ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ

1. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ Ευάγγελος Μακράκης Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών

2. υπογονιμότητα • πιθανότητες σύλληψης • από τον 1ο μήνα: 20% • στους 3 μήνες: 57% • στους 6 μήνες: 72% • στον ένα χρόνο: 85-90% • ορισμός υπογονιμότητας • η αδυναμία επίτευξης κύησης έπειτα από συστηματικές προσπάθειες ενός έτους • συχνότητα του προβλήματος υπογονιμότητας • 12-15% των ζευγαριών • αυξάνεται καθώς μεγαλώνει η ηλικία της γυναίκας • 15% σε γυναίκες 30-35 ετών • 31% σε γυναίκες 35-40 ετών • 60% σε γυναίκες άνω των 40 ετών Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

3. αίτια υπογονιμότητας • γυναικεία υπογονιμότητα • σαλπιγγικός παράγοντας (25-30%) • απόφραξη σαλπίγγων: σαλπιγγίτιδες, πυελικές συμφύσεις • ωοθηκικός παράγοντας (15-20%) • διαταραχές ωοθυλακιορρηξίας: π.χ. πολυκυστικές ωοθήκες • μητριαίος παράγοντας (5-10%) • υποβλεννογόνια ινομυώματα, ενδομητρικές συμφύσεις • ενδομητρίωση • ηλικία • ανδρική υπογονιμότητα (30-40%) • διαταραχές σπέρματος • ολιγοσπερμία, ασθενοσπερμία, τερατοζωοσπερμία • αγνώστου αιτιολογίας υπογονιμότητα (10-20%) Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

4. υποβοηθούμενη αναπαραγωγή • το 1978 γεννιέταιτο πρώτο παιδί με εξωσωματική • αλματώδης επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη • στην Ευρώπη • πάνω από 200.000 κύκλοι εξωσωματικήςετησίως • παιδιά από εξωσωματική ~ 1-3% των γεννήσεων • στην Ελλάδα • 12.000 κύκλοι εξωσωματικής ετησίως • 5.000 γεννήσεις παιδιών από εξωσωματική ~ 5%των γεννήσεων Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

5. υποβοηθούμενη αναπαραγωγή • πρόκληση - παρακολούθηση ωοθυλακιορρηξίας • επί αδυναμίας της γυναίκας να απελευθερώνει ωάρια • ήπια διέγερση των ωοθηκών με φάρμακα γονιμότητας • προγραμματισμός της σεξουαλικής επαφής • σπερματέγχυση • επί ηπίων/μετρίων διαταραχών σπέρματος πρώτο βήμα σε ανεξήγητη υπογονιμότητα • ήπια διέγερση των ωοθηκών με φάρμακα γονιμότητας • επεξεργασία σπέρματος–έγχυση στην κοιλότητα μήτρας Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

6. υποβοηθούμενη αναπαραγωγή • εξωσωματική γονιμοποίηση • επί απόφραξης σαλπίγγων, σοβαρών διαταραχών σπέρματος, αποτυχίας απλούστερων μεθόδων • ελεγχόμενη διέγερση των ωοθηκών με φάρμακα γονιμότητας Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

7. φάρμακα γονιμότητας • κιτρική κλομιφένη • υπό μορφή χαπιών • λήψη για 5 ημέρες στην αρχή του κύκλου • πολύπλοκη δράση: ήπια/μέτρια διέγερση ωοθηκών • γοναδοτροπίνες • υπό μορφή ενέσεων • ανθρώπειες ή ανασυνδυασμένες • μιμούνται την δράση των γοναδοτροπινών του οργανισμού που ελέγχουν την ανάπτυξη του ωοθυλακίου • χορηγούνται σε δόσεις που προκαλούν την ανάπτυξη πολλών ωοθυλακίων στις ωοθήκες Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

8. άλλα φάρμακα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής • ανάλογα υποθαλαμικής εκλυτικής ορμόνης (GnRH) • αγωνιστές GnRH • ανταγωνιστές GnRH • χοριακή γοναδοτροπίνη • ανθρώπειος ή ανασυνδυασμένη • προγεστερόνη • κολπικό gel, κολπικά υπόθετα, χάπια Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

9. φάρμακα γονιμότητας και γυναικολογικός καρκίνος εφόσον • τα φάρμακα γονιμότητας προκαλούν • ανάπτυξη πολλαπλών ωοθυλακίων στις ωοθήκες • μεταβολή ορμονικού περιβάλλοντος (αύξηση οιστρογόνων) και • οι καρκίνοι μαστού, ενδομητρίου, ωοθηκών • επηρεάζονται από τις ορμόνες (βασικά από τα οιστρογόνα) η μεταξύ τους σχέση πρέπει να διερευνηθεί Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

10. καρκίνος μαστού • ο συχνότερος καρκίνος στην γυναίκα • ο συχνότερος γυναικολογικός καρκίνος • 1 στις 9 γυναίκες θα παρουσιάσει καρκίνο μαστού • 1 στις 35 γυναίκες θα αποβιώσει από καρκίνο μαστού • προδιαθεσικοί παράγοντες • οικογενειακό ιστορικό καρκίνου μαστού • έναρξη περιόδου σε μικρή ηλικία • εμμηνόπαυση σε μεγάλη ηλικία • ατοκία • γέννηση 1ου παιδιού σε μεγάλη ηλικία Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

11. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος μαστού 12 μελέτες 198.408γυναίκες Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

12. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος μαστού οι 10 μελέτες (159.500 γυναίκες) έδειξαν ότι τα φάρμακα γονιμότητας ΔΕΝ ΑΥΞΑΝΟΥΝ τον κίνδυνο για καρκίνο μαστού Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

13. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος μαστού Η μελέτη από την Αυστραλία έδειξε μία ΠΑΡΟΔΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ του κινδύνου για καρκίνο μαστού ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΧΡΟΝΟ μετά την λήψη των φαρμάκων που πιθανώς αποδίδεται σεεπιτάχυνση ανάπτυξης προϋπαρχόντων όγκων Η μελέτη από τις ΗΠΑ (3) έδειξε μία ΜΙΚΡΗ ΑΥΞΗΣΗ του κινδύνου για καρκίνο μαστού ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ που είχαν λάβει φάρμακα γιαΠΑΝΩ ΑΠΟ 6 ΚΥΚΛΟΥΣ IVF Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

14. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος μαστού Η μελέτη από τις ΗΠΑ (1) έδειξε ΑΥΞΗΣΗ του κινδύνου για καρκίνο μαστού ΣΤΙΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ανεξάρτητα από την λήψη φαρμάκων γονιμότητας Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

15. καρκίνος ενδομητρίου • ο 4ος συχνότερος καρκίνος στην γυναίκα • ο 2ος συχνότερος γυναικολογικός καρκίνος • 2-3 στις 100 γυναίκες θα τον παρουσιάσουν • προδιαθεσικοί παράγοντες • παχυσαρκία • σακχαρώδης διαβήτης • ατοκία • εμμηνόπαυση σε μεγάλη ηλικία • συνεχής μονομερής δράση οιστρογόνων • ανωοθυλακιορρηξία • εξωγενής χορήγηση οιστρογόνων Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

16. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος ενδομητρίου 6 μελέτες 72.498γυναίκες Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

17. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος ενδομητρίου οι 5 μελέτες (66.942 γυναίκες) έδειξαν ότι τα φάρμακα γονιμότητας ΔΕΝ ΑΥΞΑΝΟΥΝ τον κίνδυνο για καρκίνο ενδομητρίου Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

18. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος ενδομητρίου Η μελέτη από την Αγγλία έδειξε μία ΟΡΙΑΚΗ ΑΥΞΗΣΗ του κινδύνου για καρκίνο ενδομητρίου ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΕΣ ΚΑΙ ΑΤΟΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ που είχαν λάβει ΚΙΤΡΙΚΗ ΚΛΟΜΙΦΕΝΗ Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

19. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος ενδομητρίου Η μελέτη από το Ισραήλ (2) έδειξε ΑΥΞΗΣΗ του κινδύνου για καρκίνοενδομητρίου ΣΤΙΣ ΥΠΟΓΟΝΙΜΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ανεξάρτητα από την λήψη φαρμάκων γονιμότητας Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

20. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος τραχήλου μήτρας Oλες οι μελέτες έδειξαν ότι τα φάρμακα γονιμότητας ΔΕΝ ΑΥΞΑΝΟΥΝ τον κίνδυνο για καρκίνο τραχήλου μήτρας Η μελέτη από τις ΗΠΑ έδειξε ΜΕΙΩΣΗ του κινδύνου για καρκίνο τραχήλου ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ που είχαν λάβει ΚΙΤΡΙΚΗ ΚΛΟΜΙΦΕΝΗ 4 μελέτες 15.616 γυναίκες Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

21. καρκίνος ωοθηκών • ο 5ος συχνότερος καρκίνος στην γυναίκα • ο 3ος συχνότερος γυναικολογικός καρκίνος • ο πιο θανατηφόρος γυναικολογικός καρκίνος • 1 στις 70 γυναίκες θα τον παρουσιάσει • προδιαθεσικοί παράγοντες • ατοκία • κακοήθειες του μαστού ή του ενδομητρίου Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

22. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος ωοθηκών 20 μελέτες 167.000 γυναίκες Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

23. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος ωοθηκών οι 19 μελέτες (163.163 γυναίκες) έδειξαν ότι τα φάρμακα γονιμότητας ΔΕΝ ΑΥΞΑΝΟΥΝ τον κίνδυνο για καρκίνο ωοθηκών Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

24. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος ωοθηκών Η μελέτη από τις ΗΠΑ (1) έδειξεΣΧΕΤΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ του κινδύνου για καρκίνο ωοθηκών ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ που είχαν λάβει κλομιφένη ΠΑΝΩ ΑΠΟ 12 ΚΥΚΛΟΥΣ Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

25. φάρμακα γονιμότητας & καρκίνος ωοθηκών Η μελέτη από την Αυστραλία έδειξε ΑΥΞΗΣΗ του κινδύνου για καρκίνο ωοθηκών στις γυναίκες με ΑΝΕΞΗΓΗΤΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ανεξάρτητα από την λήψη φαρμάκων γονιμότητας Η μελέτη από την Δανία έδειξε ΑΥΞΗΣΗ του κινδύνου για καρκίνο ωοθηκών στις γυναίκες με ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ανεξάρτητα από την λήψη φαρμάκων γονιμότητας Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

26. φάρμακα γονιμότητας & μελάνωμα όλες οι μελέτες (42.533 γυναίκες) έδειξαν ότι τα φάρμακα γονιμότητας δεν σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για μελάνωμα Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

27. συμπεράσματα (1) • τα μέχρι τώρα συμπεράσματα από τις μελέτες είναι καθησυχαστικά ως προς την σχέση των φαρμάκων γονιμότητας με την ανάπτυξη καρκίνων • πλεονέκτημα των μελετών ο μεγάλος αριθμός των γυναικών που έχουν μελετηθεί • μειονέκτημα των μελετών η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών που έχουν μελετηθεί βρίσκονται ακόμα σε ηλικίες που μπορεί να αναπτυχθούν ορμονοεξαρτώμενοι καρκίνοι Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

28. συμπεράσματα (2) • απαιτούνται • συνεχής επαγρύπνηση • σχεδιασμός μελετών με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα παρακολούθησης • σχολαστική καταγραφή όλων των περιστατικών καρκίνου • σχολαστική αναζήτηση από το ιστορικό των γυναικών οποιασδήποτε έκθεσης σε φάρμακα γονιμότητας • η χορήγηση των φαρμάκων γονιμότητας και η αντιμετώπιση των προβλημάτων γονιμότητας θα πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένους γυναικολόγους Ε. ΜΑΚΡΑΚΗΣ- 2006

29. ευχαριστώ για την προσοχή σας Ευάγγελος Μακράκης Γυναικολόγος Αναπαραγωγής Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών