Integracja sensoryczna

1. Integracja sensoryczna Małgorzata Wrzesień

2. Co to jest integracja sensoryczna? Integracja sensoryczna to odbiór, organizowanie, interpretowanie i przetwarzanie bodźców zmysłowych napływających do układu nerwowego przez zmysły. Efektem integracji sensorycznej jest właściwa reakcja adaptacyjna, czyli adekwatne zachowanie w danej sytuacji.

3. W integrację sensoryczną zaangażowane SĄ WSZYSTKIE ZMYSŁY CZŁOWIEKA: - układ przedsionkowy ( narząd równowagi) - układ czucia głębokiego(propriocepcja), - układ dotykowy, - zmysł wzroku, - zmysł słuchu, - zmysł węchu, - zmysł smaku.

4. Jeżeli układy te począwszy od okresu płodowego, właściwie funkcjonują i odbierają informacje sensoryczne to rozwój psychofizyczny dziecka jest prawidłowy.

5. Dlaczego integracja sensoryczna jest ważna? Bez dobrej integracji sensorycznej wykonywanie codziennych czynności (reakcji adaptacyjnych) jak: jedzenie, chodzenie, ubieranie się, byłby znacznie utrudnione czy wręcz niemożliwe. Dzięki niej człowiek może funkcjonować w otaczającym świecie i realizować z powodzeniem zadania, które ma do wykonania.

6. Funkcjonujemy optymalnie wówczas, gdy wszystkie układy zmysłowe dobrze ze sobą współpracują. Jeśli dziecko wykazuje zmniejszoną zdolność np. w zakresie funkcji czuciowych lub przedsionkowych, to nie będzie mogło na wejściu odbierać prawidłowo informacji słuchowych i wzrokowych, umożliwiających optymalne funkcjonowanie. Wówczas pojawiają się deficyty w zakresie percepcji wzrokowej , słuchowej.

7. Najintensywniej integracja sensoryczna rozwija się od urodzenia do końca okresu przedszkolnego. Stanowi bazę dla sprawnego funkcjonowania np. percepcji wzrokowej, słuchowej, koordynacji wzrokowo – ruchowej, co z kolei warunkuje opanowanie czytania, pisania, liczenia i innych umiejętności gwarantujących sukcesy w szkole.

8. Kiedy można u dziecka podejrzewać deficyty integracji sensorycznej? Nie u wszystkich dzieci przyczyną problemów w nauce , rozwoju lub zachowania jest zaburzona integracja sensoryczna. Deficyty w tym zakresie nie oznaczają również występowania zawsze rozległych zaburzeń. Istnieje bowiem wiele stopni i rodzajów zaburzeń integracji sensorycznej. Można jednak wyodrębnić pewne objawy wskazujące na dysfunkcje integracji sensorycznej:

9. W przypadku nadwrażliwości dotykowej, wzrokowej, słuchowej, mogą wystąpić następujące objawy: - dziecko nie lubi być dotykane, przytulane, - dziecko unika określonych rodzajów ubrań lub jedzenia, - dziecko boi się odrywania stóp od podłoża(wchodzenie na drabinki, podskoki - niepewność grawitacyjna), - dziecko unika placów zabaw , nie lubi karuzeli, huśtawki, - dziecko bardzo nie lubi mycia twarzy , włosów, obcinania paznokci, - dziecko jest nadmiernie ruchliwe, - dziecko ma trudności z koncentracją uwagi, - Dziecko bywa impulsywne, - dziecko jest rozdrażnione w miejscach głośnych lub jaskrawo oświetlonych.

10. W przeciwieństwie do dziecka z nadwrażliwością, dziecko z obniżoną wrażliwością (podwrażliwoscią) na ruch, bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe może poszukiwać intensywnych wrażeń sensorycznych lub jest bierne. Można wówczas obserwować takie zachowania jak: - dziecko celowo uderza o przedmioty, - dziecko lubi nadmierne huśtanie, kręcenie się na karuzeli - dziecko intensywnie kręci się wokół własnej osi, - dziecko może ignorować ból( często kaleczy się i nie czuje tego), - dziecko mocno naciska ołówkiem na papier, - dziecko często ma buzię pobrudzoną jedzeniem

11. Dzieci z zaburzeniami sensorycznymi mogą mieć również problemy z koordynacją zarówno w zakresie małej jak i dużej motoryki. Wówczas można zauważyć, że: - dziecko ma kłopot z opanowaniem nowych umiejętności ruchowych np.: jazda na rowerze, pływanie, - dziecko ma trudności z wykonywaniem czynności samoobsługowych: mycie się, jedzenie, ubieranie, zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł, - dziecko źle funkcjonuje na lekcjach wychowania fizycznego, zwłaszcza podczas gier zespołowych ( trudności z łapaniem i rzucaniem piłki), - ruchy dziecka mogą być niezgrabne, sztywne często się przewraca lub uderza o różne przedmioty stojące na jego drodze(„głupi” stół, ławka).

12. Także trudności w nauce są często wynikiem dysfunkcji integracji sensorycznej: - dziecko ma trudności z przepisywaniem z tablicy, - dziecko ma „brzydki” charakter pisma, - dziecko często myli prawą stronę z lewą, - dziecko ma kłopoty z czytaniem, przestawia litery, myli litery podobne, przeskakuje linie, - dziecko nie potrafi się skoncentrować,

13. Podsumowując, niepowodzenia w nauce, zaburzone planowanie motoryczne, brak umiejętności płynnego czytania i pisania, nieprawidłowy rozwój emocjonalny i społeczny często mają swoje źródło w nieprawidłowej integracji sensorycznej i braku integracji odruchów postawy. Warto pamiętać, że można omówione wcześniej zaburzenia zdiagnozować przy użyciu testów integracji sensorycznej, obserwacji klinicznej i skal rozwojowych. Diagnozę taką przeprowadzają specjaliści w PPP.

14. We własnym zakresie nauczyciel oprócz wnikliwej obserwacji dziecka może : 1.Przeprowadzić prosty test sprawności motoryki małej i dużej, percepcji wzrokowej, słuchowej. 2.Prawidłowo umiejscawiać zeszyt, poprawić chwyt i pozycję w jakiej dziecko siedzi, dostosować rozmiar ławki i krzesła. 3. Pozwolić dziecku pisać większe litery i stopniowo podwyższać poziom trudności zmniejszając ich rozmiar. 4. W razie potrzeby skierować dziecko na diagnozę SI( PPP)

15. Kiedy dziecko powinno być badane pod kątem integracji sensorycznej? Na badanie dziecko powinno być zgłoszone wówczas, gdy rodzice, nauczyciele przedszkola, szkoły, pedagog, psycholog zauważą u niego występowanie większości zachowań opisanych powyżej. Badania integracji sensorycznej można przeprowadzić w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Diagnoza obejmuje: - wywiad z rodzicem, w celu uzyskania informacji na temat rozwoju dziecka i jego zachowania w różnych sytuacjach życia codziennego, - przeprowadzenie badania dziecka przy pomocy obserwacji klinicznej i testów( Południowo- Kalifornijskie testy integracji sensorycznej). Jeżeli diagnoza wskazuje na zaburzenia integracji sensorycznej dziecko kierowane jest na terapię.

16. Dziękuję za uwagę.