yemekten 1 saat önce veya 2 saat sonra içilmesi önerilir. Süt ve süt içeren gıdalarla birlikte verilmez, an yarım saat geçmesi gerekir.

13. Bakanlığımızca gebelere demir ve D vitamini destek programı yürütülmektedir. Tüm gebelere 16. gebelik haftasından başlayarak 6 ay ve doğum sonu 3 ay olmak üzere toplam 9 ay günlük 40-60 mg elementler demir, 12. gebelik haftasından başlayarak doğum sonrası 6. aya kadar 1200 IU D vitamini desteği önerilmektedir.

14. Gebelikte Tüketilmesi Gerekli Besinler ve Miktarlar Gebelikte artan enerji ve besin ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için gebe kadının normal zamanda yediklerine ek olarak tüketilmesi gereken besinler, miktarları ve beslenme ilkeleri şunlardır : Bir su bardağı kadar süt vey yoğurt veya 2-3 kibrit kutusu kadar peynir veya 1-2 kaşık çökelek. Süt veya yoğurt çorbalar içinde de tüketilir.

15. Bir adet yumurta kadar et , tavuk, balık. Bu besinler tüketilemiyorsa kurubaklagil yemekleri, mercimekli veya nohutlu çorbalar tüketilebilir. • Yemeklerle birlikte C vitamininden zengin sebzeler, meyveler ve taze meyve suları tüketilmelidir. • Sebzelerin ve kuru baklagillerin haşlama sularının dökülmesi vitamin ve mineral kayıplarına neden olacağı için haşlama suları dökülmemelidir. • Yemekler azar azar ve sık sık tüketilmelidir.

16. Satın alınırken taze besinler tercih edilmelidir. Konserve, beklemiş besinler ve hazır besinler yerine taze ve doğal besinlerin tüketilmesine özen gösterilmelidir. • Besin çeşitliliğine önem verilmelidir. Bu şekilde birçok vitamin ve mineralin vücuda alınması mümkün olacaktır. • Sıvı alımı asla ihmal edilmemeli, günde en az 8-10 bardak su içilmelidir. Özellikle kabızlık şikayeti varsa bol su içerek , kabuğu ile yenen meyveleri tüketerek, her öğünde sebze ile salataya yer vererek ve yürüyüş yaparak bu sorunun önüne geçilebilir.

17. Ayrıca her öğünde sebze ve meyve gibi C vitamini kaynağı besinler tüketilmesi, besinlerde bulunan demirin vücutta emilmesine yardımcı olur. Yemeklerle birlikte çay ve kahve alımının demir emilimini azaltarak kansızlığa neden olmaktadır.

18. Gebe Kadınlar İçin Gerekli Besin Tüketim Miktarları Besin Grupları Süt, yoğurt Peynir Et, tavuk, balık Yumurta, kuru baklagiller Taze sebze ve meyveler Tahıllar Ekmek Pirinç, bulgur, makarna vb Miktar 2 su bardağı (400-500 ml) 2 Kibrit kutusu kadar (60 g) 3-4 porsiyon 1 porsiyon 5-7 porsiyon 4-6 dilim Hiç veya 2-3 porsiyon

19. Gebelik süresince annenin yetersiz ve dengesiz beslenmesi ile • Erken doğum, • Ölü doğum, • Düşük doğum ağırlıklı, bedensel ve zihinsel gelişimi yetersiz bebek doğurma riski artar.

20. GEBELİK İZLEMLERİ, RUTİN YAPILAN TETKİKLER VE BAĞIŞIKLAMA

21. Gebelik İzlemleri Sağlık Bakanlığının 2008 yılında yayınlanan Genelgesi ile doğum öncesi izlemler Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberine uygun olarak yapılmalıdır. Gebelik izlemlerinde eğitim, danışmanlık, fizik muayene laboratuvar testleri vb. işlemler yer almaktadır.

22. Anne adayının sağlıklı bir gebelik geçirebilmesi kendi ve bebeğinin sağlığını koruyabilmesi , riskli durumların erken dönemde fark edilebilmesi için gebelik süresince en az 4 kez sağlık kontrolüne gitmesi önemlidir.

23. Gebe izlemleri en az aşağıdaki haftalarda yapılmalıdır. • Gebeliğin ilk 14 haftası içinde • 18- 24. haftalar arasında • 30-32. haftalar arasında • 36-38. haftalar arasında

24. Laboratuar Testleri: 1. izlem İdrar tahliki, kan sayımı veya Hb- Hc t ölçümü, kan grubu tayini . Hepatit B tetkiki yapılmalıdır. 2. izlem İdrar tahlili, kan sayımı, veya Hb- HcT ölçümü yapılmalıdır. Ayrıca glukoz tarama testi, temel obstetrik ultrasonografi önerilir.

25. 3. izlem İdrar tahlili , kan sayımı veya Hb- HcT ölçüm yapılmalıdır. 4. izlem idrar tahlili , kan sayımı veya Hb- HcT ölçümü yapılmalıdır.

26. Gebelikte belirli haftalarda yapılması gereken bu testlerden başka; Gebenin kronik hastalığı veya gebelikte yaşadığı sağlık sorunları mevcut ise bu rahatsızlıkları ile hasta şikayetlerine bağlı olarak muayenelerde idrar tahlili ve/veya kültürü, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri de istenebilir. • Gebelikte Yapılması Önerilen Diğer Testler Şunlardır: • Toxoplazma, rubella, CMV ve TSH ilk muayenede yapılan testlerdendir.

27. İkili test (11-14 hafta): Down sendromu ve diğer kromozomal anomaliye sahip bebekleri gebeliğin erken dönemlerinde saptamaya yönelik bir tarama testidir. • Üçlü test (16-20 hafta) : Bebeğin Down sendromu ve diğer kromozomal anomaliye sahip bebekleri saptamaya yönelik bir tarama testidir. • Ayrıntılı Ultrasonografi: Gebeliğin 20-22. haftaları arasında yapılır. • Glukoz tarama testi: 24-28. gebelik haftaları arasında yapılır. Gebeliğe bağlı şeker hastalığı olup olmadığı araştırılır.

28. GEBELİKTE SIK KARŞILAŞILAN SORUNLAR

30. Çözüm Önerileri:

31. 1.Bulantı-Kusma: • Sabahları yataktan kalkmadan önce küçük bir dilim ekmek, tuzlu kraker ya da sarı leblebi yemek, • Rahatsız edici kokulardan ve yemek kokularından uzak durmak, • Sık aralıklarla ve az miktarda yemek (günde 3 ana 3 ara öğün), içecekleri öğünler ile birlikte değil öğün aralarında tüketmek, • Kızartmalardan, yağlı ve aşırı baharatlı yiyeceklerden kaçınmak, • Kola gazoz gibi asitli içeceklerden kaçınmak,

32. Çay ve kahve tüketimini azaltmak, • Zencefilli sakız çiğnemek, • Yataktan yavaş kalkmak ve gün içinde ani pozisyon değişikliklerinden kaçınmak, • Açık havada yürüyüşler yapmak, • Bulunduğu ortamı sık sık havalandırmak, • Gerekirse hekim istemine göre bulantı giderici ilaçlar kullanılabilir

33. 2.Kabızlık ve Gaz Problemleri: • Günde 8-10 bardak sıvı tüketmek, • Sebze, meyve, tam tahıl ürünleri, kurubaklagiller gibi posa içeriği yüksek besinleri tüketmek, • Sık sık az miktarda yemek yemek ve besinleri iyice çiğnemek, • Sabahları aç karnına ılık su içmek, doğal laksatif etkileri nedeniyle kuru erik, kuru erik suyu ve incir 3-5 kuru kayısı tüketmek, • Yürüyüş ve egzersiz yapmak, • Gerektiğinde hekim istemine göre dışkı yumuşatıcı hafif ilaçlar alınabilir .

34. 3.Diş Eti Problemleri: • Yumuşak bir fırça ile günde 2 kez dişleri fırçalamak, • Diş temizliğinde diş ipi kullanmak, • Bir şeyler yiyip içtikten sonra ağız içinin su ile çalkalamak, • Diyette C vitamini içeriği yüksek sebze ve meyve tüketimini (yeşil yapraklı sebzeler, turunçgiller vb) artırmak, • Diş eti kanamasına neden olabilecek sert besinlerden uzak durmak, • Gerektiğinde diş hekimi istemiyle ağız asiditesini artırıcı gargara kullanmak.

35. 4.Vajinal Akıntıda Artma: • Pamuklu iç çamaşırı kullanmak ve iç çamaşırını sık değiştirmek, • Taharetlenmeyi önden arkaya doğru yapmaya dikkat etmek, • Taharetlenme sonrası mutlaka tuvalet kağıdı ile kurulamak, • Vajinal duş yapmamak ve tampon kullanmamak.

36. 5.Sık İdrara Çıkma ve İdrar Kaçırma: • Sıvı alımını kısıtlamamak, • Çay ve kahve tüketimini azaltmak, • Uyumadan önce sıvı alımını azaltmak, • Kegel egzersizlerini uygulamak, • Perine hijyenine dikkat etmek.

37. 6.Bayılma Hissi: • Sol yan yatar pozisyonda dinlenmek, • Uzun süre ayakta kalmaktan kaçınmak, • Yataktan ani biçimde kalkmamak, • Sıcak suyla banyo yapmamak, • Öğün atlamamak, sık aralıklarla az beslenmek • Yorucu işlerden uzak durmak

38. 7.Varisler ve Hemoroidler: • Aşırı kilo alımından kaçınmak, • Uzun süre ayakta ve oturma pozisyonunda kalmamak, • Her fırsatta ayakları düz pozisyonda uzatarak ya da 15-30 cm yükselterek dinlenmek, • Bacak bacak üstüne atarak oturmamak,

39. Sıkan, lastikli çoraplar ve topuklu ayakkabı giymemek, • Yürüyüş ve egzersiz yapmak, • Pelvik taban egzersizleri yapmak, • Kabızlıktan koruyucu önlemlere dikkat etmek, • Hemoroid varlığında, günde 10-15 dakika yan yatar pozisyonda dinlenmek, hekim istemine bağlı olarak bölgesel anestezik etkili kremler sürmek

40. 8.Cilt Problemleri: • Çatlakları önlemek için nemlendirici ürünler kullanmak, • Hızlı kilo alımından kaçınmak, • Yüzde leke oluşmasını önlemek için güneş kremleri ve şapka kullanmak.

41. 9.Yorgunluk: • Günde en az 8 saat uyumaya dikkat etmek, • Ağır ve yorucu aktivitelerden kaçınmak, • Günlük işleri yaparken sık sık oturup, ayaklarını düz uzatarak dinlenmek, • Mümkün ise gündüz kısa süreli uyumak, • Açık havada yürüyüş gibi hafif egzersizler yapmak, • Kalabalık ve fazla sıcak ortamlardan uzak durmak, • Yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat etmek.

42. 10.Mide Yanması ve Reflü: • Sık aralıklarla küçük miktarda beslenmek (günde en az 3 ana 3 ara öğün), • Yağlı yiyecekler ile kızartmalardan ve asitli içeceklerden uzak durmak, • Çay kahve tüketimini azaltmak, • Gaz yapıcı ve asit artırıcı besinler tüketmemek, • Yemeklerden sonra kısa bir süre yarı oturur pozisyonda dinlenmek, • Uyumadan önce yemek yememek, • Uyurken başınızı yüksekte tutmak, • Hekim istemine göre antiasitler kullanmak.

43. 11. Kas Krampları: • Kasılan alana masaj yapmak, • Diyette kalsiyum (süt, yoğurt, peynir vb), magnezyum alımını artırmak, • Fazla yüksek olmayan, geniş topuklu ayakkabı giymek, • Ayakları uzatarak ya da 30 cm yükselterek dinlenmek, • Gerektiğinde hekim istemine bağlı olarak fosfor içermeyen kalsiyum veya magnezyum preparatları kullanmak.

44. 12.Ödem: • Uzun süre ayakta kalmamak, • Uzun süre oturmak gerektiğinde bacakları düz bir şekilde uzatarak dinlenmek, • Sıkı çoraplar ve dar kıyafetler giymekten kaçınmak, • Ayak egzersizleri yapmak, • Diyette tuz miktarını azaltmak.

45. 13.Solunum Sıkıntısı ve Burun Tıkanıklığı: • Solunum ve gevşeme egzersizleri yapmak, • Yan yatmak, • Uyurken başını yükseltecek yastık kullanmak, • Odanın iyi nemlendirilmiş ve havalandırılmış olmasına dikkat etmek, • Burna serum fizyolojik damlatılarak burun deliklerini rahatlatmak.

46. 14.Sırt ve Bel Ağrısı: • Sırtı ve beli dik tutmaya çalışmak. • Yerden bir şey kaldırırken dizleri kırarak eğilmek, • Yüzme, yürüyüş gibi kasları güçlendirecek egzersizler yapmak, • Pelvik taban egzersizleri yapmak, • Otururken sırt ve belin dik durmasını desteklemek (küçük bir yastıkla destek), • Yorgunluktan kaçınmak, • Topuklu ayakkabı giymemek, • Sırt ve bele hafif masaj yapılması.

47. 15.Uykusuzluk: • Uyumadan önce ılık duş almak, • Sessiz ve loş bir ortam sağlamak, • Bacaklar arasına ve gerekirse yatma pozisyonunda oluşan vücut boşluklarına bir yastık koyarak desteklemek, • Uyumadan önce yapmaktan hoşlanacağı bir aktivitede bulunma (rahatlatıcı müzik dinleme, kitap okuma, gevşeme egzersizleri yapma), • Yatmadan önce yemek yememek ve sıvı alımını azaltmak.

48. Gebelikte Tehlike Belirtileri ve Yapılması Gerekenler

49. Vajinal Kanama: • Gebeliğin hangi haftasında meydana gelirse gelsin vajinal kanama mutlaka değerlendirmesi gereken bir durumdur. Kanama çok hafif, koyu veya açık olsa da vakit kaybetmeden derhal doktora başvurulmalıdır. • Hazneden Ani Bebek Suyunun Gelmesi: • Gebeliğin hangi haftasında meydana gelirse gelsin, miktarı ne olursa olsun hazneden sıvı gelmesi durumunda doktora başvurulmalıdır. Gebelerde sıklıkla idrar kaçırması da olabilir. Bu durumla karıştırılmamalıdır.

50. Rahim Kasılmaları: • Hamilelikte kasık ağrısı sık görülen bir şikayettir, çoğu zaman rahmin büyümesine bağlı olur ve gebelikte normal bir durumdur. • Gebeliğin son aylarında Braxton-Hickskontraksiyonları denilen yalancı doğum ağrıları da karın ağrısı hissedilmesine sebep olabilir. Bu kasılmalar düzensiz ve hafif şiddette olmasıyla, dinlenmek ve ağrı kesicilerle geçmesiyle gerçek doğum sancılarından ayrılır. Eğer kasılmalar sık ve şiddetli geliyorsa ve geçmiyorsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Gerçek doğum sancıları doğum eylemi belirtisi olabilir