Σιούλας ο ταμπάκος: Οδοιπορικό στα Γιάννενα

1. Σιούλας ο ταμπάκος: Οδοιπορικό στα Γιάννενα Webquest για τους μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου στην Τοπική Ιστορία Σχεδίαση Μαρία Νέζη, Παναγιώτα Σεφερλή μαθητής εκπ/κός

2. Φύλλο Εργασίας Μαθητών Εισαγωγή Αποστολή Διαδικασία Αξιολόγηση Συμπέρασμα Πηγές

3. Εισαγωγή Στο πλαίσιο του μαθήματος της Τοπικής Ιστορίας σχεδιάζουμε τριήμερη εκπαιδευτική εκδρομή στα Γιάννενα. Πλοηγός μας σ’ αυτό το ταξίδι είναι το διήγημα του Δ. Χατζή «Ο Σιούλας ο ταμπάκος».

4. Αποστολή • Αποστολή σας είναι, με αφορμή το κείμενο, αφενός ως ερευνητές, να γνωρίσετε την πόλη των Ιωαννίνων, το κάστρο, τη λίμνη και τη συνοικία των ταμπάκικων, αφετέρου ως αναγνώστες, να ξαναζωντανέψετε το χώρο δράσης των αφηγηματικών ηρώων και να βιώσετε την ατμόσφαιρα του κειμένου! • Στόχος σας είναι η δημιουργία ενός οδηγού που θα σας συντροφεύσει στην περιήγησή σας στην πόλη.

5. Διαδικασία Αφού διαβάσετε το απόσπασμα «Γαλαζοπράσινη … αναμπάμ παπαντάμ.» από το διήγημα που σας δίνεται θα χωριστείτε σε πέντε ομάδες: • Ερευνητές Τοπικής Ιστορίας • Οικολόγοι • Λαογράφοι • Περιηγητές • Φωτογράφοι

6. Ερευνητές τοπικής ιστορίας • Καταγράψτε τις ιστορικές πληροφορίες που δίνει το κείμενο για την πόλη και το κάστρο της. • Για τις φάσεις της ανοικοδόμησης του κάστρου κατά τη μεσαιωνική και οθωμανική ιστορία της πόλης μπορείτε να αναζητήσετε υλικό στις ακόλουθες ιστοσελίδες: • www.ioannina.gr (διερευνήστε τις ενότητες: ιστορία  χρονολόγιο, αρχιτεκτονική  τα Γιάννενα πόλη οχυρή) • www.uoi.gr/tourist_police/poli/aksiotheata/ktiria-kastra/10.html • http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/poli_kastro.htm • Για τη σχέση του κάστρου με την πόλη και το είδος της κοινωνίας που διαμορφώνεται στην καστρινή πολιτεία μπορείτε να αναζητήσετε υλικό στις ακόλουθες ιστοσελίδες: • http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/poli_kastro.htm(οικισμός, χάρτης του κάστρου) • www.uoi.gr/tourist_police/poli/aksiotheata/ktiria-kastra/10.html • www.ioannina.gr (διερευνήστε την ενότητα:αρχιτεκτονική  φημισμένα αρχοντικά) • Για την επανάσταση του Σκυλόσοφου και τα αποτελέσματά της μπορείτε να αναζητήσετε υλικό στις ακόλουθες ιστοσελίδες: • www.ioannina.gr (διερευνήστε τις ενότητες: ιστορία  χρονολόγιο) • www.uoi.gr/tourist_police/poli/aksiotheata/ktiria-kastra/10.html (δείτε τη φωτογραφία της σπηλιάς του Σκυλόσοφου) • http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/poli_kastro.htm (ιστορία του κάστρου) • Για τη σύνθεση του πληθυσμού κατά την οθωμανική και νεότερη περίοδο μπορείτε να αναζητήσετε υλικό στις ακόλουθες ιστοσελίδες: • www.ioannina.gr (διερευνήστε τις ενότητες: ιστορία  χρονολόγιο, αρχιτεκτονική  οθωμανικά κατάλοιπα και λατρευτικά μνημεία). • Δημιουργήστε ένα κείμενο στο word με το υλικό που θα συγκεντρώσετε. Μαζί με τις κατάλληλες φωτογραφίες που μπορείτε να εκτυπώσετε από τις συγκεκριμένες ιστοσελίδες το κείμενό σας θα αποτελέσει το εισαγωγικό τμήμα του οδηγού.

7. Λαογράφοι • Καταγράψτε τις πληροφορίες που δίνει το κείμενο για τη συντεχνία των βυρσοδεψών (ταμπάκων) και των άλλων επαγγελματιών. • Για τον όρο συντεχνία και συναφείς όρους, την οργάνωσή τους, τα χαρακτηριστικά τους, τη διαδικασία της μαθητείας, την οικονομική τους ανάπτυξη και την παρακμή τους, μπορείτε να αναζητήσετε υλικό στις ακόλουθες ιστοσελίδες: • http://www.eap-forums.gr/modules.php?name=Forum&file=viewtopic&t=3058 • www.ioannina.gr (διερευνήστε τις ενότητες: αρχιτεκτονική  μεσοπολέμου απάνθισμα) • Για τη συντεχνία των ταμπάκων, ειδικότερα, για την τεχνική επεξεργασίας του δέρματος, για τη θέση και τη μορφή των εργαστηρίων τους, μπορείτε να αναζητήσετε υλικό στις ακόλουθες ιστοσελίδες: • http://www.samos.gr/birsodepsia/Faseis.htm • http;//www.zosimaia.gr/MeNuDynamic.asp?aiD=151&menu=985ubmenu=37 • www.ioannina.gr (διερευνήστε τις ενότητες: αρχιτεκτονική ανώνυμα λαϊκόσπιτα) • www.uoi.gr/tourist_police/poli/aksiotheata/ (διερευνήστε την ενότητα: ιστορικά κτίρια-κάστρα  οικία Σωτηριάδου) • http://www.epcon.gr/Rizareios/Rizareios_Files/Exhibition_Iwannina_Photos.htm • http://img253.imageshack.us/img253/1517/19901512ea8.jpg • Να αναζητήσετε τη σημασία των λέξεων ταμπάκης, μαχαλάς, χαγιάτι, αργαστήρι,νταραβέρια,σινάφι, μαστραπάς, κάλφας, μάστορας στην ιστοσελίδα: • www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html • Συνθέστε ένα κείμενο με τη μορφή άρθρου στο word με τίτλο «Επαγγέλματα που χάθηκαν :η περίπτωση των ταμπάκων» αξιοποιώντας το πληροφοριακό, λεξικογραφικό και φωτογραφικό υλικό που θα συγκεντρώσετε. Το άρθρο σας θα περιληφθεί στον οδηγό.

8. Περιηγητές • Αφού διαβάσετε όλο το διήγημα «Ο Σιούλας ο ταμπάκος», καταγράψτε την εντύπωση που σας δημιουργεί το κείμενο για την εικόνα της πόλης την εποχή που διαδραματίζεται η ιστορία. • Αναζητήστε πληροφορίες για τον πληθυσμό, την έκταση της πόλης των Ιωαννίνων και την οικονομική δραστηριότητα των κατοίκων της σήμερα στις ακόλουθες ιστοσελίδες: • www.ioannina.gr (διερευνήστε τις ενότητες: δημογραφικά στοιχεία, οικονομία) • Αναζητήστε τα αξιοθέατα της πόλης στις ακόλουθες ιστοσελίδες: • www.ioannina.gr (διερευνήστε τις ενότητες: αξιοθέατα  κάστρο, λίμνη / νησί, μουσεία) • www.uoi.gr/tourist_police/poli/aksiotheata/ • http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/ • Αναζητήστε το χάρτη της πόλης και εντοπίστε τη συνοικία των ταμπάκικων αξιοποιώντας τις ακόλουθες ιστοσελίδες: • www.ioannina.gr (διερευνήστε την ενότητα χάρτης) • http;//www.zosimaia.gr/MeNuDynamic.asp?aiD=151&menu=985ubmenu=37 • Γράψτε ένα άρθρο για τον οδηγό, όπου θα παρουσιάζετε τη σύγχρονη πόλη με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της και θα προτείνετε πιθανούς προορισμούς περιήγησης της πόλης. Φροντίστε το κείμενό σας να συνοδεύετε από χάρτη και φωτογραφίες.

9. Οικολόγοι • Διαβάστε όλο το διήγημα και αποδελτιώστε τις πληροφορίες που δίνει για το οικοσύστημα της λίμνης Παμβώτιδας. • Αναζητήστε πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό για τη σημερινή κατάσταση του οικοσυστήματος της λίμνης στις ακόλουθες ιστοσελίδες: • www.ioannina.gr/content/view/33/50/lang,el/#lim • http://www.nisos-ioanninon.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=8&Itemid=15 • http://www.zosimaia.gr/MeNuDynamic.asp?menu=9&submenu=14&aID=106 • http://www.bluevayeros.gr/forum/index.php?showtopic=1030&st=0 • http://www.lakepamvotis.gr/natura_routes.htm • Συνθέστε το δικό σας άρθρο για τον οδηγό (κείμενο και φωτογραφίες) σχετικά με το οικοσύστημα της λίμνης Παμβώτιδας. Φροντίστε στο κείμενό σας να προβάλλεται ιδιαίτερα η εξέλιξη του οικοσυστήματος από την εποχή που διαδραματίζεται η ιστορία του αφηγήματος έως σήμερα.

10. Φωτογράφοι • Να αναγνώσετε το διήγημα «ο Σιούλας ο ταμπάκος» και ν΄ απομονώσετε εικόνες του κειμένου που σας κάνουν εντύπωση. • Αναζητήστε φωτογραφικό υλικό κατάλληλο για την οπτικοποίηση των κειμενικών εικόνων στις ακόλουθες ιστοσελίδες: • http://www.digital-camera.gr/index.php (διερευνήστε τις κατηγορίες: πόλεις→ Ιωάννινα και πουλιά) • http://www.greecephotos.gr/gallery/index.php?cat=0 (διερευνήστε τις κατηγορίες: Ήπειρος→Ιωάννινα→μέσα στο κάστρο και Ήπειρος→Ιωάννινα→λίμνη Ιωαννίνων) • www.uoi.gr/tourist_police/poli/aksiotheata/(διερευνήστε την ενότητα: ιστορικά κτίρια-κάστρα  οικία Σωτηριάδου και στοές) • http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/poli_kastro.htm • www.ioannina.gr (διερευνήστε την ενότητα: αρχιτεκτονική ανώνυμα λαϊκόσπιτα) • http://www.epcon.gr/Rizareios/Rizareios_Files/Exhibition_Iwannina_Photos.htm • http://img253.imageshack.us/img253/1517/19901512ea8.jpg • Δημιουργήστε στο word ένα φωτογραφικό άλμπουμ υπομνηματισμένο με αποσπάσματα του διηγήματος με τίτλο «Ο Σιούλας ο Ταμπάκος σε εικόνες», το οποίο θα περιλάβετε στον οδηγό σας.

11. Αξιολόγηση Η αξιολόγηση είναι διαμορφωτική και τελική. • Συμμετέχετε και στις δύο φάσεις της αξιολόγησης. Στη φάση της διαμορφωτικής αξιολόγησης ως μέλη της ομάδας θα αυτοαξιολογηθείτε, ενώ στην τελική αξιολόγηση θα αυτοαξιολογηθείτε ως ομάδα και θα αξιολογήστετε το αποτέλεσμα της εργασίας των άλλων ομάδων. Η αξιολόγηση θα γίνει με συγκεκριμένα κριτήρια, για τα οποία έχει γίνει συζήτηση με τον καθηγητή/τριά σας εκ των προτέρων. • Ο καθηγητής/ τριά σας σε όλη τη διάρκεια της υλοποίησης αυτής της ιστοεξερεύνησης λειτουργεί ως συντονιστής, διαμεσολαβητής, παρατηρητής. Παρατηρεί, καταγράφει, αξιολογεί στάσεις, συμπεριφορές, δεξιότητες σας, σε επίπεδο ατομικό και σε επίπεδο ομάδας και παρεμβαίνει διορθωτικά, όπου χρειάζεται. Αξιολογεί τη δουλειά σας σε κάθε φάση της μέχρι το τελικό αποτέλεσμα. Η αξιολόγηση γίνεται με συγκεκριμένα κριτήρια για τα οποία έχει γίνει συζήτηση μαζί σας εκ των προτέρων.

12. Κριτήρια αξιολόγησης ομαδικής εργασίας

13. Συγκέντρωση πληροφοριών, οργάνωση – παρουσίαση δεδομένων

14. Επικοινωνιακές δεξιότητες γραπτού και προφορικού λόγου

15. Δημιουργικότητα(φαντασία, διαίσθηση, πρωτοτυπία)

16. Αλληλεπίδραση - συνεργατικότητα

17. Αυτενέργεια στα μέλη της ομάδας

18. Αξιοποίηση του χρόνου

19. Ατομική αξιολόγηση μαθητή

20. Ατομική αξιολόγηση μαθητή

21. Ατομική αξιολόγηση μαθητή

22. Συμπέρασμα Κάθε ομάδα έχει ολοκληρώσει την αποστολή της και είστε έτοιμοι να συγκροτήσετε τον οδηγό σας για τα Γιάννενα. Αφού παρουσιάσατε τη δουλειά σας στην ολομέλεια του τμήματος και κάνατε παρατηρήσεις και διορθώσεις, προχωρείτε στη σύνταξη (στο word)και εκτύπωση του οδηγού σας. Είστε έτοιμοι για το ταξίδι σας!

23. Πηγές • www.ioannina.gr • www.uoi.gr/tourist_police/poli/aksiotheata/ktiria-kastra/10.html • http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/poli_kastro.htm • http://www.eap-forums.gr/modules.php?name=Forum&file=viewtopic&t=3058 • http://www.samos.gr/birsodepsia/Faseis.htm • http;//www.zosimaia.gr/MeNuDynamic.asp?aiD=151&menu=985ubmenu=37 • http://www.epcon.gr/Rizareios/Rizareios_Files/Exhibition_Iwannina_Photos.htm • http://img253.imageshack.us/img253/1517/19901512ea8.jpg • www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html • http://www.digital-camera.gr/index.php • http://www.greecephotos.gr/gallery/index.php?cat=0 • www.ioannina.gr/content/view/33/50/lang,el/#lim • http://www.nisos-ioanninon.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=8&Itemid=15 • http://www.zosimaia.gr/MeNuDynamic.asp?menu=9&submenu=14&aID=106 • http://www.bluevayeros.gr/forum/index.php?showtopic=1030&st=0 • http://www.lakepamvotis.gr/natura_routes.htm

24. Σελίδα ΕκπαιδευτικούΣιούλας ο ταμπάκος: Οδοιπορικό στα Γιάννενα Εισαγωγή Αποστολή Διαδικασία Αναμενόμενα αποτελέσματα Αξιολόγηση Συμπέρασμα Πηγές

25. Εισαγωγή • Η ιστοεξερεύνηση που προτείνουμε επιχειρεί μια διαθεματική προσέγγιση του γνωστικού αντικειμένου της Τοπικής ιστορίας με εμπλεκόμενα αντικείμενα: τη Λογοτεχνία, τη Γλώσσα και την Αισθητική Αγωγή. • Ο όρος Τοπική Ιστορία εννοείται ως το ιστορικό εκείνο υλικό που βρίσκεται στη γειτονική περιοχή και είναι ήδη γνωστό, οικείο στα παιδιά ή μπορεί να γίνει γνωστό ως αποτέλεσμα εργασιών και επιτόπιας έρευνας. Στο θεματικό άξονα της τοπικής ιστορίας εμπίπτουν ενότητες όπως: η τοπογραφία και η ιστορία του τοπίου, οι καθημερινές ανθρώπινες δραστηριότητες, η οικογένεια, η τοπική κοινότητα, στοιχεία τα οποία μπορεί να αποτελέσουν και σημεία συνάντησης με τη Λογοτεχνία, καθώς συχνά τα λογοτεχνικά έργα παρέχουν σχετικό πληροφοριακό υλικό. • Το λογοτεχνικό έργο εκλαμβάνεται ως αυτόνομη κειμενική πραγματικότητα, η κατανόηση της οποίας προϋποθέτει τη διερεύνηση της γλώσσας στην αναφορική λειτουργία της. Σε αυτό το σημείο η Λογοτεχνία προσεγγίζει την Ιστορία(Γενική και Τοπική) και νομιμοποιείται η διαθεματική διδακτική προσέγγισή τους. • Η αισθητική απόλαυση συνιστά επιδίωξη της λογοτεχνίας ως μορφής τέχνης. Δημιουργική ανάγνωση ενός λογοτεχνικού κειμένου σημαίνει διεύρυνση των οριζόντων της αισθητικής εμπειρίας του αναγνώστη. Η τέχνη του λόγου συναντά άλλες μορφές τέχνης και καθιστά το μαθητή-αναγνώστη δημιουργό ενός δικού του πολυτροπικού κειμένου στο πλαίσιο της διαθεματικής προσέγγισης των γνωστικών αντικειμένων της Λογοτεχνίας και της Αισθητικής Αγωγής.

26. Αποστολή • Αποστολή των μαθητών είναι, με αφορμή το διήγημα του Δημήτρη Χατζή Ο Σιούλας ο Ταμπάκος, αφενός ως ερευνητές, να γνωρίσουν την πόλη των Ιωαννίνων, το κάστρο, τη λίμνη και τη συνοικία των ταμπάκικων, αφετέρου ως αναγνώστες, να ξαναζωντανέψουν το χώρο δράσης των αφηγηματικών ηρώων και να βιώσουν την ατμόσφαιρα του κειμένου! Τελική φάση της αποστολής τους είναι η σύνταξη ενός οδηγού για την πόλη των Ιωαννίνων. • Η αποστολή των μαθητών πλαισιώνεται από το σχεδιασμό και την υλοποίηση εκπαιδευτικής εκδρομής στα Γιάννενα.

27. Διαδικασία • Η προτεινόμενη ιστοεξερεύνηση, συνεπής προς το ενιαίο διαθεματικό αναλυτικό πρόγραμμα, οργανώνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να διαπερνά τις διαχωριστικές γραμμές των περιεχομένων μάθησης των επιμέρους γνωστικών αντικειμένων. Οι μαθητές σε ομαδοσυνεργατικά σχήματα λειτουργούν ταυτόχρονα ως αναγνώστες, ερευνητές, δημιουργοί και διεκπεραιώνουν συγκεκριμένα σχέδια εργασίας(projects). • Το σύνολο των μαθητών του τμήματος, με κριτήριο τα ενδιαφέροντά τους, χωρίζεται σε πέντε(5) ομάδες: • Ερευνητές Τοπικής Ιστορίας • Οικολόγοι • Λαογράφοι • Περιηγητές • Φωτογράφοι Κάθε ομάδα με το έργο της συμμετέχει στο ευρύτερο σχέδιο εργασίας(project), που είναι η σύνταξη ενός οδηγού για την πόλη των Ιωαννίνων που το τμήμα πρόκειται να επισκεφτεί. • Προβλεπόμενος χρόνος υλοποίησης της δραστηριότητας αυτής στο σύνολό της είναι έξι (6) ώρες διδασκαλίας.

28. Αναμενόμενα αποτελέσματα • Η ανάπτυξη δεξιοτήτων κατανόησης της ιστορίας • Η εξοικείωση των μαθητών με τη μεθοδολογία της ιστορικής έρευνας • Η διερεύνηση του σημείου τομής της μυθοπλασίας και της ιστορικής-κοινωνικής πραγματικότητας • Η έκφραση της δημιουργικότητας των μαθητών • Η ανάπτυξη επικοινωνιακών-κοινωνικών δεξιοτήτων

29. Αξιολόγηση Η αξιολόγηση είναι διαμορφωτική και τελική. • Οι μαθητές συμμετέχουν και στις δύο φάσεις της αξιολόγησης. Οι μαθητές αυτοαξιολογούνται, στη φάση της διαμορφωτικής αξιολόγησης ατομικά, ενώ στην τελική αξιολόγηση ως ομάδα και, επίσης, αξιολογούν το αποτέλεσμα της εργασίας των άλλων ομάδων. Η αξιολόγηση γίνεται με συγκεκριμένα κριτήρια για τα οποία έχει γίνει συζήτηση με το διδάσκοντα εκ των προτέρων. • Ο διδάσκων σε όλη τη διάρκεια της υλοποίησης αυτής της ιστοεξερεύνησης λειτουργεί ως συντονιστής, διαμεσολαβητής, παρατηρητής. Παρατηρεί, καταγράφει, αξιολογεί στάσεις, συμπεριφορές, δεξιότητες των μαθητών του, σε επίπεδο ατομικό και σε επίπεδο ομάδας και παρεμβαίνει διορθωτικά, όπου χρειάζεται. Αξιολογεί τη δουλειά τους σε κάθε φάση της μέχρι το τελικό αποτέλεσμα. Η αξιολόγηση γίνεται με συγκεκριμένα κριτήρια για τα οποία έχει γίνει συζήτηση με μαθητές εκ των προτέρων.

30. Κριτήρια αξιολόγησης ομαδικής εργασίας

31. Συγκέντρωση πληροφοριών, οργάνωση – παρουσίαση δεδομένων

32. Επικοινωνιακές δεξιότητες γραπτού και προφορικού λόγου

33. Δημιουργικότητα(φαντασία, διαίσθηση, πρωτοτυπία)

34. Αλληλεπίδραση - συνεργατικότητα

35. Αυτενέργεια στα μέλη της ομάδας

36. Αξιοποίηση του χρόνου

37. Ατομική αξιολόγηση μαθητή

38. Ατομική αξιολόγηση μαθητή

39. Ατομική αξιολόγηση μαθητή

40. Συμπέρασμα Η διδασκαλία της τοπικής ιστορίας με την ιστοεξερεύνηση: • επιτρέπει τη διαθεματική προσέγγισή της με τη μέθοδο project, αφού δίνεται στους μαθητές η δυνατότητα μελέτης του τοπικού περιβάλλοντος ως μιας σύνθετης πραγματικότητας με πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, οικολογικές και πολιτισμικές πλευρές και εμπλέκει, συνεπώς, και άλλα γνωστικά αντικείμενα. • ευνοεί τη διαδικαστική γνώση στο σχολείο, καθώς ο μαθητής καλείται ν΄ αναζητήσει, να συγκεντρώσει, να καταγράψει, να παρατηρήσει και να επεξεργαστεί το πληροφοριακό υλικό του. • ενισχύει την ενεργητική συμμετοχή των μαθητών στη διδακτική διαδικασία, καθώς ο μαθητής καλείται ν’ αναλάβει πρωτοβουλίες, ν’ ανταλλάξει απόψεις, να διαμορφώσει τα πλαίσια δράσης, να υλοποιήσει όσα έχουν προγραμματιστεί, ν’ αξιολογήσει την προσπάθεια τη δική του και των άλλων.

41. Πηγές • Καυκά, Δ. Σεφερλή, Π. (2004). Η τοπική ιστορία στο λογοτεχνικό κείμενο. Νέα Παιδεία, 112, σσ. 109-119. • Λεοντσίνης, Γ. Ν. (1996). Διδακτική της ιστορίας. Γενική – τοπική ιστορία και περιβαλλοντική εκπαίδευση. Αθήνα • Λεοντσίνης, Γ. Ν. Ρεπούση, Μ. (2001). Η τοπική ιστορία ως πεδίο σπουδής στο πλαίσιο της σχολικής παιδείας. Αθήνα, ΟΕΔΒ. • Παγανός, Γ. (1993). Η Νεοελληνική πεζογραφία: Θεωρία και πράξη, τόμος Β΄. Αθήνα: Κώδικας. • Οικονομίδου, Σ. (2002). Ιστορικά, λογοτεχνικά κείμενα: Η άλλη όψη της ιστορίας. Πανελλήνιο Συνέδριο Σχολικής Γνώσης και Διδασκαλίας στην α΄/θμια Εκπαίδευση. Ιωάννινα. • Κάλφας, Α. (1993). Ο μαθητής ως αναγνώστης. Λογοτεχνική θεωρία και διδακτική πράξη. Θεσ/νίκη: Τα τραμάκια. • Τζούμα, Α. (1991). Η διπλή ανάγνωση του κειμένου: Για μια κοινωνιοσημειωτική της αφήγησης. Αθήνα: Επικαιρότητα. • Frey, K. Η μέθοδος project. Κυριακίδη. • ΦΕΚ, τεύχος Β΄, Αρ. φύλλου 303/13.03.03, τόμος Α΄, σσ. 3733-3744, 3795, 3942. • Χατζής, Δ. (1999). Ο Σιούλας ο ταμπάκος. Το τέλος της μικρής μας πόλης. Αθήνα: Το ροδακιό, σσ. 7-20. • http://www2.cytanet.com.cy/klimakio/epimorfosi/AWebQuestAboutWebQuests.htm • http://utopia.duth.gr/~asiskos/lesson-template1/lesson-template1.htm • www.ioannina.gr • www.uoi.gr/tourist_police/poli/aksiotheata/ktiria-kastra/10.html • http://6dim-ioann.ioa.sch.gr/poli_kastro.htm • http://www.eap-forums.gr/modules.php?name=Forum&file=viewtopic&t=3058 • http://www.samos.gr/birsodepsia/Faseis.htm • http;//www.zosimaia.gr/MeNuDynamic.asp?aiD=151&menu=985ubmenu=37 • http://www.epcon.gr/Rizareios/Rizareios_Files/Exhibition_Iwannina_Photos.htm • http://img253.imageshack.us/img253/1517/19901512ea8.jpg • www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html • http://www.digital-camera.gr/index.php • http://www.greecephotos.gr/gallery/index.php?cat=0 • http://www.nisos-ioanninon.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=8&Itemid=15 • http://www.zosimaia.gr/MeNuDynamic.asp?menu=9&submenu=14&aID=106 • http://www.bluevayeros.gr/forum/index.php?showtopic=1030&st=0 • http://www.lakepamvotis.gr/natura_routes.htm