Στρατηγικές Εξέλιξης Δικτύου Κινητών Τηλεπικοινωνιών

1. Στρατηγικές Εξέλιξης Δικτύου Κινητών Τηλεπικοινωνιών Οκτώβριος 2007 Χρήστος ΠαλάσκαςΔ/ντης Συστημάτων Δικτύου & Νέων Τεχνολογιών

2. Περιεχόμενα/Ενότητες • Η Εξέλιξη των Τεχνολογιών (Δικτύου Πρόσβασης, Δικτύου Κορμού, Δικτύου Υπηρεσιών) • Ο Ρόλος του Παρόχου στη Διαμόρφωση της Αγοράς • Παράμετροι Λήψης Απόφασης για την Ανάπτυξη Υποδομών • Επιχειρησιακές Προκλήσεις • Επίλογος

3. H Εξέλιξη των Τεχνολογιών(1/2) GSM GPRS EDGE EDGE+ AccessNetwork (Δίκτυο Πρόσβασης) UMTS HSPA HSPA+ LTE 4G WiMAX(d) WiMAX(e) WiMAX(m) GSM: Global System for Mobile Communications GPRS: General Packet Radio Service EDGE: Enhanced Data rates for GSM Evolution EDGE+: Evolved-EDGE WiMAX: Worldwide interoperability for Microwave Access UMTS: Universal Mobile Telecommunications System HSPA: High Speed Packet AccessHSPA+: Evolved-HSPA LTE: Long Term Evolution4G: Fourth Generation Systems Proprietary Access Technologies: Flash-OFDM, xMAX, iBurst

4. H Εξέλιξη των Τεχνολογιών(2/2) CoreNetwork (Δίκτυο Κορμού) GSM UMTS NGN SAE/EPC ServiceNetwork (Δίκτυο Υπηρεσιών) SMS MMS VAS IMS MBMS BroadcastTechs DMB DVB-H DMB DVB-SH NGN: Next Generation Networks SAE/EPC: System Architecture Evolution or Enhanced Packet Core IMS: IP Multimedia Subsystem MBMS: Multimedia Broadcast Multicast Service VAS: Value-Added Service SMS: Short Message Service MMS: Multimedia Messaging Service DVB-H: Digital Video Broadcasting-HandheldsDMB: Digital Multimedia BroadcastingDVB-SH: Digital Video Broadcasting-Satellite services to Handheld devices Proprietary Broadcast Technologies: WiBro, Media-FLO

5. Η εξέλιξη των Τεχνολογιών Δικτύου Πρόσβασης – Υποστήριξη Εφαρμογών (1/3) (*) COSMOTE offers HSDPA@3.6Mb/s since June 2006. COSMOTE demonstrated HSDPA@7.2Mb/s & HSUPA@1.45Mb/s (INFOCOM 2007). HSPA Benefits: Μείωση Χρόνου Απόκρισης (latency) και Αύξηση της ταχύτητας μεταφοράς δεδομένων (uplink, downlink). HSPA+ Benefits: Περαιτέρω Μείωση Latency & Αύξηση Bitrates

6. Η εξέλιξη των Τεχνολογιών Δικτύου Πρόσβασης – Υποστήριξη Εφαρμογών (2/3) LTE: Long Term Evolution (*) Χρησιμοποιώντας εξελιγμένες τεχνικές (ΜΙΜΟ, Modulation/Coding) έχουν ήδη επιτευχθείταχύτητες της τάξης των 326Mb/s (DL) και 86Mb/s (UL). LTE Benefits: Περαιτέρω Μείωση Latency - Αύξηση Bitrates & Χωρητικότητας Φασματικές απαιτήσεις 20 MHzγια πλήρη αξιοποίηση του LTE

7. Διαθεσιμότητα Τεχνολογιών Δικτύου Πρόσβασης – Υποστήριξη Εφαρμογών (4/4) • Ο ορισμός των 4Gσυστημάτων αναμένεται από την ITU-R (Working Party F8), σε στάδια: • Αρχές 2008: Kαθορισμός απαιτήσεων/κριτηρίων για ορισμό τεχνολογίας4G • 2008-2009: Open call για τις υποψήφιες τεχνολογίες, αξιολόγηση και δημιουργία Οικογένειας 4G ή ΙΜΤ-Advanced Technologies • >2012 Αναμένονται standards-based trial platforms • Ρυθμοί μετάδοσης (DL): μέχρι 100 Mbps (high mobility applications) καιμέχρι 1 Gbps (low mobility applications) • Υψηλές φασματικές απαιτήσεις της τάξης των 100 MHz, στις ζώνες400 ΜΗz – 5GHz • Δοκιμές/επίδειξη τεχνολογίας (non standard) • NTT DoCoMo (Ιαν. 2005): 1Gbps (DL) @100MHz • Samsung: 1Gbps (DL), 100Mbps (UL) @100MHz 4G = LTE Phase 2 (2015) ή WiMAX-m? – H διαθεσιμότητα φάσματος 100 MHz είναι η πρόκληση!

8. Η εξέλιξη των Τεχνολογιών Δικτύου Πρόσβασης – Υποστήριξη Εφαρμογών (3/3) (*)Αναμένεται πιστοποίηση εξοπλισμού WiMAX Benefits: Υψηλό Bitrate, Εγγύηση ποιότηταςυπηρεσίας (QoS)

9. Τεχνολογίες Ευρυεκπομπής (Broadcast) DVB-H & DMB: Ρυθμιστικά θέματα σε εκκρεμότητα MBMS: Επαναχρησιμοποίηση υποδομών 2G/3G και roaming!

10. Η Eξέλιξη του Δικτύου Κορμού(1/2) • Αρχική ΑρχιτεκτονικήΔικτύου Κορμού/Υπηρεσιών • Τα MSC εξυπηρετούν σηματοδοσία και κίνηση φωνής στο δίκτυο κορμού CS • Τα SGSN/GGSN εξυπηρετούν σηματοδοσία και δεδομένα (data) στο δίκτυο κορμού PS • Το δίκτυο μεταφοράς είναι βασισμένο στο ATM και υποστηρίζει IP/ATM • Πλήρης καθετοποίηση υπηρεσιών (σιλό) | Μόνο οι υπηρεσίες δεδομένων είναι βασισμένες στο ΙΡ. • Layered CS Mobile Core Network (2004->) • Το MSC «αντικαθίσταται» από MSS & MGW • Τα MSS εξυπηρετούν τη σηματοδοσία και τα MGWs την κίνηση φωνής • Σηματοδοσία και κίνηση φωνής μπορούν να μεταφερθούν από ΙΡ δίκτυο CS: Circuit Switched PS: Packet Switched MSC:Mobile Switching Center SGSN: Serving GPRS Support Node GGSN: Gateway GPRS Support Node MSS: Mobile Switching Server MGW: Media Gateway

11. Η Εξέλιξη του Δικτύου Κορμού (2/2) • Δίκτυo NGN (2006->) • Σηματοδοσία, κίνηση φωνής και δεδομένα μεταφέρονται πάνω από ΙΡ | Ύπαρξη μηχανισμών QoS • Layered Δίκτυο Κορμού PS (One Tunnel, Flat HSPA) (2007->) • Απευθείας σύνδεση Σταθμού Βάσης με GGSN • Το SGSN εξυπηρετεί μόνο σηματοδοσία και το GGSN τα δεδομένα • Δεν είναι υποχρεωτικό βήμα • SAE ή EPC (2010->) • Εξέλιξη των προτύπων 3GPP • Απαραίτητη προϋπόθεση για την εισαγωγή LTE | Παράλληλα, διατηρείται η υφιστάμενη υποδομή για την εξυπηρέτηση των “2G/3G/HSPA” συνδρομητών • Δεν υπάρχει υποστήριξη CS κίνησης | H κίνηση φωνής εξυπηρετείται αποκλειστικά από IP (VoIP) • Υποστήριξη πολλαπλών τεχνολογιών πρόσβασης 3GPP (UMTS, HSPA, HSPA+, LTE) και non-3GPP (WLAN, WiMAX) NGN: Next Generation Network IMS: IP Multimedia Subsystem QoS: Quality of Service SAE: System Architecture Evolution EPC: Enhanced Packet Core

12. Η Εξέλιξη του Δικτύου Υπηρεσιών • Εισαγωγή IMS (2006->) | Εμπλουτισμός Service Portfolio με Νέες Υπηρεσίες • Standards-based υποδομή ικανή να εξυπηρετήσει, να ελέγχει (μέσω SIP) και να ενοποιήσει (μέσω κοινού GUI) οποιαδήποτε ΙP-based εφαρμογή: • Voice/Video • Messaging (Text, Image, File, email) • Other (PoC, multiplayer gaming) • Το IMS διασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα μεταξύ Application Servers διαφορετικών προμηθευτών αλλά και τερματικών συσκευών/Clients • Εισαγωγή MBMS (2008->) • Tο ΜΒΜS αποτελεί μέρος της εξέλιξης των σημερινών δικτύων 2G/3G και παρέχει μια «οικονομική» λύση για broadcasting/multicasting μέσω των δικτύων αυτών

13. Η Εξέλιξη της Αρχιτεκτονικής Δικτύου OtherPSTNPLMN OtherPSTNPLMN OtherPSTNPLMN Other IMS OtherIMS IP services IP services IP services MGW MGW IP IP IP IMS IMS GGSN GGSN MGW MGW MSS MSS EPC SGSN SGSN IP IP IP WiMAX BS Node-B/BTS RNC/BSC RNC/BSC Node-B/BTS eNB WiFi AP (&) Layered CS NGN/Flat Arch/All-IP LTE/SAE ( )

14. Ο Ρόλος του Παρόχου στη Διαμόρφωση της Αγοράς • Ο πάροχος οφείλει να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός προηγμένου τεχνολογικά περιβάλλοντος (αναζήτηση και προσφορά υπηρεσιών, εφαρμογών και περιεχομένουμέσω των νέων τεχνολογιών) • Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να διαμορφωθεί το κατάλληλο ρυθμιστικό και επιχειρηματικό πλαίσιο, το οποίο θα μεγιστοποιήσει την εκμετάλλευσή τους. • Αύξηση της ζήτησης – κάλυψη ουσιαστικών αναγκών του χρήστη: • Ενημέρωση του χρήστη για τις τεχνολογικές εξελίξεις/δυνατότητες • Ποικιλία υπηρεσιών/εφαρμογών/περιεχομένου«απαραίτητων» στον χρήστη (τομείς: υγείας, μεταφορών, τραπεζικών/εμπορικών συναλλαγών, εκπαίδευσης, δημόσιας διοίκησης, τουρισμός, κλπ.) • Απλή και κατανοητή πρόσβαση στις υπηρεσίες • Χαμηλές χρεώσεις για υψηλής ποιότητας και τεχνολογίας υπηρεσίες • Υψηλής ποιότητας εξυπηρέτηση και υποστήριξη Ζήτηση και Προσφορά

15. Ανάπτυξη Υποδομών: Παράμετροι Λήψης Απόφασης • Ρυθμιστικές εκκρεμότητες(εκχώρηση φάσματος, αδειοδότηση – ρυθμιστική αρχή) • Η αξιολόγηση της τεχνολογίας • Ωριμότητα (διαθεσιμότητα εξοπλισμού, συμβατότητα, διαλειτουργικότητα) • Καταλληλότητα ανάλογα με την υπηρεσία (πολλαπλές τεχνολογικές επιλογές) • Προοπτική μελλοντικής εξέλιξης • Η διαθεσιμότητα/ποικιλία τερματικών συσκευών (τηλέφωνα, PCMCIA κάρτες, …) • Οι επιπτώσεις στο υπάρχον δίκτυο • Στρατηγική του Παρόχου (επιχειρηματική, εμπορική, οικονομική, κλπ.) • Μακροπρόθεσμη πολιτική σχετικά με την εξέλιξη του δικτύου • Το ύψος των επενδύσεων και η εκτίμηση του χρόνου απόσβεσης(κίνητρα για επενδύσεις, ιδιαίτερα σε: μικρές εταιρίες, αγορές περιορισμένης ζήτησης, νέες τεχνολογίες/υπηρεσίες σε αρχικά στάδια υιοθέτησης, κλπ) • Η δημιουργία κατάλληλων/βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλωνκαι τιμολογιακής πολιτικής(στόχευση συγκεκριμένων target groups με κατάλληλες υπηρεσίες) • Απαιτήσεις και δυνατότητες αγοράς • Η καταλληλότητα του χρόνου (timing) εισαγωγής της νέας τεχνολογίας

16. Επιχειρησιακές Προκλήσεις (1/2) • Διατήρηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος • Γεφύρωση ψηφιακού χάσματος – εθνική κάλυψη, υστέρηση τεχνολογικής εξοικείωσης • Επέκταση/προσαρμογή των νέων «ασύρματων» ψηφιακών εφαρμογών σε νέους τομείς (υγεία, δημόσια διοίκηση, εκπαίδευση, κτλ) • Συστηματική παρακολούθηση των Νέων Τεχνολογιών καθώς και των τάσεων της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας αγοράς • Ενεργός συμμετοχή στις εξελίξεις π.χ., υποστήριξη έρευνας, ενεργή συμμετοχή σε ευρωπαϊκούς/διεθνείς φορείς, προώθηση δράσεων και πρωτοβουλιών, συνεργασία σε ευρωπαϊκά επιστημονικά ερευνητικά προγράμματα, συμμετοχή σε δοκιμές τεχνολογίας με την υποστήριξη άλλων Mobile Operators και κατασκευαστών • Διεύρυνση επιχειρηματικών οριζόντων εκτός των συνόρων - αναπτυξιακές πρωτοβουλίες σε Ομιλικό επίπεδο, ιδιαίτερα στην Ευρώπη.

17. Επιχειρησιακές Προκλήσεις (2/2) • Προώθηση δράσεων που να απευθύνονται άμεσα στο χρήστη, ως άμεσο αποδέκτη των ωφελημάτων των νέων τεχνολογιών. Ενδεικτικά: • Τομέας εκπαίδευσης: χορηγίες Η/Υ σε σχολεία της Περιφέρειας, προσφορά ειδικών πακέτων για μαθητές-φοιτητές, ενημερωτικές ομιλίες σε σχολεία-ΑΕΙ-ΤΕΙ, κλπ. • Η οργάνωση κέντρων «επίδειξης» νέων υπηρεσιών, ιδιαίτερα στην περιφέρεια ή σε απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες περιοχές, αλλά και σε σχολεία-ΑΕΙ-ΤΕΙ σε ολόκληρη την επικράτεια.

18. Επίλογος • Οι στρατηγικές εξέλιξης των δικτύων κινητών τηλεπικοινωνιών θα πρέπει να αναζητηθούν στον τομέα της τεχνολογίας αλλά και στον επιχειρηματικό τομέα • Διαθεσιμότητα πολλαπλών τεχνολογικών επιλογών στο παρόν και στο άμεσο μέλλον: UMTS/HSPA/HSPA+, LTE, WiMAX, 4G, ….. • Ο πάροχος μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση ενός προηγμένου τεχνολογικά περιβάλλοντος μέσω ενός κατάλληλου ρυθμιστικού και επιχειρηματικού πλαισίου • Η απάντηση στις επιχειρησιακές προκλήσεις θα πρέπει να στοχεύει: • Στη σταδιακή αλλαγή νοοτροπίας του χρήστη - απαλλαγή από την τεχνοφοβία και εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες. • Στη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του Παρόχου