1 / 26

ÜLKEMİZ KUŞBURNU TÜRLERİ VE YAYILIŞ ALANLARI

ÜLKEMİZ KUŞBURNU TÜRLERİ VE YAYILIŞ ALANLARI. HAZIRLAYAN : Ferit Çelik DANIŞMAN : Doç .Dr.Ahmet Kazankaya (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü). GİRİŞ.

majed
Télécharger la présentation

ÜLKEMİZ KUŞBURNU TÜRLERİ VE YAYILIŞ ALANLARI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. ÜLKEMİZ KUŞBURNU TÜRLERİ VE YAYILIŞ ALANLARI HAZIRLAYAN :Ferit Çelik DANIŞMAN :Doç .Dr.Ahmet Kazankaya (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü)

  2. GİRİŞ • Ülkemizin hemen hemen heryöresinde doğal olarak yetişen ve Rosaceae (gülgiller) familyasına ait kuşburnu (Rosa spp.) bitkisi, Batı Asya ve Avrupa kökenli olup, 2-3 m. boylana bilen çalı formunda çok yıllık bir bitkidir. • Dünyada 70 kadar(Bazı kaynaklara göre 200) Rosa türü’nün olduğu, Ülkemizde ise doğal olarak bulunan Rosa türlerinin sayısının 24 olduğu, ayrıca 5 alt tür,2 varyete ve 15 melezin bulunduğu bildirilmektedir.Arslan ve ark. (1996).

  3. KUŞBURNU TÜRLERİ VE YAYILIŞ ALANLARI 1. Rosa sempervirens L. • Uzun sarılıcı gövdelere sahip çalı görünümündedir.Dikenler birbirlerine benzer şekilde olup; gellikle geriye kıvrıktır. • Yapraklar herdem yeşildir. Yaprakçıklar 5-7 adet olup; oval ve genellikle her iki tarafı da tüysüz parlak yeşilimsi bir renge sahiptirler. • Çiçekler, nadiren tek olup; çoğunlukla 3-10 tanesi bir arada bulunur. • Çanak yapraklar oval, arka kısımları tüylü ve meyvede geriye doğru kıvrıktır. • Taç yapraklar genelde beyazdır. • Meyve ovalımsı bazen küre biçiminde ve kırmızıdan portakal rengi kırmızısına kadar değişen renge sahiptir. • Çiçeklenme zamanı haziran ayıdır. • Genellikle yamaçlarda ve çalılıklarda yaygın olup; 500m'ye kadar olan alçak rakımlarda bulunur. • Çanakkale, İstanbul ve Maraş civarlarında yayılış gösterir (Şekil 1).

  4. 2. R. phoenicia • Uzun, tırmanıcı dallara sahip çalılardır. Dikenler oldukça sert ve çengel şeklindedir. • Yapraklar dökülücüdür.Yaprakçıklar (3-5) adet oval şekilli, üst kısımları yoğun tüylü ve mat yeşil renkli, alt kısımları açık grimsi-yeşil renkli ve dikenlidir. • Çiçekler tek, çoğunlukla 10-20 tanesi bir arada bulunur ve Çiçek sapları tüylüdür. • Çanak yapaklar geriye kıvrık ve çiçeklenmeden sonra dökülür. • Taç yapraklar ise beyaz veya hafif pembedir. • Meyveler yumurtamsı-oval, tüysüz ve kırmızı renklidir. • Çiçeklenme zamanı 5 ve 6. aylardır. • 30-1100 m. ler arasında Çalılıklarda ve nemli yerlerde yetişir. • Yayılış alanı Çanakkale, İzmir, Adana, Hatay, Adıyaman ve Siirt civarıdır (Şekil 2).

  5. 3. R. arvensis R. phoenicia'dan farkı, • bitkisürünücü ve daha zayıf gövdelere sahiptir. Dikenler sert ve çengel şeklindedir. • Yaprakçıklar, 3-5 adet olup ince ve tüylüdür. • Çiçekler, tek veya 2-6 tanesi birarada bulunur.Çiçek sapları tüylüdür. • Çanak yapraklar, geriye kıvrık ve çiçeklenmeden sonra dökülürler. • Taç yapraklar ise beyaz veya hafif pembedir. • Meyveler yuvarlağımsı-küre şeklinde ve koyu kırmızı renktedir. • Çiçeklenme zamanı ağustos ayıdır.Genellikle yamaçlardaki çalılıklarda 900-1200 m. rakımlarda yaygındır. • Yayılış alanı, Adana yöresidir (Şekil 1).

  6. 4.R. pisiformis • Bu tür 2 m.'ye kadar boylanan dik çalılardır. • Gövde kırmızımsı – kahverengi olup, Dikenler dağınıktır. • Yaprakçıklar, 5–7 adet ,ovalden dar yumurtamsı şekle kadar değişmektedir.Üst kısımları az tüylü, alt kısımları ise yoğun tüylüdür. • Çiçekler, genellikle 3-8 tanesi bir arada bulunur ve koyu pembe renklidir. • Çanak yapraklar, çok dar, ince- uzun ve bütündr.Çiçeklenmeden sonra geriye kıvrılmazlar. • Taç yapraklar,koyu pembe renklidir. • Meye, genellikle yuvarlağımsı-küre şeklinde,tüysüz ve parlak kırmızı renktedir. • Çiçeklenme zamanı, 7. aydır. Dere kenarlarında ve nemli çayırlarda 1600-2000 m. lerde bulunur. • Kars, Erzincan, Erzurum, Ağrı ve Van civarlarında yaygındır (Şekil 3).

  7. 5. R. beggeriana R.pisiformis'den farkı; • Gövde, beyazımsı ve daha fazla sert ve sarı dikenlere sahiptir. • Çiçekler, süt beyazı veya hafif pembedir. • Meyve, morumsu renktedir. • Yaprakcıklar, 7 adet olup,ovalden dar-yumurtamsı şekle kadar değişmektedir. • Çiçekenme zamanı mayıs–haziran aylarıdır. • Genellikle çalılıklarda yaygın olarak bulunan bu tür ; Amasya, Erzurum ve Elazığ civarlarında yayılış göstermektedir. (Sekil 1).

  8. 6.R. foetida • 2 m.'ye kadar boylanan dik çalılardır. • Dikenleri oldukça azdır,hatta genç sürgünlerde hiç bulunmayabilir. • Yaprakçıklar 5-7 adet eliptik-yumurtamsı olup, üst kısımları tüysüz veya az tüylüdür. • Çiçekler tek veya 2-4 tanesi birarada bulunur ve genellikle kötü kokoludur. • Çanak yapraklar geriye kıvrık ve olgunluk dönemde dökülürler • Meyve yuvarlağimsı, tüysüz ve koyu tuğla kırmızısı renktedir. • Çiçeklerime zamanı 4-6. aylardır. • Süs bitkisi olarak kültürü yapıldığı gibi genellikle yol kenarlarında doğal olarak yetişir. • Yayılış alanı. Bilecik, Ankara, Çorum, Gümüşhane, Manisa, Maraş, Erzincan, Van,

  9. 7. R. hemisphaerica R. foetida'dan farkı; • daha kısa boylu ve daha çok dikenlere sahip oluşu. • Yaprakcıkların 5–7 adet dar yumurtamsı şekilde olması. • Taç yaprakların açık pembe renkli oluşu • Meyveler ise portakal rengi-kırmızımsı renkte olmasıdır. • Çiçeklenme zamanı mayıs-haziran aylarıdır.. • Kurak bölgelerde ve kireçtaşı kayalar üzerinde 800 -1800m. Rakımlarda doğal olarak yetişmekle beraber, çoğunlukla kültürü de yapılmaktadır. • Yayılış alanı Çankırı, Çorum, Gümüşhane, Konya, Kars,Uşak, Nevşehir, Elazığ, Erzurum,Van ve Hakkari civarıdır (Şekil 4).

  10. 8. R. pimpinellifolia L. • 1 m.'ye kadar boylanabilen alçak çalılardır. • Dikenler, genelde dik veya hafifçe eğik ve çok sayıdadır. Yaprakçıklar, 7-11adet olup ovaldir. • Çiçekler, tek ve beyaz ya da kremsi beyazdır. • Meyve, yandan basık küre şeklinde, tüysüz ve morumsu siyah renklidir. • Çiçeklenme zamanı, 6 ve 7. aylardır. • Kurak kayalık yamaçlarda, kireçtaşı yada volkanik kayalar üzerinde 1200-2750 m.'lerde bulunur. • Gümüşhane, Erzurum, Ağrı ve Van civarlarında yayılış göstermektedir (Şekil 5).

  11. 9. R. elymaitica • 1 m.'ye kadar boylanabilen kıvrık dallı ve mavimsi gövdeli çalılardır. • Dikenler dik veya hafif kıvrıktır. • Çiçekler, tek ve beyazımsı-pembe renklidir. • Çanak yapraklar genellikle bütündür ve kalıcıdır. • Meyve hafif yuvarlak 0.6-1,1 cm. uzunluğunda olup; kırmızıdır. • Çiçeklenme zamanı 6 ve 7. aylardır. • 8-3000m.lerde volkanik kayalar üzerinde yaygındır. • Genellikle sınırlı bir yayılışa sahip olup; Çoruh Vadisi ile Erzurum civarlarında yayılış göstermektedir (Şekil 1 ).

  12. 10. R. gallica L. • 0.9 m. boyunda alçak çalılardır. • Dikenleri küçük, bazen yoktur. • Yaprakçıklar, 3-5 tane olup; ovalımsı ve eliptiktir. • Çiçekler, tek veya 2-4 tanesi bir arada ve keskin kokuludur. • Çanak yapraklar, geriye kıvık olup çiçeklenmeden sonra dökülürler. • Taç yapraklar, sert yapılı ve koyu pembe renklidir. • Meyve, küremsi-yumurta biçiminde olup; yaklaşık 1.5 cm. uzunluğunda parlak kırmızı renklidir. • Çiçeklenme zamanı, 5 ve 6. aylar arasındadır. • Kuru çayırlıklarda ve makiliklerde 30-400 m.'ler arasında yaygındır. • Yayılış alanı İstanbul, Sinop, Ordu, Gümüşhane, Ankara ve Erzurum civarlarıdır (Şekil 6).

  13. 11. R. villosa L. • 0.3-1.5 m. uzunluğunda alçak boylu çalılar olup, toprak yüzeyinde geniş bir alana yayılırlar. • Dikenler, dik ve ince olup; genç gövdeler üzerinde az sayıda bulunur. • Yaprakçıklar, 5-7 adet olup; uzunca yumurta veya geniş oval şekillidir. • Çiçekler, genellikle tek veya bir kaç tanesi bir arada bulunur • Çanak yapraklar loblu veya bütün olup; çiçeklenmeden sonra dik ve kalıcıdır. • Taç yapraklar koyu pembe veya beyaz renklidir. • Meyve küremsi – armut biçiminde, mat veya koyu kırmızı renkli olup; çabuk olgunlaşır. • Çiçeklenme zamanı 6 ve 7. aylardır. • Bitki; 1300-2500 m.rakımlardaki kayalık alanlarda yetişir. İki alt türü vardır. 1.R.villosa subsp.villosa,2.R.villosa subsp. mollis. • Yayılış alanları benzer olup; Çankırı, Kastamonu, Gümüşhane,Yozgat, Erzurum, Balıkesir ve Erzincan civarlarında yaygındır (Şekil7).

  14. 12. R. hirtissima • 0.6 m. uzunluğunda,morumsu kahve rengi sürgünlere sahip olması ve bu sürgünlerin tüylü oluşu, • Dikenlerin dağınık ve çok sayıda oluşu , • Yaprakçıkların 7 adet oluşu, • Taç yaprakların pembe oluşu, • Meyvenin küre şeklinde ve hafif tüylü oluşu gibi özellikleriyle R. villosa' dan ayrılır. • Çiçeklenme zamanı 7. aydır. • 2000 m.'de ve çayırlıklarda yaygın olup; Çoruh vadisinde yayılış gösterir (Şekil 6 ).

  15. 13. R. tomentosa • 1-2.5 m. boyunda dik çalı formunda olup; dikenleri hafifçe kıvrık, nadiren diktir. • Yaprakçıklar, 5 adet ve geniş veya dar eliptik şekildedir. • Çiçekler, tek veya 2-7 tanesi bir arada bulunur. • Çanak yapraklar, çiçeklenmeden sonra geri kıvrılır ve çoğunlukla dökülürler. • Taç yapraklar, beyaz veya açık pembedir. • Meyve, küre veya geniş yumurtamsı şeklinde ve tüysüzdür. • Çiçeklenme zamanı 6 ve 7. aylardır. • 800-1100 m. rakımlar arasındaki taşlı yerlerde yetişen bitki; Hatay civarında yayılış göstermektedir(Şekil 6).

  16. 14. R. Jundzillii • 1-2 m. boyunda dik ya da tırmanıcı çalılardır. Gövde açık kahverengi-kırmızıdır. • Dikenler, ince, dik veya hafifçe kıvrıktır, bazen yoktur. • Yaprakçıklar, 5-7 tane olup eliptikten ovala kadar değişir. • Çiçekler tek veya 1-6 tanesi bir aradadır. • Çanak yapraklar, dik veya geri kıvrık olup;meyve olgunlaştıktan sonra dökülür. • Taç yapraklar, beyaz veya veya hafifçe pembedir. • Meyve, genellikle yumurta şeklinde, turuncu veya kırmızı renkte olup;1.5 cm. uzunluğundadır. • Çiçeklenme zamanı, 7 ve 8. aylardır. • 1500-1700 m. rakımlardaki yamaçlarda yetişen bitki; Sivas ve erzinca civarlarında yayılış gösterir (Şekil 1).

  17. 15. R. micrantha • 3.5 m.ye kadar boylanabilen uzun çalılardır. Dikenler kaba yapılı ve geriye kıvrıktır. • Yaprakçıklar 7 adet, ovalımsı-eliptiktir. • Çiçekler, tek veya 8 tanesi bir aradadır. • Çanak yapraklar, dik veya geriye kıvrık olup; çiçeklenmeden sonra dökülür. • Taç yapraklar, 1.5 cm. uzunluğunda ve pembedir. • Meyve, küremsi şekilden yumurta şekline kadar değişir.1-1.5 cm. uzunluğunda tüysüz ve kırmızı renklidir. • Çiçeklenme zamanı, 5 ve 6. aylardır. • Genellikle çalılıklar arasında ve kurak kayalık yamaçlarda 400-1400 m. rakımlarda bulunur. • Yayılış alanı, Balıkesir, Trabzon, İzmir, Manisa ve Konya'dır (Şekil 9).

  18. 16. R. agrestis R. micrantha'dan • 2.5 m. uzunluğunda ince dalları, • Daha küçük ve dağınık dikenleri, • Eliptik derimsi yaprakları, • Çanak yaprakların arka kısmımın tüylü oluşu, • Taç yaprakların beyazlığı, • Meyve’nin yumurta şeklinde ve tüysüz oluşu ile ayrılır. • Çiçeklenme zamanı 5.ve 6.aylardır. • Kırklareli ve İstanbul civarlarında yaygındır (Şekil 8).

  19. 17. R. pulverulenta • 0.5 -1 m. boyunda sıkı topluluklar oluşturan alçak çalılardır. • Dikenler, dik veya hafif kıvrık, nadiren çengel şeklindedir. • Yapraklar, çoğunlukla küçük, yapışkan ve kokulu olup; genellikle 5 adet ve dikenlidir. • Çiçekler, tek veya 2-4 tanesi biraradadır. • Çanak yaprakların uç kısmı dar ve uzuncadır. Bunlar Çiçeklenmeden sonra dik olarak meyve üzerinde kalır. • Taç yapraklar, 1-1.8 cm. uzunluğunda açık-pembemsi renktedir. • Meyve, uzun-dar yumurtamsı şeklinde,1-2 cm. uzunluğunda tüysüz, parlak kırmızı renklidi • Çiçeklenme zamanı, 6-7. aylardır. • Ülkemiz’in hemen hemen her tarafında bulunmaktadır (Şekil 8).

  20. 18. R. sicula R. pulverulenta'dan • Daha küçük dikenlere sahip oluşu, • Yaprakcıkların daha küçük ve 7 adet olması, • Çanak yaprakların daha kısa (1.4 cm.) olması, • Taç yaprakların daha küçük, dar ve1.5 cm. uzunluğunda olması ile ayrılır. • Meyve, küremsi-oval şeklinde olup; kırmızı renkli ve tüysüzdür. • Çiçeklenme zamanı, 5. aydır. 900-1700 m. rakımlarda bulunur. • Yayılış alanı; Kazdağı civarıdır. (Şekil 6).

  21. 19. R. horrida R. pulverulenta'dan • Kaba ve kuvvetli şekilde kıvrık dikenleri, • 5-7 adet eliptik yapışkan olmayan yaprakçıkları, • Genellikle tek olan çiçekleri, • Çiçeklenmeden sonra dökülen geriye kıvrık çanak yaprakları, • Küçük, dar ve1.5 cm. uzunluğunda, beyaz taç yaprakları, • 1-1.6 cm. uzunluğunda tüysüz meyvesi ile ayrılmaktadır. • Çiçeklenme zamanı, 5-7.aylardır. Steplerde ve orman açıklıklarında 200-1700 m.'lerde yaygındır. • Yayılış alanı, Kırklareli, İstanbul, Zonguldak, Amasya, Balıkesir, Kütahya, Eskişehir ve Antalya civarıdır (Şekil 5).

  22. 20.R. iberice • 2 m. boyunda sert yapılı çalılardır. • Dikenler kaba, hafif kıvrık veya çengel şeklindedir. • Yaprakçıklar, 5-7 adet olup; yapışkan kokulu ve yumurtamsı- eliptiktir. • Çiçekler, tek veya 6 tanesi bir aradadır. • Çanak yapraklar, dik veya geriye kıvrık olup; meyve olgunlaşmadan önce dökülürler. • Taç yapraklar, beyazdan açık pembeye değişen renktedir. • Meyve, 1-2 cm. uzunluğunda küremsi-yumurta şeklinde ve genellikle tüysüzdür. • Çiçeklerime zamanı, 7. aydır. 1200-2400 m. lerde çalılıklarda yetişir. • Yayılış alanı, Bolu, Amasya, Gümüşhane, Kars ve Van civarlarıdır (Şekil 9).

  23. 21. R. montana subsp. woronowii • 1-2 m. boyunda dik çalılardır. • Genç gövdeler, çoğunlukla morumsu kahve rengindedir . Dikenler oldukça incedir. • Yapraklar, koyu yeşil-açık morumsu renginde ve 7 eliptik yaprakçıklıdır. • Çiçekler, nadiren tek, genellikle 2-8 tanesi bir arada olup; güzel kokuludur. • Çanak yapraklar, meyve olgunlaşmadan dökülür. • Taç yapraklar beyaz veya açık pembedir. • Meyve yumurta şeklinde olup; 1-1.5 cm. uzunluğunda, parlak kırmızı ve tüysüzdür. • Çiçeklenme zamanı, 6-7. aylardır. 1700-2750 m.'lerde orman kenarlarında ve çayırlıklarda yaygındır. • Yayılış alanı, Gümüşhane, Çorum, Sivas, Kars ve Ağrı civarlarıdır (Şekil 2).

  24. 22. R. canına L. Oldukça poliformik bir türdür. • 1.5-3.5 m. yüksekliğinde, dalları çoğunlukla geriye kıvrık, tırmanıcı bazen dik çalılardır. • Dikenler, oldukça kaba, geniş ve geriye kıvrıktır. • Yapraklar soluk veya koyu yeşildir. • Yaprakçıklar, 5-7 adet olup; dar eliptikten, geniş yumurtamsı şekle kadar değişir. • Çiçekler tek veya 2-15 tanesi bir aradadır. • Çanak yapraklar, bütün veya tüylü loblara sahip olup; çoğunlukla geriye kıvrık ve çiçeklenmeden sonra dökülürler. • Taç yapraklar, beyaz, açık pembe veya nadiren koyu pembeye kadar değişir. • Meyve, yumurta biçiminden küre şekline kadar değişen, 1-3 cm. uzunluğunda sarımsı- kırmızı veya koyu turuncu olup; geç olgunlaşır. • Çiçeklenme zamanı, 5-7. aylardır. 30-2500 m.'lerde orman açıklıklarında ve kayalık yamaçlarda yaygındır. • Türkiye'nin hemen her tarafında bulunmaktadır.

  25. 23. R. dumalis subsp. boissieri • 1-2 m. boyunda dik çalılardır. • Dikenler, büyük ya da oldukça kaba yapılı olup; az-çok geri kıvrıktır. • Yapraklar ,5-7 adet, hafif derimsi ve eliptik yumurta şeklindedir. • Çiçekler, tek veya 2-6 tanesi bir aradadır. • Çanak yapraklar, derimsi ve serttir, genellikle küremsi ve meyve olgunlaşana kadar kalıcıdır. • Taç yapraklar 3 cm. uzunluğunda parlak pembe renklidir. • Meyve yumurtamsı-armut biçiminde kırmızı renkli olup; erken olgunlaşır. • Çiçeklenme zamanı 5 ve 6. aylardır. 1000-2300 m. rakımlardaki çalılık ve kuru ormanlarda yaygındır. İki varyetesi olup; bunlardan: 1.R. dumalis var. boissieri: • Yaprak sapları yeşil olup; tozumsu salgı maddesi içermez. Kastamonu, Gümüşhane, Kars, Erzincan, Bingöl ve Van civarların’da yaygındır (Şekil 9). 2.R. dumalis var. antalyenssis : • Yaprak sapları erguvani renkte olup; mavimsi tozlu salgı maddesi içerirler. Antalya civarlarında yaygındır (Şek9).

  26. 24. R. heckeliana • 0.6-1,5 m. boyunda çok dallı ve kısa boylu çalılardır. • Genç sürgünler, tüylü, dikenler dik ve incedir. • Yaprakçıklar, 5-7 tane eliptik şeklindedir. • Çiçekler, tek veya 2-3 tanesi bir arada olup; açık-koyu pembe ve nadiren beyazdır. • Meyve, genelde sert tüylü küremsi-yumurta şeklinde ve koyu kır­mızıdır. • Çiçeklenme zamanı, 6-7, aylardır. 1300-2900 m. lerde genelde kireçtaşı kayalıklarda bulunur. İki alt türü olup; bunlardan: 1. R. heckeliana subsp. vanheurckiana Yayılış alanı; Ağrı, Bitlis, Hakkari ve Bingöl civarlarıdır (Şekil 10). 2.R.heckeliana subsp. orientalis Yayılış alanı; Gümüşhane, Kayseri Sivas, Elazığ, Bitlis, Mersin, Niğde veMardin civarıdır.

More Related