ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

1. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ»

2. Διπλωματική Εργασία «Προσέγγιση του έργου του Mies van der Rohe – Μελέτη δημιουργίας εφαρμογών με τη χρήση νέων τεχνολογιών» Επιβλέπων καθηγητής: Φιοραβάντες ΒασίλειοςΕπιμέλεια: Φραγκούλης Ιωάννης (413/2008017)

3. Δομή - Διάρθρωση • Η διπλωματική εργασία αναφέρεται στη ζωή και το έργο του διακεκριμένου Γερμανού αρχιτέκτονα Mies van der Rohe. • Μέσα από τη βιογραφική αναφορά παρουσιάζονται τα σημαντικότερα γεγονότα που επηρέασαν τη ζωή, το έργο, τις ιδέες, τη φιλοσοφία και τη σταδιοδρομία του Mies van der Rohe στον παγκόσμιο αρχιτεκτονικό στίβο. • Παράλληλα, παρατίθενται στοιχεία για το ρεύμα του μοντερνισμού γενικότερα, καθώς και του αρχιτεκτονικού μοντερνισμού που υπηρέτησε ο Mies van der Rohe.

4. Μοντερνισμός - Γενικά • Ορίζεται ως η τέχνη της ρήξης με το παρελθόν, με το ρεαλισμό, το νατουραλισμό, την παραδοσιακή τέχνη και το παραδοσιακό πνεύμα. • Αυτή η ρήξη σχετίζεται με την απόρριψη μιας κοινωνίας που υποβαθμίζει και εκμηδενίζει τον πυρήνα της, τον άνθρωπο • Ο διεθνισμός του στυλ, της γλώσσας, της μορφής και της ιδεολογίας είναι κυρίαρχος. • Μέσα από την ανάπτυξη καινούριων, μοντέρνων αντιλήψεων και πρακτικών αναφορικά με τα χρώματα, το χώρο, το σχέδιο, το υλικό, την καλλιτεχνική γλώσσα γενικά, αλλά και ειδικά σε σχέση με την αντίστοιχη μορφή τέχνης (ποίηση, λογοτεχνία, μουσική, γλυπτική) θεμελιώνεται και αναπτύσσεται μια καινούρια τάση σε αντίθεση με το παραδοσιακό και κυρίαρχο ρεύμα.

5. Μοντερνισμός - Γενικά • Η μοντέρνα τέχνη χαρακτηρίζεται από έντονα σχήματα, χρώματα και υλικά που σχηματίζουν ασυνήθιστους συνδυασμούς και ακανόνιστες ή υπερβολικές μορφές της φύσης με την σύνδεση ανάμεσα στα αντικείμενα και την οπτική πραγματικότητα να χάνεται. Έτσι, ένας πίνακας που απεικονίζει κάτι εντελώς αφηρημένο και ξένο προς τις αναπαραστάσεις της φύσης μπορεί να ενταχθεί στην κατηγορία της «μοντέρνας ζωγραφικής». Πάμπλο Πικάσο, Ο κιθαρίστας (1910)

6. Η εμφάνιση του Μοντερνισμού • Η εμφάνιση του Μοντερνισμού τοποθετείται χρονολογικά από τους ιστορικούς στα μέσα περίπου του 19ου αιώνα και τοπολογικά στη Γαλλία με τα έργα του Emmanuel Kant στη φιλοσοφία, του Monet στη ζωγραφική και του Flaubert στη λογοτεχνία. • Το πρώτο μισό του 19ου αιώνα η Ευρώπη σημαδεύτηκε από πολυάριθμους πολέμους και επαναστάσεις που είχαν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ενός ρεύματος άρνησης και απόρριψης των παραδοσιακών κοινωνικών, πολιτικών και πολιτιστικών θεσμών. • Συγγραφείς όπως ο Wagner και ο Ibsen προειδοποιούσαν ότι η ολοένα και επιταχυνόμενη πρόοδος της σύγχρονης εποχής θα οδηγήσει στην αποξένωση του ατόμου από το συνάνθρωπο και τις κοινωνικές αξίες. Ο Karl Marx πρωτοστατούσε την περίοδο εκείνη εναντίον του καπιταλιστικού συστήματος και υπέρ της ελευθερίας της εργατικής τάξης. • Αυτή η κρίση των θεσμών και της κοινωνίας στις αρχές του 19ου αιώνα, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις του ιστορικού ξεπεράσματος της παραδοσιακής τέχνης κάνοντας δυνατή τη θεμελίωση του μοντερνισμού σαν κοινωνικό και αισθητικό ρεύμα.

7. Η εδραίωση του Μοντερνισμού • Το 1907 η ανάπτυξη του Κυβισμού σηματοδότησε την ρήξη με τα προηγούμενα ρεύματα και έθεσε τα θεμέλια για την ανάπτυξη του Μοντερνισμού • Τα χρόνια του 1914 μέχρι το 1918 σημειώθηκε η γέννηση του Κονστρουκτιβισμού (Constructivism) στη Ρωσία • Το 1920 σημειώνεται η επέκταση του κινήματος του κοσμοπολίτικου Dada στην Ζυρίχη, στο Βερολίνο και στην Νέα Υόρκη • Από το 1930 και μετά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο μοντερνισμός εισέρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία γίνεται δημοφιλής στον ευρύτερο κόσμο • Την περίοδο εκείνη, ο μοντερνισμός άρχισε σιγά σιγά να αποκτά την αναγνώριση της ακαδημαϊκής κοινότητας σε πανεπιστήμια, ιδρύματα και σχολές τέχνης. Αυτό βοήθησε στην περαιτέρω αναγνώριση και μαζικοποίησή του

8. Μοντέρνα Αρχιτεκτονική Κτίριο Seagram, Νέα Υόρκη Σύμβολο της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής

9. Μοντέρνα Αρχιτεκτονική • Οικοδομικό στυλ που έκανε την εμφάνισή του στις αρχές του 20ου αιώνα, καθιερώθηκε μέχρι το 1940 ως το «Διεθνές Στυλ (International Style)» που κυριάρχησε για πολλές δεκαετίες στην κατασκευή κτιρίων μεγάλων εταιρειών, ινστιτούτων και πανεπιστημίων. • Ο όρος «Μοντέρνα Αρχιτεκτονική» αποδίδεται σε μια σειρά από οικοδομικά μοτίβα, οικοδομικά στυλ (building styles) που φέρουν κοινά χαρακτηριστικά με κύρια την απλοποίηση της μορφής, την εξάλειψη του υπερβολικού διακόσμου, τη λιτότητα, την αυστηρότητα

10. Η εμφάνιση της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής • Ορισμένοι ιστορικοί, αποδίδουν την ανάπτυξη της μοντέρνας αρχιτεκτονικής σε κοινωνικά / πολιτικά ζητήματα που συνδέονται στενά (απόρριψη των θεσμών μιας ατομιστικής κοινωνίας, της υποβάθμισης του ανθρώπου και υποδούλωσή του στον καπιταλισμό) και οδήγησαν στην ανάπτυξη του Μοντερνισμού. • Άλλοι ιστορικοί, θεωρούν την ανάπτυξη της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στενά συνδεδεμένη με την πρόοδο της μηχανικής και της τεχνολογίας κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση. Την περίοδο εκείνη έκαναν την εμφάνισή τους νέα οικοδομικά υλικά όπως σίδερο, ατσάλι και γυαλί. Η παρουσία αυτών των υλικών οδήγησε στην ανάπτυξη νέων οικοδομικών τεχνικών και μεθόδων.

11. Η εδραίωση της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής • H ένωσηWerkbund (The Deutsche Werkbund) • Η σχολή Bauhaus • Η καθιέρωση του Διεθνούς Στυλ (International Style)

12. Ρεύματα της Μ. ΑρχιτεκτονικήςΦανκσιοναλισμός (Funtionalism) • Η Μορφή ακολουθεί τη Λειτουργία (Form follows Function) • O χώρος, το μέγεθος, η διάταξη και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά κάθε κτιρίου θα πρέπει να καθοδηγούνται από το σκοπό/λειτουργία του κτιρίου • Εφόσον οι λειτουργικές ανάγκες ενός κτιρίου ικανοποιούνται, η αρχιτεκτονική ομορφιά του είναι δεδομένη

13. Ρεύματα της Μ. ΑρχιτεκτονικήςΕξπρεσιονισμός (Expressionism) • Ο Εξπρεσιονισμός ήταν ένα αρχιτεκτονικό κίνημα που αναπτύχθηκε στην Ευρώπη τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα παράλληλα με τον Εξπρεσιονισμό στις εφαρμοσμένες τέχνες • Αναφέρεται σε μια αρχιτεκτονική της οποίας τα κύρια χαρακτηριστικά είναι ασυμμετρία, ελευθερία, κατακερματισμός και έκφραση βίαιων συναισθημάτων. Το στυλ του Εξπρεσιονισμού χαρακτηρίζεται από την υιοθεσία νέων, ασυνήθιστων υλικών

14. Ρεύματα της Μ. ΑρχιτεκτονικήςΦουτουρισμός (Futurism) • Η Φουτουριστική Αρχιτεκτονική ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα σαν μια μορφή αρχιτεκτονικής που χαρακτηρίζεται από αντιιστορικισμό( anti-historicism) • Κύρια χαρακτηριστικά της φουτουριστικής αρχιτεκτονικής είναι οι μακρές οριζόντιες γραμμές που αντιπροσωπεύουν την ταχύτητα και την κίνηση

15. Μεταμοντέρνα Αρχιτεκτονική • Η Μεταμοντέρνα Αρχιτεκτονική ήταν ένα διεθνές ρεύμα του οποίου τα πρώτα δείγματα χρονολογούνται από το 1950 συνεχίζοντας να επηρεάζει την αρχιτεκτονική μέχρι τις μέρες μας • Ο Μεταμοντερνισμός στην αρχιτεκτονική διακατέχεται από την επιστροφή του διακόσμου ως απάντηση στη λιτότητα και την απλότητα του Μοντερνισμού • Οι μοντερνιστές αρχιτέκτονες χαρακτηρίζουν τα μοντέρνα κτίρια ως έχοντα έλλειψη λιτότητας. Αντίθετα, η μεταμοντερνιστές αρχιτέκτονες βλέπουν τα μοντέρνα κτίρια ως άψυχα και μονότονα

16. Mies van der Rohe

17. Mies van der Rohe • Ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες του 20ου αιώνα με παγκόσμια αναγνώριση: • Άφησε πίσω του σημαντικό σώμα έργων, οικοδομημένων ή ανυλοποίητων, από το οποίο αναδύεται με σαφήνεια μια σύγχρονη θεωρία της αρχιτεκτονικής • Τα κτίριά του αποτελούν μελετημένες, σαφείς απαντήσεις στις αρχιτεκτονικές προκλήσεις του 20ου αιώνα • Τα πολυόροφα κτίρια του Μις είναι πολλά, αλλά οι κλώνοι τους είναι ακόμα περισσότεροι και απειλούν καμιά φορά να τα υποσκελίσουν • Τα περίπτερά του τα οποία κοσμούν σημαντικά οικόπεδα σε πόλεις των δύο ηπείρων

18. Βιογραφικά Στοιχεία • Γεννήθηκε στις 27 Μαρτίου 1886 στο Άαχεν της Γερμανίας • Είναι το μικρότερο από τα πέντε παιδιά του Μίχαελ Μις και της Αμαλί Μις, το γένος Ρόε • Φοίτησε στο Καθεδρικό Σχολείο του Άαχεν ως το 1899 • Παρακολούθησε, έπειτα, μια τοπική τεχνική σχολή, πήγε μαθητευόμενος σε οικοδομές και ανέπτυξε τις δεξιότητές του στο ελεύθερο σχέδιο σε μια εταιρεία γύψινων διακοσμήσεων • Μέχρι να πάει στο Βερολίνο, ήξερε να σχεδιάζει σε φυσικό μέγεθος σε κάθετο σχεδιαστήριο, να χτίζει πλινθοδομή κα να λαξεύει την πέτρα

19. Η μετάβαση στο Βερολίνο • Ο Mies με τη μετάβασή του στο Βερολίνο το 1905 άρχισε να ξεδιπλώνει το αρχιτεκτονικό του ταλέντο: • Ενώ εργαζόταν ως σχεδιαστής για τον αρχιτέκτονα Μπρούνο Πάουλ, σπούδασε από το 1906 έως το 1908 στη Σχολή Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. • Σε ηλικία 20 ετών αναλαμβάνει να σχεδιάσει με μεγάλη επιτυχία την οικία του ζεύγους Ριλ. • Η επιτυχία της ανάθεσης της οικίας Ριλ, η οποία ολοκληρώθηκε το 1907, άνοιξε το δρόμο για την πρόσληψη του Μις, το 1908, στο γραφείο του Πέτερ Μπέρενς, ένα από τα πιο σημαντικά αρχιτεκτονικά γραφεία της Ευρώπης την εποχή εκείνη. • Το 1912 ο Μις άνοιξε το δικό του γραφείο στο Βερολίνο και ασχολήθηκε με το σχεδιασμό και την κατασκευή οικιών εύπορων επιχειρηματιών, βιομηχάνων και καλλιτεχνών μέχρι και την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

20. Η στροφή στην καριέρα του • Η λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδοτεί μια στροφή στην καριέρα του Mies: • Το επαναστατικό Βερολίνο, στο οποίο ο Mies επέστρεψε μετά τον πόλεμο, κατακλύζονταν από ριζικές αλλαγές τόσο στον πολιτικό όσο και στον καλλιτεχνικό στίβο • Τη δεκαετία του 1920, η πόλη έγινε ένα από τα κέντρα της Ευρωπαϊκής πρωτοπορίας, όπου μια όλο και πιο διεθνής καλλιτεχνική σκηνή προσπαθούσε να δημιουργήσει μια νέα κοινωνία και ένα νέο πολίτη για την κοινωνία αυτή (μοντέρνο κίνημα) • Ο Mies άρχισε να ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για θεωρητικά ζητήματα της φύσης της αρχιτεκτονικήςστράφηκε τελικά προς την απλότητα του Μοντερνισμού

21. «Πέντε Σχέδια» (1921 - 1924) • Στην πράξη η εννοιολογική και καλλιτεχνική στροφή του Mies προς το κίνημα του μοντερνισμού σηματοδοτείται απο την παρουσίαση πέντε αρχιτεκτονικών σχεδίων, μεταξύ του 1921 και του 1924 • Και τα πέντε παρέμειναν ανυλοποίητα, όμως έμειναν γνωστά ως τα περίφημα «Πέντε Σχέδια». Αυτές οι πέντε εννοιολογικές ασκήσεις τον εκτόξευσαν στην κορυφή της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας. • Ο ουρανοξύστης Friedrichstrasse • Γυάλινος ουρανοξύστης • Κτίριο γραφείων από σκυρόδεμα • Εξοχικό από σκυρόδεμα • Πλινθόκτιστο εξοχικό

22. Deutcher Werkbund • Το Deutcher Werkbund ήταν μια ένωση/οργανισμός Γερμανών αρχιτεκτόνων, σχεδιαστών, καλλιτεχνών και βιομηχάνων (German Work Federation). Ήταν ένας οργανισμός που προώθησε σημαντικά την ιδέα του αρχιτεκτονικού Μοντερνισμού. • Το 1926 o Mies σε ηλικία σαράντα ετών ανέλαβε την αντιπροεδρία του Deutcher Werkbund στην οποία παράμεινε μέχρι το 1932. Έγινε, έτσι, κεντρική μορφή της γερμανικής αρχιτεκτονικής και του αναδυόμενου κινήματος του μοντερνισμού, που άνθιζε τότε μεταξύ των διανοουμένων στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και το Βέλγιο.

23. Deutcher Werkbund • Ιδρύθηκε το 1907 στο Μόναχο με κύριο εμπνευστή τον Hermann Muthesius. Τα ιδρυτικά μέλη του ήταν δώδεκα μεταξύ των οποίων οι αρχιτέκτονες Peter Behrens, Theodor Fischer, Joseph Olbrich Bruno Paul και Richard Riemerschmid. • Σκοπός του Werkbund ήταν η προώθηση της προσπάθειας για ενοποίηση της τέχνης με τη μαζική βιομηχανική παραγωγή. Πιο συγκεκριμένα, στόχευε στην αναβάθμιση των προϊόντων μαζικής παραγωγής παντρεύοντας τη μαζική παραγωγή με τη δημιουργικότητα, την τέχνη και το στυλ. Για να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος, τα μέλη του Werkbund αφοσιώθηκαν στη βελτιστοποίηση της εκπαίδευσης αναφορικά με το σχεδιασμό και την παραγωγή αρχιτεκτονικών προϊόντων.

24. Σχολή Bauhaus • Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν από τα πιο παραγωγικά του Μις και επηρέασαν σημαντικά τις μελλοντικές γενιές. • Σε αναγνώριση του ολοένα και πιο σημαντικού ρόλου του στην γερμανική πολιτιστική πολιτική, το 1930 του προσφέρθηκε η διεύθυνση της σχολής Bauhaus ,η οποία το 1930 κινδύνευε να κλείσει Ο Μις διδάσκει στη σχολή του Bauhaus

25. Σχολή Bauhaus • Η αρχιτεκτονική σχολή Bauhaus ιδρύθηκε από τον Βάλτερ Γκρόπιους και αναπτύχθηκε την περίοδο 1919-1933 στη Γερμανία • Λειτούργησε σε τρεις διαφορετικές πόλεις της Γερμανίας, στη Βαϊμάρη (1919-25), στο Ντεσάου (1925-32) και στο Βερολίνο (1932-33), υπό την διεύθυνση των Βάλτερ Γκρόπιους (1919-28), Χάνες Μέγιερ (1928-30) και Μις βαν ντε Ρόε (1930-33) αντίστοιχα • Το ύφος της σχολής Μπαουχάους επέδρασε καταλυτικά στην εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης, ειδικότερα στους τομείς της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδιασμού • Βασικά χαρακτηριστικά του Μπαουχάους ήταν η απλότητα, η λειτουργικότητα και η χρηστικότητα, με ιδιαίτερη έμφαση σε γεωμετρικές φόρμες και στο χρώμα. Η σχολή Μπαουχάους απέρριπτε κάθε περιττό διακοσμητικό στοιχείο, θεωρώντας πως η ίδια η πρώτη ύλη περιέχει ένα είδος φυσικής και εγγενούς διακοσμητικής ικανότητας. Στόχος της σχολής Μπαουχάους ήταν η αναβάθμιση των προϊόντων μαζικής παραγωγής, όπως τα έπιπλα, αλλά και ολόκληρης της έννοιας της κατοικίας

26. Διεθνές Στυλ • Το 1932 διεξήχθη η Διεθνής Έκθεση Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής γνωστής και ως MοMA στη Βαϊμάρη. Στην έκθεση αυτή ο αρχιτέκτονας Philip Johnson και ο συνάδελφός του Russell Hitchcock ενοποίησαν διάφορα αρχιτεκτονικά ρεύματα καθιερώνοντας έτσι το λεγόμενο «Διεθνές Στυλ» (International Style) • Οι αρχιτέκτονες που ακολούθησαν το «Διεθνές Στυλ» ήθελαν να σπάσουν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική σχεδιάζοντας απλά και λιτά κτίρια. Τα υλικά που χρησιμοποιούνταν κυρίως ήταν γυαλί και ατσάλι για την πρόσοψη και σίδερο και μπετόν για τα πατώματα και τις εσωτερικές κολόνες. Αυτό το στυλ εφαρμόστηκε ευρέως για την κατασκευή κτιρίων ινστιτούτων, εταιρειών και πανεπιστημίων ενώ ήταν η μόνη αποδεκτή σχεδιαστική λύση για την κατασκευή ουρανοξυστών από το 1932 μέχρι και το 1985

27. Η μετάβαση στην Αμερική • Η πρόσκληση στον Mies να αναλάβει τη διεύθυνση του τμήματος αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο αποτέλεσε την αφορμή για τη μετάβασή του στην Αμερική.

28. Η μετάβαση στην Αμερική • Τα δεδομένα της Αμερικής «επιβάλλουν» νέα στροφή στη δουλεία του που θα οδηγήσει τον Mies στο απόγειο της καριέρας του: • Ενώ οι Γερμανοί πελάτες του ήταν γενικά ιδιώτες, στις ΗΠΑ οι θεσμικοί και οι εταιρικοί πελάτες ζητούσαν λιγότερη τέχνη και περισσότερη επαναληψιμότητα-τυποποίηση. • Αναλαμβάνει πλέον το σχεδιασμό και την κατασκευή κτιρίων μεγάλης κλίμακας όπως ινστιτούτα, κτίρια γραφείων, βιομηχανικά κτίρια, περίπτερα εκθέσεων • Έρχεται σε επαφή με τα νέα βιομηχανικά υλικά (χάλυβας, γυαλί) και αρχίζει σιγά σιγά να εφαρμόζει πολλά από τα σχέδιά που είχε οραματιστεί στη Γερμανία • Μπορούμε να πούμε ότιαρχίζει να αναπτύσσει τα αρχιτεκτονικά αρχέτυπα του σύγχρονου καπιταλισμού.

29. Στο απόγειο της καριέρας του • Στην Αμερική η δημόσια εικόνα του Mies αλλάζει: • Γίνεται σχεδόν εν μία νυκτί διασημότητα στους πολιτιστικούς κύκλους του Σικάγο • Από τη διεύθυνση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Ιλινόις μέχρι την αρμονική συνεργασία του με τον εργολάβο Χέρμπερτ Γκρήνουολντ, οι δραστηριότητές του τον τοποθετούν σε σημαντική κοινωνική και πολιτιστική θέση. • Αυτό το νέο ανάστημα του δίνει μεγαλύτερη ελευθερία να αναπτύξει περαιτέρω τα δικά του αρχιτεκτονικά ενδιαφέροντα • Τα κτίριά του αρχίζουν να γίνονται αναγνωρίσιμα ακόμα και σε παγκόσμιο επίπεδο και αποτελούν πρότυπα σχεδιασμού για τη μεταγενέστερη εποχή

30. Η επιστροφή στο Βερολίνο • Η ανάθεση του σχεδιασμού ενός μεγάλου περίπτερου που θα στέγαζε την Εθνική Πινακοθήκη στο Βερολίνοτο 1962, σηματοδοτεί την αρχιτεκτονική επάνοδό του στη γενέτειρα του • Κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού και της κατασκευής του έργου επισκέφθηκε το Βερολίνο αρκετές φορές Η Νέα Εθνική Πινακοθήκη του Βερολίνου, σηματοδότησε την επιστροφή του Μις στη γενέτειρά του

31. O Mies πεθαίνει • Ο Mies van der Rohe πεθαίνει στο Σικάγο, στις 17 Αυγούστου 1969, ένα χρόνο μετά την αποπεράτωση της Εθνικής Πινακοθήκης στο Βερολίνο Ο τάφος του Mies van der Rohe στο κοιμητήριο του Graceland

32. Η φιλοσοφίατων έργων του Mies van der Rohe • Τα έργα του Mies van der Rohe, διαπνέονται από την αλληλεπίδραση δύο βασικών αρχών. • πρώτον, το ότι η αρχιτεκτονική αποτελεί έκφραση του ανθρώπινου ήθους και πολιτισμού και • δεύτερον, το ότι η φυσική υπόσταση της αρχιτεκτονικής επιτυγχάνεται και εκφράζεται μέσω της «καθαρής κατασκευής»

33. Η φιλοσοφίατων έργων του Mies van der Rohe • Ο Mies, πίστευε ότι η αρχιτεκτονική αποτελεί μέρος, κομμάτι μιας εποχής. Είναι από μόνη της μια φιλοσοφία που γεννιέται, αναπτύσσεται, επηρεάζεται από ένα συνδυασμό παραγόντων όπως οι αντιλήψεις, η οικονομία, η τεχνολογία, η επιστήμη, η ανάπτυξη σε μια κοινωνία. Δεν είναι ούτε μόδα αλλά ούτε και κάτι το οποίο θα διαρκέσει αιώνια. • Ο ίδιος είχε αναφέρει χαρακτηριστικά: «Πασχίζω για μια αρχιτεκτονική που να εκφράζει την κοινωνία μας σε όλες της τις εκφάνσεις. Για μια αρχιτεκτονική στην οποία μέτοχος είναι ο καθένας από εμάς».

34. Δομική Καθαρότητα • Η δόμηση, για τον Μις, βασίζεται στην Δομική Καθαρότητα η οποία επιτυγχάνεται με τέσσερις προϋποθέσεις: • Αφαίρεση του περιττού βάρους και διακόσμου από τα κτίρια • Τα υλικά που χρησιμοποιούνται παράγονται βιομηχανικά και χρησιμοποιούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποκαλύπτεται η φύση του καθενός, • Τα δομικά στοιχεία ενός κτιρίου (κολώνες, δοκάρια) είναι ορατά τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά και να εξασφαλίζουν ελευθερία χώρου και ευελιξία • Για την ολοκλήρωση της δομικής καθαρότητας των κτιρίων, θα πρέπει οι εσωτερικοί διαχωριστικοί τοίχοι να είναι ξεχωριστοί από τη βασική δομή του κτιρίου (ανεξαρτησία δομής και χώρου)

35. Δομικοί τύποι κτιρίων • Βασική αρχή του Mies κατά το σχεδιασμό ενός κτιρίου είναι ότι οι λειτουργίες μπορούν να ομαδοποιηθούν ανάλογα με τις απαιτήσεις τους σε χώρο • Αυτές με την σειρά τους μπορούν να ικανοποιηθούν από συγκεκριμένους τύπους δομών. • Επομένως εάν θέλουμε να επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό επίπεδο για μια λειτουργία θα πρέπει να την εντάξουμε στον κατάλληλο δομικό τύπο.

36. Δομικοί τύποι κτιρίων • Αυτή ακριβώς η μορφολογική προσέγγιση των λειτουργικών απαιτήσεων ενός κτιρίου, οδήγησε τον Mies στην καθιέρωση τριών βασικών δομικών τύπων κτιρίων: • πολυώροφα κτίρια σκελετού – πλαισίου (high-rise skeleton frame buildings) • κτίρια σκελετού – πλαισίου χαμηλού ύψους (low-rise skeleton frame buildings) και • Μονώροφα κτίρια ανοικτής πρόσοψης (one storey clear span buildings).

37. Δομικοί τύποι κτιρίων

38. Έργα του Mies van der Rohe • Ο Mies van der Rohe άφησε πίσω του σημαντικό σώμα έργων, οικοδομημένων ή ανυλοποίητων, από το οποίο αναδύεται με σαφήνεια μια σύγχρονη θεωρία της αρχιτεκτονικής. • Τα κτίριά του αποτελούν μελετημένες, σαφείς απαντήσεις στις αρχιτεκτονικές προκλήσεις του 20ου αιώνα. Η παραγωγή του, ιδίως κατά το δεύτερο μισό της σταδιοδρομίας του αποκαλύπτει ένα εξαιρετικά προηγμένο σύνολο λύσεων για τα αρχιτεκτονικά προβλήματα της βιομηχανικής εποχής. • Τα πολυώροφα κτίρια του Μις είναι πολλά, αλλά οι κλώνοι τους είναι ακόμα περισσότεροι και απειλούν καμιά φορά να τα υποσκελίσουν. • Το ίδιο συμβαίνει και με τα περίπτερά του τα οποία κοσμούν σημαντικά οικόπεδα σε πόλεις των δύο ηπείρων, ενώ οι μιμητές τους είναι ευρύτερα εξαπλωμένοι στα επιχειρηματικά πάρκα γύρω από τις πόλεις.

39. Η οικία Ριλ (1906 - 1907) • Αποτελεί το πρώτο έργο του Mies • Ο καθηγητής της φιλοσοφίας Άλοις Ριλ και η σύζυγός του Σοφία ήθελαν ένα εξοχικό σπίτι στο προάστιο Νοιμπάμπελσμπεργκ. • Το σπίτι ακολούθησε την επικρατούσα αισθητική προτίμηση για το απλό, πρακτικό ύφος με αναφορές στην οικιστική αρχιτεκτονική του τέλους του 18ου - αρχών του 19ου αιώνα και στο αγγλικό κίνημα Arts and Crafts. • Ο Άντον Γιάουμαν χαρακτήρισε αυτό το έργο τόσο άψογο που κανείς δε θα μάντευε ποτέ ότι είναι το πρώτο ανεξάρτητο έργο ενός νεαρού αρχιτέκτονα. Ο Mies ήταν 21 ετών ότανολοκληρώθηκε η οικία Ριλ Οικία Ριλ, Πότσναμ, Γερμανία

40. Το μνημείο του Βίσμαρκ (1910) - Ανυλοποίητο • Ο διαγωνισμός για το μνημείο του Βίσμαρκ ήταν ένας μεγάλος εθνικός διαγωνισμός για τον εορτασμό, το 1915, της εκατονταετίας από τη γέννηση του μεγάλου Γερμανού πολιτικού Όττο Φον Βίσμαρκ • Το έργο θα χτιζόταν στις όχθες του Ρήνου, κοντά στο Μπίνγκεν • Το σχέδιο αποτελείται από δύο πλευρικές πτέρυγες με κιονοστοιχίες, οι οποίες καταλήγουν σε μεγάλους ορθογώνιους όγκους που συνδέουν τη σύνθεση με το υπόβαθρό της. Το άγαλμα του Βίσμαρκ θα καταλάμβανε έναν αψιδωτό, περίστυλο χώρο ανάμεσά τους

41. Η έπαυλη Κρέλλερ – Μύλλερ (1912) - Ανυλοποίητο • Το 1911 ο βιομήχανος Α. Κρέλλερ και τη συλλέκτρια έργων τέχνης σύζυγός του Έλεν ζήτησαν από τον Mies van der Rohe να ετοιμάσει ένα σχέδιο για μια έπαυλη - μουσείο τέχνης στην Ολλανδία. • Το σχέδιο του Μις περιλαμβάνει μια σειρά διακεκριμένων κτιριακών όγκων με επίπεδες σκεπές, οι οποίοι συνδυάζονται για να δημιουργήσουν κλειστούς και ημίκλειστους κήπους, περιστοιχισμένους από μακριές στοές και κιονοστοιχίες. • Η κύρια πτέρυγα της έπαυλης είναι ένας διώροφος ορθογώνιος όγκος, τοποθετημένος ανάμεσα σε δύο προεξέχουσες πλευρικές πτέρυγες στην πρόσοψη και συνδεόμενος με τρεις άλλους όγκους, σχηματίζουν μια κλειστή αυλή στην πλευρά του κήπου.

42. Ο ουρανοξύστης Friedrichstrasse(1921) - Ανυλοποίητο • Το σχέδιο εκπονήθηκε το 1921 για το τριγωνικό κομμάτι γης που ορίζεται από την οδό Friedrichstrasse, τον ομώνυμο σταθμό και τον ποταμό Σπρέε στο Βερολίνο. • Η βασική ιδέα του Μις ήταν ένας χαλύβδινος σκελετός με ορόφους κτισμένους και επενδεδυμένους με γυαλί • Ο Μις απέρριψε το συνηθισμένο αρχιτεκτονικό ύφος των αμερικάνικων ουρανοξυστών της εποχής όπου ο χάλυβας ήταν επενδεδυμένος με τούβλο προτιμώντας να δείχνει το επίπεδο του κάθε ορόφου στο περίβλημα του κτιρίου

43. Σχέδιο Γυάλινου Ουρανοξύστη(1922) - Ανυλοποίητο • Η βασική ιδέα ήταν πλάκες από σκυρόδεμα, πακτωμένες από τη μία μόνο πλευρά τους σε κολώνες από το ίδιο υλικό, κατανεμημένες σε όλο το εσωτερικό • Το ιδιαίτερο σχήμα του ίχνους του κτιρίου απέρρεε από το σχήμα του οικοπέδου και από τις διαφανείς / ανακλαστικές ιδιότητες του γυάλινου περιβλήματός του

44. Κτίριο Γραφείων από Σκυρόδεμα(1923) - Ανυλοποίητο • Ο Mies πρότεινε μια απογυμνωμένη αρχιτεκτονική, που προσδιοριζόταν αυστηρά από λειτουργικά και δομικά ζητήματα • Οι τοίχοι σχεδιάστηκαν για να υποδεχτούν τις σειρές των αρχειοθηκών των σύγχρονων επιχειρήσεων κάτω από τα ψηλά παράθυρα που διανέμουν το φως με όλο τον εσωτερικό χώρο

45. Οι οικίες Λάνγκε και Έστερς (1927 - 1930) • Το 1927 οι μεταξοβιομήχανοι Χέρμαν Λάγκε και Γιόζεφ Έστερς ανέθεσανστον Mies van der Rohe να τους κτίσει σπίτια σε γειτονικά οικόπεδα στο Κρέφελντ στη Δυτική Γερμανία. • Μεγάλα παράθυρα και πόρτες παρέχουν στενή σύνδεση με τον εξωτερικό χώρο και τις βεράντες στην πλευρά του σπιτιού που βλέπει στον κήπο. • Τα κτίρια Έστερς και Λάνγκε, είχαν εξωτερικούς τοίχους από σκουρόχρωμο τούβλο αλλά αυτοί οι τοίχοι είναι εν μέρει μόνο φέρουσες κατασκευές. • Ήταν από τα πρώτα κτίρια που ελευθέρωσαν το τούβλο από τη φέρουσα λειτουργία του. Ήταν, συνεπώς, εξαιρετικά ασυνήθιστα για την εποχή τους.

46. Το περίπτερο της Βαρκελώνης (1928 - 1929) • Το περίπτερο της Βαρκελώνης είναι ένα από τα σπουδαιότερα έργα του Mies • Οι καινοτομίες του Μις εδώ ήταν η «ελεύθερη κάτοψη» και το «κυμαινόμενο δωμάτιο» • Στα νοτιοανατολικά, υπήρχε μια μεγάλη στέρνα με νερό, οι πλάκες του δαπέδου της οποίας προεξείχαν και έδιναν την εντύπωση πως η επιφάνεια του νερού συνεχίζεται κάτω από τις πλάκες συνδέοντας τον εξωτερικό και τον εσωτερικό χώρο • Οι κριτικοί της εποχής χαρακτήρισαν την όλη σύνθεση όαση που προσκαλούσε τον επισκέπτη σε ένα στιγμιαίο διάλειμμα από τη φρενήρη δραστηριότητα μιας πολύβουης διεθνούς έκθεσης.

47. Ο διαγωνισμός της Alexanderplatz (1929) - Ανυλοποίητο • Το 1929 ο Μις προσκλήθηκε να συμμετάσχει σε ένα διαγωνισμό για τον ανασχεδιασμό της Αλεξάντερπλατς στο Βερολίνο, όπου η διέλευση της κυκλοφορίας θα ήταν το πρωτεύον και σημαντικότερο στοιχείο ενώ το τυπικό σχέδιο και η λειτουργική μορφή θα αποτελούσε δευτερεύον ζήτημα • Αγνοώντας αυτές τις οδηγίες, ο Μις πρότεινε έναν ανοικτό δημόσιο χώρο και ένα ευρύτερο σύνολο κτιρίων με γραφεία και καταστήματα, σε απόσταση από την άκρη του οδοστρώματος. • Ασύμμετρα ομαδοποιημένα γύρω από την πλατεία, αυτά τα ορθογώνια πρίσματα, που θα επενδύονταν με ανακλαστικό και ημιδιαφανές γυαλί, θα αποτελούσαν έργα τέχνης όσο και αντικείμενα του καταναλωτικού πνεύματος

48. Το Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ιλινόις • Ο Mies με τη μετάβασή του στην Αμερική ανέλαβε την εκπόνηση του ρυθμιστικού σχεδίου της πανεπιστημιούπολης του Ι.Τ.Ι. • Πιστός στις συστηματικές υποδηλώσεις της εργοστασιακής αρχιτεκτονικής, ο Μις σχεδίασε τα κτίρια της πανεπιστημιούπολης του Ι.Τ.Ι. σαν εργοστασιακά κτίρια προσαρμοσμένα στις ανάγκες της μάθησης και της κατάρτισης

49. Η οικία Φάρνσγουερθ (1945 - 1951) • Αυτό το εντελώς ανοικτό γυάλινο περίπτερο είναι το πιο ριζοσπαστικό σχέδιο του Μις για κατοικία. • Στηρίζεται στο σχέδιο του Mies του «Σπιτιού 50Χ50» για εσωτερικούς χώρους απαλλαγμένους από οποιαδήποτε δομική υποστήριξη

50. Crown Hall (1950 - 1956) • Αποτελεί το εκπληκτικότερο κτίριο που έχτισε ο Μις στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ιλινόις • Επίσης, αποτελεί καρπό των μακρών διερευνήσεων του Mies για ένα μοναστικό δομικό σύστημα, που απάλλασσε εντελώς το εσωτερικό του κτιρίου από κολώνες καιυποστηρίγματα • Μια μοναδική επιδίωξη του μοντερνισμού του Mies – η απόλυτη χωρική ελευθερία με πλήρη περίκλειση