Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka

1. Gospodarka odpadami Gospodarka odpadami komunalnymi Janusz Sokołowski ZTNiC PW luty 2013r. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

2. Gospodarka odpadami ODPADY KOMUNALNE Stanowią odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzących od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

3. Gospodarka odpadami SKŁAD ODPADÓW w Polsce 45 mln m3ROCZNIE Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

4. Gospodarka odpadami PODSTAWOWE ELEMENTY GOSPODARKI ODPADÓW Prawidłowe gospodarowanie odpadami komunalnymi polega na: • stosowaniu wszelkich możliwych form zapobiegania albo możliwie największego ograniczenia powstawania odpadów, • składowaniu odpadów w taki sposób, aby maksymalnie umożliwić pozyskiwanie składników, które można zawrócić do obiegu gospodarczego, • gromadzenia odpadów w wydzielonym i bezpiecznym miejscu w pobliżu miejsca ich powstawania w specjalnie do tego celu przystosowanych pojemnikach, • zbieraniu odpadów z miejsc ich gromadzenia do zakładu unieszkodliwiania, • bezpiecznym dla środowiska i pod względem sanitarnym unieszkodliwieniu bezużytecznej masy odpadów. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

5. Gospodarka odpadami SYSTEMATYKA METOD MECHANICZNEGO SORTOWANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

6. Gospodarka odpadami SZKODLIWOŚĆ ODPADÓW KOMUNALNYCH DLA ŚRODOWISKA • substancje organiczne pochodzenia naturalnego, emitują toksyczne gazy • drobnoustroje chorobotwórcze, zagrożenie epidemiologiczne • odpady niebezpieczne (baterie, lampy rtęciowe, akumulatory, leki) • tworzywa sztuczne (degeneracja terenów składowania) Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

7. Gospodarka odpadami GROMADZENIE • pierwszy element systemu gospodarki odpadami. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

8. Gospodarka odpadami SCHEMAT SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI I RECYKLINGU ODPADÓW Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

9. Gospodarka odpadami ODZYSKIWANIE SUROWCÓW WTÓRNYCH Głównymi zadaniami odzyskiwania surowców wtórnych z odpadów jest oszczędność pierwotnych (zasobów naturalnych) i zmniejszenie wpływu odpadów na środowisko. Obejmuje: • ponowne użycie (opakowanie zwrotne), obieg standardowych opakowań szklanych. • odzyskiwanie (recykling) – polega na powtórnym przetworzeniu substancji lub materiałów w procesie produkcyjnym w celu ponownego uzyskaniu substancji lub materiału. • przekształcenie (część energetyczna odzysku) – oznacza zmianę materiału, z którego składa się dany komponent odpadów, następującą w procesie unieszkodliwiania. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

10. Gospodarka odpadami ODZYSKIWANIE SUROWCÓW WTÓRNYCH Odzyskiwanie surowców wtórnych jest integralną częścią każdego nowoczesnego systemu gospodarki odpadami. Z uwagi zapewnienie efektywności finansowej systemu, istotne jest znalezienie odpowiedniego rynku zbytu surowców wtórnych. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

11. Gospodarka odpadami UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW Polega na poddaniu ich procesom przekształcenia biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia ich do stanu który nie stwarza zagrożeń dla życia ludzi i środowiska. METODY: • biologiczne – recykling organiczny: • kompostowanie • fermentacja metanowa w komorach • termiczne – przekształcanie termiczne: • spalanie • zgazowanie • odgazowanie (piroliza) • przerób na paliwo • obróbka w glebie i ziemii (np. biodegradacja odpadów płynnych lub szlamów) Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

12. Gospodarka odpadami SKŁADOWANIE ODPADÓW Składowanie odpadów na wysypiskach jest najstarszą i do dzisiaj najbardziej rozpowszechniona metodą unieszkodliwiania odpadów stałych. Składowanie odpadów to sposób postępowania z odpadami, których nie wykorzystano gospodarczo, lub nie unieszkodliwiono w inny sposób, polega ono na bezpiecznym deponowaniu ich w miejscu przeznaczonym do tego celu. Składowisko odpadów to zlokalizowany i urządzony zgodnie z przepisami obiekt budowlany zorganizowanego gromadzenia odpadów o znanych właściwościach. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

13. Gospodarka odpadami SYSTEM KOMPLEKSOWEJ GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

14. Gospodarka odpadami SKŁADOWISKA • Typy: • odpadów niebezpiecznych, • odpadów obojętnych, • odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, w tym komunalne. • Lokalizacja – musi spełniać kryteria: • gospodarcze, • ochrony środowiska, • eksploatacji, • do których należą: Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

15. Gospodarka odpadami Składowiska odpadów obojętnych oraz niebezpiecznych nie mogą być lokalizowane: • w strefach zasilania głównych i użytkowych zbiorników wód podziemnych, • w dolinach rzek, • w pobliżu zbiorników wód śródlądowych, • na terenach podmokłych, • w strefach osuwisk i zapadlisk terenu w tym powstałych w wyniku zjawisk krasowych, oraz zagrożonych lawinami, • na terenach o nachyleniu powyżej 10° na obszarach otulin parku i rezerwatów przyrody, • na obszarach lasów ochronnych, • na obszarach bezpośredniego bądź potencjalnego zagrożenia powodzią. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

16. Gospodarka odpadami METODY SKŁADOWANIA ODPADÓW • nasypowa i rowowa – stosowana w przypadku składowania nadpoziomowego na terenach płaskich • pozioma (podłużna ) – stosowane w przypadku nieznacznego spadku terenu Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

17. Gospodarka odpadami METODY SKŁADOWANIA ODPADÓW • poprzeczna – stosowana w terenach o znacznych różnicach wysokości, ale łagodnych stokach • kombinowana (złożona) – stosowana w terenie o znacznych różnicach wysokości i stromych skarpach Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

18. Gospodarka odpadami KLASYFIKACJA WYSYPISK • Ze względu na warunki krajobrazowe i wysokość ukształtowania nad poziomem otaczającego terenu: • wysokie - 12 lub więcej metrów nad poziomem otaczającego terenu, • średnie - od 4 do 12 metrów, • niskie - od 2 do 4 metrów. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

19. Gospodarka odpadami KLASYFIKACJA WYSYPISK • Ze względu na usytuowanie i wykorzystanie naturalnego ukształtowania terenu: • nadpoziomowe – wznoszą się ponad otaczający teren, może ono osiągać od jednego do kilkudziesięciu metrów • podpoziomowe – są lokalizowane w starych wyrobiskach oraz na naturalnych obniżeniach terenu Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

20. Gospodarka odpadami KLASYFIKACJA WYSYPISK • boczne (przyskarpowe) – tworzy się w wyrobiskach pokopalnianych o stromych, przeważnie skalistych skarpach • pryzmowe – maja nadziemną bryłę geometryczną o podstawie prostokąta • kopiaste – maja formę pagórka o nieregularnych zboczach • niekształtne – powstają w wyniku nieprawidłowej eksploatacji terenu • płasko-skarpowe i skarpowe maja formę bardzo zróżnicowaną – wynikające z nieuporządkowanej eksploatacji Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

21. Gospodarka odpadami PRAWIDŁOWO URZĄDZONE SKŁADOWISKO Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

22. Gospodarka odpadami ELEMENTY TECHNICZNE CHARAKTERYZUJĄCE NOWOCZESNE WYSYPISKO • zabezpieczenie wód gruntowych i powierzchniowych przed wpływem składowanych odpadów, • przechwycenie i oczyszczanie wód opadowych infiltrujących przez odpady, • ujęcie i zagospodarowanie gazu wytwarzającego się w składowanych odpadach (tzw. biogazu), • zabezpieczenie odpowiedniego ilościowo i jakościowo sprzętu technologicznego, • wyposażenie wysypiska w odpowiednie zaplecze techniczno-socjalne • prowadzenie właściwej eksploatacji obiektu • objęcie wysypiska stałą kontrolą wpływu na środowisko(monitoring) • rekultywacja terenu po zakończeniu eksploatacji wysypiska Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

23. Gospodarka odpadami SCHEMAT BUDOWY SKŁADOWISKA ODPADÓW KOMUNALNYCH Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

24. Gospodarka odpadami BUDOWA SKŁADOWISKA Pierwszym najważniejszym elementem budowy składowiska odpadów jest geomembrana (folia o grubości 2-3 mm) zabezpieczająca przedostawanie się substancji toksycznych do warstw zawierających wody gruntowe. (warstwy wodonośne - wody do picia). Geomembrana w czasie eksploatacji podlega stałej kontroli szczelności. (system monitoringu wysypiska). Jednym z najważniejszych elementów jest "Pas zieleni ochronnej". Pas zieleni ochronnej musi zawierać przynajmniej dwa piętra zieleni tzn. drzewa wysokie oraz krzewy, aby spełniał swą rolę ochronną (np.: przechwytywanie odorów). Rola pasa ochronnego zieleni jest bardzo ważna, gdyż wysypisko odpadów komunalnych jest żerowiskiem dla ptaków i gryzoni roznoszących resztki po okolicy, wokół wysypiska, jest też ulubionym miejscem siedlisk much i komarów, co stwarza dodatkowe zagrożenie sanitarne! Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

25. Gospodarka odpadami CHARAKTERYSTYCZNE CZYNNIKI EMITOWANE PRZEZ SKŁADOWISKO ODPADÓW KOMUNALNYCH • gazy: metan, dwutlenek węgla, oraz nieznaczne ilości siarkowodoru, azotu, tlenku węgla, wodoru, węglowodorów aromatycznych, • zanieczyszczenia mikrobiologiczne: bakterie, grzyby (w tym także zawierające mykotoksyny), • pyły zawierające metale ciężkie: Cd, Pb, Zn, Fe, Mn, Ni, Cr (składowanie popiołów), • odory: głównie organiczne związki siarki, azotu oraz niektóre węglowodory. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

26. Gospodarka odpadami PROCESY ZACHODZĄCE NA SKŁADOWISKU ODPADÓW KOMUNALNYCH Składowisko odpadów jest specyficznym bioreaktorem, w którym pod wpływem czynników atmosferycznych (opady, temperatura) i mikroorganizmów (bakterie, promieniowce, grzyby, glony, pierwotniaki) odpady są rozkładane w procesach fizycznych, chemicznych i biologicznych zarówno w warunkach tlenowych jak i beztlenowych. • W przebiegu procesu rozkładu decydujące znaczenie ma : • skład chemiczny odpadów, • zawartość wody, • dostęp tlenu, • skład i aktywność mikroorganizmów, • odczyn (pH), • toksyczność dla mikroorganizmów. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

27. Gospodarka odpadami Składniki organiczne odpadów cechują się bardzo zróżnicowaną podatnością na biodegradację, np. Odpady pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz papier łatwo ulegają rozkładowi. Głównymi składnikami odpadów, które ulegają degradacji biologicznej są wielocukry 80%. Frakcja nieorganiczna (np. metale, szkło, ceramika, żużel, popiół, gruz), mimo że nie ulega biodegradacji, wpływa na jej przebieg. Niektóre metale (np. Cr, Zn, Cu, Ni) detergenty, cyjanki, cyjanowodór czy amoniak są inhibitorami metabolizmu mikroorganizmów beztlenowych. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

28. Gospodarka odpadami • Zawartość wody jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na szybkość degradacji odpadów. Spełnia ona wiele funkcji w przebiegu procesów fermentacyjnych: • jest środkiem transportu dla enzymów i pożywek dla bakterii, • rozpuszcza metabolity, • ułatwia bakteriom dostępność do substratów. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

29. Gospodarka odpadami Po złożeniu odpadów tlen z powietrza jest zużywany przez bakterie aerobowe i grzyby do czasu aż jego stężenie zmniejszy się do poziomu uniemożliwiającego dalszy wzrost tych mikroorganizmów. Proces ten trwa w zależności od sposobu składowania odpadów od 3-12 tygodni i jest związany z wyraźnym wzrostem temperatury złoża zwłaszcza w warstwie powierzchniowej. Mikroorganizmy biorące udział w procesach fermentacyjnych znajdujące się w odpadach lub w glebie przylegających do składowiska, są to głównie bakterie i grzyby. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

30. Gospodarka odpadami Odczyn odpadów decyduje także o prawidłowym rozwoju mikroorganizmów beztlenowych. Zmiana odczynu pH do poniżej 6 lub powyżej 8 powoduje zahamowanie ich rozmnażania. Mikroorganizmy beztlenowe są znacznie bardziej wrażliwe na toksyczne działanie soli niektórych metali (np. Ni, Cr, Cu) niż organizmy uczestniczące w procesach tlenowych. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

31. Gospodarka odpadami BIOGAZ • metan: 45–60% • dwutlenek węgla: 25-35% • azot: 7-10% • tlen: < 3% • pozostałe domieszki: <1% (np. siarkowodór, amoniak, etan, aceton, benzen) Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

32. Gospodarka odpadami GŁÓWNE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WYTWARZANIE GAZU WYSYPISKOWEGO • skład odpadów (zawartość substancji organicznych w odpadach, ich podatność na rozkład) • wilgotność złoża odpadów 40% - optymalna • temperatura złoża odpadów (optymalna temp. procesu 35-38°C) • pH • wiek odpadów • przepuszczalność wysypiska (tlen jest czynnikiem inhibitującym wytwarzanie metanu) • struktura odpadów (rozwinięcie powierzchni odpadów) Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

33. Gospodarka odpadami SPOSÓB POSTĘPOWANIA PRZY ODPAROWANIU BIOGAZU ZE SKŁADOWISKA • Ze względu na sposób odprowadzania gazów ze składowiska na odgazowanie: • aktywne, • bierne. • Ze względu na sposób postępowania z gazem na systemy: • wentylacyjne, • unieszkodliwiania gazu. • Ze względów konstrukcyjnych na systemy: • poziome, • pionowe, • łączone. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

34. Gospodarka odpadami SPOSOBY ZAGOSPODAROWANIA BIOGAZU • Otrzymanie energii cieplnej w wyniku: • spalania bezpośredniego (dostarczenie gazu do sieci), • ogrzewania wody. • Otrzymanie energii elektrycznej: • z odzyskiem ciepła, • bez odzysku ciepła. • Otrzymanie energii mechanicznej: • w silnikach spalinowych, • do napędu pojazdów. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

35. Gospodarka odpadami MONITORING Monitoring oddziaływania składowiska na środowisko określenie szczegółowego zakresu monitoringu i kontroli podczas eksploatacji obiektu jak i po jej zakończeniu do 30 lat. • Obejmuje: • fazę przed-eksploatacyjną – do uzyskania pozwolenia na użytkowanie składowiska odpadów, • fazę eksploatacji – od uzyskania pozwolenia na użytkowanie składowiska odpadów do uzyskania zgody na zamknięcie składowiska odpadów, • fazę poeksploatacyjną – przez 30 lat od uzyskania decyzji o zamknięciu składowiska odpadów. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

36. Gospodarka odpadami WŁAŚCIWOŚCI TECHNOLOGICZNE ODPADÓW KOMUNALNYCH Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

37. Gospodarka odpadami PRZECIĘTNY SKŁAD GAZU ZE SKŁADOWISK KOMUNALNYCH Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

38. Gospodarka odpadami SCHEMAT BEZTLENOWEGO PROCESU ROZKŁADU FRAKCJI ORGANICZNEJ ODPADÓW KOMUNALNYCH Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

39. Gospodarka odpadami USZCZELNIENIE PODŁOŻA I SKARP Przesłony izolacyjne podłoża i przykrycia składowisk odpadów komunalnych wg niemieckich wymagań „TA Siedlungsabfal” z 1993r. Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

40. Gospodarka odpadami USZCZELNIENIE PODŁOŻA I SKARP Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

41. Gospodarka odpadami UJĘCIE I ODPROWADZENIE ODCIEKÓW Konstrukcja studni gazowej z rosnącym wsadem odpadów Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

42. Gospodarka odpadami UJĘCIE I ODPROWADZENIE ODCIEKÓW Studnia odgazowująca budowana w trakcie eksploatacji składowiska Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.

43. Gospodarka odpadami UJĘCIE I ODPROWADZENIE ODCIEKÓW RURA ODGAZOWUJĄCA RURA ZEWNĘTRZNA OBSYPKA ŻWIROWA PŁYTA NAZIEMNA STUDNI RURA DRENAŻOWA ODCIEKÓW STOPA FUNDAMENTOWA GEOMEMBRANA USZCZELNIENIE MINERALNE Przyłączenie studni gazowej do istniejącego drenażu odcieków Magdalena Karasińska Małgorzata Bystrzycka Gospodarka odpadami komunalnymi.