تهیه کننده:محمّد حسین فرسادنیا کلاس:سوّم3 مدرسه راهنمایی:شهدای فرهنگی

1. به نام خداوند تمام هستی هابدانید امروز همان دیروز بوده که فکرش را میکردید وفردا نیز همان امروزی است که در آن به سر میبریم.((دیل کارنگی)) تهیه کننده:محمّد حسین فرسادنیا کلاس:سوّم3 مدرسه راهنمایی:شهدای فرهنگی دبیر مربوطه:جناب آقای اصغر زاده موضوع:جزوات علوم سال سوّم راهنمایی

2. فصل:اوّل درون اتم نظریه ی دموکریت:{1:همه ی مواد از ذرات ریزی به نام اتم ساخته شده اند. 2:اتم مواد مختلف شکل های متفاوتی دارند. 3:اتم مواد ترش لبه ی تیز ومواد شیریننرم ودایره شکل اند. مثال:فلفل: ، سرکه: ،آب: نکته:کاشف اتم دمو کریت است.

3. نظریه ی دالتون:{1:برخی مواد ازاتمو برخی از ملکول ساخته شده است. 2:اتم همه ی مواد گرد و توپروسفت اند. نکته:کاشف ملکول دالتون است.

4. نظریه ی تامسون:{1:اتم همه ی مواد گرد وتوپرونرم است. 2:الکترون ها با بار منفی درخمیری ازبار مثبت پراکنده اند. 3:تعداد الکترون ها مساوی مقداربارمثبت یعنی اتم خنثی است. مثال:کیک کشمشی. نکته:کاشف الکترون تامسون است. e- e-e-e-

5. نظریه ی راد فورد:{1:اتم دارای یک هسته ی کوچک وسنگین وبا بارمثبت واز جنس پرتون است. 2:اتم دارای فضای خالی زیادی است. 3:الکترون ها همگی روی یک مدار هسته را محاصره کرده اند. 4:تعداد الکترون ها=تعداد پروتون ها. نکته1:پدر شیمی قدیم رادرفورد است. نکته2:کاشف پرتون رادرفورد است. نکته3:تمام جرم اتم در هسته است. تصویراتمی که 3الکترون دارد:

6. نظریه ی بور:{1:اتم دارای یک هسته ی کوچک وسنگین با بار مثبت از جنس پروتون. 2:اتم دارای فضای خالی زیادی است. 3:الکترون ها هر یک روی مداری مجزا دور هسته می گردند. 4:تعداد الکترون ها=تعداد پروتون ها. نکته:مخترع مدل منظومه ی شمسی بوراست. شکل:

7. نظریه ی چادویک:او معتقد بود نظریه ی بور کاملا صحیح است فقط داخل هسته نترون هم وجد دارد وحداقل تعداد نترون ها در هسته به تعداد پروتون ها بستگی دارد یعنی اگراتمی 15پروتون دارد حداقل15تا نترون هم وجود دارد بنابراین هسته بسیار سنگین تر خواهد بود وحداکثرتعداد نترون ها در هسته تا1/5برابر تعداد پروتون هاست. نکته:نترون از ترکیب پروتون والکترون بوجودمی آید. از این به بعد مدل بور را برای هر اتمی خواستیم رسم کنیم داخل هسته نترون هم می گذاریم. سوال:اگر اتمی 10پروتون دارد حداکثروحداقل چند نترون دارد؟ پاسخ:حد اقل 10نترون وحداکثر15نترون دارد. 15=1/5×10

8. جدول تناوبی:جدولی است که در آن عناصرشناخته شده در آن قرار داردوبراساس عدد اتمی تنظیم شده است این جدول دارای 8 گروه و7 ردیف است. نکته:به ردیف های جدول دوره یا تناوب گویند. عدد اتمی:به تعداد پوتون های یک اتم عدد اتمی گویند که با حرف Z نشان داده می شود. عدد جرمی:به مجموع پروتون ها ونترون های داخل هسته ی اتم عدد جرمی گویند که با حرف Aنشان داده می شود.

9. نماد شیمیایی:بهیک یا دو حرف از نام خارجی عنصر که با حرف انگلیسی نشان داده می شود نماد شیمیایی گویند که اگر دو حرفی باشد حرف اوّل با بزرگ وحرف دوّم با حرف کوچک نوشته می شود.مثال:Co درپشت نماد شیمیایی عدد اتمی نوشته می شود. مثال: Fe58 26 سوال: برای عنصر های زیر موارد خواسته شده را بنویسید: 12N:12Z: 12 A:24 P+: 12 E-:Mg:12 24

10. اعداد یونانی 1تا 10: مونو:1،دی:2،تیری:3 ، تترا:4، پنتا:5،هگزا:6،هپیا:7،اُکتا:8،نانو:9،دک:10. تعریف ایزوتوپ:1:به اتم هایی که عدداتمی یکسان ولی عدد جرمی متفاوتی دارند. 2:به اتم هایی که تعداد پروتون یکسانی دارند امّا تعداد نترون آنها متفاوت است. ایزو توپهای یک عنصر فقط در جرم ووزن و چگالی باهم تفاوت دارند.

11. اولین ایزوتوپ هر عنصر از فرمول زیر بدست می آید: حد اقل عدد جرمی=عدداتمی×2 آخرین ایزوتوپ هر عنصر از فرمول زیر بدست می آید: حداکثر عدد جرمی=عدداتمی×2/5 سوال:اولین وآخرین ایزوتوپ را بنویسید. اولین: آخرین: ((پایان فصل1))

12. فصل:دوّماتم ها و ترکیب های شیمیایی تعریف فرمول شیمیایی:به مجموع نماد های شیمیایی واعداد مربوط به آن ها که در کنار هم نوشته می شود را فرمول شیمیایی گویند. مثال: فرمول شیمیایی نماد : فلزات : نافلزات نکته:چون جلوی Hعدد قرار دارد ملکول است واگر نه اتم می شد.

13. سوال:کدام از موارد زیر اتم وکدام ملکول است؟ 2اتم گوگرد:2S1اتم گوگردS: 3 ملکول گوگرد:3S2 1ملکول گوگردS8: نکته:فلزات ملکول ندارند وفقط از اتم ساخته شده اند امّا نا فلزات از ملکول ساخته شده اند وحالت اتمی ندارند بجزء هلیم.

14. فرمول شیمیایی مواد مرکب: تترا کلریدکربن: CCL4 تیری اکسید آلومینیوم:AL2O3 دی اکسید نترون:NO2 تعریف پیوند:ارتباط الکترونی بین اتم ها یا ملکول ها را پیوند گویند.

15. پیوند ها می توانند بین: {(1:اتم با اتم) (2:اتم با ملکول)(3:ملکول با اتم)} پیوند کوالانسی:پیوندی است بین دو اتم نافلز که هرکدام الکترونی به اشتراک هم می گذارند و دو اتم به هم نزدیک شده وملکولی می سازند. پیوند کوالانسی دو جور است:{1:با اتم های یکسان((عنصر))2:با اتم های متفاوت ((ماده ی مرکب)) نکته:وقتی اتم با اتم ترکیب ملکول بوجودمی آید. شکل اتم های یکسان: شکل اتم های متفاوت:

16. ترکیب ملکولی:هر ماده ای که پیوند کوالانسی دارد یک ترکیب ملکولی است. ترکیب:((عنصر:H+H=H2))((ماده ی مرکب:H+CL=HCL)). نکته:ترکیب یک عمل است. نکته: الکترون را با(.)واشتراک را با (-) نشان می دهند. تعریف یون:اگر اتمی الکترون بگیرد به یون منفی ولی اگر از اتم الکترون بگیریم به یون مثبت تبدیل می شود. نکته:هیچ گا ه در هسته نترون جا به نمی شود. نکته: همیشه کم یا زیاد شدن الکترون ها در دور ترین مدار از هسته اتفاق می افتد.

17. فلزات همیشه مایل به از دست دادن الکترون هستند به همین دلیل یون آن ها همیشه مثبت است.مثال: NA=((NA+)) نکته1:یونیزاسیون یعنی ماده ای را به یون تبدیل کنیم. نکته2:نا فلزات مایل به گرفتن الکترون هستند به همین دلیل یون آن ها همیشه منفی است بجزء هلیم وهیدروژن . نکته3:یون هلیم اشعه ی آلفا گویند.مثال:برای کلرید یک یون بنویسید: CL=((CL-)) نکته4:به یون مثبتکاتیون و به یون منفیآنیون گویند.

18. پیوند یونی:پیوندیاست بین یک اتم فلز و یک اتم نا فلزکه در آن فلز یک اتم به نا فلز می دهد درنتیجه دو یون مثبت ومنفی بود می آید. نکته:جاذبه ی بین این دو یون باعث اتصال آن ها به هم می شود و یک ماده ی مرکب بوجود می آید. ترکیب یونی:به هر ماده ای که دارای پیوند یونی باشد ترکیب یونی گویند.مثال: =Na+Cl نکته:کلمه ی لیت به معنای مایع است.

19. ویژگی مهّم ترکیبات یونی:اگر بتوانند در آب حل شوند ابتدا یون های آن ها از هم جدا می شوند در نتیجه آب رسانای برق می شود. مثال:موادی که آب را رسانای برق می کند عبارت اند از: 1:نمک(وقتی مذاب باشد)2:بازها (ماده غیرالکترولیت)3:اسیدها (ماده الکترولیت باشد). الکترولیت:مایعی که بتواند برق را از خود عبوردهد را الکترولیت گویند. نکته1:اگر کاغذ تورنسل آبی قرمز شد آن ماده اسید است. نکته2:اگر کاغذ تورنسل قرمزآبی شد آن ماده باز است.

20. نکته3: اگر کاغذ PHبه رنگ قرمز درآمد آن ماده اسید است و اگرآبی شد آن ماده بازاست واگر رنگ آن زرد باقی ماند آن ماده خنثی است واگر رنگ آن سبز شد آن ماده باز ضیف است. نکته4:هر چیزی که ملکولی باشد رسانای برق نیست. نکته5:اگرآب مقداری اسید یا باز یا نمک (ترکیبات یونی) بریزیم آب رسانای برق می شود. تعریف الکترولیز:تجزیه ی مواد مرکب به عناصراولیه سازندیشان به وسیله ی برق مستقیم را الکترولیز گویند.

21. الکترولیزآب: درقطب منفی: در قطب مثبت:

22. سوال:الکترولیز نمک طعام را بنویسید: درقطب منفی: درقطب مثبت:»»»»»»»»»»»»»»»

23. تعریف اسید:به هر ماده ی ترش مزه ای که در آب یون مثبت تولید کند اسید می گویند. اسید های معروف: (اسید های معدنی) عبارتند از: 1:اسید کلریک یا {اسید معده}((Hcl 2:اسید سولفوریک {جوهر گوگرد}(H2So4) 3:اسیدنیتریک{جوهر شوره}((HNo3

24. اسید های آلی عبارتند از: 4:سرکه{اسید اسیتیک}((CH3HooH 5:آبلیمو{اسید سیتریک}((CHN52ooLL 6:آدامس{اسید کربونیک}((H2Co3 راه های شناسایی اسید ها: کاغذ تورنسل یا((کاغذ لیتموس)): 1:اسید ها کاغذ تورنسل آبی را قرمز می کند. 2:با محلول برموتیمول بلو:اسید ها اینمحلول آبی را زرد می کند. نکته:اسید ها با فلزات واکنش نشان داده و گاز هیدروژن ونمک فلزی تولید می کند.آب+نمک فلزیCo2+ =موادآهکی+اسید

25. تعریف بازها:مواد تلخ مزه ای اند که درآب یون OH تولید می کند. بازهای معروف: 1:سود سوز آور=هیدروکسید سدیمNaoHبرای تولید صابون مورد استفاده قرار گرفته می شود. 2:پیاس:هیدروکسید پتاسیمKoHبرای تولید صابون مایع مورد استفاده قرار می گیرد. 3:قلیاب:هیدروکسید کلسیمCaoH2. راه های شناسایی بازها: 1:کاغذ تورنسل:بازها کاغذ تورنسل قرمزرا آبی میکنند. 2:کاغذPH:بازها کاغذPHرا به رنگ سبز یا آبی پررنگ میکنند. 3:فنل فتالئین:خودش بی رنگ است امّا بازها آن را ارغوانی میکنند.

26. کاغذPH:کاغذی زرد رنگ که خنثی است که در اسیدها قرمز ودر بازهای ضعیف سبز ودر بازهای قوی آبی پررنگ می شود. نکته:هر گاه درآب فوت کنیم دی اکسید کربن با آب ترکیب می شود واسید کربنیک تولید می شود. اسید+بازها=آب+نمک (( پایان فصل2))

27. فصل: سوّمزمین وجانداران برای شناسایی گذشته ی زمین می توانیم بر روی فعا لیّت های آتشفشانی،زلزله ها،چشمه های آب گرم وانواع سنگها مطالعه کنیم.بهترین منبع برای شناسایی گذشته ی زمین سنگهای رسوبی اند زیرا لایه لایه اند ودارای فسیل هستند. نکته1:دریک سری لایه های سنگ های رسوبی لایه های زیرین قدیمی تراز لایه های بالایی اند به شرط این که چین خوردگی واران روی ندهد. نکته2:به مجموع لایه های رسوبی با ویژگی های مخصوص را سازند گویند.

28. سوال:سه جانور را به ترتیب پیدایش بنویسید: دوزیستان پرندگان ماهیان _____________________________________ ______پرندگان___________1؟_____________ _____دوزیستان____________2؟____________ ______ماهیان___________3؟______________

29. تعریف فسیل:به آثاروبقایای جانوران گذشته درطبیعت فسیل گفته میشود. نمونه ای از فسیل دایناسور مبوط به 150میلیون سال پیش: شرایط ایجاد فسیل: 1:داشتن اندام های سفت وسخت مثل:دم،شاخ، استخوان واسکلت خارجی از جنس کیتین،ناخن،دندان:صدف. 2:قرار گرفتن در محل های فسیل ساز ازجمله:دریاها،رسوبات، شن زارها،مواد نفتی،خاکسترهای آتشفشانی،غارها. 3:دوربودن ازعوامل محیطی مثل:آب واکسیژن. 4:دور بودن ازجانورانی مثل:قارچ ها،باکتری ها.

30. سوخت فسیلی:سوخت فسیلی یعنی علاوه برآن که آثار وبقایای جانداران گذشته اند قابل سوختن هم هستند مانند:نفت، گاز،زغالسنگ. از فسیل ها برای تشخیص آب وهوای یک منطقه استفاده می شود. کافی است که ببینیم در لایه های رسوبی چه فسیلی وجود دارد بعد تحقیق میکنیم ببینیم امروزه این جانداردرچه آب وهوایی زندگی میکند نتیجه میگیریم که در گذشته هم آن منطقه همین آب وهوا را دارشته.((اصل حال کلید گذشته است)) مثال:اگر جایی فسیل سرخس دیدیم میگوییم آن موقع آب وهوای آن منطقه معتدل تا گرم وپر باران بوده است.

31. از فسیل ها برای تعیین محل معادن استفاده میشود به این صورت که خود سنگی که دردست گرفته ایم میتواند ماده ی معدنی داشته باشد. مثال:زغال سنگ – میتواند آن محل جمع شدن مواد معدنی باشد مانند خاکسترهای آتشفشانی. تحول درحیات کره ی زمین: هنگامی که میبینیم فسیل ایه های پایینی ساختمان بندی ساده ای دارند وامروزه بدن جانداران پیشرفته تراست میفهمیم جانداران در حال تکامل هستند به طوری که بدن هایشان درطول زمان پیشرفته تر میشود وانواع جانداران در حال پیشرفته شدن هستند.ازاین روی اصل پیدایش جانداران مشخص شده:

32. .مهره داران«بیمهرگان پیشرفته«بی مهرگان ساده«اسفنج ها:ترتیب پیدایش جانوران .درختان گلدار«مخروط داران«درختان بی گل«گیاهان هاگدار«سرخس ها«خزه ها«جلبک های دریایی:ترتیب پیدایش گیاهان

33. دوران زمین شناختی

35. تعریف فسیل شاخص:به فسیل جانورانی که فقط دریک زمان معین در کره ی زمین زندگی کرده اند وبعد نسلشان منقرض شده اند به طوری که هیچ نمونه ای از آن ها و قبلاً وبعداًوجود نداشته اند فسیل شاخص گفته میشود مانند:آمونیت ها که فقط دردوران مزوزئیک زندگی کرده اند. نکته1:تری بویت ها فسیل شاخص در زمان پالئوزوئیک هابودند. نکته2:پرندگان از خزندگان مشتق شده اند. نکته3:تری بوییت ها جد بند پایان اند.

36. چگونه دریک جاندارویزگی های جدیدی بوجود آمده؟ چگونه از یک جاندار جاندار جدیدی با ویژگی های جدید بوجود میآید؟ چگونه این همه جاندار روی کره ی زمین بوجود آمدهاست؟ برای جواب دادن به این پرسش ها باید نظریه های تکاملی را برسی کنیم. 1:نظریه ی لامارک:1:استفاده یا عدم استفاده از یک اندام باعث بوجود آمدن صنهت جدیدی در جانداران میشود. 2:این صفات بوجود آمده قاب به ارث رسیدن به فرزندان است. نکته:داروین نخستین کسی بود که صفات مالکیّت را شناخت.

37. مثلاً لامارک می گفت: زرافه های اوّلیه همگی گردن کوتاه بوده اند،در خشکسالی برای خوردن برگ درختان مرتباً گردن کشی کرده اند پس طول گردنشان زیاد شده،بچّه هایشان هم خود به خود گردن بلند به دنیا آمدند آنها نیزگردن کشی کرده اند بنابراین در طول نسل های زیاد امروزه گردن هایشان بلند شده است،یا مثلاً بعضی از میمون ها از دُم خود استفاده نکرد،درطول نسل ها دُمشان کوتاه شده پس امروزه بی دم شده اند. نظریه ی ویسمن:اومعتقد بود لامارک اشتباه میکرده وثابت کرده که دُم 22نسل را برید و اندازه کرد،دید که هیچ تفاوتی بوجود نیآمده است.

38. نظریه ی داروین:1:همیشه در طبیعت تعداد یک نوع جاندارثابت می ماند. 2:در طبیعت کسی زنده می ماند که دارای صفات قوی بدنی می باشد، بنابراین حق تولید مثل هم خواهد داشت. 3:در طبیعت جانداری شانس زنده ماندن را پیدا می کند که سازگاری بیشتری با محیط اطرافش پیدا کند.

39. نظریه ی دووریس:1:جهش کرومزوم ها باعث ایجاد صفاتجدید ناگهانی دریک جاندار میشود. 2:صفات جدیدبوجودآمده اگر مفید باشند قابل انتقال به نسل های بعدی هستند. نکته:هر یک از قسمتهایی که رابطه ی2یا3تایی دارند ژنگویند.

40. نکته1:مخففDNAدی نکلئوتید آدنین اسید است. نکته2:یکی از رشته های کرومزوم برای مادر ودیگری برای پدر است که از طریق آن صفات مفید به جنین انتقال داده می شود. عوامل جهش زا:1:مواد شیمیایی مثل:نگهدارنده ها،حلال های شیمیایی مثل بنزن یا همان سیکلوهگزاین. 2:داروها مثل:داروهای شیمیایی وبعضی از داروهای شیمیایی. 3:اشعه های رادیواکتیو. نکته1،تفاوت داروهای شیمیایی وگیاهی:داروهای گیاهی دارای مواد گیاهی اند اماّ دارای مواد شیمیایی کمی نیزهستندولی بدن آن مواد شیمیایی را میتواند مهار کند اماّ داروهای شیمیایی دارای مواد شیمیایی مضر زیادی هستند وبدن آن ها را مهارنمیکند ودر بدن باعث بوجود آمدن سلول های سرطانی می شود. نکته2:بدن یک انسان در روز حدود3000میکروب را از بین می برد.

41. شواهد تغییر((شرایط تکامل در جانداران)): 1:وجود شباهت بسیار زیاد بین تمام جانداران. 2:وجود اندام های مشترک در تمام جانداران. 3:شباهت مراحل جنینی در جانداران. 4:شباهت اندام جانداران. نتایج شواهد تکامل: 1:همه ی جانداران از اجداد قدیمی مشترکی بوجود آمده اند. 2:تکامل در جمعیّت اتفاق می افتد نه در یک فرد. 3:زندگی از حالت ابتدایی وساده وابتدایی امروزه به صورت پیچیده و پیشرفته در آمده. ((پایان فصل3))

42. فصل :چهارمزمین ساخت ورقهای نظریه ی وگنر:حدود200میلیون سال پیش تمام قاره به هم وصل بوده اند وپس از آن شروع به جدا شدن از هم کردند. دلایل وگنر:1:شباهت هاشیه ی قاره ها به طوری که مانند قطعات پازل در هم جفت میشوند. 2:شباهت فسیل های خاص دردورقاره های دورازهم (فسیل سرخص). 3:شباهت سنگهای خاص دردورقاره های دورازهم مثل:(الماس،نقره). نکته:به سنگی که دارای الماس است(( کریولیت)) و به سنگی که دارای نقره است ((آرژلنتین))میگویند.

43. نظریه ی زمین ساخت ورقه ای:سنگ کره ی زمین یک تکّه نیست بلکه از20قطعه ساخته شده است. علت حرکت ورقه های سنگ کره:پایین نرم کره داغ وبالای آن گرم است به همین دلیل مواد خمیری سنگ کره به سمت بالا حرکت میکنند وجریان همرفتی بوجود می آید که انرژی خود را به ورقه ها منتقل میکند وباعث حرکت آن ها میشود. انواع حرکت ورقه ها:1:ورقه های دور شونده:اتفاق این عمل این است که دو ورقه از هم دور میشوند وزمین شکافته میشود،پدیده های حاصل از این حرکت:1-ایجاد آتشفشان2-زلزله3-ایجاد کوه های میان اقیانوسی وجزایر میان اقیانوسی مثل:جزایرآیسلند4-ایجاد پوسته ی جدید اقیانوسی.

44. نکته1:اکثرورقه های دورشونده در اقیانوس ها وجود دارند. نکته2:ما حدود 32000کیلومترکوه های میان اقیانوسی درکل اقیانوس ها داریم. 2:ورقه های نزدیک شونده:3حالت وجود دارد:A)برخورد اقیانوس به قاره:اتفاق این عمل این است که اقیانوس به زیرقاره می رود زیرا اقیانوس سنگین تر است،پدیده ها:1-زلزله2-ایجاد گودال های عمیق اقیانوسی3-ایجاد آتشفشان های حاشیه ای قاره ها(مواد مذاب سرعت کمی دارند).

45. B)برخورد دو ورقه ی اقیانوسی به یکدیگر: اتفاق این عمل باعث میشود که یکی از اقیانوس ها به زیر دیگری برود،پدیده ها:1-زلزله2-ایجاد آتشفشان های اقیانوسی3-ایجاد جزار قوسی شکل4-ایجاد گودال های عمیق اقیانوسی. C)برخورد دو ورقه ی قاره ای:اتفاق این عمل این است که هیچ کدام از قاره ها به زیردیگری نمیرود که در هم فشرده میشوند،پدیده ها:1-قوی ترین زلزله ها2-ایجاد کوه های بلد رسوبی مثل:هیمالیا 3-ورقه های لغزنده:درکنار هم عقب وجلو میشوند مل پوسته تخریب نمیشود،پدیده:زلزه های شدید.

46. دیاگرام لایه های رسوبی (( پایان فصل4))

47. فصل پنجمفراتر از زمین 5میلیارد سال قبل ستاره ی بزرگی منفجر میشود واز انفجار آن منظومه ی شمسی بوجودآمده،منظومه ی شمسی شامل 1:سیارات که به دوبخش تقسیم میشوند:1:سیارات داخلی که شامل: عطارد،زهره، زمین و مریخ است. این سیارات دارای ویژگی های مشترکی هستندکه عبارتند از:1-همگی کوچک اند2-ازجنس سنگ وفلزاند3-چگالی زیادی دارند4-اتمسفر(جّو)رقیق دارند5-سرعت زیادی در فضا دارند. 2:خورشید:ستاره ای ازمنظومه ی شمسی است که انرژی خود را از تبدیل هیدروژن به هلیم ((انرژی+4H«-He)) بدست می آید. نکته1:در سطح خورشید مناطق سرد تری وجود دارد که به آن ها لکههای خورشیدی می گویند. نکته2:قطر خورشید تقریباً 110برابرکره ی زمین است.

48. 3:سیارک ها:قعات معلق در فضا بین مریخ و مشتری که دور تا دور خورشید قرار دارند.درزمان های گذشته قرار بوده بین مریخ ومشتری سیاره ای بوجود آید اماّ جاذبه ی میان این دو مانع شده پس به صورت قطعات سنگی چند سانتی تا800کیلومتری درآمده. نکته:سیارات ازجنس آهن یا سیلیکات اند یعنی(xsio2).

49. اگر این سیارک ها از مسیر خود خارج شوند و به سمت زمین بیایند به آن ها شهاب سنگ گویند در اثر برخورد آن ها با جّو زمین گرمای زیادی حاصل میشود که باعث سوختن شهاب سنگ میشود که به نور حاصل از سوختن شهاب سنگشهاب گویند. 4:قمرها:به قطعات سنگی که به دورسیاره ای می چرخند گفته میشوند.

50. 5:دنباله دارها:اجرام آسمانی هستند ازجنس غبارویخ مه دریک مدار بیضی کشیده به دور خورشید می چرخند وهر گاه به خورشید نزدیک میشوند مقداری گازویخ ازآنها متصاعد میشود ودُمی ازآنها بوجود می آید که هیشه مخالف جهت خورشید است زیرا نور خورشید دارای بارمثبت است ودُم دنباله دارنیز مثبت میشود وبارهای هم نام همدیگر را دفع میکنند پس دُم مخالف جهت خورشید قرارمیگیرد. 6:ستارگان:اگردرشب ستاره ای را پرنورتراز دیگری دیدیم یا آن ستاره به ما نزدیک تراست ویا اگردوراست بسیاربزرگ است که خیلی پرنوراست.