T RK EGITIM SISTEMI NIN YASAL TEMELLERI

1. TÜRK EGITIM SISTEMI’NIN YASAL TEMELLERI

2. KONU BASLIKLARI I- EGITIM VE HUKUK II- ANAYASADA EGITIM III- YASA, KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME VE YÖNETMELIKLERDE EGITIM IV- ULUSLARARASI BELGELERDE EGITIM

3. I- EGITIM VE HUKUK Egitim, belirli amaçlar dogrultusunda birey yetistirme, bireye bilgi, beceri ve tutum kazandirma süreci olarak tanimlanabilir. Hukuk, toplumsal yasantidan dogan iliskileri, adaleti gerçeklestirmek üzere düzenleyen kurallarin bütünüdür.

4. Egitim hukuku: Egitim ve hukuk arasindaki iliskileri egitim hukuku düzenler. Egitim hukuku, aileden baslayarak, okul öncesi egitim, ilkögretim, ortaögretim, yüksekögretim ve yaygin egitim kurumlarinda yapilan egitim ve ögretimi düzenleyen kurallardan olusur. Bir ülkede egitimde devletin ve bireylerin uymasi, uygulamasi gereken kurallara egitim hukuku denir.

5. II- ANAYASADA EGITIM 1. Kanun Önünde Esitlik 2. Din ve Vicdan Hürriyeti 3. Bilim ve Sanat Hürriyeti 4. Egitim ve Ögrenim Hakki ve Ödevi 5. Yabanci Ülkelerde Çalisan Türk Vatandaslari 6. Yüksekögretim Kurumlari ve Üst Kuruluslari

6. III- YASA, KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME VE YÖNETMELIKLERDE EGITIM Milli Egitim Temel Kanunu Tevhid-i Tedrisat Kanunu Milli Egitim Bakanliginin Teskilat ve Görevleri Hakkinda Kanun Ilkögretim ve Egitim Kanunu Çiraklik ve Mesleki Egitim Kanunu Özel Ögretim Kurumlari Kanunu

7. Özel Egitim Hakkinda Kanun Hükmünde Kararname Yüksekögretim Kanunu Devlet Memurlugu Memurlarin Yargilanmasi Ögretmenlik Kariyer Basamaklari Ögretmenlerin Ödül ve Cezalandirilmalari Norm Kadro Uygulamasi

8. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasinda Egitim Türkiye'de egitim; adalet, güvenlik ve saglik gibi devletin temel islevlerinden birisi olup devletin denetimi ve gözetimi altinda yapilmaktadir. Egitim hakki, T.C Anayasasi ile güvence altina alinmistir. 1982 Anayasasinin 42. maddesinde Egitim ve Ögrenim Hakki ve Ödevi basligi altinda Devletin egitim ve ögretimle ilgili temel görevleri tanimlanmistir (Resmi Gazete, 09/11/1982-17863) Bunlar asagidaki gibi siralanabilir:

9. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasinda Egitim Egitim ve ögretim, Atatürk ilkeleri ve inkilâplari dogrultusunda, çagdas bilim ve egitim esaslarina göre, Devletin gözetim ve denetimi altinda yapilir. Bu esaslara aykiri egitim ve ögretim yerleri açilamaz. Ilkögretim, kiz ve erkek bütün vatandaslar için zorunludur ve Devlet okullarinda parasizdir. Devlet, maddi imkânlardan yoksun basarili ögrencilerin, ögrenimlerini sürdürebilmeleri amaci ile burslar ve baska yollarla gerekli yardimlari yapar. Devlet, durumlari sebebiyle özel egitime ihtiyaci olanlari, topluma yararli kilacak tedbirleri alir.

10. Egitime Iliskin Yasalar 222 Sayili Ilkögretim ve Egitim Kanunu 222 sayili Ilkögretim ve Egitim Kanunu 05/01/1961 tarihinde kabul edilmistir. Kanuna göre; Ilkögretim, kadin erkek bütün Türklerin milli gayelere uygun olarak bedeni, zihni ve ahlaki gelismelerine ve yetismelerine hizmet eden temel egitim ve ögretimdir (Madde 1). Ilkögretim, ilkögrenim kurumlarinda verilir; ögrenim çaginda bulunan kiz ve erkek çocuklar için mecburi, Devlet okullarinda parasizdir (Madde 2). Mecburi ilkögretim çagi, 6 - 14 yas grubundaki çocuklari kapsar (Madde 3).

11. Egitime Iliskin Yasalar 1739 Sayili Milli Egitim Temel Yasasi Türk Millî Egitim Sisteminin genel çerçevesi, 1739 sayili Millî Egitim Temel Kanunu ile belirlenmistir. Kanun 14/06/ 1973 tarihinde kabul edilmistir (MEB, 2002). Egitime iliskin yukarida siralan temel yasalara ek olarak; 4306 Sayili Sekiz Yillik Kesintisiz Zorunlu Egitim Yasasi, 3797 Sayili Milli Egitim Bakanligi’nin Teskilat ve Görevleri Hakkinda Yasa, 2547 Sayili Yüksekögretim Yasasi egitim politikamizin ulusal kaynaklari arasinda görülebilir. Ülke genelinde 18 Agustos 1997 tarih ve 23084 sayili Resmî Gazetede yayimlanarak yürürlüge giren 4306 sayili Sekiz Yillik Kesintisiz Zorunlu Egitim Yasasi geregince, sekiz yillik kesintisiz zorunlu egitim uygulamasina geçilmistir. Bu yasa, Türkiye Egitim Sistemi’nde egitim reformu için önemli bir temel ve basamaktir.

12. IV- ULUSLARARASI BELGELERDE EGITIM 1. Birlesmis Milletler Çocuk Haklarina Dair Sözlesme 2. Insan Haklari Evrensel Bildirgesi 3. Avrupa Birligi Antlasmalari

13. 1. Birlesmis Milletler Çocuk Haklarina Dair Sözlesme Bu sözlesme, Birlesmis Milletler Genel Kurulu tarafindan 20 Kasim 1989 tarihinde kabul edilmistir. Ülkemizde bu sözlesme, 27.01.1995 tarih ve 22184 sayili Resmi Gazete’de yayimlanarak yürürlüge kanun olarak girmistir.

14. Egitim konusunda, ilkögretim, ortaögretim, yüksekögretim, rehberlik hizmeti, devam zorunlulugu ve terklerin azaltilmasi, disiplin, uluslararasi isbirligi ilkeleri getirilmistir. Egitimin hedeflerinde ise, egitimin amaçlari, çocugun çesitli yönlerden gelistirilmesi, insan haklari ve çesitli ilkelere sayginin gelistirilmesi, kültüre ve kültürlere saygi, çocugun yasam tarzina hazirlanmasi, çevreye saygi, gerçek ve tüzel kisilerin ögretim kurumlari kurmasi ilkeleri düzenlenmistir. Engelli çocuklarin egitimi de sözlesmede yerini almistir

15. 2. Insan Haklari Evrensel Bildirgesi Birlesmis Milletlerce hazirlanan pek çok bildirge ve sözlesmede egitim hakkina yer verilmistir. 10 Aralik 1948 tarihli Insan Haklari Evrensel Bildirgesi 26. maddeye göre “Herkes egitim hakkina sahiptir. Egitim, hiç olmazsa temel egitim evrelerinde parasiz olmalidir. Temel egitim zorunludur. Teknik ve mesleki egitimden herkes yararlanabilmelidir. Yüksekögretim, yeteneklere göre herkese açik olmalidir.

16. 3. Avrupa Birligi Antlasmalari Amsterdam Antlasmasi’nin 149. maddesinde toplulugun egitime katkisi, Topluluk faaliyetinin amaçlari, egitimde isbirligi, Konseyin görevi ana basliklar halinde düzenlenmis, alt basliklar verilmistir. Ayni sekilde 150. maddede Toplulugun meslekî egitim politikasi uygulamasi, Topluluk faaliyetinin amaçlari, egitimde isbirligi, Konseyin görevi ana basliklari alt basliklariyla birlikte düzenlenmistir.

17. TÜRK EGITIM SISTEMININ ÖRGÜT VE YÖNETIM YAPISI MERKEZ TASRA VE YURTDISI ÖRGÜTÜ

18. Türk egitim sistemi, ülke yönetiminin özelliklerine uygun olarak, merkezi bir yönetim yapisina sahiptir. Egitimle ilgili önemli politik, sosyal ve ekonomik kararlar Milli Egitim Bakanligi tarafindan alinmaktadir.

19. MEB MERKEZ ÖRGÜTÜ Ilk bakanlik, 1839’da Rüsdiye Okullari Bakanligi (Mekatib-i Rüsdiye Nezareti). Ancak genel müdürlük hüviyetinde idi. Okullar Genel Bakanligi (Mekatib-i Umumiye Nezareti) Bakanlik düzeyinde ilk egitim örgütü: 1857 ? Bakanlar Kuruluna (Meclis’i Vükela) dahil bir Bakan (Nazir) tarafindan yönetilen Egitim Genel Bakanligi (Maarif-i Umumiye Nezareti) kurulmustur. 1869 ?Egitim Genel Tüzügü (Maarif-i Umumiye Nizamnamesi), bugünkü egitim sisteminin temelini olusturan ilk belge.

20. Kurtulus Savasi yillarinda Istanbul’da Maarif Nezareti mevcutken, 1920’de Ankara’da Maarif Vekaleti kurulmustur. Cumhuriyet döneminde bakanligin adi birkaç kez degistirilmistir: Kültür Bakanligi (1935), Maarif Vekilligi (1941), Milli Egitim Bakanligi (1946), Maarif Vekaleti (1954), Milli Egitim Bakanligi (1961), Milli Egitim Gençlik ve Spor Bakanligi (1983) ve Milli Egitim Bakanligi (1989) olarak.

21. 1992 ? 3797 sayili Millî Egitim Bakanliginin Teskilat ve Görevleri Hakkindaki Kanun bakanligin örgüt ve görevlerini düzenlemis ve MEB bugünkü seklini almistir. MEB olarak örgütlenen Türkiye egitim sisteminin örgütsel ve yönetsel yapisi; kanuna göre merkez örgütü, tasra örgütü, yurtdisi örgütü ve bagli kuruluslar olmak üzere dört baslik altinda ele alinmaktadir.

22. MILLÎ EGITIM BAKANLIGININ TESKILAT VE GÖREVLERI HAKKINDA KANUN Kanun Numarasi : 3797 Kabul Tarihi   : 30.4.1992 Resmî Gazete : 12.5.1992/21226 Düzeltme : 27.5.1992/21240 RG

23. :: Amaç Madde 1 – Bu Kanunun amaci; Anayasa, 430 sayili Tevhid-i Tedrisat Kanunu, 1739 sayili Milli Egitim Temel Kanunu ile kalkinma plan ve programlari dogrultusunda milli egitim hizmetlerini yürütmek üzere, Milli Egitim Bakanliginin kurulmasina, teskilat ve görevlerine iliskin esaslari düzenlemektir.

24. :: Görev Madde 2 – Milli Egitim Bakanliginin görevleri sunlardir: a) Atatürk Inkilap ve Ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk Milliyetçiligine bagli, Türk Milletinin milli, ahlaki, manevi, tarihi ve kültürel degerlerini benimseyen, koruyan ve gelistiren, ailesini, vatanini, milletini seven ve daima yüceltmeye çalisan, insan haklarina ve Anayasanin baslangicindaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karsi görev ve sorumluluklarini bilen ve bunlari davranis haline getirmis vatandas olarak yetistirmek üzere, Bakanliga bagli her kademedeki ögretim kurumlarinin ögretmen ve ögrencilerine ait bütün egitim ve ögretim hizmetlerini planlamak, programlamak, yürütmek, takip ve denetim altinda bulundurmak,

25. :: Görev b) Okul öncesi, ilkögretim, ortaögretim ve her çesit örgün ve yaygin egitim kurumlarini açmak ve yüksekögretim disinda kalan ögretim kurumlarinin diger bakanlik kurum ve kuruluslarinca açilmasina izin vermek, c) Türk Vatandaslarinin yurt disinda yapilacak egitim ve ögretimi ile ilgili hizmetleri düzenlemek ve yürütmek, d) Diger bakanlik, kurum ve kuruluslarca açilan ve yüksekögretim disinda kalan örgün ve yaygin egitim kurumlarinin denklik derecelerini belirlemek, program ve yönetmeliklerini birlikte hazirlamak ve onaylamak,

26. :: Görev e) Türk Silahli Kuvvetlerine bagli ortaögretim kurumlarinin program, yönetmelik ve ögrenim denklik derecelerinin belirlenmesi konularinda isbirliginde bulunmak, f) Yüksekögretimin milli egitim politikasi bütünlügü içinde yürütülmesini saglamak için, Yüksekögretim Kanunu ile Bakanliga verilmis olan görev ve sorumluluklari yerine getirmek, g) Okullardaki bedenegitimi, spor ve izcilik egitimi ile ilgili hizmetleri yürütmek, h) Yüksekögrenim gençliginin barinma, beslenme ihtiyaçlarini ve maddi yönden desteklenmelerini saglamak.

27. :: Teskilat

28. Bakanlik Makami :: Bakan Madde 5 – Bakan, Bakanlik hizmetlerini mevzuata, hükümetin genel siyasetiyle milli güvenlik siyasetine, kalkinma planlarina ve yillik programlara uygun olarak yürütmekle ve Bakanligin faaliyet alanina giren konularda diger bakanliklarla ve kuruluslarla isbirligi ve koordinasyonu saglamakla görevlidir.

29. Bakanlik Makami :: Müstesar ve Müstesar Yardimcilari Madde 6 – Müstesar, Bakanin yardimcisi olup, bakanlik hizmetlerini Bakanligin amaç ve politikalarina, kalkinma planlarina, yillik programlara ve mevzuat hükümlerine uygun olarak Bakan adina düzenler ve yürütür. Madde 7 – Hizmetlerin yürütülmesinde Müstesara yardimci olmak üzere yedi Müstesar Yardimcisi görevlendirilebilir.

31. Merkez Örgütü Bakanlik makami (Bakanlik makami ve sürekli kurullar), Ana hizmet birimleri, Danisma ve denetim birimleri Yardimci birimler. Sürekli Kurullar Talim ve Terbiye Kurulu, Milli Egitim Surasi, Yüksekögretim Kurulu, Mesleki Egitim Kurulu, Müdürler Kurulu, Yüksek Disiplin Kurulu, Merkez Disiplin Kurulu Ögrenci Disiplin Kurulu

32. Talim ve Terbiye Kurulu Baskanligi Dogrudan bakana bagli. Egitimle ilgili her konuda bakana görüs verir, arastirmalar yapar Egitim sistemini gelistirme Ders veya yardimci ders kitaplarini, hazirla(t)mak, ders araç-gereçlerini gelistirmek, Tüm birimlerin ögretim programlarini ve ders kitaplarini incelemek, Birimlerince hazirlanan kanun tasarilarina, tüzük ve yönetmeliklere son seklini vermek, Yurtdisi diploma ve ögrenim belgelerinin derece ve denkliklerini tespit etmek, Milli Egitim Surasinin sekreterlik görevini yürütmek,

33. Milli Egitim Sûralari Milli Egitim Bakanligi'nin egitim ve ögretimle ilgili konulan incelemek ve öneri niteliginde kararlar almakla görevli en yüksek danisma kuruludur. Egitimin niteligini yükseltmek amaciyla ögretmenlerin, egitim uzmanlarinin, alan uzmanlarinin, yöneticilerin, sivil toplum örgütlerinin, gönüllü kuruluslarin katilimiyla gerçeklesir. Kararlari Milli Egitim bakaninin onayiyla kesinlik kazanir.

34. TASRA ÖRGÜTÜ MEB 81 il ve 924 ilçede örgütlenmistir Her ilde millî egitim müdürlügü; her ilçede ilçe millî egitim müdürlügü bulunmaktadir. Il milli egitim müdürlügü valilige, Ilçe milli egitim müdürlügü kaymakamliga bagli. Ilçelerde daha önce ilkögretim müdürlükleri vardi. 1981 yilinda ilçe milli egitim müdürlügüne dönüstürülmüstür. Il milli egitim müdürleri üçlü kararname (Milli Egitim Bakani, Basbakan, Cumhurbaskani), ilçe milli egitim müdürleri ise Bakan imzasi ile atanir.

37. YURT DISI ÖRGÜTÜ Dis ülkelerin egitim ve ögretim gelismelerini takip etmek ve ülkemize aktarimini saglamak, ülkemizin egitim ve bilim faaliyetlerini yurtdisinda tanitmak üzere, 21 ülkede, 20 Egitim Müsavirligi ve 18 Egitim Ataseligi (Egitim Müfettisligi) olmak üzere toplam 38 temsilciligi faaliyet göstermektedir.

38. Egitim Müsavirligi Bulunan MerkezlerWashington, Berlin, Viyana, Brüksel, Kopenhag, Paris, Tiflis, Lahey, Londra, Bern, Stockholm, Kahire, Riyad, Moskova, Lefkosa, Bakü, Almati, Biskek, Taskent ve Asgabat.Egitim Ataseligi Bulunan MerkezlerNew York, Los Angeles, Berlin, Köln, Mainz, Münster, Münih, Nürnberg, Stuttgard, Düseldorf, Essen, Frankfurt, Hamburg, Hannover, Karlsruhe, Sydney, Strazbourg ve Lyon.