BİRİNCİ BÖLÜM

1. SİVİL TOPLUM VE DEMOKRASİProf. Dr. ÖmerÇahaFatihÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi BölümüİstanbulMail: ocaha@fatih.edu.tromercaha@yahoo.comTel: 90-212-8663300/5072

2. BİRİNCİ BÖLÜM SİVİL TOPLUM

3. Sivil Toplumla ilgili temel yaklaşımlar Sivil Toplumu Olumsuz Gören Yaklaşımlar Sivil Toplumu Olumlu Gören Yaklaşımlar

4. Sivil Toplumu Olumsuz Gören Yaklaşımlar • Belli başlı düşünürler (Machiavelli’den Hegel’e) • Gerekçeler • Bencil ve kendini düşünen insan anlayışı • Çatışmanın alanı olarak toplum • Toplumsal farklılaşmanın zararları • Siyasal otoritenin önemi

5. Sivil toplumu olumlu gören yaklaşımlar -Liberal ve demokratik düşünce geleneği Temel Tezler • Rasyonel bir varlık olarak insan • İnsan ve empati duygusu (akıl ve vicdan) • Doğal hukuk ve insan hakları • Sınırlı devlet anlayışı

6. Sivil Toplumun Dünyadaki Gelişimi

7. Dünyada Meydana Gelen Değişim ve Dönüşüm 1960 sonrasında gelişen postmateryal değerler (sınıflı toplumdan gruplu topluma geçiş) Postmateryal Değerler • İnsan hakları • Kadın hakları • Çocuk hakları • Demokratik katılım • Çevre • Eğitim • Dini haklar • Kültürel haklar

8. Sivil Toplumun Gelişmesi için Gerekli Olan Şartlar • Devletin taşıması gereken özellikler • Toplumun taşıması gereken özellikler • Toplumsal örgütlerin taşıması gereken özellikler

9. Devletin taşıması gereken özellikler • Hukukun üstünlüğü ilkesi • Şefaf yönetim • Sınırlı devlet (faaliyetleri ve etkinliği) • Tarafsız siyasi otorite

10. Toplumun Taşıması Gereken Özellikler • Toplumsal farklılaşma ve çeşitlilik • Toplumsal örgütlenme (formel ve informel) • Toplumsal otonomileşme (hükümetdışılık) • Toplumsal katılım imkanı • Kültürel hazırlık (muhalefetin meşruluğu)

11. Toplumsal Örgütlerin Taşıması Gereken Özellikler • Gönüllü beraberlik (gönüllü katılım) • Hükümet dışı olmak (otonomi) • Şiddetten uzak olmak • Demokratik iç yapılanma

12. Sivil Toplumun Dünyadaki Gelişme Alanları

13. Osmanlı’da Sivil Toplum Osmanlı’da geleneksel sivil toplum unsurları • Lonca sistemi • Vakıflar • Millet sistemi • Ayanlar • Tarikatlar Osmanlı modernleşmesi ve sivil toplum • Modernleşme ve seküler alanın açılması • Modern eğitim üzerinden gelişen akımlar • İkinci Meşrutiyet dönemi ve toplumsal farklılaşma • Siyasal partiler ve dernekler • Sosyal hareketlere bir örnek olarak kadın hareketi

14. Cumhuriyetin Modernleşme Projesi ve Sivil Toplum-Cumhuriyet yeni bir ulus, yeni bir devlet ve yeni bir vatan geliştirme projesini hayata geçirmiştir-Toplumu tepeden inmeci bir tarzda batı uygarlığı seviyesine çıkarmaya çalışmıştır-Tüm toplumu tek bir ideoloji etrafında tek tipleştirmeye çalışmıştır-Bu da bazı grupların (etnik gruplar, dini gruplar, taşralı ve köylü kesimler) mağduriyetiyle sonuçlanmıştır-Bu tutum, dönemin hakim modernleşme anlayışının bir ürünü olarak gelişmiştir

15. 1980 Sonrası Dönemde Sivil Toplum 12 Eylül darbesi ve oluşturulan yeni kamusal alanda ortaya çıkan yeni kimlikler ve yükselen değerler • Sistemi dönüştürmekten, sistemden talepte bulunmaya • Yükselen liberal değerler ve sivil toplum arayışları • Hak ve özgürlük talepleri • Gelişen postmateryal değerler (çevre, kadın hakları, insan hakları) • Postmateryal değerler etrafında gelişen hareketler • Siyasal partilerden sosyal hareketlere • Toplumsal farklılaşma ve sivil toplumun görülen cepheleri

16. Avrupa Birliği Süreci ve Sivil Toplum Türkiye’nin AB süreci hem sivil toplumun güçlenmesine yol açmıştır, hem de sivil toplumun katkısıyla hızlanan bir süreç olmuştur • 1999 Helsinki Anlaşması ve yeni dönem • Ulusal program ve sivil topluma verilen önem • Sivil toplum gruplarının AB sürecine katkısı • Müzakere süreci ve sivil toplum üzerindeki etkileri • Çatışmacı sivil toplumdan rekabetçi-projeci sivil topluma

17. AB Süreci ve Sivil toplumla ilgili reformlar AB süreci, Türkiye’de gerçekleştirilen reformlarla demokratikleşmeye ve sivil toplumun gelişimine önemli bir ivme kazandırmıştır • Dernekler yasası • Bilgi edinme yasası • Vakıflar kanunu • Asker sivil dengesinin sağlanması (MGK’nin konumu) • Demokratikleşme paketleri (ifade ve örgütlenme) • Kültürel haklara getirilen açılımlar (yerel dillerde eğitim ve yayın) • Yerel yönetimler reformu (il özel idareleri, belediye ve büyükşehir belediye yasaları) • Kent konseyleri

18. İKİNCİ BÖLÜMDEMOKRASİ

19. Demokratik Sistemlerin Özellikleri-Hukukun üstünlüğü ilkesine dayanırlar-Temel hak ve hürriyetleri esas alırlar-Çok partili sistem mevcuttur-Toplumsal farklılaşma ve çeşitlilik esastır-Güçler ayrımı ilkesi gelişmiştir-Kamusal alana karşı bireylerin özel alanları gelişmiştir-Birey-devlet ilişkisinde öncelik bireydedir-Devlet sınırlı görevlerle görevlendirilmiştir (hakem, hizmetçi, koruyucu vs) -Meşru muhalefet gelişmiştir (hem siyasal hem de toplumsal düzeyde)

20. Demokrasilerin Üç Boyutu 1. Hukuksal ve Kurumsal Boyut-Demokraside Cumhurbaşkanlığı, hükümet, parlamento, siyasi partiler, yargı, yasama, bürokrasi gibi kurumlar gelişmiştir ve her birinin görevleri yasayla tanımlanmıştır-Demokrasilerde tüm süreçleri, görevleri belirleyen kurallar gelişmiştir. Bu kurallar anayasa ile başlayıp teamüllere ve toplumsal kurallara kadar uzanır.-Hukuksal ve kurumsal boyut tek başına demokrasiler için yeterli değildir.

21. Demokrasilerin üç Boyut1. Kültürel BoyutDemokrasinin gelişimi uygun bir siyasal kültüre bağlıdır. -Katılım öngören bir kültür-Muhalefeti meşru gören ve barındıran bir kültür-Özgürlüğe açık bir kültür-Toplumsal çeşitliliğe ve farklılaşmaya açık bir kültür-Hakkaniyet, hak ve hukuk değerleriyle harmanlanmış bir kültür- Empatiye açık, başkasını düşünmeye sevk eden bir kültür-Bireye ve bireyci düşünmeye açık bir kültür-Hoşgörü ve toleransa açık bir kültür

22. Demokrasilerin üç Boyut1. Toplumsal Boyut (Sivil Toplum)Demokrasi aynı zamanda toplumsal yapının buna hazır olmasını gerektirir. Demokratik bir toplum:-Farklılaşmış bir toplumdur (mesleki, dinsel, ekonomik, kültürel, etnik, cinsiyet vs. gibi temellerde)-Örgütlü bir toplumdur (formel ve informel örgütler)-Katılımcı bir toplumdur (yerel ve ulusal düzeylerde)-Tartışan, konuşan, müzakere ve uzlaşmaya açık bir toplumdur-Sivil inisiyatifin hakim olduğu bir toplumdur-Özel alanın kamusal alan karşısında güvence içinde olduğu bir toplumdur

23. Demokrasinin Biçimsel Değerleri - Çoğunluk yönetimi (genel irade adına) • Düzenli, eşit şartlarda ve hakim nezaretinde gerçekleşen seçimler • Çok partili sistem • Güçler ayrımı ilkesi • Bağımsız medya ve serbest piyasa ekonomisi • Toplumsal ve siyasal çeşitlilik ve farklılaşma

24. Demokrasinin Asli Değerleri -İnsan hakları (yaşam, mülkiyet ve seçim hürriyeti) -Özgürlükler (inanç, düşünce, ifade, örgütlenme, vs) -Azınlık hakları (dil, kültür, inanç vs) -Hukukun üstünlüğü ilkesi

25. Demokrasi Türleri Liberal demokrasi -Sınırlı devlet (adalet ve güvenlik) -Müdahalesizlik (negatif özgürlük) -Hakkaniyetçi adalet anlayışı -Serbest piyasa ekonomisi -Bireycilik

26. Demokrasi Türleri 2. Sosyal Demokrasi -Sosyal adalet (dağıtımcı) anlayışı -Devleti toplumsal refah ve eşitliği sağlamakla yükümlü görür -Müdahaleci devlet anlayışı (pozitif özgürlük) -Örgütlü toplum ve toplumsal katılım -Toplumculuk

27. Demokrasi Tarihi ve Dalgaları Birinci Demokrasi Dalgası (18 yüzyıl-1922) İkinci Demokrasi Dalgası (1945-1990) Üçüncü Demokrasi Dalgası (1990 sonrası)

28. Türkiye’de Demokrasi Tarihi -1876 Birinci Meşrutiyet ve anayasal sistem -1908 İkinci Meşrutiyet ve çok partili sistem -1923-1946 Tek Partili Sistem -1950 Çok Partili Sistem -Askeri darbeler ve demokrasi kesintileri

29. Demokrasi Türleri 2. Sosyal Demokrasi -Sosyal adalet (dağıtımcı) anlayışı -Devleti toplumsal refah ve eşitliği sağlamakla yükümlü görür -Müdahaleci devlet anlayışı (pozitif özgürlük) -Örgütlü toplum ve toplumsal katılım -Toplumculuk