Znaki towarowe w Unii Europejskiej

1. Znaki towarowe w Unii Europejskiej Marta Bala marta.bala@kondrat.pl

2. Plan prezentacji • Zagadnienia wstępne • Pojęcie znaku towarowego • Funkcje znaków towarowych • Źródła ochrony znaków towarowych • Kryteria zdolności rejestracyjnej • Rejestracja znaków towarowych

3. Aspekty społeczne i ekonomiczne Wzrost znaczenia znaków towarowych: • reklama • rozwój mediów (pojawienie się nowych platform komunikacyjnych: Internet) • wzrost środków przeznaczanych na reklamę: • aspekt negatywny: sztucznie podnoszenie cen produktów • aspekt pozytywny: wzrost wartości dodanej przy braku konieczności „spalania dodatkowej tony węgla” • zapewnienie uczciwej konkurencji na rynku

4. Aspekty społeczne i ekonomiczne • kształtowanie równowagi ekonomicznej: • obniżenie kosztów poszukiwania towarów przez konsumentów • zmniejszenie potencjalnego rozczarowania odnośnie jakości towarów • konsument chętnie płaci więcej za gwarancję jakości • funkcja językowa: • upraszczanie komunikacji międzyludzkiej (przedsiębiorca – konsument; konsument – konsument) • wzbogacanie języka: znaki towarowe, które stały się nazwami rodzajowymi (aspiryna, celofan, termos, [pol.] adidasy)

5. Koszty systemu znaków towarowych • tworzenie marki • koszt stworzenia marki – niewielki • koszty promocji i reklamy – znaczne • systematyczny spadek przywiązania do marki • przeciętny człowiek widzi ok. 1500 dziennie – zjawisko uodpornienia • nowe metody budowania marek = sprzedawanie stylu życia, osobowości, odwoływanie się do emocji • monopolizacja przestrzeni publicznej • niewielki koszt ze społecznego punktu widzenia

6. Definicja znaku towarowego • Postrzegalne zmysłowo oznaczenie przeznaczone do odróżniania towarów pochodzących z jednego przedsiębiorstwa od towarów pochodzących z innego przedsiębiorstwa. R. Skubisz: Prawo znaków towarowych – komentarz, Warszawa 1997 • Jakiekolwiek oznaczenie, które można przedstawić w formie graficznej, pod warunkiem że oznaczenie takie umożliwia odróżnianie towarów lub usług jednego przedsiębiorstwa od towarów lub usług innych przedsiębiorstw. Art. 4 Rozporządzenia nr 40/94 • Każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżniania towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Art. 120 p.w.p.

7. wyraz rysunek ornament kompozycja kolorystyczna forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania melodia lub inny sygnał dźwiękowy Art. 120 p.w.p. wyraz, w tym nazwisko rysunek litery cyfry kształt towarów lub ich opakowań Art. 4 Rozporządzenia nr 40/94 Przykłady znaków towarowych

8. Co może być znakiem towarowym? • Znaki słowne: • fantazyjne wyrazy

9. Co może być znakiem towarowym? • Znaki słowne: • istniejące słowa: Apple, Shell, Merci

10. Co może być znakiem towarowym? • Znaki słowne: • imiona, nazwiska

11. Co może być znakiem towarowym? • Znaki słowne: • słowa z niewłaściwą pisownią • onomatopeje

12. Co może być znakiem towarowym? • Znaki słowne: • skróty

13. Co może być znakiem towarowym? • Znaki słowne: • cyfry • slogany

14. Co może być znakiem towarowym? • Znaki słowno-graficzne: • rysunki • logo • obrazy • emblematy

15. Co może być znakiem towarowym? • Znaki słowno-graficzne: • kombinacje kolorów

16. Co może być znakiem towarowym? • Znaki przestrzenne: • kształt produktu • kształt opakowania

17. Co może być znakiem towarowym? • Zapach: • zapach świeżo skoszonej trawy dla piłeczek tenisowych zarejestrowany choć krytykowany w literaturze • zapach malin dla napojów energetycznych odrzucony z powodu braku wyróżniającego charakteru • zapach truskawek dla długopisów • Smak • Dźwięk brak możliwości prezentacji graficznej

18. Co może być znakiem towarowym? • Hologramy • Filmy

19. Co może być znakiem towarowym? • Gesty • Inne: rasa koni ( Mangalarga Marchador) w USA

20. Znaki towarowe (trade mark) Znaki usługowe (service mark) Rodzaje znaków towarowych

21. Funkcje znaków towarowych • Funkcja oznaczanie pochodzenia • Funkcja jakościowa • Funkcja reklamowa

22. Funkcja oznaczania pochodzenia Konsument: • identyfikacja (pomiędzy przedsiębiorstwami) i indywidualizacja towarów (w ramach przedsiębiorstwa) • zapewnienie klientów, aby mogli czuć się pewni, ufni, że dany towar pochodzi z określonego przedsiębiorstwa orzeczenie SPI w sprawie Mag Instrument • informacja o komercyjnym, a nie fizycznym pochodzeniu towarów R. Skubisz: Funkcje znaku towarowego, PIRP 2001

23. Funkcja oznaczania pochodzenia Właściciel znaku towarowego • „szczególny cel”: gwarantowanie właścicielowi znaku towarowego praw do jego używania, w celu wprowadzania po raz pierwszy towarów oznaczonych znakiem do obrotu orzeczenie ETS w sprawie Centrafarm p. Winthrop • „zasadnicza funkcja”: oznaczenie pochodzenia towarów i przeciwdziałanie wprowadzaniu w błąd w tym zakresie orzeczenie ETS w sprawie Pfizer Inc. Eurim-Pharm GmbH

24. Funkcja jakościowa • znak towarowy przenosi komunikat o jakości towaru • szczególne znaczenie w przyp. znaków towarowych renomowanych • gwarancje jakości w systemie common law: ochrona przed tzw. rozwodnieniem (dilution) • rozszerzona ochrona znaków renomowanych na gruncie polskiej p.w.p Art. 132(2)(3) p.w.p.

25. Funkcja reklamowa • znak towarowy = symbol, nośnik informacji kojarzonych z szeregiem elementów: stylem, oznaką typu osobowości itp. • wzrost znaczenia funkcji reklamowej: • Malboro i Camel dla ubrań • Batman dla płatków kukurydzianych

26. Źródła ochrony znaków towarowych • prawo międzynarodowe: • Konwencja Paryska klauzula narodowa, prawo pierwszeństwa • Porozumienie TRIPS postanowienia ogólne, egzekwowanie praw • Porozumienie i Protokół Madrycki ułatwienia proceduralne w rejestracji znaków w różnych państwach • Porozumienie Nicejskie międzynarodowa klasyfikacja towarów i usług • Porozumienie Wiedeńskie międzynarodowa klasyfikacja elementów graficznych

27. Źródła ochrony znaków towarowych • Polska: • Ustawa Prawo własności przemysłowej ochrona w systemie krajowym • Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czyny nieuczciwej konkurencji, zakaz naśladownictwa

28. Źródła ochrony znaków towarowych • Unia Europejska: • Art. 28 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską: swobodny przepływ towarów • Dyrektywa Rady (EWG) nr 89/104 o harmonizacji przepisów prawnych Państw Członkowskich odnoszących się do znaków towarowych nakaz harmonizacji • Rozporządzenie Rady (WE) nr 40/94 w sprawie wspólnotowego znaku towarowego niezależna podstawa ochrony w systemie wspólnotowym

29. = podstawy odmowy rejestracji Kryteria zdolności rejestracyjnej bezwzględne: • brak zdolności odróżniającej Art. 7(1)(b) Rozporządzenia nr 40/94; art. 129 p.w.p. • znaki wyłączone spod ochrony Art. 7(1) (c-i) Rozporządzenia nr 40/94; art. 131 p.w.p. względne: naruszenie wcześniejszych prawa ochronnych na znaki towarowe Art. 8 Rozporządzenia nr 40/94, art.. 132 p.w.p.

30. Brak zdolności odróżniającej • brak pozytywnej definicji legalnej • odróżnianie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa Art. 120(1) p.w.p.; art. 4 Rozporządzenia nr 40/94 • dwa etapy badania zdolności odróżniającej: • inabstracto: czy oznaczenie w ogóle nadaje się do pełnienia funkcji znaku towarowego? • inconctreto:czy oznaczenie nadaje się do pełnienia funkcji znaku dla konkretnych towarów? wyrok SN w sprawie III RN 218/01

31. Znaki rodzajowe • oznaczenia określające rodzaj lub cechy rodzajowe towarów • Vilcacora dla produktów zawierających vilcacorę Art. 129(2)(2) p.w.p.; art. 7(1)(c) Rozporządzenia nr 40/94

32. Znaki opisowe • oznaczenia określające cechy towarów: • jakość, ilość, przeznaczenie, wartość, pochodzenie geograficzne, sposób i czas produkcji, skład, funkcja, przydatność lub inne właściwości Art. 129(2)(2) p.w.p.; art. 7(1)(c) Rozporządzenia nr 40/94 • Happyderm dla kosmetyków do pielęgnacji skóry twarzy

33. Naruszenie wcześniejszych praw • oznaczenie podobne lub identyczne do zarejestrowanego znaku towarowego dla towarówidentycznych lub podobnych, jeżeli jego używanie może spowodować wśród części odbiorców błąd polegający w szczególności na skojarzeniu między znakami Art. 132 p.w.p. • z powodu identyczności lub podobieństwa do wcześniejszego znaku, identyczności lub podobieństwatowarów istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd opinii publicznej Art. 8 Rozporządzenia nr 40/94

34. Naruszenie wcześniejszych praw • Ocena podobieństwa – wytyczne ETS: • ocena całościowa Ocena ryzyka wprowadzenia w błąd powinna być dokonywana w sposób całościowy, (…) biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności konkretnej sprawy. wyrok ETS z 9 lipca 2003 r. w sprawie T-162/01 Giorgio BeverlyHills Determinując, czy dany znak posiada zdolność odróżniającą, należy dokonać całościowej oceny stopnia, w jakim jest on zdolny do odróżnianiatowarów i usług, dla których jest on zarejestrowany, jako pochodzących z określonego przedsiębiorstwa. wyroki ETS z 9 lipca 2003 r. w sprawie T-162/01 Giorgio BeverlyHills z 4 maja 1999 r. w połączonych sprawach C-108/97 i C-109/97 Windsurfing Chiemsee i z 22 czerwca 1999 r. w sprawie C-342/97 Lloyd Schuhfabrik Meyer

35. Naruszenie wcześniejszych praw • Ocena podobieństwa – wytyczne ETS: • ocena w trzech płaszczyznach Ocena prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd w zakresie podobieństwa wizualnego, fonetycznego lub koncepcyjnego spornych oznaczeń powinna opierać się na wywieranym przez nie całościowym wrażeniu ze szczególnym uwzględnieniem ich elementów odróżniających i dominujących. wyroki SPI z 23 października 2002 r. w sprawie T-6/01 Matratzen z 14 października 2003 r. w sprawie T-292/01 BASS z 25 listopada 2003 r. w sprawie T-286/02 KiapMou z 6 lipca 2004 r. w sprawie T-117/02 Chufafit i z 5 kwietnia 2006 r. w sprawie T-344/03 ORO SAIWA

36. Naruszenie wcześniejszych praw • Ocena podobieństwa – wytyczne ETS: • ocena przez przeciętnego konsumenta Właściwy krąg odbiorców składa się z przeciętnych konsumentów, należycie poinformowanych, dostatecznie uważnych i rozsądnych. wyroki ETS z 22 czerwca 1999 r. w sprawie C-342/97 Lloyd Schuhfabrik Meyer z 6 maja 2003 r. w sprawie C-104/01 Libertel i z 12 stycznia 2006 r. w sprawie C-361/04 P Picasso

37. Naruszenie wcześniejszych praw • Ocena podobieństwa – wytyczne ETS: • ocena inconcreto – w odniesieniu do towarów i usług Dokonując oceny podobieństwa towarów (usług), należy brać pod uwagę wszystkie czynniki charakteryzujące, zachodzące między nimi relacje (zależności), szczególnie rodzaj towarów lub usług, ich przeznaczenie, sposób używania lub korzystania z nich, warunki, w jakich są sprzedawane, a także ich wzajemny, konkurencyjny lub komplementarny charakter. wyroki SPI z 23 października 2002 r. w sprawie T-388/00 ELS z 4 listopada 2003 r. w sprawie T-85/02 Castillo z 8 lipca 2004 r. w sprawie T-203/02 Vitafruit z 4 maja 2005 r. w sprawie T-359/02 Star TV i wyrok ETS z 29 września 1998 r. w sprawie C-39/97 Canon

38. Naruszenie wcześniejszych praw • Ocena podobieństwa – wytyczne ETS: • podobieństwo znaków a podobieństwo towarów Całościowa ocena zakłada pewną współzależność między branymi pod uwagę czynnikami, w szczególności podobieństwem znaków towarowych oraz podobieństwem towarów lub usług, których one dotyczą, przy czym niski stopień podobieństwa między oznaczonymi towarami lub usługami może być zrównoważony znaczącym stopniem podobieństwa między znakami towarowymi i odwrotnie (zasada wzajemnej zależności). wyroki SPI z 23 października 2002 r. w sprawie T-388/00 ELS i z 5 kwietnia 2006 r. w sprawie T-202/04 Echinacin

39. Naruszenie wcześniejszych praw • Ocena podobieństwa – wytyczne ETS: • ryzyko skojarzenia a prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd Niewątpliwie samo skojarzenie ma miejsce wówczas, gdy oznaczenie użyte przez podmiot przywołuje na myśl inny znany odbiorcom znak towarowy używany przez podmiot uprawniony, lecz potencjalny odbiorca świadomy jest braku jakichkolwiek powiązań między oboma podmiotami. Zakres tego pojęcia jest w istocie szerszy niż pojęcia błędu wyrok ETS z 11 listopada 1997 r. w sprawie C-251/95 SABEL Okoń Z.: Komentarz do ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o zmianie ustawy – Prawo własności przemysłowej

40. Rejestracja znaków towarowych • Jak zgłosić krajowy znak towarowy? • badanie zdolności rejestracyjnej znaku w odpowiedniej bazie danych • baza UPRP rejestracje krajowe + rejestracje międzynarodowe skuteczne w Polsce • baza CTM ONLINE: rejestracje wspólnotowe • baza Madrid Express lub ROMARIN rejestracje w oparciu o Porozumienie Madryckie • wypełnienie odpowiedniego formularza zgłoszenia • dokonanie opłaty za zgłoszenie znaku towarowego

41. Rejestracja w systemie krajowym

42. Rejestracja w systemie wspólnotowym

43. Internetowe źródła informacji o znakach towarowych • Urząd Patentowy RP www.uprp.pl • Urząd do spraw Harmonizacji Rynku Wewnętrznego, OHIM www.oami.europa.eu • Światowa Organizacja Własności Intelektualnej, WIPO www.wipo.org • Światowa Organizacja Handlu, WTO www.wto.org • Urząd Patentowy i Znaków Towarowych Stanów Zjednoczonych, USPTO www.uspto.gov

44. D z i ę k u j ę marta.bala@kondrat.pl