Guatr ve İyot Eksikliği

1. Guatr ve İyot Eksikliği Prof Dr Rüveyde Bundak İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Büyüme-Gelişme ve Pediatrik Endokrinoloji Bilim Dalı

2. Olgu sunusu 13 yaşında kız çocuk Başvuru yakınması: Aşırı sinirlilik, boyunda şişlik, ders başarısında düşme Öykü • Yakınmaları 9 ay önce ortaya çıkmış ve giderek artış göstermiş. Okul başarısı çok iyi iken dikkat dağınıklığı başlamış • Büyümede bozulma yok. Guatrojen madde alımı yok • İstanbul’da yaşıyor

3. Olgu sunusu Özgeçmiş: Doğum öyküsü:N NMG:N Aile öyküsü: Akraba evliliği yok. 9 ay önce anne-baba ayrılmış. Baba yeniden evlenmiş. Çocuk baba ile birlikte yaşıyor.

4. Olgu sunusu Muayene: • Tartı ve boy:50. persentilde • KTA:160 /dk/R, TA:120/80 mmHg • Tiroid bezi diffüz ve yumuşak olarak ele geliyor (Evre 3) • Göz küreleri hafif fırlak. Deri nemli, ellerde titreme var. • Püberte evresi:Ak2Pk3Meme 3/3

5. Olgu sunusu-Laboratuvar tetkikleri • T3, T4, sT4 ↑ • TSH:↓ • Tiroid antikorları ve TRAK:Pozitif • Tiroid US: Diffüz büyüme var. Kan akımı artmış • Tiroid sintigrafisi: Tiroid bezi diffüz hiperplazik • Radyoaktif iyot yakalama:Artmış

6. Olgu sunusu TANI • Guatr • Hipertiroidi bulguları • Ekzoftalmi • TRAK pozitifliği GRAVES HASTALIĞI

7. Guatr • Hormonal/immunolojik/İnflamatuar/Proliferatif İnfiltratif/Metabolik bozukluklar → Tiroid bezinde büyüme • Guatr sıklığı (iyot eksikliği bölgelerinde oran yüksek) Okul çağında Kuzey Amerika % 4 – 6 Türkiye: Ankara % 35 20 il % 31.8

8. Tiroid Bozuklukları Bulgular (1) Hipotiroidi • Süt çocukluğu • Büyümede yavaşlama • Gelişme basamaklarında gecikme veya duraklama • Kabızlık • Cilt kuruluğu • Çocukluk ve adolesan dönem • Büyüme geriliği • Halsizlik, yorgunluk • Kabızlık • Cilt kuruluğu • Cansız saçlar • Soğuk intoleransı • Spor aktivitelerinde performans düşüklüğü

9. Sinirlilik Hiperaktivite Uykusuzluk İshal İştah artışına rağmen tartı kaybı Egzersiz intoleransı ve merdiven çıkmada güçlük (Proksimal kas güçsüzlüğü) Duygulanım bozukluğu Okul performansında azalma Sıcak intoleransı Çarpıntı hissi Tiroid Bozuklukları Bulgular (2) Hipertiroidi

10. Guatr İyot alımı durumu İlaçlar Tiroid fonksiyonu Hipo/hipertiroidi Tiroid fonk.:N Ateş, şüphesi ağrılı, hassas büyüme T4/sT4,T3, TSH Ultrasonografi TH↑ TSH ↑ diffüz büyüme RIA yak. RIA yak.↓ TSH N/↓ TH N/↓ Normal Hipoekojenite ekojenite N Tiroid AK Ak↑ Ak(-) Süpuratif Subakut (+) (-) YD guatrı - İnce iğne biopsisi Hiper tiroidi Hipo tiroidi Tiroid nodülü (nodülleri) Otoimmun Tiroidit • İyot eksikliği • Guatrojenler • Disohomogenez • Antibiyotik • Cerrahi • boşaltma • Analjezik • Steroid • ß-bloker Tiroid volüm ve fonk. izleme İdrarda iyot L-T4 / İyot Ted.

11. Guatr Nedenleri (1) Diffüz guatr • İyot eksikliği • Guatrojenler • Hashimoto hastalığı (otoimmun tiroidit) • Basit kolloid guatr • Tiroid hormon sentez bozukluğu • Graves hastalığı • Akut / subakut tiroidit • Tiroid hormonu direnci • TSH salgılayan tümör

12. Guatr Nedenleri (2) Nodüler guatr • Hashimoto hastalığı • Tiroid kisti • Tiroid tümörü (selim, habis) • Tiroid dışı durumlar (lenfadenopati, tiroglossal duktus kisti vs)

13. İyot eksikliğine bağlı guatr • Endemik guatr • Adölesan yaş grubunda sık • Orta ve ağır iyot eksikliğinde • Subklinik • Hafif veya hipotiroidi • Aşikar • T3 düzeyi genellikle yüksek • Proflaksi : İyot • Tedavi : L-T4

14. Dünyada İyot Eksikliği Durumu

15. Guatr Evrelemesi (DSÖ) • Evre O : Guatr yok • Evre 1a : Palpasyonla var, boyun ekstansiyonda bile görülmüyor • Evre 1b : Palpasyonla var; boyun ekstansyonda görülüyor • Evre 2 : Boynun normal pozisyonunda görülüyor • Evre 3 : Uzaktan farkedilen büyük guatr

16. Diffüz Guatra Yaklaşım (1) • Öykü • Büyüme, okul başarısı • Guatrojen madde (ilaç, gıda) alım öyküsü • Aile öyküsü, anne- baba akrabalığı • Endemik guatr bölgesinde bulunma • Guatrın ek bulguları (ses kısıklığı vb)

17. Diffüz Guatra Yaklaşım (2) • Fizik muayene • Tiroid yüzeyinin özelliği, sertliği, ağrılı olması, üfürüm alınması • Laboratuvar • Serum T3, T4, sT4,TSH • Tiroid antikorları (anti- TPO, anti-Tg) • İdrarda iyot düzeyi • Tiroid ultrasonografisi • Tiroid sintigrafisi (gerekirse) • Biyopsi (gerekirse)

18. Diffüz Guatrda Değerlendirme (1) 1.Ötiroid/kompanse veya bariz hipotiroidi: • Ab (+) ve US’da hipoekojenite:*Hashiomoto tiroiditi • Ab(-):* İyot eksikliği *Guatrojen alımı *Dishormogenez *Hashiomoto tiroiditi

19. Diffüz Guatrda Değerlendirme (2) 2.Ötiroid ve US’de ekojenite normal, Ab(-): * İyot eksikliği *Guatrojen alımı *Dishormogenez *Hashiomoto tiroiditi 3.T3↑, T4↑, TSH↑: *Tiroid hormon direnci (ötiroid, hipotiroidi, hipertiroidi)

20. Diffüz Guatrda Değerlendirme (3) 4.T3, T4 ↑: TSH ↓ TRAK (+):Graves hastalığı TSH ↓ TRAK (-):* Hashiomoto, *Akut/subakut tiroidit 5.T3 N/ ↑, T4 N/ ↑, TSH N/ ↑: Endemik guatr

21. Guatr İyot alımı durumu İlaçlar Tiroid fonksiyonu Hipo/hipertiroidi Tiroid fonk.:N Ateş, şüphesi ağrılı, hassas büyüme T4/sT4,T3, TSH Ultrasonografi TH↑ TSH ↑ diffüz büyüme RIA yak. RIA yak.↓ TSH N/↓ TH N/↓ Normal Hipoekojenite ekojenite N Tiroid AK Ak↑ Ak(-) Süpuratif Subakut (+) (-) YD guatrı - İnce iğne biopsisi Hiper tiroidi Hipo tiroidi Tiroid nodülü (nodülleri) Otoimmun Tiroidit • İyot eksikliği • Guatrojenler • Disohomogenez • Antibiyotik • Cerrahi • boşaltma • Analjezik • Steroid • ß-bloker Tiroid volüm ve fonk. izleme İdrarda iyot L-T4 / İyot Ted.

22. Nodüler Guatr(1) Öykü • Aile öyküsü, radyasyon, guatrın büyüme hızı Fizik muayene • Sert, düzensiz nodül, lenfadenopati Ses kısıklığı, obstrüksiyon bulguları

23. Nodüler Guatr(2) Laboratuvar • Tiroid US (solid veya kistik-solid nodül tümör lehine) • Tiroid sintigrafisi (soğuk nodül tümör lehine) • Tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi veya LAP biyopsisi • Sedimentasyon hızı • Akciğer grafisi

24. Tiroid Nodülleri (US,TH, Sintigrafi Biopsi) Tiroid sintigrafisi Hipoaktif Hiperaktif veya normoaktif Ultrason Tiroid fonksiyon testleri Kist(>4cm) solid ve mikst hipotiroidi normal hiper- yapıda tiroidi Aspirasyon Asp.biopsisi Uygun tedavi ve izlem Nhipersellüler şüpheli veya TSH malignite baskılanması Cerrahi ted. ARAŞTIR

25. 14 yaş, kız Diffüz guatr Tiroid hormonları:T4 ve TSH:N, T3↑ İdrarda iyot düzeyi düşük Tiroid US’de:Ekojenite normal, tiroid bezi diffüz büyük Endemik iyot eksikliği

26. Basit pübertal guatr

27. Graves hastalığı