FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII EUROPEJSKIEJ

1. FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII EUROPEJSKIEJ Mgr Agata Wróbel

2. FUNDUSZE STRUKTURALNE I FUNDUSZ SPÓJNOŚCI, • T. KIERZKOWSKI, A. JANKOWSKA, R. KNOPIK , • WARSZAWA 2009 • europa.eu <obszary wsparcia • ec.europa.eu <możliwości finansowania • www.funduszeeuropejskie.gov.pl

3. POLITYKA REGIONALNA HAMBURG LONDYN HAMBURG LONDYN PARYŻ MONACHIUM MEDIOLAN 14% terytorium 43% produkcji Unii Europejskiej 1/3 ludności

4. Poziom krajowy: • Luksemburg > Rumunia pod względem dochodu na jednego mieszkańca • Poziom regionalny: • Inner London PKB per capita 290% średniego PKB UE • pół-wsch. Rumunia 23% średniego PKB UE

5. PRZYCZYNY i SKUTKI RÓŻNIC W ROZWOJU REGIONÓW • PRZYCZYNY • geograficzne - peryferyjne położenia regionu, trudne warunki klimatyczne i geograficzne • historyczne • społeczne i gospodarcze - niedostatecznie rozwinięta infrastruktura, niekorzystna struktura gospodarki, niski poziomu kwalifikacji zawodowych ludności • SKUTKI • Zubożenie społeczeństwa, • Zła jakość szkolnictwa, • Wyższe bezrobocie • Niewydolność infrastruktury Trudna sytuacja niektórych spośród państw członkowskich UE wynika częściowo z dziedzictwa gospodarki centralnie planowanej.

6. DEFINICJA POLITYKI REGIONALNEJ • brak definicji legalnej • Polityka regionalna UE jest tematycznie uporządkowanym, wytyczanym przez ośrodek decyzji, działaniem mającym na celu, przy pomocy zespołu instrumentów prawnych i finansowych, usunięcie dysproporcji w rozwoju gospodarczym i społecznym regionów w UE oraz zapewnienie zrównoważonego wzrostu wszystkich jej obszarów z zachowaniem jej wewnętrznej spójności ekonomicznej i społecznej • M. Rudnicki: Polityka regionalna UE, Poznań, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej 2000

7. EWOLUCJA POLITYKI REGIONALNEJ • Preambuła Traktatu Rzymskiego z 1958 : „Państwa członkowskie pragną wzmocnienia jedności swoich gospodarek i zabezpieczenia ich harmonijnego rozwoju przez redukowanie zróżnicowań istniejących między regionami oraz łagodzenie zacofania regionów mniej uprzywilejowanych”. PRZYCZYNY PRZEOBRAŻEŃ: • Zmiany w sytuacji przemysłu Wspólnoty pod wpływem KRYZYSU lat 70, spadki koniunktury w kolejnych latach • POSZERZANIE integracji o nowe kraje członkowskie • POGŁĘBIANIE integracji

8. PIERWSZY ETAP POLITYKI REGIONALNEJ 1958-1974 • Polityka regionalna => kompetencja państw • EWWiS– projekty z zakresu restrukturyzacji węgla i stali • EBI – działalność pożyczkowa; projekty , których celem był „harmonijny rozwój Wspólnoty” • EFS – nowe miejsca pracy/ zapobieganie bezrobociu • EFGiOR • Mechanizm antydumpingowy • 1968 Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej • 1972 –EFRR miał „korygować podstawowe dysproporcje wewnątrz Wspólnoty Europejskiej wynikające przede wszystkim z przewagi rolnictwa, zmian w przemyśle lub strukturalnego bezrobocia • 1973 – akcesja Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii

9. DRUGI ETAP POLITYKI REGIONALNEJ 1975-1985 • Kryzys lat 70 => spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego • 1. stycznia 1975 – EFRR • Podział pieniędzy między państwa i refundacja wydatków • Zasada współfinansowania – 20-30% • Zgodność z priorytetami • Pomoc uzyskiwały państwa a nie podmioty gospodarcze • REGION? REGION MNIEJ ROZWINIĘTY?

10. NUTS -nomenklatura jednostek terytorialnych dla celów statystycznych • NUTS 0 - KRAJ • NUTS 1 – MAKROREGIONY (grupa województw 6) • NUTS 2 – REGIONY (województwa 16) • NUTS 3 – PODREGIONY (grupa powiatów 66) • NUTS 4 – powiaty i miasta na prawach powiatów • NUTS 5 – gminy • * NUTS 4 i 5 – Local AdministrativeUnits(LAU)

11. C.D. DRUGIEGO ETAPU POLITYKI REGIONALNEJ • KRYTERIA POMOCY DLA REGIONÓW • PKB per capita znacząco niższy niż średnia kraju • Wysokie znaczenie rolnictwa i lub przemysłów schyłkowych • Wysoko stopa bezrobocia lub migracja • SZCZEGÓLNE ZASADY PODZIAŁU ŚRODKÓW • Zasada słusznego zwrotu • 1979 reforma EFRR 5% środków do dyspozycji Komisji • 1981 akcesja Grecji – zwiększenie rozpiętość w rozwoju regionalnym

12. REFORMA POLITYKI REGIONALNEJ 1984 • Obszary Polityki Regionalnej • 1.okresowa analiza sytuacji społ-ekonom. • 2. koordynacją narodowych polityk • 3. ocena regionalnych skutków wszystkich głównych polityk • System widełkowy • Rozszerzenie kompetencji Komisji 11,5% • Regiony • a. regiony cechujące się długotrwałym niedorozwojem • b. regiony o niskim poziomie dochodów, wysokiej stopie bezrobocia i wysokim wskaźniku migracji • c. regiony narażone na ujemne skutki działalności WE • d. regiony przygraniczne

13. TRZECI ETAP ROZWOJU POLITYKI REGIONALNEJ 1986-1992 • decyzja o utworzeniu rynku wewnętrznego • akcesja Hiszpanii i Portugalii 1986 • nacisk Wielkiej Brytanii na bardziej sprawiedliwy podział środków • JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI (JAE)1986 • „Spójność ekonomiczna i socjalna” • 1988 reforma funduszy strukturalnych

14. CZWARTY ETAP ROZWOJU POLITYKI REGIONALNEJ 1993-1999 • Traktat z Maastricht • Unia Gospodarcza i Walutowa • Fundusz Spójności • Europejski Fundusz Inwestycyjny • Komitet Regionów • Wzmocnienie EBC • Przekształcenie sektorowego instrumentu skierowanego do rybołóstwa w nowy instrument – FIOR • 1995 –Austria, Finlandia i Szwecja

15. PIĄTY ETAP 2000-2006 • AGENDA 2000 • CELE 6=>3 • CEL 1- wspieranie rozwoju regionów zapóźnionych w rozwoju oraz słabo zaludnionych regionów północnej Europy • CEL 2- wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych • CEL 3 - wspieranie adaptacji i modernizacji polityk oraz systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia • INICJATYWY: INTERREG, URBAN, EQUAL, LEADER • POMOC HARMONIZACYJNA – instrument pomocy przedakcesyjnej ISPA I SAPARD • INSTRUMENTY FINANSOWANIA: • Europejski Fundusz Społeczny  • Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej  • Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego  • Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa  • 7 letnie okresy programowania

16. 2007 - 2013 • Traktat o Unii Europejskiej: • Preambuła „[Państwa] WYRAŻAJĄC MOCNĄ WOLĘ popierania postępu gospodarczego i społecznego swych narodów poprzez urzeczywistnienie rynku wewnętrznego oraz umacnianie spójności i ochrony środowiska naturalnego, przy uwzględnieniu zasady stałego rozwoju, oraz prowadzenia polityk, które zapewnią, że integracji gospodarczej towarzyszyć będzie równoczesny postęp w innych dziedzinach, • Art. 3 • Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej • preambuła: W TROSCE o wzmocnienie jedności swych gospodarek i zapewnienie ich harmonijnego rozwoju, poprzez zmniejszenie różnic istniejących między poszczególnymi regionami oraz opóźnienia regionów mniej uprzywilejowanych • Artykuł 107 • TYTUŁ XVIII SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA, SPOŁECZNA I TERYTORIALNA

17. AKTY PRAWNE • Rozporządzenie 1083/2006 ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności • 1080/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego • 1081/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego • 1084/2006 ustanawiające Fundusz Spójności • * rozporządzenia wykonawcze

18. FINANSOWANIE  12% (tzw. tradycyjne zasoby własne Unii),  11% z dochodów z VAT  76 % ze środków uzależnionych od dochodu narodowego każdego z państw członkowskich (0,73 proc. swojego Produktu Narodowego Brutto (PNB)

19. WYDATKI

20. Polityka regionalna: 4,6 mld Euro • CELE POLITYKI REGIONALNEJ: • to cele służące osiągnięciu spójności społeczno-gospodarczej Unii Europejskiej. Liczba i definicja celów polityki strukturalnej ulegają zmianom w kolejnych okresach budżetowych. Fundusze strukturalne na okres 2007-2013 mają spełniać następujące cele kluczowe: • Cel 1: Konwergencja • Cel 2: Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach • Cel 3: Europejska współpraca terytorialna

21. KONWERGENCJA • rzeczywiste zniwelowanie zapóźnień w najsłabiej rozwiniętych państwach członkowskich i regionach • PKB per capita < 75 % przeciętnej UE - 84 regionyNUTS 2, 154 milionów ludności • + 16 regionów przejściowych 16,4 mln • 282,8 miliardów EUR,

22. KONKURENCYJNOŚĆ I ZATRUDNIENIE • umocnienia konkurencyjności i atrakcyjności regionów, jak również do zwiększenia zatrudnienia • 168 regionów o ludności liczącej ogółem 314 milionów • 55 miliardów

23. EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA • umocnienie współpracy transgranicznej w drodze wspólnych inicjatyw na szczeblu lokalnym i regionalnym, współpracy międzynarodowej służącej zintegrowanemu rozwojowi przestrzennemu oraz międzyregionalnej współpracy i wymiany doświadczeń • 3 obszary wsparcia: • Umacnianie współpracy transgranicznej • Umacnianie współpracy transnarodowej • Umacnianie współpracy międzyregionalnej • URBACT • INTERACT II • EPSON

25. INSTRUMENTY FINANSOWE POLITYKI REGIONALNEJ • Fundusze Strukturalne: EFS, EFRR • FUNDUSZ SPÓJNOŚCI • EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY • Inicjatywy wspólnotowe: JASPERS, JEREMY I JESSICA • Środki w ramach INSTRUMENTU POMOCY PRZEDAKCESYJNEJ, EUROPEJSKIEGO INSTRUMENTU SĄSIEDZTWA

26. GEOGRAFICZNY ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA FUNDUSZY

27. EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO • przyczynia się do finansowania pomocy mającej na celu wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej w drodze korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych poprzez wspieranie rozwoju oraz dostosowania strukturalnego gospodarek regionalnych, w tym przekształcania upadających regionów przemysłowych i regionów opóźnionych w rozwoju, jak również wspieranie współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalne • CEL 1 • BADANIA I ROZWÓJ TECHNOLOGICZNY, INNOWACYJNOŚĆ I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ • SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE, INICJATYWY W ZAKRESIE ROZWOJU LOKALNEGO, ŚRODOWISKO, TURYSTYKA • ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM • INWESTYCJE TRANSPORTOWE, INWESTYCJE W EDUKACJĘ, INWESTYCJE W INFRASTRUKTURĘ OCHRONY ZDROWIA I INFRASTRUKTURĘ SPOŁECZNĄ • CEL 2 INNOWACJE I GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY, DOSTĘP DO USŁUG TRANSPORTOWYCH I TELEKOMUNIKACYJNYCH, DZIAŁANIA PREWENCYJNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA I ZAPOBIEGANIA ZAGROŻENIOM • CEL3 WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA, WSPÓŁPRACA TRANSNARODOWA, WZMOCNIENIE POLITYKI REGIONALNEJ POPRZEZ WSPIERANIE WSPÓŁPRACY MIĘDZYREGIONALNEJ

28. EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY • przyczynia się do realizacji priorytetów Wspólnoty w zakresie wzmacniania spójności gospodarczej i społecznej przez poprawę możliwości zatrudnienia i pracy, stymulowanie wysokiego poziomu zatrudnienia oraz tworzenia liczniejszych i lepszych miejsc pracy. Realizuje to przez wspieranie polityki państw członkowskich zmierzającej do osiągnięcia pełnego zatrudnienia oraz jakości i wydajności pracy, wspierania integracji społecznej, w tym poprawy dostępu do zatrudnienia osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, oraz zmniejszenia dysproporcji w zatrudnieniu na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym • CEL 1 • ZWIĘKSZENIE ZDOLNOŚCI ADAPTACYJNEJ PRACOWNIKÓW PRZEDSIĘBIORSTW I PRZEDSIĘBIORCÓW • WZMOCNIENIE KAPITAŁU LUDZKIEGO • WZROST INTEGRACJI SPOŁECZNEJ OSÓB ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W NIEKORZYSTNEJ SYTUACJI • ZWIĘKSZANIE DOSTĘPU DO ZATRUDNIENIA, DĄŻENIE DO ZAPEWNIENIA INTEGRACJI NA RYNKU PRACY OSÓB POSZUKUJĄCYCH ZATRUDNIENIA I NIEAKTYWNYCH ZAWODOWO ORAZ ZAPOBIEGANIA BEZROBOCIU • WSPIERANIE WSPÓŁPRACY NA RZECZ ZATRUDNIENIA RÓŻNYCH ŚRODOWISK • CEL 2 ZWIĘKSZENIE I POPRAWA INWESTYCJI W KAPITAŁ LUDZKI • WZMACNIANIE ZDOLNOŚCI SŁUŻB I ORGANIZACJI DZIAŁAJĄCYCH NA RZECZ ZATRUDNIENIA I RYNKU PRACY

29. FUNDUSZ SPÓJNOŚCI • Nie jest funduszem strukturalnym! • Przeznaczony dla krajów nie regionów! • <90 % DNB 25 UE • Program zmierzający do realizacji kryteriów konwergencji • Cel promowanie trwałego i zrównoważonego rozwoju • Obszary wsparcia • transeuropejskie sieci transportowe TEN-T • środowiska w ramach priorytetów wspólnotowej polityki ochrony środowiska • Bułgaria, Republika Czeska, Estonia, Grecja, Cypr, Łotwa, Litwa, Węgry, Malta, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia i Słowacja.