Sien Winters Onderzoeksleider HIVA – KULeuven Coördinator team wonen Steunpunt Ruimte en Wonen

1. Sociaal wonen in Vlaanderen anno 2011 Sien Winters Onderzoeksleider HIVA – KULeuven Coördinator team wonen Steunpunt Ruimte en Wonen

2. Vlaams woonbeleid Vlaamse Wooncode, 15 juli 1997: Recht op kwaliteitsvol en betaalbaar wonen, in het bijzonder voor de meest woonbehoeftigen Diverse beleidsinstrumenten, waarvan sociale huisvesting de belangrijkste is Private huurwetgeving en huisvestingsfiscaliteit blijven federale bevoegdheid Belgische en Vlaamse woonbeleid blijft in eerste plaats gericht op eigendomsverwerving

3. Sociale huur 140.000 woningen bij SHM’s ± 20.000 woningen bij lokale besturen 6% 4.500 woningen bij SVK’s Bouwritme: 1.300 woningen in 2009 Grond- en pandenbeleid: +43.000 tegen 2020 Woningen van goede kwaliteit Huurprijs gemiddeld 258 euro (431 euro voor private huur, 2005) Bijkomende kosten 120 euro (2005)

4. Sociale huur Huurder met zwak profiel: 50% in quintiel 1, 28% in quintiel 2 Erg tevreden, weinig geneigd tot verhuizen Leefbaarheidsproblemen blijven beperkt Groot tekort aan woningen: • Wachtlijst: 84.000 kandidaten • Wettelijke doelgroep: ± 300.000 huishoudens • Geraamde bijkomende behoefte: 180.000 huishoudens

5. Sociale huur 100-tal SHM’s met als voornaamste taken bouw en verhuring Van zeer diverse aard: • Omvang: 300 …………….18.000 woningen • Werkgebied: 1 ……………. 30-tal gemeenten • Stedelijk …………… landelijk • Diverse aandeelhouderstructuur Financiering: renteloze leningen op 35 jaar bij VMSW (dankzij kapitaalsubsidie van Vlaamse overheid aan VMSW) Bijkomende subsidie voor SHM’s met veel lage inkomens

6. Sociale koop 9 SHM’s Taken: • bouwen en verkopen • bankkantoor voor Vlaamse Woonlening VMSW Vlaamse subsidies om verkoopprijs aantrekkelijk te houden, o.a. aanleg infrastructuur Voornaamste subsidie zit op sociale lening

7. HiërarchischeVlaamsesturing SHM’s als zelfstandige en autonome vennootschappen Maar binnen strak keurslijf van Vlaamse regelgeving: • Verhuring: inkomensvoorwaarden, voorrangsregels, huurprijsbepaling • Verkoop: inkomensvoorwaarden, verplichtingen kopers en verkopers • Streng toezicht op wettelijkheid en behoorlijk bestuur • Binnenkort ook beoordeling van maatschappelijke prestaties Gemeente als ‘regisseur’ van het woonbeleid, maar tot voor kort weinig instrumenten om te kunnen sturen

8. SHM’s

9. Inkomensgrens voorrangsregels Jaren ‘90 SHM’s Leefbaarheidsproblemen

10. welzijn doelgroepenplannen SVK’s SHM’s Leefbaarheidsplannen project- ontwikkelaars buurtwerk opbouwwerk Ruimtelijke planning

11. VLAAMSE OVERHEID welzijn TOEZICHT PRESTATIEBEOORDELING GROND –PANDENBELEID PROGRAMMERING doelgroepenplannen SVK’s SHM’s leefbaarheidsplannen GEMEENTE project- ontwikkelaars buurtwerk Ruimtelijke planning

13. Meer info Winters S. (Red.) (2011), Sociaal wonen vandaag. Een tijdsbeeld van sociaal wonen in Vlaanderen anno 2011. Cahier Welzijnsgids, Kluwer, Mechelen, 180 p. Sien.winters@hiva.kuleuven.be www.steunpuntruimteenwonen.be www.hiva.be