Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project

1. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Economic Development and Employment Promotion in Montenegro/Podrškaekonomskomrazvojuizapošljavanju u CrnojGori PRISTUPANJE UNUTRAŠNJEM TRŽIŠTU (“ACCESION TO INTERNAL MARKET “- AIM) Seminar: Smjernice za usaglašavanje potrošačkog zakonodavstva Crne Gore Direktiva 2005/29/EZ - nepoštenoj poslovnoj praksi Marijana Lončar Velkova – GTZ AIM- ekspert

2. Direktiva 2005/29/EZ - nepoštenoj poslovnoj praksi • Svrha Direktive je da doprinese ispravnom funkcionisanju unutrašnjeg tržišta i postigne visok stepen zaštite potrošača ujednačavanjem zakona, podzakonskih akata i upravnog prava država-članica o nepoštenim poslovnim postupcima kojima se povređuju ekonomski interesi potrošača • Direktiva ne utiče na mogućnost da države članice imaju dopunska i restriktivnija pravila koja regulišu poslovnu praksu radi zaštite zdravlja i bezbednosti ili zaštitu životne sredine

3. Djelovanje direktive • Direktiva reguliše nepoštenu poslovnu praksu privrednih subjekata prema potrošaču (B2C - business to consumer commercial practice) •  B2B (business to bussiness) poslovna praksa ne spada pod ovom Direktivom i djelimično je regulisana Direktivom 2006/114 o obmanjućem i upoređujućem oglašavanju • Direktiva navodi (Recital 6) da niti pokriva, niti utiče na nacionalne propise o nepoštenoj poslovnoj praksi kojom se povređuju isključivo ekonomski interesi konkurenata ili propise koji se odnose na transakcije između trgovaca. • Direktiva se zasniva na principu potpune ili maksimalne harmonizacije nacionalnog prava

4. Efekti potpune hamonizacije Postoje dva otstupanja od efekta potpune harmonizacije: • U pogledu Člana 3 (9) u odnosu na finansiske usluge i nepokretnu imovinu gdje se primjenjuje princip minimum harmonizacije i zemlje članice mogu primeniti pravila koja idu iznad odredbe ove Direktive, ali koje su u saglasnosti sa pravom EU • U pogledu vremenog otstupanja - za period od 6 godina počevši od 12 juna 2007 godine, zemlje članice mogu da produže sa primjenom odredbi nacionalnog zakonodavstva ( primjer kod Direktive 98/6, i Direktive 97/7).

5. Analiza zakonodavstava Crne Gore – procijena implementacije ove direktive Pojam “potrošač” Prema direktivi „potrošač“ znači fizičko lice koje u poslovnim odnosima pokrivenim ovim uputstvom dela u svrhu koja je van njegove delatnosti, poslovanja ili profesije Prema ZZP potrošač je fizičko lice koje kupuje, poručuje, prima, koristi robe ili usluge uključujući i javne usluge u neposlovne, odnosno neprofesionalne svrhe ili kome je upućena ponuda za robu ili uslugu;

6. Komentar ( djelimična transpozicija) • Za razliku od Direktive koja definiše da je „potrošač“ svako fizičko lice koje u poslovnoj praksi pokrivenom ovom Direktivomdjelujeu svrhu koja je van njegove djelatnosti, poslovanja ili profesije, Zakon o zaštiti potrošača, pod terminom „potrošač” podrazumeva fizičko lice koje kupuje, poručuje, prima, koristi robe ili uslugeuključujući i javne usluge u neposlovne, odnosno neprofesionalne svrhe ili kome je upućena ponuda za robu ili uslugu. Termin„djeluje“, prema ovoj Direktivi je širi od termina upotrebljenih ZZP • Odstupanja od potpune transpozicije odredbe kojom se definiše „potrošač“ je u smislu da u definisanju pojma „potrošač“ kao i u daljim odredbama nije primenjentermin„poslovna praksa“,u smislu ove Direktive

7. Definicija “trgovca” Prema direktivi "trgovac" označava svako fizičko ili pravno lice koje je, u svojoj poslovnoj praksi obuhvaćenoj ovom Direktivom postupa u svrhu svog poslovanja, trgovine, zanata ili profesije, kao i svako drugo lice koje postupa u ime ili kao punomoćnik trgovca Prema ZZP “trgovac” je lice koje prodaje robu ili pruža uslugepotrošačima

8. Kometar (djelimična transpozicija) • Definicija „trgovca“ je djelimično transponirana u Zakonu o zaštiti potrošača i ista ne obuhvata aktivnosti trgovca koje se odnose na sve elemente poslovne prakse (svaki postupak, propust, način poslovanja ili predstavljanja, komercijalnu komunikaciju koja obuhvata oglašavanje i marketing trgovca, direktno povezane sa promocijom, prodajom ili isporukom proizvoda potrošačima) • Definicijom trgovca u Zakonu o zaštiti potrošača takođe nije obuhvaćena poslovna praksa koju trgovac obavlja putem posrednika, koji djeluju u ime trgovca.

9. Definisanje proizvoda Prema direktivi "proizvod" označava svaku robu ili uslugu uključujući i nepokretnu imovinu, prava i obaveze Prema ZZP “proizvod” je roba ili usluga koja može biti u prometu uključujući i javne usluge

10. Komentar (djelimična transpozicija) • Zakon o zaštiti potrošača pri definisanju „proizvoda”, • upućuje da je je to roba ili usluga koja može biti u prometu uključujući i javne usluge, ali ne obuhvatila i nepokretnu imovinu, prava i obaveze • Direktiva ne definiše šta podrazumeva pod terminom “prava”, ali se smatra da su pod ovim terminom obuhvaćena i prava intelektualne svojine.

11. Definicija “poslovne prakse “ prema direktivi "poslovni postupci privrednih subjekata prema potrošaču" (u daljem tekstu takođe kao "poslovni postupci") označava svaki postupak, propust, način poslovanja ili predstavljanja, komercijalnu komunikaciju koja obuhvata oglašavanje i marketing trgovca, direktno povezane sa promocijom, prodajom ili isporukom proizvoda potrošačima Prema ZZP “promet potrošačima” je prodaja robe ili pružanje usluga potrošačima kao krajnjim korisnicima i obezbjeđivanje uzoraka robe

12. Komentar ( nije transponirana) • “Promet potrošačima” se može tretirati kao djeo poslovne prakse, ali ne obuhvata termin poslovna praksa – kompleksni termin koji se odnosi na poslovne postupke privrednih subjekata prema potrošaču ( B2C) • Ova Direktiva će se primjeniti na nepoštenu poslovnu praksu od strane privrednih subjekata prema potrošaču, kako je izrečeno i u članu 5 Direktive, a to je prije, za vreme i poslje komercijalne transakcije proizvoda (imajući u vidu širu definiciju proizvoda koju crngorski zakon nije preneo, a koja ukljucjuje nepokretne stvari, prava i obaveze).

13. Komentar ( nije transponirana) • Trgovac mora da obezbjedi da i posle prodaje, poslovna praksa obezbeđuje iste standarde kao i prije prodaje. Poslovna praksa se mora sagledati i u saglasnosti sa Članom 3 (1) koji se odnosi na opseg primjene. Dali koncept poslovne prakseobuhvata situacije kada trgovac kupuje proizvod od potrošača?     • poslovna praksa pokriva samo praksu koja je„ direkno vezana sa promocijom, prodajom, ili isporukom proizvoda potrošaču“. Obratna situacija kada trgovac kupuje proizvode od potrošača nije obuhvaćena ovom direktivom

14. Karakteristika poslovne prakse: • "bitno poremeti ekonomsko ponašanje potrošača" označava korišćenje poslovnih postupaka za bitnu povredu sposobnosti potrošača da donese odluku zasnovanu na svim potrebnim podacima, čime navode potrošača da preduzme odluku o zaključenju posla koju u drugačijim okolnostima ne bi doneo Prema ZZP • Zabranjenim ponašanjem trgovca naročito se smatra: saopštavanje netačnih, nepotpunih, nejasnih i dvosmislenih informacija o proizvodu ili uslovima prodaje kojima se potrošač dovodi u zabludu prilikom kupovine proizvoda

15. Komentar (djelimično transponirana)  • Uzete su u obzir samo informacije koje se daju o proizvodu ili uslovi prodaje po članu 67 (1) ZZP kao mogućnost dovođena potrošača u zabludu, ali je to nedovoljno da obuhvati cijelo značenje poslovne prakse • Nedostaje stipulacija “ bitno da poremeti ekonomsko ponašanje potrošača” preko poslovne prakse

16. Zakonom o zaštiti potrošača nisu transponirane odredbe direktive koje se odnose na: • transakcisku odluku • kodeks ponašanja • profesionalna pažnja • nedopušteni uticaj • odluka o pravnom poslu • regulisano zanimanje Iako postoje neke odredbe zakona koji na drugi način oslikavaju značenje navedenih termina, iste se djelimično ili suštinski razlikuju od odredbi Direktive.

17. Zabrana nepoštenih poslovnih postupaka Direktiva izričito zabranjuje nepoštene poslovne postupke, definirajući koji će se postupci smatrati nepoštenim: a) ako je suprotan zahtevima profesinalne pažnje b) bitno remeti ili je verovatno da će bitno poremetiti ekonomsko ponašanje prosečnog potrošača u vezi proizvoda do kojeg takav postupak dopire, ili kome je namenjen ili će poremetiti prosečnog člana grupe kada je poslovni postupak usmeren na posebnu grupu potrošača. • U ovom djelu Direktiva upotrebljava termin „ prosečni potrošač“, odnosno „ prosečni član grupe“ Komentar ( nije transponovana) Postoje odredbe u ZZP koje su analizirane - član 67 i 129 (1) ali se ne mogu se prihvatiti kao odgovarajuće

18. Direktiva posebno utvrđuje da će se kao nepoštenim postupcima smatrati: (a) oni koji su obmanjujući i kao takvi navedeni u: • Članu 6 - obmanjujuće radnje • Članu 7 - obmanjujuća propuštanja Prema ZZP - Član 67 (1) 1) Komentar- djemična transpozicija Zakon o zaštiti potrošača samo djemično odražava suštinu definisanih pojmova u smislu da se „zabranjenim ponašanjem trgovca naročito smatra saopštavanje netačnih, nepotpunih, nejasnih i dvosmislenih informacija o proizvodu ili uslovima prodaje kojima se potrošač dovodi u zabludu prilikom kupovine proizvoda”.

19. Direktiva posebno utvrđuje da će se kao nepoštenim postupcima smatrati: (b) oni koji su agresivni i kao takvi navedeni u čl. 8 i 9 Anex I Odredbe koje sadrži Aneks 1 ove Direktive, odnose se na poslovne prakse koje se u svim okolnostima smatraju nepoštenim. Ove odredbe u navećem djelu nisu prenešene u Zakonu o zaštiti potrošača. • Članovi 7, 12, 25, 26, 27 i 29 Aneksa samo su djelimično transponovani i trebaju biti u cjelini usaglašeni sa odredbama Direktive • Članovi Aneksa 1, 9,14,15 i član 24 (koji spada u agresivne postupke) ispravno su transponirani.

20. Prakične preporuke • Zakonom o zaštiti potrošača utvrditi pojam nepoštene poslovne prakse kao i pojmove vezane za nepoštenu poslovnu praksu. • Preciznije definirati pojam trgovca saglasno Direktivi. • Predvideti da „proizvod“ označava svaku robu ili uslugu uključujići i nepokretnu imovinu, prava i obaveze. • Predvideti pojam prosečnog potrošača i prosečnog člana grupe i definisati ranjive potrošače. • Urediti posebnom glavom nepoštenu poslovnu praksu trgovca u odnosu prema potrošaču i potpunosti usaglasiti odredbe sa predmetnom Direktivom.

21. Predvideti da se odredbe ovog dijela Zakona neće primjenjivati na određene aspekte nepoštene poslovne prakse ukoliko su isti uređeni posebnim propisima, pod pretpostavkom da su posebni propisi usklađeni s pravilima Europske zajednice kojima su uređeni pojedini aspekti nepoštene poslovne prakse. • Posebnim poglavljima urediti: Zabranu nepoštene poslovne prakse; obmanjujuću poslovnu praksu (obmanjujuće radnje i obmanjujuća propuštanja);agresivnu poslovnu praksu; uznemiravanje, prisilu i nedopušteni uticaj kao i kodeks ponašanja. • Utvrditi nadležnost spovođenja ovog djela Zakona. • U prelaznim i završnim odredbama navesti da se Direktiva preuzima ovim Zakonom.

22. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Hvala na pažnji! Kontakt: Accession to Internal Market (AIM) Projektna kancelarija Omladinskih brigada 1 81000 Podgorica , Crna Gora Tel:       + 382 (0) 78 103 675 Fax:     + 382 (0) 78 103 625 http://www.aim.org.me