ÜNİTE ÖZETİ

1. .Anlatım Bozuklukları ve UygulamalarıV.ÜNİTE CÜMLE(TÜMCE)BİLGİSİ     C.Cümlede Anlam 4.Anlatım Bozuklukları

2. ÜNİTE ÖZETİ ANLATTIKLARIN KARŞIDAKİNİN ANLADIĞI KADARDIR Anlatım bozukluğunun nedenlerini belirleme Gruplara ayrılan öğrenciler, yazılı ve sözlü metinlerde, açıklamalarda dile getirilenlerden hareketle kazanımlarda belirtilen hususlar doğrultusunda anlatım bozukluklarını araştırırlar; buldukları anlatım bozukluklarının nedenlerini belirlerler ve bozuk olan ifadenin doğru hâlini yazarlar, daha sonra her iki ifadeyi karşılaştırırlar. Anlatım bozukluklarının, dil bilgisi kurallarına uymamaktan ve anlamdan kaynaklananlardan olmak üzere iki grupta incelenebileceği hususu üzerinde durulur.Özne-yüklem arasındaki teklik-çokluk bakımından ve kişi uyuşmazlığının anlatım bozukluğuna neden olduğu vurgulanır. Yer tamlayıcısı, nesne ve diğer öğelerin eksikliğinden kaynaklanan  anlatım bozuklukları açıklanır.

3. ÖPTS • TEMEL SORU: YANLIŞ ANLAŞILMAK HAYATINIZI NASIL ve NE KADAR ETKİLEYEBİLİR? ÜNİTE SORULARI: • Doğru tümceler kullanmak bize ne kazandıracaktır? • Anlatım bozukluklarının nedenlerini bilmek, bizi bu tür yanlış kullanımlardan nasıl uzak tutacaktır? • Etkili bir anlatım bize neler kazandıracaktır?

4. ÖPTS • İÇERİK SORULARI: 1) Anlatım bozukluklarının nedenleri nelerdir?.2) Özne-yüklem uyumsuzluğu nereden kaynaklanır? 3) Birbirine bağlı cümlelerde yüklemler arasındaki çatı uyuşmazlığından kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedeni nedir?4) Öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedenini nedir?5) Cümlelerde yüklem ve yardımcı fiil eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedeni nedir?6) Tamlamaların ve eklerin yanlış kullanılmasından,  eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğunun ayırdına nasıl varırız?7) Noktalama yanlışlıklarından kaynaklanan anlatım bozukluklarının nedeni nedir?8) Yanlış anlamda ve yanlış yerde kullanılan kelimelerin sebep olduğu anlatım bozukluklarının nedeni nedir?9) Cümle kurarken anlatım bozukluklarından nasıl kaçınırız?

5. ÜNİTENİN UZAĞI GÖRÜŞÜ ( VİZYONU ) Bu üniteyi geliştirirken,

6. Anlatım Bozuklukları Dilin en önemli görevi onu kullanan insanlar arasındaki anlaşmayı sağlamaktır.. İyi bir cümlede kelimeler yerli yerinde kullanılmalıdır.

7. Gereksiz kelimelere yer verilmemeli, anlatılmak istenenin dışında bir anlam çıkarılmasına olanak tanınmamalıdır.

8. Eğer konuşmada ve yazmada açıklık, yalınlık ve anlaşılırlık yoksa ortada bir anlatım bozukluğu var demektir.

9. Bunlar toplumdaki yerimize ve aldığımız eğitime bakılarak hoş görülür ya da görülmez. Ama yazılı anlatımda bu bozukluklar asla affedilemez. Çünkü yazı dili kültür dilidir.

10. Eğer bu anlatımda da bozukluklara yer verilirse insanlar arasında hem anlaşma eksikliği ortaya çıkar hem de farklı anlaşma yolları bulunur.

11. İster istemez bizim de oluşmasına katkıda bulunduğumuz kolaycı, “kısa yol”cu bir dil daha vardır: “...dermişim”, “...falan”, “...yok böyle bir şey”, “kolum iptal oldu”...

12. PROJE YAKLAŞIMI

13. 21. YÜZYIL BECERİLERİÖğrenciler aşağıdakileri gerçekleştirerek üst düzey 21. Yüzyıl becerilerini geliştireceklerdir: • Temel Soruları ve Ünite Sorularını kullanma • Fikirlerini toplumda bir izleyici kitleyle paylaşma • Kendi bireysel okuma, yazma, araştırma ve düşünme stratejilerini değerlendirme ve gerektiğinde bunları uyarlayarak değiştirme • Kendi çalışmalarını değerlendirmek için proje değerlendirmelerini kullanma ve akranlarına geribildirim verme

14. Anlatım Bozukluklarının Nedenleri Eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması Eklerin yanlış kullanımı Birbiriyle çelişen sözlerin bir arada kullanılması

15. Anlamı zaten diğer kelimelerde bulunan kelimelerin gereksiz yere kullanılması Bir kelimenin yerine yanlış anlam verecek şekilde başka bir kelime kullanılması Tümleç yanlışları

16. Özne-yüklem uyumsuzluğu: Farklı yüklemlerin aynı özneye bağlanması Nesne-yüklem uyumsuzluğu Düşünme ve mantık hataları

17. Fiilin veya yardımcı fiilin yanlış kullanılması Tamlama yanlışları Kelimelerin yanlış yerde kullanılması

18. Şimdi en çok karşılaştığımız anlatım bozukluklarını örneklerde görelim

19. Eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması Bu konuda herkesin fikir ve görüşünü almalısınız. Hava sıcaklığı sıfırın altında eksi sekizderece imiş. Ben çok varlıklı, zenginbiri değilim.

20. Neşeli, sağlıklı, şen bir görünüşü vardı. Yirmi dakika geçmesine rağmen program henüz, hâlâbaşlamadı. Güç ve müşkülzamanlarda üstüne düşeni yerine getirir.

21. Anlamı zaten diğer kelimelerde bulunan kelimelerin gereksiz yere kullanılması Cümlede gereksiz sözcük kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar. Bir cümlede gereksiz sözcük bulunduğunu anlamak için, sözcük cümleden çıkarılır.

22. Bu durumda cümlenin anlam ve anlatımında bir bozulma oluyorsa o sözcük gerekli, olmuyorsa gereksizdir.

23. Satıcı burnu havada, kendini beğenmişbiri. Yaklaşık beş yıl kadar bu Edirne'de oturduk. Dışarı çıkmak istediğini kulağıma alçak sesle fısıldadı. Eve arkadaşı ilebirliktegeldi.

24. Yanına gidiniz, konuşarak derdinizi anlatınız. • Problemi çözmek için iki arkadaş üç saatsüre ile uğraştılar. • Japonya’daki arkadaşıyla on yıl boyunca karşılıklımektuplaştılar.

25. Bir kelimenin yerine yanlış anlam verecek şekilde başka bir kelime kullanılması Futbolcu, attığı muhteşem golle takımının galip gelmesine neden oldu.

26. Cümlesindeki “neden olmak” eylemi olumsuz anlamda kullanılır. Oysa maçın kazanılması olumlu bir durumdur. Öyleyse “neden oldu” sözü bu cümlede yanlış kullanılmıştır. Bunun yerine cümle “...gelmesini sağladı.” şeklinde bitirilebilir.

27. Tanımadıkları bir ortama gelen kişiler ilk başlarda çekimser olur.

28. Cümlesindeki “ çekimser ” sözcüğü görüş bildirmekten çekinmek anlamındadır. Oysa cümlede verilmek istenen anlam “ürkek, sıkılgan”dır. Öyleyse bu cümlede “çekingen” sözcüğü kullanılmalıdır.

29. Başarısızlığını düzensiz çalışmasına borçludur. • Böyle hareketler ülkede demokrasinin işlememesini sağlayacaktır. • Elindeki bıçağı vücuduna batırmış. • Bu, Türkiye’ye özel bir durumdur. • Buradan gidersek yakalanma şansımız nedir?

30. Birbiriyle çelişen sözlerin bir arada kullanılması Eminim bu saatlerde eve gelmiş olmalı. Mutlaka bir gün çocukluk arkadaşlarını belki yine arayacak. Kesinlikle yarın gelebilirler.

31. Şüphesiz bu sözleri bütün öğrenciler duymuş olmalı. Aşağı yukarıbundan tam yirmi yıl önceydi. Sözünü ettiğiniz şairin herhâlde on altıncı asırda yaşadığını zannediyorum.

32. Eklerin yanlış kullanımı Biricik arzumuz sınavı kazanmak ve iyi bir bölüme girmemizdir. Öğrencilerin başarısına ilgilenmek gerekir.

33. Dünkü toplantıda Ali bize sınıf arkadaşlarını tanıştırdı. Bizi en çok sevindiren onun bu sınavı kazandığıdır.

34. Bu çocuklar, fakir bir ülkenin, savaş nedeniyle kendileriyle ilgilenilmeyen, gerekli eğitimi alamayan çocuklardır. • Yazarlarımızın köy yaşantısına ilgilenmeleri toplumumuz açısından çok yararlıdır.

35. Özne-yüklem uyumsuzluğu - Farklı yüklemlerin aynı özneye bağlanması Kimse gelmemiş, maça gitmiş. Cümlesinde “gelmemiş” olanlar ile “gitmiş” olanlar aynı ancak “kimse” olumsuz bir öznedir. Oysa “gitmiş” olumlu bir çekimdir. İkinci cümle özneyle uyum sağlamamıştır. Buna “hepsi” şeklinde bir özne getirilmelidir.”

36. Türkçede bazı özneler olumlu, bazıları olumsuz anlamlar verir. Buna göre yüklemlerin de olumlu, olumsuz çekimlenmesi gerekir.

37. Sen ve arkadaşlarınbeni iyi dinleyin.(siz) Kardeşim ve annem okula gitti.(onlar) Sen ve kardeşinhangi okulda okuyorsunuz?(siz)

38. Sen hatta hepinizbana yardım edin.(siz) Ödülü sadece ben ve sınıf arkadaşımkazanmıştık.(biz) Bu soruyu ancak ben ve sençözebiliriz.(biz)

39. Öznenin insan ya da başka varlıklar olması da yüklemin tekil veya çoğulluğunu etkiler. Eğer özne bitkiler, hayvanlar, cansız varlıklar ya da soyut kavramlarsa, yüklem daima tekil olur. İnsanlar çoğul özne olduğunda ise yüklem tekil veya çoğul olabilir.

40. “Kuşlar ağaçlarda ötüyorlar.”değil, “Kuşlar ağaçlarda ötüyor.”olmalı. “Korkular üzerine gidildikçe azalırlar.”değil “azalır.” olacak. “Öğrenciler öğretmeni dinliyor.”şeklinde de doğrudur, “dinliyorlar.” şeklinde de.

41. Türkçede sıfatlar çoğul anlam verirse isimler çoğul eki almaz. Bu özellik genellikle belgisiz sıfatlarda görülür.

42. Birçok insanlar bu kitabı beğendi. “ Cümlesinde “birçok” sıfatı çoğul bir anlam verdiği hâlde “insanlar” sözü de çoğul eki almıştır. Cümleden çoğul eki çıkarılmalıdır.“

43. Herkes ondan nefret ediyor, yüzünü görmek istemiyordu. “ İkinci cümlenin öznesi eksik. İlk özne yanlış anlam verecek şekilde ortak olarak kullanılmış.”

44. Tümleç yanlışları Türkçe öğretmeninin yanına gitti, bir soru sordu.

45. Cümlesindeki öğeleri inceleyelim: “gitti” ve “sordu” yüklemdir. Giden ve soran kişi yani “o” gizli öznedir. Yani “o” öğesi her iki yüklemin ortak öğesidir. Bu ortak öğeyi yüklemlerle kullanalım.

46. Bebeğe sevgiyle baktı, sevdi. “ Cümlesinde nesne eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. Bu bozukluk ikinci cümleye “onu” sözcüğü getirilerek giderilir.”

47. Düşünme ve mantık hataları Problemleri karşılıklı anlayış ve birlik içinde çözeceğiz. Yiyecek bir lokma ekmeğimiz hatta yemeğimiz bile yok.

48. Bu yazıyı değil okumak, anlamak bile imkânsız. Bölgeyi iyi tanımasına rağmen her yeri gezdi Yarın mutlaka bir gazete almayı unutmayın.

49. Fiilin veya yardımcı fiilin yanlış kullanılması Bazı yiyecekler sağlı yerinde ve yaşlı olmayan kişilerce özellikle yenmelidir. Ekşiyi az, acıyı ise hiç sevmezdi. Boyu kısa, bedeni de pek biçimli değildi.

50. Kitap için kendisine verilen paranın eksik ve yeterli olmadığını söyledi. Ben ona ağabey, o da bana kardeşim derdi.