به نام خدا سكته مغزي

1. به نام خدا سكته مغزي تهيه كننده : ابراهيم اکبرزاده زيِرنظر استاد محترم سرکار خانم دکتر کرمانی

2. تشخيص سكته مغزي • موارد زير براي تشخيص كسي كه دچار علائم سكته شده و يا گاهي براي افرادي كه در خطر ابتلا به آن قرار دارند و براي بيمار يابي و انجام اقدامات پيشگيرانه ممكن است مورد استفاده قرار گيرد . • سونو گرافي از شريان كاروتيد : در اين روش شريان كاروتيد بيمار بررسي شده و در صورت وجود لخته و يا تنگي در شريان آنرا مشخص خواهد كرد .

3. تشخيص سكته مغزي • معاينه فيزيكي و تست هاي شيميايي : پزشك در هنگام بررسي يك بيمار عوامل خطر را بررسي كرده كه از جمله فشار خون بالا ، سطح بالاي كلسترول ، ديابت و سطوح بالاي اسيد آمينه هموسيستين مي باشد . از كار هاي ديگر پزشك معاينه شريان هاي بزرگ سطحي مثل شريان گردني (كاروتيد) بوسيله گوشي پزشكي مي باشد . اگر در اين معاينه صداي خشن بر روي شريان شنيده شد ممكن است دليل بر تنگي شريان و وجود عوامل خطر سازي مثل تصلب شرائين باشد.

4. تشخيص سكته مغزي • آنژيو گرافي : در اين روش از عروق مغزي تصوير واضح گرفته شده و آنرا بررسي مي كنند . در عكس هاي ساده راديولوژيك اين عروق نماي واضحي ندارند و در بسياري از موارد ديده نمي شوند و فقط گاهي شواهدي از آن ممكن است در عكس مشخص باشد ابتدا بايد با شكافي كوچك در ناحيه كشاله ران به شريان راني دست پيدا كرده و سپس از طريق اين مسير مي توان آنرا به شريان هاي كاروتيد يا مهره اي هدايت كرده و پس از تزريق يك ماده حاجب ( كه كار آن نشان دادن بهتر اعضا در عكس مي باشد ) عروق را بطور واضح مشاهده كرد .

5. تشخيص سكته مغزي • CTاسكن : اين روش خصوصا براي تشخيص نوع سكته به كار مي رود و مي تواند خونريزي را در سكته ناشي از انسداد عروق تشخيص دهد . البته اگر ماده حاجب در اين روش استفاده نشود ( كه معمولا نمي شود زيرا اگر سكته مغزي از نوع خونريزي باشد ماده حاجب از محل پارگي رگ به بافت مغز نفوذ كرده و باعث آسيب مي گردد ) اطلاعات دقيقي از عروق مغزي به دست نخواهد آمد البته در روشي كه به CT آنژيو گرافي معروف است هم از CT اسكن و هم آنژيو گرافي با هم براي تشخيص استغاده مي شود و كاملا يك تصوير 3 بعدي از عروق گردن و مغز با تمام جزئيات آن نشان داده مي شود و خصوصا براي تشخيص سكته هاي هموراژيك كه در اثر اختلالات ديواره عروق و يا ارتباطات غير طبيعي عروق با هم به وجود مي آيد ، مي تواند مورد استفاده قرار بگيرد .

6. تشخيص سكته مغزي • MRI : در اين روش هم با كمك يك ميدان مغناطيسي قوي ، تصويري 3 بعدي از مغز به دست مي آيد . اين آزمايش خصوصا براي مشخص كردن نواحي آسيب ديده مغز در اثر سكته هاي ناشي از انسداد عروق مفيد مي باشد . همانند CT اسكن ، mri نيز مي تواند همراه با آنژيو گرافي انجام گيرد كه به آن mra مي گويند . و براي بررسي كامل عروق گردن و مغز كاربرد دارد .

7. تشخيص سكته مغزي • اكوكارديو گرافي : شكل قلب را نشان داده و در تشخيص بعضي از مشكلات مفيد است و مي تواند وجود لخته خون در قلب را نشان داده و خطر ابتلا به سكته مغزي را گوشزد كند .

8. در چه صورت بايد دنبال مراقبت هاي پزشكي بود ؟ • اگر شخصي يا اطرافيان وي متوجه علائم سكته مغزي يا سكته زود گذر شدند بايد سريعا به دنبال كمك به بيمار و و مراجعه به يك مركز مجهز براي درمان بيماري باشند . در سكته زود گذر خيلي سريع ( در عرض چند ساعت و حداكثر 24 ساعت ) تمام علائم بيماري رفع مي شود . ولي از اين نظر كه اين افراد در معرض خطر بسيار بالايي براي ابتلا به سكته مغزي در آينده هستند بايد اقداماتي براي پيش گيري از بروز سكته مغزي را در آنها انجام داد .

9. در چه صورت بايد دنبال مراقبت هاي پزشكي بود ؟ • در هنگام مواجهه با فردي كه علائم سكته مغزي را نشان مي دهد علاوه بر رساندن فرد به مركز مجهز انجام اقدامات ديگري نيز مفيد مي باشد مثلا اگر بيمار تنفس ندارد بايد عمليات احيا و تنفس مصنوعي را براي بيمار شروع كرد و اگر دچار استفراغ شده است سر بيمار را به يك طرف منحرف كنند تا محتويات استفراغ وارد ريه فرد نشود . همچنين از خوردن و آشاميدن توسط وي بايد جلوگيري كرد . • مهم ترين جنبه از موارد فوق رساندن سريع بيمار به يك مركز درماني است زيرا هر دقيقه كه از سكته مغزي مي گذرد آسيب وارده به فرد عميق تر مي شود و در اكثر موارد موفقيت درمان به اين بستگي دارد كه بيمار خيلي زود به بيمارستان برسد .

10. درمان سكته مغزي • همانطور كه گفته شد مهم ترين نكته رساندن سريع فرد به بيمارستان و شروع درمان در اسرع وقت است . اما پس از آن اينگونه در مان مي شود : • 1. دارو هاي نابود كننده لخته : در اين نوع سكته ( سكته انسدادي ) بايد در صورت امكان هر گونه انسداد عروق رفع شده و جريان خون مغزي دوباره برقرار شود . براي اين كار از دارو هاي نابود كننده لخته استفاده مي شود. اين دارو ها مي توانند پس از تشكيل لخته ، به ساختمان لخته حمله كرده و آنرا تجزيه كنند . و به اين ترتيب انسداد را رفع كنند اگر اين درمان خيلي زود براي بيمار شروع شود حتي شانس بهبودي كامل فرد و رفع تمام علائم و نشانه ها ي او وجود خواهد داشت .

11. درمان سكته مغزي • اين دارو ها كه « فعال كننده TPA پلاسمينوژن بافتي » نمونه مهم آنها مي باشد ، براي اينكه بهترين اثر خود را نشان دهد لازم است در 3 ساعت اول وقوع سكته مغزي مورد استفاده قرار گيرند . البته عملا محدوديت هائي باعث شده تا دارو هاي نابود كننده لخته در خيلي از بيماران استفاده نشود يكي از محدوديت ها ، محدوديت زماني است . اگر زمان زيادي از شروع علائم گذشته باشد استفاده از اين دارو ها علاوه بر اينكه به احتمال زياد ديگر كارايي نخواهد داشت خطر بروز عوارض داروئي مثل خونريزي را در بيمار بالا خواهد برد ، بنابراين پس از گذشت 3 ساعت ديگر استفاده از آن توصيه نمي شود .

12. درمان سكته مغزي • عامل دوم محدوديت استفاده از اين دارو ها مربوط به خود بيماران مي شود . براي مثال در افرادي كه سكته خونريزي دهنده (هموراژيك)دارند ، استفاده از اين دارو ها ممنوعيت مطلق دارد و فقط باعث بدتر شدن خونريزي در آنها مي شود . البته اين درمان براي تمام افرادي كه دچار سكته انسدادي عروق شده اند مناسب نيست زيرا در اين درمان خطر خونريزي در مغز و يا هر جاي ديگر از بدن را افزايش مي دهد و مثلا افرادي كه مبتلا به فشار خون كنترل نشده هستند نبايد تحت اين درمان قرار بگيرند .

13. درمان سكته انسدادي • 2. درمان هاي جراحي : در بعضي از بيماران كه مثلا سرخرگ گردني ( كاروتيد ) آنها بوسيله تجمع رسوبات بسيار تنگ شده است ، ممكن است روش هاي جراحي براي ترميم اين محل مورد استفاده قرار گيرد . • 3. درمان هاي پيشگيرانه : كسانيكه مبتلا به سكته مغزي انسدادي شده اند و يا كسانيكه حملات گذرا سكته و نه سكته كامل مغزي را داشته اند توصيه مي شود براي جلوگيري از حملات بعدي از دارو هايي كه ايجاد لخته را در خون كاهش مي دهند استفاده كنند . ادامه در صفحه بعد

14. درمان سكته انسدادي • اين دارو ها شامل : • الف : دارو هاي ضد پلاكت : سر دسته اين دارو ها آسپرين است . كه از اجتماع پلاكت ها و ايجاد بعضي از انواع لخته ها جلو گيري مي كند . البته امروزه علاوه بر آسپرين از دارو هاي ديگري هم مي توان استفاده كرد ولي آسپرين هنوز بيشترين داروي مورد مصرف بوده و براي بيماران تجويز مي شود . • ب : دارد هاي ضد انعقاد : از اين دسته از دارو ها هپارين و وارفارين است . هپارين سريعتر اثر كرده و در بيمارستان تجويز مي شود و وارفارين در منزل استفاده مي شود .

15. منابع • www.bpums.ac.ir • www.fdo.ir • www.pubmed.ir

16. پايان