KRİTİK (ELEŞTİREL) DÜŞÜNME HATALARI

1. KRİTİK (ELEŞTİREL) DÜŞÜNME HATALARI

2. Acele genelleme • Gruptaki bütün üyeleri aynı varsaymak.

3. Örneğin: Bütün avukatlar aç gözlüdür.

4. Yaygın Uygulama • Eğer herkes bunu yapıyorsa, bu doğru olmalı.

5. Örneğin: Vergilerinizi ödememek doğru olmalı. Herkes böyle yapıyor.

6. Yaygın inanca meyletmek • Yaygın bir inanç olması bunu doğru yapmaz.

7. Örneğin: Bir zamanlar insanlar dünyanın düz olduğuna inandılar.

8. Geleneğe uymak Biz bunu her zaman bu şekilde yaptık. Yeniliğe direnç olabilir.

9. Örnekler: 1) Bazı işler sadece erkekler, diğerleri ise sadece kadınlar içindir. 2) Ali: Şirketin tanıtımını web sitemize tanıtıcı filmler koyarak yapmalıyız. Veli: Şimdiye kadar hep broşürler yoluyla yaptık.

10. İki Yanlış • Bazı şeyleri yanlış yapmak doğaldır. Çünkü diğer kişiler de böyle yapıyor.

11. Örneğin: Araba kullanırken birisi önünü kesiyor, sen de onunkinin önünü kesiyorsun.

12. Kaygan Yokuş • Kötü Sonuç • Birisiilk iddianın doğru olduğunu kabul ediyorsa diğer bütün iddiaları da kabul etmek zorundadır.

13. Örneğin: Bu sınıfı geçemezsen, hayatta başarısız olursun. • Örnek: “Hükümet uyuşturucuyu yasaklamamalı, aksi taktirde hükümet alkol ve sigarayı da yasaklamalı. Ve sonra sıra yağlı yiyecekler ve sağlıksız yiyecekler de yasaklamaya gelir. Gelecek sefer de tahmin edeceğiniz gibi, hükümet bizleri dişlerimizi fırçalamaya ve her gün egzersiz yapmaya zorlayacaktır."

14. Hayal • Mantıklı düşünmeden uzaklaştırmak, kafanızı karıştırmak için son derece pozitif bir sonuç teklif edilir.

15. Örneğin: Hızlı bir şekilde zengin olmayı planlamak

16. Korkuya başvurmak veya Korkutma taktikleri • Mantıklı düşünmeyi engelleyen güçlü duygular

17. Örneğin:Kötü sonuçları çağrıştıran ifade eden Politik sözler, reklamlar, tanıtımlar.

18. Merhamet Çekimi • Güçlü duygular bilginin yerini alır.

19. Örneğin: Hıçkırık hikayesi, numarası.

20. Bağlılık-sadakat- Çekimi • Grup davranışı, doğru veya yanlış

21. Örneğin: En popüler görünen adayların üzerine oyunu verme.

22. Kendini beğenmişlik çekimi • Övmek, İltifat etmek.

23. Örnek: “Yağlamak, dalkavukluk yapmak”

24. Yetersiz delil • 1) Sınırlı örnek Birbiri ile alakalı olmayan iki şey arasında zincir reaksiyonu gibi birinin diğerine sebep olduğu şeklinde bağlantı kurmak Bundan sonra, böylece, bundan dolayı

25. Yetersiz Delil Sınırlı Örnek • “Michael Jackson,…………genç ölen rock sanatçılarıydı.” Böylece rock sanatçısıysan uzun yaşayacağını sanma. • Hazır şehriyenin bulucusu kişi 96 yaşında öldü. Her gün hazır şehriye yediğini söyledi. Bu yüzden hazır şehriye sağlığınız için kötü olamaz

26. Bilgisizlik Çekimi • Masum olduğunu göstermek için hiç delilimiz yok. Bu yüzden suçlu olmalı.

27. Eğer bir kişi suçluysa , onun masum olduğuna yönelik delil bulmak doğrusu zor olacaktır. Şayet şuçlu olduğuna işaret eden delil yoksa, delil yokluğu suçluluğunu kanıtlamak için yeterli değildir.

28. Saman adam veya kadın • Herhangi bir kişinin itibarını gözden düşürücü bostan korkuluğu gibi bir imaj icat etmek.

29. Örnek:Rakibi üzerinde olumsuz bir bakış açısı oluşturan politik konuşmalar.

30. Örnek: Pek çok kişi Hong Kong’da daha fazla demokrasi için tartışırlarken, tipik cevap “Demokrasinin Hongkong’un tüm sorunlarına çözüm olacağını düşünmek yanlıştır veya demokrasi körü körüne kabul edilmemelidir.” şeklindedir. Demokrasiyi savunanlar demokrasinin bütün problemleri (hava kirliliği vb ) çözeceğini belirtmezler. Onlar bilirler ki demokrasi veya başka bir şeyi körü körüne kabul etmek nadiren doğrudur. Bu eleştiriler demokrasi için gerçek argümanları temsil etmemektedir.

31. Otorite Çekimi • Bazı gösterişli, saygın kişiler veya kurumlar yapılan iddianın, talebin doğru olduğuna inanırlar ve bu yüzdendir ki bu iddialar doğru olmak zorundadır.

32. ÖRNEĞİN: • Ali: “Belediye başkanına güzel örnek olduğu için hayranlık duyuyorum.” • Veli. “Fakat gazete onun kötü bir örnek olduğunu yazıyor. Bu yüzden sen hatalısın.”

33. Tek Sebep • İlişkiler, bağlantılar atlanmaktadır.

34. Örneğin: Bir öğrencinin intihar etme girişiminden sonra, kişiler ve medya aileyi, okulu, toplumu vb suçlayarak suçlu aramaya başlarlar. Burada tek bir sebebin etkili olmayacağı, pek çok sebebin bu girişimde rol alabileceğini hesaba katmak gerekir.

35. Hatalı İkilem • İki seçenekle yüz yüze geliriz. Fakat her ikisi de çok güzel değildir. Ya bunu/ Ya onu durumu oluşur. Her ikisine veya bir başka seçenek olan Z’ye sahip olamazsınız. Bu hata çözüm için en azından bir üçüncü yolun olduğunu görememekten kaynaklanır.

36. Örnek: Ev kiralıyacaksınızdır. Size beğenmediğiniz iki ev arasında seçim yapmanız istenir. Beğenmediğiniz iki araba arasında seçim yapmanızı isterler.

37. Öncekini İnkar etmek • Burada birkaç alternatif açıklama veya neden göz ardı edilmektedir.

38. Örneğin: “Trafik yoğunsa arkadaşım işe geç kalacaktır. Fakat bu rahat trafikte arkadaşımın gecikeceğini söylemek doğru olmaz.” • Arkadaşı gecikince: “ Gene alarm saati bozulmuş olmalı”

39. Genetik Yanlışlık İddianın kaynağını iddiaya karşı veya yapılan şeyi yapana karşı delil olarak kullanmaktır.

40. Örnek 1: ……politikacı ülkede hayvancılığın kötüye gittiğini söyledi. O politikacı salakdır. Bu yüzden ülkede hayvancılık kötüye gitmemektedir. • Örnek 2: “Soy kırımı Naziler tarafından gerçekleştirildi. Demek ki soy kırımı tiksindirici ve kabul edilemez bir şeydir.”

41. Kişiye Saldırmak • Konuyu tartışmaktansa kişiye saldırırız. • Örneğin: Konuları amacından saptırmak için başkana saldırmak

42. Önyargıya başvurmak • Klişeleşmiş şekilde grubun bütün üyeleri aynı olarak değerlendirilir. • Örnek: Irkla ilgili önyargılar

43. Kaçınılması, tedbirli olunması Gerekenler • Gerçek olacak kadar çok güzel. • Karar verirken acele etmek. • Parayı veya kredi kartı numaranı vermelisin. • Aşırı baskı, zaman sınırları. • Ödüller ve büyük beklentiler, büyük vaatler. • “Serbest, sınırsız, bedava” kelimeleri

46. GEÇERLİ Mİ? • Geçen hafta odada iki tavşan vardı. O zamandan beri hiçbir tavşan odayı terk etmedi. Bu yüzden şimdi odada iki tavşan vardır.

47. Bildiğiniz gibi, tavşanlar üreyebilirler.

49. Genel Kanı: Gökhan yeterli,kabiliyetli isegüzel bir iş sahibi olacaktır. Fakat Gökhan yeterli değildir. Bu yüzden güzel işe sahip olamayacaktır. Gökhan o iş için yeterli olmayabilir ama iş sahibi düşük maaşı kabul ettiği için onu işe alabilir.

50. Bu sunum Kritik (Eleştirel) Düşünme üzerine muhtelif dokümanlardan faydalanılarak hazırlanmıştır.