Studia w USA

1. Studia w USA Jerzy Patoczka transatlantyk@hotmail.com 10.I.2005 (PW)

2. Studia w USA - Tematy • Struktura szkolnictwa wyzszego w USA • Studia podstawowe (informacje podane kursywka) • Studia zaawansowane • Wymagania przy przyjmowaniu na studia • Standartowe testy • Finanse • Sprawy wizowe • Nostryfikacja • Zrodla informacji

3. Struktura Szkolnictwa Wyzszego w USA • Po szkole sredniej (“high school”) studenci podejmuja 4-letni program studiow (“undergraduate studies”) na “college” lub “university”, uzyskujac tytul “bachelor” w swoim generalnym kierunku. Wiekszosc poprzestaje na tym. • Mniejszosc kontynuje studia, tzw zaawansowane (“graduate”) na uczelniach, ktore oferuja takie programy (“university”). Moga to byc: • Dla wiekszosc kierunkow (inzynieryjne, przyrodnicze, humanistyczne itd.): • Masters of Science (MS)(odpowiednik mgr), dodatkowe1-2 lata po “bachelor” • Ph.D. (doktorat), dodatkowe 3+ lata po MS • Dla innych kierunkow tzw. “professional schools,” dodatkowe 3-4 lata po “bachelor: • MD (medycyna) 4 lata • JD (prawo) 3-4 lata • MBA (bisnes i zarzadzanie)

4. Szkolnictwo wyzsze w USA • Kalendarz – najczesciej 9-miesieczny, podzielony na 2 semestry plus semestr letni, ale bywaja inne kombinacje • Akredytcja – uczelnia powinna by uznana (akredytowana) przez jedno z 6 regionalnych stowazyszen • Obowiazuje system punktow (“credits”) – typowy przedmiot ma wartosc 3 kredytow, normalne obciazenie jest 12 punktow na semester, czyli 4 przedmioty, razem 24 punkty rocznie. Aby uzyskas dyplom nalezy zaliczyc odpowiednia ilosc “credits” • Ponad 3,000 szkol wyzszych roznego typu • Ok 1,700 to “university” - oferuje programy zaawansowane (“graduate”), z tego kilkaset na kierunkach inzynieryjnych • 500,000 studentow zagranicznych, 25% doktoratow jest nadawana zagraniczniakom

5. Wymagania do Przyjecia na Studia Studia Podstawowe: • Termin skladania kompletnych dokumentow najczesciej styczen luty • Swiadectwa/oficjalne tlumaczenie ze szegolami przedmiotow • Esej (podanie) • SAT (ogolny, zdolosci logicznego myslenia) • SAT II (przedmiotowe, do niektorych, lepszych szkol) • 3 listy rekomendujace (od nauczycieli najlepiej, rzeczowe i realistyczne) • TOEFL – egzamin jezykowy • Rozmowa z przedstawicielem szkoly (czasami) • Udokumentowanie srodkow finansowych na 1 rok • Oplata przy podaniu $ 10 –100, najczesciej $ 30-40

6. Wymagania do Przyjecia na Studia Studia Zaawansowane “Graduate”: • Termin skladania kompletnych dokumentow najczesciej styczen-luty • Dokladne tlumaczenie indeksu (przedmioty, ilosc godzin) • Podanie z oplata ($30-50), uwaga mozliwosc zwolnien! • GRE dla inzynieryjnych kierunkow (dla innych kierunkow GMAT/LSAT/MCAT) • 3 listy rekomendujace (od nauczycieli akademickich, rzeczowe i realistyczne) • TOEFL – test jezykowy

7. Egzaminy przy Przyjmowaniu na Studia • GRE – www.gre.org test na logiczne myslenie wymagany od starajacych sie na studia zaawansowane (MS i PhD) • TOEFL (Test of English as Foreign Language) www.toefl.org • TSE (Test of Spoken English) – www.toefl.org -dla studentow na studia zaawansowane (“graduate”), starajacych sie o stypendia asystenckie i badawcze • GMAT (bisnes), MCAT (medycyna), LSAT (prawo) • SAT – www.collegeboard.org - standartowy test umiejetnosci logicznego myslenia dla starajacych sie na studia podstawowe • SAT II – kilka roznych testow przedmiotowych wymaganych przez ok 300 najlepszych uczelni na studia podstawowe

8. Finanse, studia podstawowe “undergraduate” • Dla normalnego amerykanina, koszty studiow podstawowych sa duze, srednia jest rzedu 11 do 25 tysiecy rocznie (z podstawowym utrzymaniem w akademiku przez 9 miesiecy). Dla zagraniczniakow koszty beda wyzsze. Uczelnie publiczne (stanowe) sa generalnie tansze (subsydowane), prywatne beda drozsze. Z jakoscia bywa roznie. • Spora czesc tych wydatkow pokrywana jest przez pozyczki rzadowe, prace na kampusie i granty, uzaleznione od dochodow rodzicow i wynikow ucznia (“merit based”). O pomoc finansowa w takich szkolach (wiekszosc) sklada sie podanie o kilka miesiecy przed normalnym terminem skladania podan o przyjecie, tak by kandydat mogl otrzymac z uczelni pelna oferte, tzn. ze przyjety i z jaka pomoca. Wtedy moze wybrac najlepsza kombinacje. • Dla zagraniczniaka, dostanie pomocy finansowe od Uczelni, pokrywajacej praktycznie cale koszty studiow podstawowych i utrzymania jest trudne, praktycznie osiagalne tylko dla najzdolniejszych i dobrze znajacych angielski. Tylko ok. 9% zagraniczniakow na studiach podstawowych jest finansowana przez Uczelnie.

9. Finanse, studia podstawowe “undergraduate” • Niektore, szczegolnie te najlepsze uczelnie przyznaja pelna pomoc dla najlepszych. W tych uczelniach przyjmowanie na studia odbywa sie wylacznie na podstawie kryteriow akademickich (“need blind”). Po przyjeciu, kandydaci otrzymuja – jesli potrzebuja- pelna pomoc finansowa umozliwiajaca w miare komfortowe studia. Najlepsze szanse sa paradoksalnie na tych najlepszych Uniwersytetach, ktorym zalezy na wyjatkowych kandydatach i maja srodki. Np. Yale, Harward, Princenton naleza do nich, plus wiele innych. • Co moze byc zaskoczeniem, zdolny kandydat zagraniczny ma przewage, gdyz jest ciekawszy niz rownorzedny naukowo tubylec (“diversity”). Kandydaci ze specjalnymi zainteresowaniami i osiagnieciami pozaszkolnymi maja wielki plus (harcmistrz, czlonek orkiestry, instruktor narciarski, artysta z wystawa, podroz dookola Europy na rowerze, przewodniczacy organizacj, ratownik etc.) • Lista szkol, ktore posiadaja szczegolnie szeroki zakres pomocy dla zagraniczniakow, jest w ksiazce International Student Handbook. Wszystkie informacjie, statystyki i formularze sa na Internecie www.collegeboard.com

10. Finanse, studia zaawansowane “graduate” • Tutaj sytuacja jest inna, znacznie latwiej o pomoc finansowa. Wiekszosc studentow studiuje za darmo, duza czesc ma stypendium wystarczajace na studenckie zycie (ok $800-1,000 miesiecznie). Ok. 40% zagraniczniakow na studiach zaawansowanych jest finansowana glownie przez Uczelnie. Na kierunkach inzynieryjnych, niektorych przyrodniczych i scislych gdzie fundusze z przemyslu sa latwiej dostepne, jest jeszcze lepiej – czesto wszyscy maja stypendia: • zwolnienie z czesnego • stypendia bezzwrotne nie wymagajace nic w zamian • assistantship (badawcze lub pedagogiczne) – 20 godzin tygodniowo pracy

11. Sprawy Wizowe • Dostanie sie na studia na wlasna reke upowaznia do uzyskania wizy studenckiej F-1 (i F-2 dla wspolmalzonka/i). Upowaznia posiadacza F-1 do pracy na wydziale wedle warunkow stypendium (jako research lub teaching assistant) i w pod pewnymi warunkami dodatkowych prac na kampusie, ale tyko dla H-1 • Jesli Uczenia maciezysta ma podpisana umowe o wspolpracy z uczelnia amerykanska, mozliwe jest uzyskanie wizy J-1 (J-2) “Exchange Visitor,” ktora daje prawo do pracy poza kampusem • W ostatnich latach trudniej o wizy, ale dotyczy to bardziej kandydatow z tzw Trzeciego Swiata • Po uzyskaniu dyplomu przysluguje 12-18 miesiecy pracy w USA jako praktyka zawodowa (zweryfikowac czy aktualne) – wiza H-1 • Przepisy sie zmieniaja - zweryfikowac

12. Podsumowanie Mozliwosci Studiow • Studia podstawowe, z pokryciem wiekszosci kosztow przez Uczelnie, sa praktycznie dostepne i polecane tylko dla najzdolniejszych, z dobra znajomoscia angielskiego, majacych osiagniecia pozaszkolne i zaciecie by przebrnac przez dlugi proces kwalifikacyjny plus poparcie w domu. Przygotowania do zdania wymaganych egzaminow nalezy zaczac ok 2 lat przed planowana data rozpoczecia studiow. • Studia zaawansowane sa bardziej dostepna i sa polecana droga - po skonczeniu (z dobrymi wynikami) Uczelni panstwowej w Polsce (4 lub 5 lat). Studia w Polsce plus zaawansowany stopien (MS lub PhD) z uczelni amerykanskiej to perspektywa interesujacej kariery w Polsce czy Europie.

13. Nostryfikacja • Nie ma uniwersalnego, obowiązującego w całym USA dokumentu, który formalnie „nostryfikuje” dyplom • Można natomiast uzyskać tłumaczenie dyplomu z poświadczeniem jego amerykańskiego odpowiednika („Evaluation Report”) • Potrzebne w kilku różnych sytuacjach: • Przy przyjmowaniu na studia na różnym poziomie w USA (zaliczenie kredytów) • Przy przyjmowaniu do pracy, gdzie pomaga w ustanowieniu kwalifikacji • Przy staraniu się o licencję Engeneer in Training (IIT) i Professional Engineer (PE) • Przy staraniu się o niektóre wizy (o prace, studenckie i sponsorowanie) • Jest kilkanaście prywatnych firm, które zajmują się oceną dyplomów („Nostryfikacją”) Listę tych firm i ich namiary można znaleźć pod www.naces.org (National Association of Credential Evaluation Services). Kilka z nich to: • World Educational Services www.wes.org • Educational Credentials Evaluation www.ece.org

14. Nostryfikacja, cd • Ceny za ewaluację wahają się mniej więcej od $100 do $250, czas oczekiwania od kilku dni do 4 tygodni • Ten sam dyplom może być różnie oceniony przez różne firmy, także zależnie od polskiej uczelni, rocznika i nacisku aplikanta. Politechniczne dyplomy „mgr inż.” mogą być oceniane od niepełnego „bachelor” (czyli inżynier bez „mgr”) do kompletnego MS (Master of Science), czyli nasz pełny mgr inż. • Różne duże instytucje (Uniwersytety i Boards od Professional Engineers w różnych Stanach) często wymagają by zagraniczne dyplomy były oceniane przez konkretną firmę, dla zachowania jednolitości kryteriów • Pracodawcy wezmą pod uwagę każdą ewaluację („nostyrifikację”), która zawsze pomoże w uzyskaniu lepszej oferty. Nie ma natomiast scisłych kryteriów do przyjęcia na większość stanowisk – zarówno dla zagraniczniaków jak i dla amerykanów - gdyż za projekty/rysunki i tak jest odpowiedzialny podpisujący (mający zawsze uprawnienia PE). Kto pracuje dla niego i w jakim zakresie jest w gestii szefa

15. Uwagi Koncowe • Podane informacje to ogolne zasady przyjec, szczegolowe wymagania, minimalne wyniki testow (GRE, TOEFL) beda sie roznily miedzy Uczelniami, ktore sa bardzo autonomiczne • Uniwersalnym zrodlem informacji o studiach w USA i preferowanym sposobem skladania podan jest przez strone internetowa www.collegeboard.org • Szczegolowe informacje o wszystkich Uczelniach i kierunkach z wszechstronnymi mozliwosciami przeszukiwan i segregacji • Informacje i internetowa rejstracja na testy (mozna zdawac w Polsce) • Mozna sciagnac wszelkie potrzebne druki i formularze podan • Skladanie elektroniczne skladanie podan • Odnosniki do stron indywidualnych Uczelni