Tarnowskie Góry

1. Tarnowskie Góry

2. Flaga i Herb

3. Historia Nazwa miasta pochodzi od nazwy wsi Tarnowice i słowa gory, co po staropolsku oznaczało kopalnie. Widok miasta Tarnowskie Góry w I poł. XVIII wieku Historia miasta jest związana z wydobyciem rud srebra, ołowiu i cynku. Według legendy, pierwszą bryłę kruszcu srebronośnego wyorał chłop Rybka około 1490. Ówczesny właściciel ziem, Jan II Dobry oraz margrabia Jerzy von Ansbach w 1526 nadali powstającemu miastu przywilej wspierający górnictwo. W 1526r Tarnowskie Góry otrzymały prawa miejskie, a dwa lata później ogłoszony został tzw. Ordunek Górny. W połowie XVI wieku Tarnowskie Góry były największym ośrodkiem górnictwa kruszcowego na Górnym Śląsku. W 1529 protestanci wybudowali pierwszy drewniany kościół, a dwa lata później na jego miejscu powstał murowany. 16 grudnia 1740 wkroczeniem wojsk pruskich na Śląsk rozpoczęły się wojny śląskie. w 1788 uruchomiono pierwszą na kontynencie europejskim maszynę parową do odwadniania wyrobisk górniczych. W 1873 powstało Starostwo Tarnogórskie. W 1922 miasto włączono do Polski.

4. Gwarki To cykliczna impreza kulturalno-historyczno w Tarnowskich Górach, organizowana w pierwszej połowie września corocznie od 1957 roku. Nazwa imprezy powstała od górników wydobywających srebrnonośną galenę, zwanych gwarkami. W ramach obchodów Dni Gwarków organizowanych jest szereg imprez sportowych, kulturalnych i rozrywkowych, oraz pochód historyczny.

5. Ludzie związani z miastem Prof. Jan Miodek Bronisław Hager ks. Michał Lewek Maria Pańczyk-Poździej • Honorowi obywatele miasta • Ks. prof. Remigiusz Sobański • Raymond Wawzyniak • ks. prałat Stefan Wylężek • Ks. dr. Gustaw Klapuch • Joachim Janik • Prof. Jan Miodek • Pułkownik śp. Bernard Drzyzga • Profesor Bożenia Hager-Małecka • Bolesław Lubosz • Maria Pańczyk-Poździej • ksiądz Jan Twardowski • Wybitni tarnogórzanie • Józef Piernikarczyk • Jan Nowak • Bronisław Hager • Feliks Piestrak • Józef Korol • Jan Bondkowski • ks. Michał Lewek • Teofil Królik • Jakub Gruzełka • Fryderyk Antes ks. Michał Lewek

6. Zabytki Sztolnia Czarnego Pstrąga Sztolnia to 600 metrowy fragment najdłuższej w rejonie Tarnowskich Gór sztolni odwadniającej Głębokiej należącej do kopalni Fryderyk. Sztolnię można zwiedzać od 1957 roku. Jest ona jedną z atrakcji Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Sztolnia „Czarnego Pstrąga” została uznana za pomnik historii. Trasa turystyczna znajduje się pomiędzy szybami Ewa (1826) i Sylwester (1828). Wody ze sztolni uchodzą do rzeki Dramy.

7. Kopalnia Zabytkowa Zabytkowa Kopalnia Rud Srebronośnych – t o podziemna trasa turystyczna umożliwiająca zwiedzanie podziemi dawnej kopalni kruszców srebronośnych, założonej w triasowych dolomitach i wapieniach. Kopalnia znajduje się obok Sztolni Czarnego Pstrąga. Została udostępniona do zwiedzania w 1976 roku. Na powierzchni znajduje się Muzeum Górnictwa i Skansen Maszyn Parowych. Podziemia zabytkowej kopalni i Sztolnia „Czarnego Pstrąga” zostały uznane za pomnik historii. Na głębokości 40 m powstał szlak turystyczny o długości 1700 m i kształcie trójkąta, łączący trzy szyby: "Anioł", "Żmija" i "Szczęść Boże". Ze szlakiem sąsiadują trzy komory o wielkości od 500 do 2000 m2. Blisko 300 metrowy fragment trasy trzeba pokonać łodzią. Przed zejściem pod ziemię zwiedzający mogą obejrzeć wystawę minerałów, narzędzi używanych w górnictwie oraz Skansen Maszyn Parowych.

8. Dzwonnica Gwarków Ta zabytkowa dzwonnica pochodzi z dawnej kopalni kruszcu. W XIX i XX wieku służyła pracownikom kopalni dolomitu w kamieniołomie "Blachówka". W 1955 roku, dzięki inicjatywie Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej przeniesiono ją do centrum Tarnowskich Gór, na plac Gwarków przy kościele p.w. Św. Piotra i Pawła, gdzie stoi na podmurowaniu z kamienia wapiennego w miejscu dawnego domu zbornego gwarków.

9. Park Miejski Park Miejski w Tarnowskich Górach – położony na warpiach park w tarnogórskim Śródmieściu. Rośnie tu blisko 50 gatunków drzew i 10 gatunków krzewów. W większości rodzimego pochodzenia. Wejście Parku zwieńcza grupa głazów narzutowych. Największy spośród nich jest pomnikiem przyrody. Jeden z głazów ma tablicę z wierszem Jana Nowaka z 1925 r. Park obejmuje następujące obiekty: drewniana wieża widokowa, staw z fontanną, kawiarenka, korty tenisowe, górka saneczkowa, muszla koncertowa, grzybek.

10. R a t u s z Od 1896 r. architekt Carl Benjamin Szametike rozpoczął wznosić ratusz, kolejny już w historii Tarnowskich Gór. Projektantem nowej siedziby był berliński architekt Herman Guth (1851-1924), twórca szeregu obiektów administracyjnych i sakralnych .Pracom budowlanym towarzyszyło tragiczne wydarzenie: 19 listopada 1897 roku wskutek nieuwagi pracowników spłonął doszczętnie hełm wieży, wznoszącej się prawie 40 metrów ponad płytą rynku. Mimo to kilka miesięcy później, 11 sierpnia 1898 roku, nowy ratusz uroczyście oddano do użytku. Trój-kondygnacyjny obiekt o fasadzie obłożonej lśniącą cegłą klinkierową wykorzystywany był pierwotnie w następujący sposób: na parterze zlokalizowano sklepy, na pierwszym piętrze biura magistrackie, na drugim – mieszkanie burmistrza oraz salę posiedzeń rady miejskiej. Wnętrze ratuszowe często zmieniało swój wygląd, np. podczas II wojny światowej na ścianach klatki schodowej widniały sceny z historii miasta wykonane przez miejscowego malarzaJózefa Machwitza. Piękna kuta balustrada z wicią roślinną zachowała się w klatceschodowej do dziś. W 2010 rokuprzeprowadzona została renowacja fasady głównej ratusza.

11. Kamienice podcieniowe Kamienice podcieniowe– zabytek i jedna z największych atrakcji turystycznych Tarnowskich Gór. Szereg kamieniczek w zachodniej pierzei Rynku i przy ulicy Gliwickiej powstał w 2. poł. XVI wieku, wraz ze zlokalizowaniem w tym miejscu centralnego placu miasta. Arkadowe, otwarte podcienia to jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów tarnogórskiej architektury. We wnętrzach zachowały się archaiczne cechy architektoniczne - sklepione kolebkowo piwnice, kamienne odrzwia z gmerkiem wykonawcy.

12. S e d l a c z e k Dom Sedlaczka - pochodzący z XVI w. zabytkowy budynek znajdujący się przy Rynku w Tarnowskich Górach Pierwotnie był siedzibą Starostów Ziemi Bytomskiej. W 1805 roku został wykupiony przez czeskiego kupca Jana Sedlaczka, który urządził w nim, istniejącą do dziś, winiarnię. Jest to miejsce, gdzie zatrzymał się i biesiadował w 1683 Jan III Sobieski podczas swojej wyprawy na Wiedeń. Swoją obecnością winiarnię zaszczycili także August II Mocny (1697), August III (1734), Johann Wolfgang Goethe (1790) czy Julian Ursyn Niemcewicz (1821). Po drugiej wojnie światowej budynek był w opłakanym stanie i groziło mu wyburzenie.

13. Pałac w Rybnej Pałac w Rybnej znajdujący się w Rybnej, dzielnicy Tarnowskich Gór. Został wzniesiony w 1796 roku z inicjatywy rodziny Warkoczów, a następnie w 1829 przeszedł w ręce rodziny Chrząszczewskich. Po krótkim czasie pałac znalazł się w posiadaniu rodziny Kosickich, która lekko go przebudowała. W ich władaniu znajdował się aż do 1922 roku. Od 1935 pałac był siedzibą Związku Strzeleckiego. W czasie II wojny światowej pałac przeszedł w ręce rodu Henckel von Donnersmarck, gdzie przechowywali swoje dokumenty. Po roku 1945 w pałacu znajdowały się mieszkania komunalne. W 1983 roku władze miasta Tarnowskie Góry przekazały odrestaurowany pałac Stowarzyszeniu Polskich Artystów Muzyków, a w nim samym utworzono Dom Pracy Twórczej. Od 1998 roku pałac w Rybnej działa jako spółka. Na początku 2010 roku zaś została wykonana gruntowna renowacja elewacji pałacu. Obecnie Pałac w Rybnej prowadzi działalność gastronomiczno-hotelarską, włącznie z organizacją przyjęć okolicznościowych, w tym wesel, bankietów firmowych oraz biznesowych.

14. Zamek w Starych Tarnowicach Zamek w stylu renesansu z wewnętrznym dziedzińcem i krużgankami został wybudowany najpewniej w XVI wieku. Zamek był w następnych wiekach wielokrotnie przebudowywany. Fundatorem był najprawdopodobniej Piotr Wrochem. W 1820 r. kupił od Gottlieba von Büttnera zamek wraz z okolicznymi dobrami hrabia Karol Łazarz Henckel von Donnersmarck ze Świerklańca. Po II wojnie światowej zamek i dobra tarnowickie zostały znacjonalizowane. Zamek stał się własnością PGR-u. W ciągu następnych dziesięcioleci coraz bardziej niszczał. W 2000 r. właścicielem stał się Rajner Smolorz, który podjął się całkowitej renowacji zamku i otoczenia. Pod koniec 2010 zakończył się remont zamku oraz jego otoczenia.

15. Dworzec kolejowy i kolej Tarnowskie Góry leżą na: szlaku Magistrali Węglowej (Gdynia – Inowrocław – Zduńska Wola Karsznice – Chorzew Siemkowice – Działoszyn- Herby Nowe – Tarnowskie Góry – Chorzów Batory) szlaku kolejowym Katowice – Lubliniec szlaku kolejowym Opole – Fosowskie – Tarnowskie Góry. Miasto posiada zabytkowy dworzec kolejowy z 1888 roku. Gmach dworca w maju i czerwcu 2007 roku został dokładnie odrestaurowany i jest teraz jednym z najpiękniejszych budynków tego typu na Górnym Śląsku. W pobliżu Tarnowskich Gór znajduje się jedna z największych stacji rozrządowych Europy, która osiąga długość kilku kilometrów od stacji w Miasteczku Śląskim do stacji w Tarnowskich Górach. Co bardzo ważne i trwale związane z koleją tarnogórską jest odpalenie jednej z pierwszych w Europie maszyn parowych, w 1788 r. Przez miasto biegnie trasa towarowa.

16. Dziękujemy za uwagę ! Anna Grucza Tomasz Masternak 2012 AG