330 likes | 608 Vues
E. COLİ O157:H7 GIDA ZEHİRLENMELERİ. Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim. GİRİŞ:. İlk kez 1895 Alman pediartrist Dr.T.Escherich : Bakterium coli commune En önemli fırsatçı patojen lerden Doğumdan birkaç saat-birkaç gün içinde gastrointestinal kanala
E N D
E. COLİ O157:H7 GIDA ZEHİRLENMELERİ Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim
GİRİŞ: • İlk kez 1895 Alman pediartrist Dr.T.Escherich : Bakterium coli commune • En önemli fırsatçıpatojenlerden • Doğumdan birkaç saat-birkaç gün içinde gastrointestinal kanala • Normal flora üyesi E. coli, barsaklarda patojen mikroorganizmaların kolonize olmalarını önler
GENEL ÖZELLİKLERİ: • Gram negatif, Enterobacteriaceae • Escherichia genusuna bağlı, fakültatif anaerob • Peritrik flagellaları ile hareketli, hareketsiz suşlar da var • Sporsuz, çubuk • K.hidrat asit-gaz oluşumu, Katalaz, İndol-MR (+), Üre, H2S,VP, Sitrat, Oksidaz (-)
ENTEROTOKSİNLERİNE GÖRE: KLASİFİKASYON: • ETEC (Enterotoksijenik E.coli), • EPEC(Enteropatojenik E.coli), • EIEC (Enteroinvasiv E.coli), • EHEC(Enterohemorajik E.coli) • EaggEC (Enteroaggregative) • Domain: Bakteri • Filum: Proteobakterilerden • Sınıf: Gammproteobacteria • Order: Enterobacteriales • Aile: Enterobacteriaceae Cins: Escherichia • Tür: E. coli
E. COLİ O157:H7 • Ölümle sonuçlanan çoğu gıda enfeksiyonlarından sorumlu • 1982 yılında ilk kez ABD’de identifiye • MİD çok düşük (10-200 kob/gr., bazen tek bir hücre) • Virülensi çok yüksek (stx1-2, aderenz sağlayan intimin,enterohemolizin) • Başta asit çoğu intrinsik ve ekstrinsik faktörlere dirençli
E. COLİ O157:H7 • Isıya duyarlı • Korunma: termal inaktivasyon • 72 °C’de 15 saniye pastörizasyon 10.000 adet/ml. düzeyinde inaktive • -20°C’de donmuş kıymalarda canlı • Optimum üreme ısısı 37°C(7°C - 50°C) • pH 4.0-9.0 aralığında üreyebilir (fermente sucuk-elma suyu) • 3 temel özelliği: • Sorbitolü fermente etmemesi • 4-methyl umbelliferone glukuronide’i (MUG) hidrolize eden β-glukuronidase yok • 44-45°C’lerde zayıf gelişmesi
E. COLİ O157:H7 • Yapılan çalışmalar; -80 ve -20°C’lerde dondurulmuş kıymalarda, 9 ay gelişimini sürdürebildiği • 5 ve 23°C’lerde pH 5.0’de depolanmış ketçap, 23°C’de daha kısa 5°C’de daha uzun canlı • Klorlanmış içme suyunda 5°C’de 70 gün canlı • Antibiyotiklere duyarlı bazı çalışmalarda çoklu direnç (sufaksazol, tetrasiklin, streptomisin, nalidiksik asit, kloramfenikol, oksitetrasiklin trimetophrim)
EPİDEMİYOLOJİ : • İnsana geçiş: • Direkt hayvanla temas, • İndirekt olarak dışkı ve atıklarla kontamine gıda, içmesuyu tüketilmesi • Halka açık yüzme havuzu, göller • Çiğ ya da yetersiz pişirilmiş gıdalara temas eden araçlar, eller (çapraz kontaminasyon) • Kişiden kişiye temas, asemptomatik taşıyıcı (oral-fekal) • Yapılan taramalar: • Süt sığırlarının % 3.2’si, besi sığırlarının % 1.6’sı E.coli O157:H7 içerdiği • Sığır dışkısında 5°C’de 70 güne kadar canlı • Verotoksin üretme kapasitesi var • Dışkının yanı sıra su ve yemlerden de izolasyon
EPİDEMİYOLOJİ : • Riskli gıdalar: • Hayvansal gıdalar; • Yetersiz pişirilmiş hamburger • Soğuk sandviçler, hot dogs • Rosto, kurutulmuş kürlenmiş salam, kurutulmuş fermente sucuk • Çiğ sütten yapılan peynirler, yoğurt • Pastörize olmamış meyve suları (elma, portakal) • Çiğ meyve ve sebzeler (marul) • Mayonez, pişmiş mısır
EPİDEMİYOLOJİ : • Bazı salgınlar: • En büyük salgın 1996’da Japonya’da • Okul yemeğine katılan beyaz turp filizlerinden 9451 adet enfeksiyon vakası • 12 çocuk ölümü • 1991 Massachusetts’de • Pastörize edilmemiş taze sıkılmış elma suyu, elmalar yerden fekal kontaminasyon • 18 kişi etkilenmiş, 4 çocukta HUS’un geliştiği • Bazı salgınlar: • 1991, Missouri’de kaynak sularının dezenfekte edilmemesi • 243 kişi etkilenmiş ve 4 kişi ölmüş
EPİDEMİYOLOJİ : • Bazı salgınlar: • İngiltere’de 1992-1994 arası olgu sayısı 273 • 1996’da 660 olgu bildirilmiş • 1995 ABD’de 25.000 olgu ve 251 ölüm rapor edilmiş • Son yıllarda ABD ‘de yıllık ortalama 75.000 • Bazı salgınlar: • İngiltere’de aynı anda 8 farklı kasaba • 16 diyare vakası • 11’i 10 yaş ve altında • 5 tanesinde HUS’un şekillenmiş • Yerel bir imalathanede pastörize sütten çocuklar için üretilen tatlandırılmış yoğurt
EPİDEMİYOLOJİ : • Türkiye’de: • Gıda tarama çalışmalarında E.coli O157:H7 serotipine çok fazla rastlanmamış olması: • Analiz yönteminde mi eksiklik var ? • Son yıllarda daha hassas analiz yöntemleri • Kıyma-karkas ve sütten izolasyon • Ör: 2005’te Kafkas Vet. Fak. 126 kıyma örneğinde % 0.79 • 2007’de Afyon Vet. Fak. çiğ sütte % 3 peynirde % 1 E.coli O157:H7izolasyon
PATOGENEZ : • Virülens faktörler; kapsül, fimbria, endotoksin, ekzotoksin (stx1-stx2), endothel hücrelere adhezyon • Stx primer hedefi:Vasküler endotheliyal hücreler • Kolonda aktif toksinler, endotelial hücrelere bağlanarak Hemorajik kolitis (HC) • Akut, önce sulu 1-3 gün içinde kanlı diyare A-Etkenin istilası ve adezyonu, B- Toksin salgılanması sonucu hücreler arası bariyerin yıkımlanması, C- Yıkımlanma sonucu daha fazla kolonizasyon, D- Emilimin bozulması, hemorajik kolitis
PATOGENEZ : • Shigella dysanteria tip I toksinine benzeyen (Shiga like toxin - SLT - stx), verotoxin (VT1-VT2-VT3) üretimi • Toksinlerin reseptörü Gb3 (glikolipid); böbrek epitel hücrelerinde • Sonuç: Hemolitik üremik sendrom • Böbrek yetmezliği, trombositopeni, hemolitik anemi
Bazı glomerül kapillerlerinde eritrosit ve trombüs birikimi Tubuler hücre nekrozu, trombüs ve vakouler dejenerasyon Arterioller ve glomerül kapillerlerinde eritrosit birikimi, yaygın eritrosit infiltrasyonu
SEMPTOMLAR : • Hemorajik kolitis: • Neden sitotoksin, küçük çocuklar, yaşlılar ve immun sistemi zayıf insanlar duyarlı • Aniden kramplı karın ağrıları, mide bulantısı • 24 saat içinde başta sulu sonraları yoğun kanlı diyare • 2-9 gün, ya çok düşük ateş var yada şiddetli ateş yok (tipik özellik) • Günde yirmi kezden fazla ağrılı, az miktarda ve çoğunlukla kanlı diyare, ağır olgu: yalnızca kan • 6-10 gün içerisinde iyileşme olmazsa “Hemolitik üremik sendrom” (HUS) • (10 yaşın altındaki çocuk hastaların yaklaşık %10’u)
SEMPTOMLAR : • Hemolitik üremik sendrom: • Olguların %85-95’inin sebebi E.coli O157:H7 • 3 karateristik özelliği: • Hemolitik anemi, trombositopeni ve akut böbrek yetmezliği • Oligüri, anüri, ödem, nöbet • Cilt döküntüleri, artralji ve hiperbilurubinemi • Daha çok çocuklar, az olarak yaşlılar • Kuvvetli kronik böbrek yetmezliği: ömür boyu diyaliz cihazına bağımlı kalabilir
SEMPTOMLAR : • Hemolitik üremik sendrom: • Trombotik trombositopenik purpura • TTP’da ateş ve beyinde hasara sebep olan semptomlar • Daha çok yetişkinlerde HUS’un FATURASI : • Hastaların çoğu destek tedavisi ile iyileşir • Etkilenen çocukların % 3-5’inde ölüm • %12-30’unda böbrek yetmezliği • Hipertansiyon veya merkezi sinir sistemi bozukluğu gibi sekeller
TEŞHİS : • Klinik Teşhis: • Semptomlar değerlendirilir • Kesin tanı lab. muayeneleri • Kültür: • Hem hasta örneklerinden, hem de şüpheli gıdalardan • Selektif zenginleştirme • Modifiye EC Broth (mEC) • Modifiye Triptic Soy Broth (mTSB) • Lauryl Sulfate Broth (LST)
TEŞHİS : • Selektif katı besiyerleri • Sorbitol Mc-Conkey Agar • Sefiksim-tellürit ile desteklenmiş CT-SMAC Agar • Florocult E.coli O157:H7 Agar • Florocult HC Agar • 18-24 saat zenginleştirici besi ortamında inkübe • 0,1 ml. selektif katı besiyerine İndol pozitif E coli O157:H7 kolonisi
TEŞHİS : • Koloni morf., Gram boyama • Katalaz (+), oksidaz (-) • İndol (+), sitrat (-), • Laktoz ve mannit fermentasyonu (+), Voges-Proskauer reaks. (-) = E.coli • Sorbitol ve Floresan negatif koloniler (florocult besi yeri) E.coli O157 serotipi olabilir • Latex test ile kontrol pozitif sonuç sadece E.coli O157 • H7 için H7 antiserumu ile test
TEŞHİS : • İmmunomanyetik seperasyon (IMS) • PCR • rfbO157 (O157 lipopolisakkarit), fliC (H7 flagella) • İntimin, enterohemolysin, verotoksin 1-2, Stx1, Stx2 ‘yi kodlayan genler
TEDAVİ: • Henüz spesifik bir tedavi planlaması yok • EHEC ishaline uygun bir tedavi geliştirilememiş • Antibiyotik faydasız, barsak mikroflorasını bozar, komplikasyonu artırabilir, sakıncalı • Antidiyareller barsak hareketini durdurur, toksin emilimi artar, sakıncalı • Böbrekler üzerindeki dehidrasyonstresini kaldırmak • Oral ve intavenöz rehidrasyon destek tedavisi • Plasma-immunglobulin transfüzyonu • Devamlı müşahede (kan basıncı-böbrek fonksiyonu) • Kan takviyesi ve steroidler
KORUNMA: • Tarımsal üretimden, işleme ve hazırlama prosesleri kontrol(çiftlikten-çatala) • Hijyenik kesim • Deri yüzme ve iç organ çıkarma (kritik noktalar) • Karkas dekontaminasyon işlemleri • Et ısısı kesim sonrası hızla 7ºC’nin altına • Sağım hijyeni sütün ısısı hızla 5 ºC’nin altına • Personel eğitimi
KORUNMA: • Özellikle çocuklara el yıkama alışkanlığı • En etkili metod ısıtma (pişirme merkez sıcaklık 70ºC veya pastörizasyon) • Pastörize edilmemiş süt ürünleri meyve suları • Yetersiz pişirilmiş kıyma, et ürünleri hamburger tüketilmemeli • Meyve ve sebzeler iyice yıkanmalıdır
KORUNMA: • Klorlanmamış sular içilmemeli • Gıda işlemelerindeki ekipmanların yüzey temizliğinde kullanılmamalı • İşlem görmemiş havuz veya göl suları patojen riski • GMP (Good manufacturing practice)ve HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point) • Aşı yok, çalışmaları devam ediyor