Baøi 49 :

1. Baøi 49 : CÔ QUAN PHAÂN TÍCH THÒ GIAÙC

2. KIEÅM TRA BAØI CUÕ Caâu 1 : Qua baûng sau em coù nhaän xeùt gì veà chöùc naêng cuûa heä thaàn kinh sinh döôõng. Traû lôøi : Nhôø taùc duïng ñoái laäp cuûa hai phaân heä naøy maø heä thaàn kinh sinh döôõng ñieàu hoøa ñöôïc hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan noäi taïng (cô trôn, cô tim vaø caùc tuyeán).

3. Trang 2 : Döïa vaøo hình veõ sau ñaây. Em haõy phaân tích hoaït ñoäng cuûa tim vaø heä maïch trong tröôøng hôïp HUYEÁT AÙP TAÊNG CAO. ° Khi huyeát aùp taêng. Thuï quan aùp löïc trong ñoäng maïch bò kích thích xuaát hieän xung thaàn kinh truyeàn veà trung öông boä phaän ñoái giao caûm naèm trong caùc nhaân xaùm cuûa truï naõo, roài theo daây li taâm (Daây soá 10 hay meâ taåu) ñeán tim laøm giaûm nhòp co vaø löïc co ñoàng thôøi laøm daõn maïch gaây haï huyeát aùp.

4. CÔ QUAN PHAÂN TÍCH THÒ GIAÙC Baøi 49 : I. Cô quan phaân tích : ° Vì sao chuùng ta nhaän bieát ñöôïc nhöõng taùc ñoäng cuûa moâi tröôøng xung quanh cuõng nhö moïi thay ñoåi cuûa moâi tröôøng beân trong cô theå. ° Cô quan phaân tích bao goàm caùc boä phaän naøo ? Daây thaàn kinh Daãn truyeàn höôùng taâm Boä phaän phaân tích ôû trung öông Cô quan thuï caûm ° Söï toån thöông moät trong 3 boä phaän ñoù gaây haäu quaû nhö theá naøo ? - Laøm maát caûm giaùc vôùi caùc kích thích töông öùng.

5. II. Cô quan phaân tích thò giaùc : ° Cô quan phaân tích thò giaùc goàm caùc boä phaän naøo ? Goàm coù : - Teá baøo thuï caûm thò giaùc trong maøng löôùi caàu maét. - Daây thaàn kinh thò giaùc. - Vuøng thò giaùc ôû thuøy chaåm. 1) Caáu taïo caàu maét : ° Caàu maét naèm ôû ñaâu - Trong hoác maét cuûa xöông soï. ° Caàu maét ñöôïc baûo veä bôûi nhöõng thaønh phaàn naøo ? - Mi maét; Loâng maøy; Loâng mi; Tuyeán leä. ° Vì sao caàu maét vaän ñoäng ñöôïc ? - Nhôø caùc cô vaän ñoäng maét.

6. ° Caàu maét ñöôïc caáu taïo bôûi caùc thaønh phaàn naøo ? - Maøng maét vaø moâi tröôøng trong suoát. ° Coù maáy lôùp maøng maét ? - Maøng cöùng - Maøng maïch - Maøng löôùi. ° Moâi tröôøng trong suoát goàm nhöõng thaønh phaàn naøo ? - Maøng giaùc - Thuûy dòch - Theå thuûy tinh - Dòch thuûy tinh.

7. Quan saùt hình. Duøng caùc töø thích hôïp treân hình ñieàn vaøo choã troáng ôû caâu sau : Maøng goàm 3 lôùp : (Chöõ in hoa laø phaàn choã troáng ñeå ñieàn) Lôùp ngoaøi cuøng laø coù nhieäm vuï baûo veä phaàn trong caàu maét. Phía tröôùc maøng cöùng laø trong suoát ñeå aùnh saùng ñi qua. Tieáp ñeán laø coù nhieàu maïch maùu vaø caùc teá baøo saéc toá ñen taïo thaønh (phoøng toái trong caàu maét) giöõa loøng ñen laø . Lôùp trong cuøng laø . Trong ñoù chöùa caùc teá baøo thuï caûm thò giaùc goàm teá baøo noùn vaø teá baøo que. Treân maøng löôùi coù vaø . MAØNG CÖÙNG MAØNG GIAÙC MAØNG MAÏCH LOØNG ÑEN LOÃ ÑOÀNG TÖÛ MAØNG LÖÔÙI ÑIEÅM VAØNG ÑIEÅM MUØ • Caàu maét caáu taïo bôûi : • Maøng maét goàm maøng cöùng, maøng maïch, maøng löôùi. Trong maøng löôùi coù caùc teá baøo thuï caûm Thò giaùc goàm teá baøo que vaø teá baøo noùn. • Moâi tröôøng trong suoát goàm maøng giaùc, thuûy dòch, theå thuûy tinh - dòch thuûy tinh.

8. 2. Caáu taïo maøng löôùi : Vai troø cuûa teá baøo noùn vaø teá baøo que ? Teá baøo noùn tieáp nhaän aùnh saùng maïnh vaø maøu saéc. Teá baøo que tieáp nhaän kích thích aùnh saùng yeáu. Giuùp ta nhìn roõ veà ban ñeâm. Teá baøo noùn taäp trung ôû ñaâu ? Teá baøo que taäp trung ôû ñaâu ? Teá baøo noùn taäp trung chuû yeáu ôû ñieåm vaøng. Caøng xa ñieåm vaøng teá baøo noùn caøng ít, chuû yeáu laø teá baøo que. Teá baøo noùn vaø teá baøo que lieân heä vôùi teá baøo thaàn kinh thò giaùc nhö theá naøo ? 1 teá baøo noùn lieân heä vôùi 1 teá baøo thaàn kinh thò giaùc qua teá baøo 2 cöïc. Nhieàu teá baøo que lieân heä vôùi 1 teá baøo thaàn kinh thò giaùc.

9. Vì sao aûnh cuûa vaät hieän leân treân ñieåm vaøng laïi nhìn roõ nhaát : ÔÛ ñieåm vaøng moãi chi tieát cuûa aûnh ñöôïc 1 teá baøo noùn tieáp nhaän vaø truyeàn veà naõo qua töøng teá baøo thaàn kinh thò giaùc rieâng leû. Caøng xa ñieåm vaøng nhieàu teá baøo que môùi göûi veà naõo thoâng tin nhaän ñöôïc qua moät vaøi teá baøo thaàn kinh thò giaùc. Vì sao aûnh rôi vaøo ñieåm maø laïi khoâng nhìn roõ. Ñoù laø nôi ñi ra cuûa sôïi truïc teá baøo thaàn kinh thò giaùc vaø khoâng coù teá baøo thuï caûm thò giaùc. Caùc teá baøo noùn taäp trung treân ñieåm vaøng, moãi teá baøo noùn lieân heä vôùi 1 teá baøo thaàn kinh thò giaùc giuùp ta nhìn roõ vaät. Teá baøo noùn tieáp nhaän aùnh saùng maïnh vaø maøu saéc. Caùc teá baøo que ôû xa ñieåm vaøng coù khaû naêng tieáp nhaän aùnh saùng yeáu.

10. 3) Söï taïo aûnh ôû maøng löôùi :(Phim veà söï taïo aûnh treân maøng löôùi) ñóa 3D human. AÙnh saùng phaûn chieáu töø vaät ñi tôùi maøng löôùi phaûi ñi qua nhöõng thaønh phaàn naøo cuûa caàu maét. Qua heä thoáng moâi tröôøng trong suoát goàm maøng giaùc thuûy tinh, theå thuûy tinh vaø dòch thuûy tinh. Loã ñoàng töû coù vai troø gì trong vieäc taïo aûnh ? Khi aùnh saùng maïnh thì loã ñoàng töû. Co Heïp. Khi aùnh saùng yeáu thì loã ñoàng töû Daõn Roäng. Vaäy loã ñoàng töû coù vai troø ñieàu tieát aùnh saùng.

11. Theo doõi keát quaû cuûa Thí nghieäm sau : Hình 49.4 Vôùi thaáu kính hoäi tuï 1. Khi ñaët 1 vaät (ví duï caây neán ñang chaùy). ÔÛ vò trí A vaø B. Ta seõ thaáy aûnh cuûa vaät treân maøng löôùi nhö theá naøo ? Vaãn ñaët vaät ôû vò trí B nhöng thay baèng thaáu kính 2 coù ñoä cong lôùn hôn ta seõ thaáy aûnh cuûa vaät nhö theá naøo ? Qua caùc keát quaû cuûa thí nghieäm treân. Em ruùt ra keát luaän gì veà vai troø cuûa theå thuûy tinh trong caàu maét. Theå thuûy tinh coù khaû naêng ñieàu tieát (nhö moät thaáu kính hoäi tuï) maø ta coù theå nhìn roõ vaät ôû xa cuõng nhö khi tieán laïi gaàn. Neáu vaät caøng ôû gaàn maét thì theå thuûy tinh caøng Caêng Phoàng Leân ñeå nhìn roõ.

12. AÛnh cuûa vaät hieän treân maøng löôùi laø 1 aûnh nhö theá naøo ? AÛnh Thu nhoû vaø loän ngöôïc. Taïi sao ta nhìn thaáy vaät thaät. Vì nhôø söï phaân tích ôû vuøng thò giaùc ôû thuøy chaåm. Ta nhìn ñöôïc vaät laø nhôø caùc tia saùng phaûn chieáu töø vaät tôùi maét ñi qua theå thuûy tinh tôùi maøng löôùi seõ kích thích caùc teá baøo thuï caûm ôû ñaây vaø truyeàn veà trung öông cho ta nhaän bieát veà hình daïng, ñoä lôùn vaø maøu saéc cuûa vaät.

13. TOÅNG KEÁT Choïn caâu traû lôøi ñuùng nhaát : 1. Cô quan phaân tích thò giaùc coù? a. Vuøng chaåm ôû voû ñaïi naõo. b. Daây thaàn kinh thò giaùc. c. Caùc teá baøo noùn vaø teá baøo que ôû maøng löôùi. d. Caû a,b,c ñeàu ñuùng. ☻ 2. Trong caùc maøng maét maøng naøo coù chöùc naêng taïo aûnh : a. Maøng cöùng b. Maøng maïch c. Maøng löôùi d. Maøng giaùc ☻

14. 3. Ñieåm vaøng coù ñaëc ñieåm : a. Taäp trung caùc teá baøo que. c. Taäp trung sôïi truïc cuûa teá baøo thaàn kinh thò giaùc. b. Taäp trung caùc teá baøo noùn. d. Caû a,b,c ñuùng. ☻ 4. Ñieàu naøo sau ñaây ñuùng vôùi teá baøo noùn : a. Tieáp nhaän kích thích aùnh saùng maïnh vaø maøu saéc. b. Lieân heä teá baøo thaàn kinh thò giaùc qua teá baøo 2 cöïc. c. Taäp trung ôû ñieåm vaøng. d. Caû a, b, c ñuùng. ☻

15. 5. Khi doïi ñeøn pin vaøo maét thì ñoàng töû seõ : a. Co heïp. b. Giaõn roäng. c. Phoàng leân. d. Bình thöôøng. ☻ 6. Khi vaät tieán laïi gaàn maét thì theå thuûy tinh seõ : a. Giaõn ra. b. Co laïi. c. Phoàng leân. d. Bình thöôøng. ☻

16. Em coù bieát : Maøng löôùi coù khoaûng 120 trieäu teá baøo que vaø khoaûng 7 trieäu teá baøo noùn. Trong khi ñoù teá baøo thaàn kinh Thò giaùc chæ coù khoaûng 1 trieäu.