FIZYKA

1. FIZYKA Fizyka- nauka o przyrodzie. Bada budowę materii, jej właściwości i przemiany. Zjawisko fizyczne- fakt doświadczalny będący obiektem badań fizyki. Proces fizyczny-przebieg następujących po sobie zjawisk fizycznych. Ciało fizyczne-każdy przedmiot, a także organizm żywy mogący być obiektami badania fizyki. Substancja-materiał, z którego zbudowane jest ciało fizyczne, rodzaj materii o określonym i stałym składzie chemicznym; substancje dzielimy na substancje proste i substancje złożone.

2. Badając ciało fizyczne, mierzymy jej wielkości fizyczne tj. objętość, temperaturę, masę itp. Jednostki wielkości fizycznych stanowią układ jednostek ( układ SI ) Międzynarodowymi jednostkami układu SI są: • Jednostka długości - metr (m) • Jednostka masy – kilogram (kg) • Jednostka czasu – sekunda (s) • Jednostka natężenia prądu elektrycznego –amper (A) • Jednostka temperatury termodynamicznej – kelwin (K) • Jednostka światłości – kandela (Cd) • Jednostka ilości materii - mol Ten układ uzupełniono dodatkowo jeszcze o dwie jednostki miar kątów: • Jednostka kąta płaskiego – radian (rad) • Jednostka kąta bryłowego – steradian (sr)

3. Procesy Proces- przebieg zjawisk następujących po sobie regularnie. Wyróżniamy takie procesy jak: • Procesy fizyczne ( Np. krzepnięcie, topnienie itp. ) • Procesy chemiczne ( Np. redukcja, utlenianie itp. ) • Procesy biologiczne ( Np. oddychanie, trawienie itp. )

4. Rodzaje oddziaływań Na świecie spotykamy się z takimi oddziaływaniami jak : • Grawitacyjne • Elektrostatyczne • Sprężyste • Magnetyczne Oddziaływanie grawitacyjne- to takie które Np. Ziemia wywiera na każde ciało znajdujące się w jej atmosferze. Oddziaływanie elektrostatyczne- takie oddziaływanie możemy zaobserwować Np. gdy mocno potarta linijka przyciąga kawałki papieru Oddziaływanie sprężyste możemy zaobserwować podczas napinania łuku, przy rozciąganiu sprężyny oraz w wielu innych przypadkach. Oddziaływanie magnetyczne- możemy je zaobserwować gdy magnes przyciąga opiłki żelaza, gwoździe, spinacze i wiele innych metalowych przedmotów.

5. Siła W skutek grawitacyjnego oddziaływania Ziemi na obcążki sprężyna rozciąga się w zależności od ilości zawieszonych obcążków. Siła- wielkość wektorowa, która jest miarą działania ciał.

6. Cechy sił Siła posiada : • Kierunek, który może być pionowy lub poziomy • Zwrot, w zależności od kierunku może on być: • Dla kierunku pionowego: góra lub dół • Dla kierunku poziomego: prawo lub lewo • Wartość

7. Pomiar siły Każdą wielkość fizyczną możemy zmierzyć za pomocą specjalnie do tego przeznaczonego przyrządu i tak: • Długość mierzymy za pomocą Np. linijki, • Do pomiaru temperatury używamy termometru, itd. Wartość siły wyraża się w niutonach i wyznacza za pomocą przyrządu zwanego siłomierzem.

8. Siła równoważąca Siły równoważące- to siły posiadające ten sam kierunek, tą samą wartość, lecz przeciwny kierunek . Wypadkowa sił równoważących wynosi 0 N. F1= F2

9. Siła wypadkowa- gdy siły działają w jednym kierunku Gdy siły działają w jednym kierunku ich wektory dodajemy. Fw = F1 + F2

10. Siła wypadkowa- gdy siły działają w przeciwnych kierunkach Gdy siły działają w przeciwnych kierunkach ich wektory odejmujemy. Fw= F1 – F2

11. Stany skupienia materii Materia występuje w trzech stanach skupienia : • Stałym • Ciekły • Gazowym ( Lotnym ) Stan skupienia wchodzi w skład właściwości fizycznych danego ciała. Właściwości fizyczne- cechy charakterystyczne dla danego ciała ( np. stan skupienia, barwa, kolor, zapach, przewodnictwo cieplne, elektryczne itp. )

12. Właściwości ciał stałych Wszystkie ciała stałe mają swój ściśle określony kształt. Jednak nie wszystkie zachowują się jednakowo gdy ich kształt chcemy zmienić. Wiele ciał nie zmienia swojego kształtu, mimo wywierania na nich nacisku. Cechę tą nazywamy twardością. Sprężyna pod wpływem nacisku zmienia swój kształt, lecz jeśli dana siła przestanie działać powraca do pierwotnego kształtu. Tą cechę nazywamy sprężystością. Plastelina również pod wpływem siły zmienia swój kształt, lecz po przestaniu działania tej siły jej kształt nie powraca do pierwotnego . Tą cechę nazywamy plastycznością. Gdy kreda lub szkło rozkruszą się nie możemy przywrócić ich do ic popprzedniedo kształtu ( w temperaturze pokojowej ). Tą cechę nazywamy kruchością.

13. Przewodnictwo cieplne i elektryczne ciał stałych Przewodniki elektryczne-ciała które dobrze przewodzą prąd elektryczny np. miedź, aluminium, srebro, ( i inne metale ) Izolatory elektryczne-ciała które nie przewodzą prądu elektrycznego np. szkło, porcelana, plastik itp. Przewodniki cieplne- ciało, które dobrze przewodzi ciepło, np. metal Izolatory cieplne- ciała które nie przewodzą ciepła, np. styropian, plastik itp.

14. Właściwości cieczy Ciecze przyjmują kształt naczynia w którym się znajdują. Ciecze mają swoją objętość którą jest trudno zmienić: są mało ściśliwe. Są najczęściej złymi przewodnikami ciepła, niektóre przewodzą prąd elektryczny.

15. Właściwości gazów Gazy pobodnie jak ciecze przyjmują kształt naczynia w którym się znajdują. Gazy są ściśliwe to znaczy że łatwo jest zmienić ich objętość. Samorzutnie wypełniają całą im dostępną przestrzeń. Niektóre z nich przewodzą prąd elektryczny ( np. hel )

16. Budowamaterii Wszystkie ciała istniejąc e w przyrodzie są zbudowane z atomów. Atom-najmniejsza część pierwiastka hemicznego. Pierwiastek chemiczny- zbiór atomów tego samego rodzaju. Roztwór- mieszanina jednorodna dwóch lub więcej substancji, w której nie można rozróżnić składników bez użycia przyrządu optycznego

17. Zmiana stanów skupienia

18. Rozszerzalność temperaturowa Ogrzewanie ciała stałego, cieczy lub gazu powoduje, że substancja którą ogrzewamy zwiększa swoją objętość, gdyż jej cząsteczki poruszają się szybciej. Tę właściwość wykorzystano w budowie np. termometru, mostów, torów kolejowych, sieci trakcyjnych.

19. Obieg wody w przyrodzie

20. Znaczenie wody Bez wody nie byłoby życia na ziemi. Obecność lub brak wody decyduje o klimacie jaki panuje w danym regionie. Woda dla niektórych zwierząt jest środowiskiem życia ( ryby i inne zwierzęta wodne ).

21. Powietrze Oprócz wody do życia człowiekowi, zwierzętom oraz roślinom potrzebne jest powietrze. Powietrze intrygowało naukowców już od stuleci. Badania nad jego składem przeprowadzał Antonie Lavoisier (1). Ten naukowiec stwierdził że głównym składnikiem powietrza jest azot. Joseph Priestley (2) stwierdził po długich badaniach, że w powietrzu znajduje się składnik potrzebny do oddychania.

22. Masa Jednostką masy w układzie SI jest kilogram. Masę możemy wyznaczyć za pomocą wagi. Budowa wagi: • Pozioma metalowa belka • Statywu którym podparta jest belka • Podstawki • Dwie szalki zawieszone na końcach belki • Śrub regulujących oraz łożyska • Aretażu, czyli przyrządu podnoszącego i unieruchamiającego belkę • Wskazówki Pomiaru masy dokonujemy poprzez położenie przedmiotu którego masę chcemy wyznaczyć na jednej szalce, a na drógiej szalce kładziemy odpowiednio odważniki

23. Masa a ciężar Masa – dla danego ciała masa jest niezmienna. Masę możemy wyznaczyć za pomocą wagi Ciężar możemy policzyć ze wzoru: Fg –ciężar ciała, m- masa ciała, g- przyspieszenie ziemskie ( G= 10 N/kg )

24. Jak obliczamy objętość ciał stałych Objętość ciała oznaczamy literą V . Aby obliczyć objętość musimy wyznaczyć : • wysokość ( a ) • długość ( b ) • szerokość ( c ) Te trzy wymiary mnożymy przez siebie i otrzymujemy wynik w cm3 . (tj. na obrazku)

25. Gęstość ciała Gęstość ciało oznaczamy literą By obliczyć gęstość ciała musimy znać jego masę i objętość ( patrz poprzednie slajdy ) Jednostką gęstości jest w układzie SI : kg/m3

26. Prawo Archimedesa Na każde ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu skierowana ku gurze i równa ciężarowi wypartej cieczy. Ciało tonie gdy jego gęstość jest większa od gęstości wody. Ciało pozostaje w spoczynku na pewnej głębokości gdy jego gęstość jest równa gęstości wody. Ciało pozostaje na powierzchni gdy jego gęstość jest mniejsza od gęstości wody.

27. Parcie a ciśnienie Parcie-nacisk danego ciała na powierzchnię. Parcie jest siłą- jej kierunek jest zawsze prostopadły do podłoża na które działa, i na którym znajduje się jej punkt przyłożenia. Ciśnienie-wartość siły nacisku działającej na jednostkę powierzchni. Ciśnienie oznaczamy literą ,,p” Jednostką ciśnienia jest Pascal( Pa ) 1 Pascal to ciśnienie jakie wywiera siła nacisku 1 N pa pole o powierzchni 1 m2 p= Fn :S p- ciśnienie, Fn- siła nacisku,S- pole powierzchni na którą działa nacisk