Gestalt Kuramı

1. Gestalt Kuramı Psk. Dan. Dr. Ş.Gonca ZEREN Ağrı Dağı Üniversitesi Eğitim Fakültesi goncazeren@yahoo.com

2. Gestalt • Almanca bir kelime olan Gestalt; “durum, figür, sima, şekil, form” gibi anlamlara karşılık gelmektedir. Zeren, 2007

3. Gestalt Kuramının Tarihçesi • Gestalt Kuramı, 1912 yılında, MaxWertheimer’in çalışmaları ile başlamıştır. Zeren, 2007

4. Gestalt Kuramının Tarihçesi • Kuram; • Kurt Koffka, • Wolfgang Köhler ve • Kurt Lewin tarafından geliştirilmiştir. Zeren, 2007

5. Gestalt Kuramına Göre, • Bütün, kendisi oluşturan parçalardan daha fazla anlam taşımaktadır. • İnsanlar uyarıcıları bütün ve eksiksiz olarak algılama eğilimindedirler. • Bütünü oluşturan parçalardan çok, bu parçalar arasındaki ilişkiler önemlidir. Zeren, 2007

6. Gestalt Kuramında Algılama • Çevreyi algılama biçimi, uyaranları anlamlandırmada en önemli faktördür. • Algı bir tür örgütlemedir. • Duyu organlarına gelen uyarıcılar, gruplanır, yorumlanır ve örgütlenir. Zeren, 2007

7. Phi fenomen • Gerçekte bir hareket olmadığı halde gidip gelen bir hareket görürüz. Zeren, 2007

8. Phi fenomen: Görünüşte hareket http://www.aber.ac.uk/media/Modules/MC10220/visper08.html Beyaz noktalar hareket ediyormuş gibi görünüyor. Tıpkı ışıklı ilan panolarında ışığın, hareket ediyormuş görüntüsü vermesi gibi... Zeren, 2007

9. Prägnanz Yasası • Prägnanz Yasası, zihnimizin uyarıcıları algılarken, mümkün olduğunca en iyi, en basit ve en anlamlı biçime dönüştürme eğilimidir. Zeren, 2007

10. Prägnanz Yasasına ait alt yasalar vardır. Bunlar: • Şekil- zemin ilişkisi • Yakınlık yasası • Benzerlik yasası • Tamamlama yasası • Süreklilik yasası • Basitlik yasası Zeren, 2007

11. Yandaki resme bakınca vazo mu görüyorsunuz, yoksa yüz yüze bakan iki insan mı? Algı alanımıza giren temel uyarıcıyı “şekil”, onu çevreleyen ortamı da “zemin” olarak algılarız. http://people.csail.mit.edu/fredo/SIG02_ArtScience/siggraph_Gestalt_talk.pdf 1. Şekil- zemin ilişkisi Zeren, 2007

12. Şekil- zemin ilişkisi http://www.allposters.es/-sp/Rostro-de-Mae-West-1935-Posteres_i394155_.htm Zeren, 2007

13. http://people.csail.mit.edu/fredo/SIG02_ArtScience/siggraph_Gestalt_talk.pdfhttp://people.csail.mit.edu/fredo/SIG02_ArtScience/siggraph_Gestalt_talk.pdf Şekil- zemin ilişkisi Zeren, 2007

14. Şekil- zemin ilişkisi Zeren, 2007

15. 2. Yakınlık Yasası • Birbirine yakın olan uyarıcıları bir grup gibi algılarız. Zeren, 2007

16. Yakınlık Yasası • Ortadaki kadın hangi adamla birlikte? Zeren, 2007

17. 3. Benzerlik Yasası • Birbirine benzer özellikleri olan uyarıcılar, algısal bir bütünlük kazanırlar ve tek bir grup gibi algılanırlar. Zeren, 2007

18. Benzerlik Yasası • Peki ya uyarıcıların tamamı birbirine benzer ama biri farklıysa? • Farklı olanı hemen öbürlerinden ayırd ederiz! Zeren, 2007

19. 4. Tamamlama Yasası • Tamamlanmamış etkinlikler, biçimler ve sesler tamamlanarak algılanmaktadır. Zeren, 2007

20. Tamamlama Yasası • Tanıdık bir marka! Eksik mi tam mı? Yoksa siz mi tamamladınız? Zeren, 2007

21. 5. Süreklilik / Devamlılık Yasası • Aynı yönde giden noktalar, çizgiler vb. birimler birlikte gruplanarak birbirinin devamı gibi algılanırlar. Zeren, 2007

22. Süreklilik / Devamlılık Yasası Zeren, 2007

23. Öteki unsurlar eşit olduğunda, birey, basit ve düzenli bir biçimde organize edilmiş figürleri algılar. 6. Basitlik Yasası Zeren, 2007

24. Algısal Değişmezlik • Bir objeyi farklı koşullara rağmen aynı obje olarak görmemize “algısal değişmezlik” denir. • Gözümüzün retina tabakasına gelen görüntü ile, zihnimizin yorumladığı görüntü aynı değildir. Zeren, 2007

25. Algısal Değişmezlik • Uzaktaki çocuğu küçük, yakındakini büyük görürüz ama ikisini de aynı boyda olarak algılarız. Zeren, 2007

26. Algısal Değişmezlik http://www.ecn.purdue.edu/VISE/ee637/notes/ColorConstancy/color/ • Yukarıdaki küplere bakın. Aynı küp, sabah ve akşam gözümüze farklı renklerde görünür. Oysa biz renkler hiç değişmemiş gibi algılarız. Zeren, 2007

27. Algısal Değişmezlik Zeren, 2007

28. Algısal Değişmezlik Zeren, 2007

29. Davranışın Belirleyicileri • Fiziksel çevre • Psikolojik çevre Zeren, 2007

30. 1. Fiziksel çevre • Yolda yürürken yüzümüze çarpan hava, • gördüğümüz tabelalar, • insanların yüzleri, • bastığımız zeminin sertliği, • ayakkabımızın rahatlığı ya da rahatsızlığı, • lokantadan gelen yemek kokusu, • dizimize sürtünerek yanımızdan geçen kedinin yumuşaklığı gibi milyonlarca uyarıcı fiziksel çevreyi oluşturmaktadır. Zeren, 2007

31. 2. Psikolojik çevre • Fiziksel çevreden gelen uyarıcılar, algı yasaları ve algısal değişmezlik ilkelerinden etkilenmektedir. • Uyarıcılar algılanırken bireyin inançları, düşünceleri, ihtiyaçları ve tutumları algılamayı etkilemektedir. • Fiziksel çevreden gelen uyarıcılar oldukları gibi algılanmazlar, bireyin psikolojik çevresi sanki bir süzgeçmiş gibi süzülerek algılanırlar. Zeren, 2007

32. Bellek süreci ve bellek izi • Çevresel yaşantının, beyinde meydana getirdiği etkinliğe “bellek süreci” ; • Bu etkinlik bittiğinde kalan ize de “bellek izi” adı verilir. Zeren, 2007

33. Unutma • Gestaltçılara göre unutmanın iki temel nedeni vardır: • Geriye getirmedeki başarısızlık ve • iz sitemindeki bozulma. Zeren, 2007

34. İçgörüsel Öğrenme = Kavrama Yoluyla Öğrenme = Seziş Yoluyla Öğrenme Zeren, 2007

35. İçgörüsel Öğrenme • En temel özelliği, bireyin problemin çözümünü bir süre düşündükten sonra aniden bulmasıdır. Zeren, 2007

36. İçgörüsel Öğrenme • Köhler yaptığı deneylerde, genellikle maymunları kullanmış, • kafesin içine sopa, kutu ve baston gibi çeşitli araç- gereç koymuştur. Zeren, 2007

37. İçgörüsel Öğrenme • Hayvanlar için, yiyeceklere ulaşmalarını içeren, bir bakışta çözemeyecekleri, problem durumları oluşturmuştur. Zeren, 2007

38. İçgörüsel Öğrenme • Hayvan önce problemin çözümü için yollar denemiş, ardından bir süre düşündükten sonra aniden bu araç gereci kullanarak yiyeceklere ulaşmıştır. Zeren, 2007

39. İçgörüsel Öğrenme http://www.pigeon.psy.tufts.edu/psych26/kohler.htm Zeren, 2007

40. İçgörüsel Öğrenme • İçgörüsel öğrenme, bilişsel bir yapıya işaret etmektedir. • Deneylerde oluşturulan problem durumunu çözen maymunlar, benzer durumlarla karşılaştıklarında, önceki çözümleri ve benzerlerini kullanmışlardır. • Bir diğer deyişle, problemin çözümüne ilişkin içgörü kazanmışlardır. Zeren, 2007

41. Üretici Düşünme • Wertheimer, problemleri iki biçimde çözdüğümüzü ifade etmektedir: • A türü çözümler; yaratıcılık ve içgörünün olduğu çözümlerdir; • B türü çözümler ise; anlamadan kuralları ezberlemeye dayalı çözümlerdir. Zeren, 2007

42. Üretici Düşünme • Üretici düşünme, A türü çözümler üretebilmeyi gerektirir. • B türü çözümler, ezbere dayalı olduğu için yeni durumlarda kullanılamazlar. Zeren, 2007

43. Aşağıdaki sayı dizisine 15 saniye bakın. Sayıları bakmadan doğru sırayla hatırlayabilir misiniz? 1 4 9 1 6 2 5 3 6 4 9 6 4 8 1 Zeren, 2007

44. Wertheimer tarafından yapılan deneyde, deneklerden çoğu ancak bir-iki rakamı hatırlayabilmiş, deneyin üzerinden birkaç hafta geçtikten sonra ise, deneklerin çoğu hiçbir rakamı hatırlayamamışlar. Zeren, 2007

45. Başka bir denek grubuna ise sayıların bir araya getiriliş ilkesini bulmaları söylenmiş. Birden dokuza kadar olan rakamların karelerinden oluşturulmuş bu diziyi çözen bu gruptaki denekler, deneyin üzerinden haftalar geçtikten sonra bile sayıları doğru olarak hatırlayabilmişler. Zeren, 2007

46. Eğitsel Sonuçlar ve Öğretmenlere Öneriler Zeren, 2007

47. Eğitsel Sonuçlar ve Öğretmenlere Öneriler • Derslerin bütünlük içinde yürütülmesi algılamayı, zihinde tutmayı ve hatırlamayı kolaylaştıracağından öğretmenlerin; • dersi planlamaları, • konuları basitten karmaşığa doğru basamaklandırmaları, • konuları mümkün olduğunca yarım bırakmadan ele almaları, • yeni konulara geçerken eski konularla bağlantı kurmaları, • her derse bir önceki dersin tekrarı ile başlamaları önerilir. Zeren, 2007

48. Eğitsel Sonuçlar ve Öğretmenlere Öneriler • Etkili bir öğretmen, öğrencilerini tanıyan ya da tanımaya çalışan öğretmendir. Bu nedenle öğretmenlerin; • öğrencilerin belli davranışlarına bakarak onları etiketlememeleri, • davranışlarını değerlendirirken onları bütüncül bir yaklaşımla ele almaları önerilir. Zeren, 2007

49. Eğitsel Sonuçlar ve Öğretmenlere Öneriler • Algıyı bireyin fiziksel çevresinden çok psikolojik çevresi etkilemektedir. Bu nedenle, öğretmenlerin; • her bir öğrencinin olayları, konuları algılama ve anlamlandırma biçimlerinin farklı olabileceğini unutmamaları, • öğrencilerinin psikolojik yapılarını tanımaya çalışmaları, • onların ihtiyaçlarına dönük düzenlemeler yapmaları önerilir. Zeren, 2007

50. Eğitsel Sonuçlar ve Öğretmenlere Öneriler • Gestalt Kuramında şekil- zemin ilişkisi önemli yasalardan biridir. Öğretmenin “şekil” konumunu kaybetmemesi için; • derste monoton olmaması, • değişik materyaller ve dikkat çekme yöntemlerini kullanması önerilir. Zeren, 2007