Źródła Informacji o Funduszach Europejskich

1. Źródła Informacji o Funduszach Europejskich

2. Fundusze Europejskie - skąd się wzięły? • Wraz z kolejnymi poszerzeniami, do Wspólnoty wstępowały kraje o zróżnicowanym poziomie rozwoju gospodarczego. Unia Europejska, jej budowa i rozwój powiązane są z siłą ekonomiczno-gospodarczą państw członkowskich. Koniecznym więc stało się wprowadzenie polityki spójności, aby zniwelować różnice, podnieść w rozwoju kraje i regiony słabsze i przyczynić się do prężnego rozwoju Unii jako całości. • W celu realizacji Polityki Spójnośći utworzone zostały Funduszy Europejskich. Obecnie wyróżniamy Fundusze Strukturalne finansujące projekty regionalne oraz Fundusz Spójności dla projektów o zasięgu krajowym.

3. Schemat Polityka Spójności UE (2007-2013) FUNDUSZE STRUKTURALNE UE FUNDUSZ SPÓJNOŚCI Europejski Fundusz Społeczny Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

4. Fundusze EuropejskieŹródła Finansowania • Unia Europejska posiada środki finansowe głównie z trzech źródeł: • Z ceł pobieranych od towarów importowanych z państw spoza UE (ok. 15% całości dochodów UE) • Z podatku VAT – każde państwo płaci UE określony procent z dochodów uzyskanych w kraju z podatku VAT) (ok. 15% całości dochodów UE) • Ze składki członkowskiej – każde państwo wpłaca do Unijnej kasy 0,73 % swojego Produktu Narodowego Brutto. Kraje bogatsze wpłacają więc więcej niż kraje biedniejsze (jest to największe źródło dochodów UE, stanowiące ok. 70% całości) • W obecnym okresie programowania (7-letni budżet UE na lata 2007-2013) po raz pierwszy ilość środków przeznaczona na konkurencyjność i spójność, a więc na dziedziny obecnie najbardziej powiązane z Funduszami Europejskimi przewyższyła ilość środków na rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich. • Więcej informacji o Funduszach Europejskich: www.funduszeeuropejskie.gov.pl

5. Cele polityki spójności(2007- 2013) • Cel 1 – Konwergencja - czyli wspieranie wzrostu i tworzenie nowych miejsc pracy w regionach najbiedniejszych (państwa o DNB‹ 90% i regiony o PKB ‹ 75% UE oraz w regiony tzw. efektu statystycznego). Na ten cel przeznaczone jest ok. 80 % środków z polityki spójności. • Cel 2 - Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie – wspierające zmiany strukturalne w regionach nie kwalifikujących się do celu konwergencja oraz zmiany na rynku pracy. Na ten cel przeznaczone jest ok.16 % środków z polityki spójności. • Cel 3 - Europejska współpraca terytorialna - obejmuje poziom transgraniczny, transnarodowy oraz międzyregionalny. Na ten cel przeznaczone jest ok. 4% środków polityki spójności.

6. Europejski Fundusz Społeczny • Jest jednym z dwóch Funduszy Strukturalnych. Działania podejmowane w ramach EFS-u mają przyczyniać się do osiągnięcia spójności gospodarczej i społecznej oraz wysokiego poziomu zatrudnienia w Unii Europejskiej. Pięć głównych obszarów wsparcia EFS-u:  • aktywna polityka rynku pracy, • przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego, • kształcenie ustawiczne, • adaptacyjność i rozwój przedsiębiorczości, • wyrównywanie szans kobiet na rynku pracy.

7. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Drugi z Funduszy Strukturalnych, jest równocześnie największym z Funduszy Europejskich. EFRR stawia sobie za cel zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionów należących do Unii Europejskiej. W szczególności fundusz kieruje swoje środki w: • inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, jak też działalności małych i średnich przedsiębiorstw • rentowne inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia, • infrastrukturę, • rozwój turystyki oraz inwestycje w dziedzinie kultury, • ochronę i poprawę stanu środowiska, • rozwój społeczeństwa informacyjnego.

8. Fundusz Spójności • Jest instrumentem polityki spójności UE, nie będąc równocześnie Funduszem Strukturalnym (tzw. instrument ekonomiczno – polityczny). • W odróżnieniu od Funduszy Strukturalnych, Fundusz Spójności finansuje przedsięwzięcia obejmuje całe państwa (a nie regiony). • Wspiera on głównie inwestycje dwa sektory: transport i środowisko. • Środki Funduszu Spójności są kierowane do państw członkowskich, w których produkt narodowy brutto (PNB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90 proc. średniej w państwach Unii Europejskiej.

9. Narodowa Strategia Spójności Narodowa Strategia Spójności (NSS) (nazwa urzędowa: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) to dokument strategiczny przygotowany przez Polskę i zaakceptowany przez Komisję Europejską. Określa ona priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych w Polsce. Celem strategicznym NSS jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Cele NSS będą realizowane za pomocą programów operacyjnych.

10. Programy Operacyjne (PO) Krajowe Programy Operacyjne (PO) 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) Szczegółowe Opisy Priorytetów Programów Operacyjnych PROJEKTY

11. Finansowanie Programów Operacyjnych na lata 2007-2013 • Program Infrastruktura i Środowisko – finansowany z EFRR i FS • Program Innowacyjna Gospodarka – finansowany z EFRR • Program Kapitał Ludzki – finansowany z EFS • Program Rozwój Polski Wschodniej – finansowany z EFRR • Program Pomoc Techniczna – finansowany z EFRR • 16 programów regionalnych – finansowane z EFRR

12. Opis poszczególnych Programów Operacyjnych

13. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko • Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów. Cel ten ma zostać osiągnięty poprzez: • rozwój infrastruktury technicznej z zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju. • ochronę i poprawę stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. • Obejmuje swoim zasięgiem następujące sektory: środowisko, transport, energetyka, kultura, zdrowie, szkolnictwo wyższe.

14. Priorytet I Gospodarka wodno-ściekowa Priorytet II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi Priorytet III Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska Priorytet IV Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska Priorytet V Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych Priorytet VI Drogowa i lotnicza sieć TEN-T Priorytet VII Transport przyjazny środowisku Priorytet VIII Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe Priorytet IX Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna Priorytet X Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii Priorytet XI Kultura i dziedzictwo kulturowe Priorytet XII Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia Priorytet XIII Infrastruktura szkolnictwa wyższego Priorytet XIV Pomoc techniczna – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Priorytet XV Pomoc techniczna – Fundusz Spójności

15. Instytucją zarządzającą jest: Program i uszczegółowienie programu Wniosek o dofinansowanie Dokumenty i szczegółowe informacje na stronie: www.pois.gov.pl Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (Departament Koordynacji Programów Infrastrukturalnych ) - www.mrr.gov.pl najważniejszymi dokumentami są:

16. Instytucje pośredniczącePOIiŚ Ministerstwo Środowiska (Departament Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko)www.mos.gov.pl – (priorytet I-V) Ministerstwo Infrastruktury (Departament Funduszy UE) www.mi.gov.pl – (priorytet VI-VIII) Ministerstwo Gospodarki (Departament Funduszy Europejskich) www.mg.gov.pl - (priorytet IX-X) Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Departament Strategii Kultury i Funduszy Europejskich) www.mkidn.gov.pl - (priorytet XI) Ministerstwo Zdrowia (Departament Funduszy Europejskich) www.mzios.gov.pl – (priorytet XII) Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Departament Funduszy Europejskich) www.mnisw.gov.pl - (priorytet XIII) Nie dotyczy w przypadku priorytetu XIV- XV

17. Instytucje wdrażającePOIiŚ(pośredniczące II stopnia) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej www.nfosigw.gov.pl / tel. 022 459 01 00 - (działania 1.1, 2.1, 2.2, 3.1-3.3, 4.1-4.6, 9.1-9.6, 10.4) Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych www.ckps.pl / tel. 022 356 18 16 – (działania 5.1-5.4) Centrum Unijnych Projektów Transportowych www.cupt.gov.pl / tel. 022 630 19 80-(działania 6.1-6.3, 7.1-7.5, 8.1-8.4 )

18. Instytucje wdrażającePOIiŚ(pośredniczące II stopnia) Instytut Paliw i Energii Odnawialnej www.ipieo.pl / tel. 022 510 03 00 - (działanie 9.4-9.6, 10.4) Instytut Nafty i Gazu www.inig.pl / tel. 012 421 00 33 - (działanie 10.1-10.2) Władza Wdrażająca Programy Europejskie www.wwpwp.gov.pl / tel. 022 461 89 78 - (działanie 11.1-11.2)

19. Instytucje wdrażającePOIiŚ(pośredniczące II stopnia) • Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia www.csioz.gov.pl / tel. 022 597 09 27 - (działanie 12.1, 12.2) • Ośrodek Przetwarzania Informacji www.opi.org.pl / tel. 022 570 14 35 – (działanie 13.1) • Nie dotyczy w przypadku priorytetu XIV-XV

20. Program OperacyjnyINNOWACYJNA GOSPODARKA Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka finansuje innowacyjnych przedsiębiorców oraz instytucje otoczenia biznesu, przez co umożliwia szybszy rozwój i zastosowanie nowoczesnych technologii w gospodarce. Jednocześnie program dotuje projekty zwiększające konkurencyjność polskiej nauki oraz udział polskich produktów na rynku międzynarodowym.

21. Program OperacyjnyInnowacyjna Gospodarka • Słowem kluczem w POIG jest słowo „Innowacyjność”. Program ten koncentruje się na bezpośrednim wsparciu dla przedsiębiorstw, instytucji otoczenia biznesu oraz jednostek naukowych, świadczących przedsiębiorstwom usługi o wysokiej jakości. POIG dba również o wsparcie systemowe, aby zapewnienić rozwoju środowiska instytucjonalnego innowacyjnych przedsiębiorstw. • W ramach POIG wspierane będą działania: • mające na celu zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw. • przyczyniające się do wzrostem konkurencyjności polskiej nauki oraz zwiększające udział innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym, • zwiększające rolę nauki w rozwoju gospodarczym • tworzące trwałe i lepsze miejsca pracy, • przyczyniające się do wzrost wykorzystania technologii informacyjnych i  komunikacyjnych w gospodarce.

22. Program OperacyjnyInnowacyjna Gospodarka • W ramach Programu wspierane będą projekty, które są innowacyjne co najmniej w skali kraju lub na poziomie międzynarodowym. • W ramach Programu nie będzie wspierana innowacyjność na poziomie lokalnym lub regionalnym. Tego rodzaju innowacyjność będzie promowana i wspierana w Regionalnych Programach Operacyjnych i Programie Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej. • Innowacyjność to „zdolność przedsiębiorstw do tworzenia i wdrażania innowacji oraz faktyczna umiejętność wprowadzania nowych i zmodernizowanych wyrobów, nowych lub zmienionych procesów technologicznych lub organizacyjno-technicznych”.

23. Priorytet I Badania i rozwój nowoczesnych technologii Priorytet II Infrastruktura sfery B+R Priorytet III Kapitał dla innowacji Priorytet IV Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia Priorytet V Dyfuzja innowacji Priorytet VI Polska gospodarka na rynku międzynarodowym Priorytet VII Społeczeństwo informacyjne – budowa elektronicznej administracji Priorytet VIII Społeczeństwo informacyjne – zwiększanie innowacyjności gospodarki Priorytet IX Pomoc techniczna

24. Instytucją zarządzającą jest: Program i uszczegółowienie programu Wniosek o dofinansowanie Dokumenty i szczegółowe informacje na stronie: www.poig.gov.pl Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (Departament Zarządzania Programami Konkurencyjności i Innowacyjności) – www.mrr.gov.pl najważniejszymi dokumentami są:

25. Instytucje pośredniczącePOIG Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Departament Wdrożeń i Innowacji) www.mnisw.gov.pl - (priorytet I-II) Ministerstwo Gospodarki (Departament Funduszy Europejskich) www.mg.gov.pl - (priorytet III-VI) Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (Departament Społeczeństwa Informacyjnego) www.mswia.gov.pl - (priorytet VII-VIII) Nie dotyczy w przypadku priorytetu IX

26. Instytucje wdrażającePOIG (pośredniczące II stopnia) Ośrodek Przetwarzania Informacji www.opi.org.pl / tel. 022 570 14 00 – (poddziałanie 1.1.1, działanie 1.3) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości www.parp.gov.pl / tel. 022 432 80 80 - (działania 1.4, 3.1, 3.3, 4.1, 4.2, 4.4, 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 6.1, 8.1, 8.2) Bank Gospodarstwa Krajowego (Departament Wspierania Przedsiębiorczości i InnowacjiWydział Kredytu Technologicznego) www.bgk.com.pl / tel. 022 522 91 91

27. Instytucje wdrażającePOIG (pośredniczące II stopnia) Polska Organizacja Turystyczna (Departament Funduszy Europejskich) – (działania 6.3, 6.4) www.pot.gov.pl/tel. 022 536 70 80 Ministerstwo Gospodarki (Departament Wdrażania Programów Operacyjnych) - (działanie 4.5, poddziałanie 6.2.2) www.mg.gov.pl / tel.022 693 58 44 Władza Wdrażająca Programy Europejskie (działania 7.1, 8.3, 8.4) www.wwpe.gov.pl/ tel. 022 461 87 39 Nie dotyczy w przypadku priorytetu IX

29. Program Operacyjny Kapitał Ludzki Skupia się przedewszystkim na efektywnym rozwoju zasobów ludzkich. Związany jest więc z następującymi obszarami: • zatrudnienie, • edukacja, • integracja społeczna, • rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, • a także zagadnienia związane z budową sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich szczebli i wdrażaniem zasady dobrego rządzenia.

30. Program Operacyjny Kapitał Ludzki Cel główny Programu to: wzrost zatrudnienia i spójności społecznej. PO KL wspiera więc działania polegające na: • podnoszeniu poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych i biernych zawodowo; • zmniejszaniu obszarów wykluczenia społecznego; • poprawie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w gospodarce; • upowszechnianiu edukacji społeczeństwa na każdym etapie kształcenia przy równoczesnym zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym powiązaniu z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy; • zwiększaniu potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityk i świadczenia usług wysokiej jakości; • wzroście spójności terytorialnej.

31. Priorytet I Zatrudnienie i integracja społeczna Priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty Priorytet IV Szkolnictwo wyższe i nauka Priorytet V Dobre rządzenie Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich Priorytet VII Promocja integracji społecznej Priorytet VIII Regionalne Kadry Gospodarki Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Priorytet X Pomoc techniczna

32. Instytucją zarządzającą jest: Program i uszczegółowienie programu Wniosek o dofinansowanie Dokumenty i szczegółowe informacje na stronie: www.efs.gov.pl Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym) – www.mrr.gov.pl najważniejszymi dokumentami są:

33. Instytucje pośredniczącePOKL Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (Departament Wdrażania) www.mps.gov.pl - (priorytet I-II) Ministerstwo Edukacji Narodowej (Departament Funduszy Strukturalnych) www.men.gov.pl - (priorytet III) Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Deprtament Wdrożeń i Innowacji) www.mnisw.gov.pl- (priorytet IV) Ministerstwo Rozwoju Regionalnego www.mrr.gov.pl - (priorytet V) Wydział EFS przy Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego - (priorytet VI-IX) Nie dotyczy w przypadku priorytetu X

34. Instytucje wdrażającePOKL (pośredniczące II stopnia) Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich www.crzl.gov.pl / tel. 022 237 00 00 – (działanie 1.1 – 1.2) Władza Wdrażająca Programy Europejskie – (działanie 1.3.1) Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich - (działanie 1.3.2-1.3.7) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości www.parp.gov.pl / tel. 022 432 80 80 - (działanie 2.1)

35. Instytucje wdrażającePOKL (pośredniczące II stopnia) Departament Funduszy Strukturalnych i Programów Pomocowych www.nauka.gov.pl / tel. 022 529 23 03 – (działanie 2.3) Departament Wdrożeń i Innowacji przy Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego www.mnisw.gov.pl / tel. 022 529 23 32- priorytet IV

36. Instytucje wdrażającePOKL (pośredniczące II stopnia) Departament Wdrażania EFS przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej www.mps.gov.pl / tel. 022 693 48 24 - (działanie 5.4-5.5) Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie, Pl. Na Stawach 130-107 Kraków (Priorytety VI, VII, VIII, IX)

38. ROEFS-y Pomoc Regionalnych Ośrodków EFS jest bezpłatna! Celem działania sieci Regionalnych Ośrodków EFS jest kreowanie rozwoju lokalnego, budowanie partnerstw nastawionych na rozwój regionu, w szczególności w zakresie rozwoju kapitału społecznego. Cel ten jest osiągany poprzez wspieranie beneficjentów do przygotowywania wysokiej jakości, odpowiadających na potrzeby społeczne projektów, które mogą być sfinansowane ze środków EFS. Ośrodki wspierają beneficjentów poprzez realizację szeroko rozumianych działań animacyjnych, z wykorzystaniem szkoleń, doradztwa oraz informacji.

39. ROEFS Kraków Klientem Regionalnego Ośrodka EFS może być przedstawiciel każdej instytucji będącej projektodawcą EFS, mającej siedzibę lub oddział w regionie, na którym działa Regionalny Ośrodek EFS lub przedstawiciel instytucji mającej siedzibę w innym regionie, która planuje realizację projektu w danym regionie. Regionalny Ośrodek EFS w Krakowie prowadzony przez:FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracjiul. Szlak 73 ATelefon: 012 633 13 06Email: szkolenia_krakow@roefs.pl

40. Regionalne Programy Operacyjne Regionalne Programy Operacyjnesą to programy stworzoneodrębnie dla każdego województwa. W całości współfinansowane są z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W ramach RPO o unijne pieniądze można się starać na wiele typów inwestycji infrastrukturalnych z zakresu edukacji, ochrony zdrowia i rekreacji, infrastruktury drogowej i ochrony środowiska, społeczeństwa informacyjnego, kultury, turystyki, rozwoju miast, a także przyczyniające się do lepszego rozwoju przedsiębiorstw.

41. Regionalne Programy Operacyjne Każde województwo posiada odrębny Regionalny Program Operacyjny. Jest ich zatem aż 16. Władze każdego województwa miały za zadanie opracować taki dokument, który następnie był konsultowany z władzami krajowymi i unijnymi. Każde województwo ma swoją specyfikę, wiec w ramach poszczególnych RPO występują różnice. Może się okazać, że niektóre inwestycje można zrealizować z dotacji z RPO w jednym województwie, a w innym nie. Z każdego RPO finansuje się dotacje na rozwój infrastruktury i co najważniejsze są to przedsięwzięcia nie wykraczające poza zakres 1 województwa. Jeżeli chcemy sfinansować przedsięwzięcie o zasięgu większym niż 1 województwo lub są to inwestycje bardzo duże (np. 20 mln) to korzystamy z programów krajowych (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka).

42. Regionalne Programy Operacyjne Dotacje w ramach RPOotrzymać mogąmiędzy innymi: przedsiębiorstwa, instytucje otoczenia biznesu, szkoły wyższe, jednostki naukowe, stowarzyszenia, organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego, administracja rządowa, kościoły i związki wyznaniowe, szpitale.

43. MRPO Instytucja Zarządzająca Urząd Marszałkowski Województwa MałopolskiegoDepartament Polityki Regionalnejul. Wielicka 7230-552 KrakówTel.: (012) 29 90 700Fax: (012) 29 90 726e-mail: jwoz@mw.gov.plwww.malopolskie.pl/RozwojRegionalny/RPOperacyjnyCentrum Informacji Europejskiej:Tel. infolinii: (012) 29 90 777e-mail: (012) 29 90 778

44. MRPO Instytucja Pośrednicząca Małopolskie Centrum Przedsiębiorczościul. Kordylewskiego 1131-542 KrakówTel.: (012) 376 91 00Fax: (012) 376 91 20e-mail: sekretariat@mcp.malopolska.plwww.mcp.malopolska.pl

46. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Program ten stanowi dodatkowy element wsparcia z funduszy strukturalnych, który wzmocni działanie innych programów na obszarze pięciu następujących województw (o najniższym poziomie PKB): warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego oraz świętokrzyskiego.

47. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej Celem głównym Programu jest przyspieszenie tempa rozwoju społeczno – gospodarczego Polski Wschodniej w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Aby osiągnąć główny cel w ramach programu będą wspierane działania polegające na: • stymulowaniu rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy; • zwiększeniu dostępu do Internetu szerokopasmowego w Polsce Wschodniej; • rozwoju wybranych funkcji metropolitalnych miast wojewódzkich; • poprawianiu dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych województw Polski Wschodniej; • zwiększeniu roli zrównoważonej turystyki w gospodarczym rozwoju makroregionu; • optymalizacji procesu wdrażania PO Rozwój Polski Wschodniej.

48. PO Rozwój Polski WschodniejInstytucja Zarządzająca Ministerstwo Rozwoju RegionalnegoDepartament Programów PonadregionalnychWarszawa, ul. Chałubińskiego 8 adres do korespondencji:Ministerstwo Rozwoju RegionalnegoDepartament Programów Ponadregionalnychul. Wspólna 2/400-926 Warszawae-mail: porpw@mrr.gov.pl

49. PO Rozwój Polski WschodniejInstytucja Pośrednicząca Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczościul. Pańska 81/8300-834 Warszawae-mail: porpw@parp.gov.pl

50. Europe Direct • Europe Direct to ogólnoeuropejska sieć punktów informacyjnych, działających pod auspicjami Komisji Europejskiej. W całej Unii Europejskiej działa około 700 ośrodków Europe Direct. • Celem sieci jest dotarcie do jak największej liczby obywateli Unii, aby informować o integracji europejskiej i pozyskiwać opinie oraz uwagi na temat UE. • Każdy obywatel Unii Europejskiej może skontaktować się z punktem Europe Direct i tym samym zadać pytanie konsultantowi ED lub wyrazić opinię na temat szeroko rozumianego funkcjonowania Unii Europejskiej. Każdy obywatel EU może także zadzwonić pod bezpłatny numer 00 800 67 89 10 11 bezpośrednio do Centrali Europe Direct w Brukseli, gdzie uzyska informację w języku polskim. www.ec.europa.eu/europedirect