تجهيزات مبارزه با حريق تجهيزات مبارزه با حريق در روي كشتي ها عمدتاٌ شامل موارد زير مي باشند .

1. تجهيزات مبارزه با حريق تجهيزات مبارزه با حريق در روي كشتي ها عمدتاٌ شامل موارد زير مي باشند. 1- سيستم هاي ثابت اطفاء حريق 2- سيستم پمپ ها و لوله كشي اطفاء حريق (FIRE MAIN) 3- كپسولهاي پرتابل آتش نشاني 4- تجهيزات انفرادي و تجهيزات متفرقه 5- سيستم هاي آلارم(كه در فصل 6 اين جزوه تشريح شده است) در اين بخش بطور خلاصه به تشريح ايمني تجهيزات پرداخته مي شود. 1- سيستم هاي اطفاء حريق ثابت در حاليكه كپسولهاي سيار آتش نشاني بعنوان كمك اوليه و بمنظور اطفاء حريق كوچك در نطفه بكار رفته و پمپ ها و لوله كشي و فايرهايدرانت هاي موجود كشتي ها براي برخي از آتش ها(مثل آتش سوزي تجهيزات برقي و سوخت و روغن ) كاربرد مناسب ندارند. لذا نيزا به سيستم هاي مؤثرتر مي باشد كه بتوانند در بخشهاي حساسي مثل موتورخانه، پمپ خانه، برخي انبارها و انبار رنگ، آشپزخانه امثالهم آتش سوزي هاي عمده را مهار و خاموش نمايند.

2. برابر مقررات سولاس آتش سوزي كليه كشتيهاي بالاتر از 500 تان ناخالص و كشتي هاي مسافر بري با 36 مسافر به بالا بايستي مجهز به نوعي از اينگونه سيستم هاي ثابت اطفاء حريق موتورخانه باشند. برابر مقررات كشورهاي مختلف كشتي هاي كوچكتر و ماهيگيري نيز اكثراٌ مجهز به نوعي سيستم ثابت ميگردند. در حال حاضر انواع سيستم هاي ثابت اطفاء حريق بشرح زير مي باشند. 1- سيستم هاي ثابت فوم(شاملHIGH.AND MEDIUM EXPANSION) 2- سيستم هاي خاموش كننده آب (شامل اسپرينكلر، اسپري، فلادينگ) 3- سيستم هاي خاموش كننده با بخار(عمدتاٌ براي انبارهاي رنگ) 4- سيستم ثابت پودر خشك(عمدتاٌ براي كشتي هاي گاز بر) 5- سيستم هاي ثابت CO2 بصورت BULK در درجه و فشار پائين نگهداري ميشود) 6- سيستم هاي ثابت CO2 فشار بالا(CO2 رد سيلندرهاي 30 تا 45 كيلوئي به تعداد مورد نياز نگهداري ميشود) 7- سيستم هاي ثابت هالون

3. در سالهاي اخير سيستمهاي جديد بخصوص در رابطه با جايگزيني سيستم هالون ساخته شده اند(مثل FM200، هالوترون) ولي هنوز تعداد قابل ملاحظه در كشتي ها نصب نشده است. از تمام سيستم هاي فوق بدون شك سيستم هاي CO2 فشار بالا متداولترين بوده و هنوز بدلائل عديده (ازجمله قيمت نسبتاٌ مناسب، عدم آلودگي محيط زيست ارزاني سرويس و جايگزيني گاز، سهولت در تهيه گازCO2 در كليه بنادر جهان، مؤثر و ساده بودن) اين سيستم ها در كشتي ها مورد بهره برداري قرار ميگيرد. هم اكنون بيش از 90% كشتي هاي تحت پرچم ايران به اينگونه سيستم ها مجهز مي باشند و حتي كشتي هاي مجهز به سيستم ثابت هالون، بر غم مزيت هاي نسبي هالون بعلت آثار سوء زيست محيطي بتدريج از رده خارج شده و با حتمال قوي اكثراٌ با سيستم CO2 جايگزين ميشوند(آخرين مهلت جايگزيني سالهاي 2004 تا 2005 مي باشد) از اينرو در اين بخش سيستم ثابت CO2 بشرح زير مورد بررسي قرار ميگيرد.

4. الف- بخشهاي مختلف سيستم ثابت CO2 فشار بالا معمولاٌ عبارتند از: - سيلندرهاي دي اكسيد كربن(CO2) - سيستم عمل كننده - سيستم هشدار دهنده • لوله كشي، منيفولد، نازل ها ب- مهمترين و عمدع ترين بخش سيستم سيلندرهاي CO2 مي باشد. سيلندرها معمولاٌ ظرفيت 45 كيلوCO2( در برخي موارد نادر 30 كيلوئي نيز استفاده ميشود) داشته مجهز به يك شير تخليه است كهش يرها بستگي به نوع سيست يا با فشار گاز پايلوت عمل ميكنند و يا كشيده شده كابل( ياسيم)، عمل كننده شيرها معمولاٌ مجهز به يك اهرم دستي هستند تا در صورت عمل نكردن سيستم،CO2 بصورت دستي آزاد شود. تعداد سيلندرها(در حقيقت مقدارCO2) بستگي به حج فضاي اماكن تحت حفاظت دارد. يك كيلوگرم از CO2 براي 56/0 متر مكعب فضا لازم است. براي برخي انبارها بستگي به نوع محموله ميزان بيشتري از اين مقدار لازم است.

5. بطور ميانگين در كشتيهاي باري معمولاٌ بين 100 تا 200 سيلندر نصب ميشوند ولي براي كشتي هاي بزرگتر مثل تانكرهاي بزرگ اين تعداد به 600 عدد ميرسد. پ- گاز CO2(دس اكسيد كربن) بدليل استفاده وسيع از اين ماده در كشتي ها بخصوص در سيستم هاي ثابت و سيار اطفاء حريق، خواص و خطرات احتمالي آن در اين بخص بصورت مفصل تر تشرح ميشود. • دي اكسيد كربن5/1 برابر از هوا سنگين تر است. اين ماده در سيلندرها(قبل از تخليه) تحت فشار بصورت مايع مي باشد بلافاصله پس از تخليه(به محيط تحت حفاظت) بسرعت منبسط شده و ابتدا بشكل ابري برقي بوده كه ضمن خنك كردن محيط تبديل به گاز ميشود. در فشار و حرارت نرمال نسبت انبساط CO2 از حالت مايع(تحت فشار) به گاز(پراكنده شده در محيط تحت حفاظت) 450 برابر مي باشد. • دي اكسيد كربن، گاز است خنثب كه غلظت آن حدوداٌ 50 درصد بيشتر از غلظت هوا مي باشد. در حرارت و فشار نرمال، دي اكسيد كربن بدذون رنگ و بدون بو مي باشد. • - گاز دي اكسيد كربن را بخاطر خاصيت عايق بودن مي تاوان در تمامي دستگاههاي برقي فعال مورد استفاده قرار دارد.

6. - دي اكسيد كربن بخاطر خاصيت نفوذپذيري خود قادر است به تمام محلهاي غير قابل دسترسي نيز نفوذر نمايد. - دي اكسيد كربن را مي توان با فشار خود گاز از طريق شيرها، لوله ها و نازل ها تخليه نمود و احتياج به يك سيستم جهت انجام اين كار ندارد. - مهمترين عامل خاموش كنندگي CO2 ، كاهش ميزان اكسيژن در محيط مي باشد. گاز دي اكسيد كربن قادر است مقدار اكسيژن موجود در محيط را تقليل داده بحديكه امكان احتراق وجود نداشته باشد. در حقيقت گاز دي اكسيد كربن مقدار اكسيژن محيط را از 21 درصد به حدود 15 درصد تقليل مي دهد در اين حالت تقريباٌ اكثر حريقهاي سطحي خاموش مي گردد ولي براي خاموش كردن بعضي از حريق ها(حريق هاي عميق) مي بايستي مقدار اكسيژن از اين مقدار نيز پايين تر باشد، براي مثال در مورد انبار پنبه ميزان اكسيژن بايستي به حدود8 درصد برسد تا اطفاء حريق مؤثر باشد. - گاز CO2 اگر چه يك گاز سمي و خطرناك نيست اما تجربه نشان داده است كه غلظت 4-3 درصد آن در هوا باعث مي گردد كع تنفس شخص سريع تر شود، غلظت 5-4 درصد آن انسان را دچار سرگيچه نمايد، غلظت 9 درصد آن تنگي تنفس شديد را بدنبال داشته و غلظت 20 درصد آن باعث مرگ انسان شود( در صورتيكه ظرفغ مدت 20 تا 30 دقيقه شخص را به هواي آزاد منتقل ننمايد)

7. - براي خاموش شدن يك حريق مقدار غلظت دي اكسيد كربن در هواي محل حريق مي بايستي حداقل 35 درصد باشد. - تجربه نشان داده است هنگاميكه يك نفر از محيطي كه در آن CO2 ثابت تخليه گرديده، بطور صحيح به هواي ازاد انتقال يابد كاملاٌ نجات يافته و هيچگونه اثات دائمي بيماري در او باقي نمي ماند. ت- سيستم عمل كننده سيلندرهاي CO2: انواع سيستم ها عمل كننده در كشتي هاي مختلف وجود دارد كه متداول ترين دو نوع سيستم زير است. - سيستم پايلوت كه در اينگونه سيستم ها تعدادي سيلندر(مشابه سيلندرهاي اصلي) بعنوان پايلوت عمل ميكنند.(مثلاٌ حدود 6 سيلندر). شير اين پايلوت ها توسط فشار گاز كپسولهاي كوچك CO2(كه در جعبه كنترل قرار گرفته) باز شده و فشار گاز حاصل از اين 6 سيلندر باعث عمل كردن و باز شدن شيرهاي پايلوتي كليه سيلندرها ميگردد و CO2 اصلي تخليه ميگردد. در بعضي از سيستم ها بجاي كپسولهاي كوچك CO2، سيم با دستگيره(PULL WIRE) نصب شده كه همزان هر 6 سيلندر پايلوت را باز مي نمايند. بايد توجه داشت تخليه CO2 در ENG ROOM موتورخانه بصورت(GANG RELEASE) يا تخليه كلي صورت ميگيرد.

8. در صورتيكه تخليه در انبارهاي كارگو بوسيله دستي و با توجه به دستورالعمل مربوطه نصب شده در CO2 ROOM از طريق (3WAY V/V) و با انتخاب والو مربوط بهر انبار صورت ميگيرد. - سيستم هاي مكانيكي(WIRE PULL) در اينگونه سيستم ها شيرهاي سيلندرها نيوماتيك نبوده و بصورت مكانيكي با كشيده شدن يك اهرم عمل ميكند. اهرم هاي هر سري (GANG) سيلندر به يك عمل كننده مكانيكي و يا نيوماتيك از طريق (PULL WIRE) متصل شده اند با عمل كردن اين مكانيزم اهرم ها كشيده شده و شيرها باز و CO2 تخليه ميگردد در برخي از سيستم هاي كوچك تر و ساده تر فقط با كشيدن يك يا چند(PULL WIRE) شير مكانيكي سيلندرها عمل ميكنند و CO2 تخليه ميشود. جعبه كنترل و عمل كننده سيستم معمولاٌ در خارج از اطاق CO2، روي دك ازاد و در محل قابل دسترسي و مناسب نصب شده و در بسياري از كشتي ها جعبه كنترل اضافه (REPEATER) در ورودي موتورخانه نيز نصب شده اند.

9. ت- هشدار دهنده كليه جعبه هاي كنترل طوري طراحي شده اند كه بمحض باز شدن، با عمل كردن ميكروسويچهائي، اولاٌ آلارم CO2 در موتورخانه بصدار در مي آيد(تا خدمه از موتورخانه شوند) و ثانياٌ فن هاي موتورخانه خاموش گردند. ث- در كليه سيستم ثابت CO2، خرويج سيلندرها به يك منيفولد وصل شده اند(معمولاٌ از طريق شيرهاي يك طرفه) و خروجي منيفولد از طريق يك شير اصلي تخليه به لوله كشي مربوط به اماكن تحت حفاظت(موتورخانه انبار و غيره) متصل شده است. براي اماكني كه داراي خدمه مي باشد، شير تخليه فرمان را از جعبه كنترل ميگيريد. ولي با تاخير يك تا دو دقيقه بطوريكه خدمه فرصت خروج از موتورخانه را داشته باشند. البته در سيستم هاي مختلف روش هاي مختلف براي ايجاد اين تاحير وجود دارد در سيستم هاي قديمي تر شير اصلي خروجي به موتورخانه بصورت مكانيكي باز ميشوند ولي طوري طراحي شده كه عمل بازكردنيك تا دو دقيقه زمان ببرد. پس از شير تخليه اصلي گاز CO2 از طريق لوله كشي به قسمتهاي مختلف موتورخانه (يا انبار) هدايت شده و از طريق نازل هاي نصب شده در انتهاي لوله كشي ها به فضاي تحت حفاظت رسيده و پخش ميشوند. تعداد نازل هاي خروجي به موتورخانه بستگي به حجم فضا دارد و معمولاٌ بين 50 تا 100 عدد براي كشتي هاي باري مي باشد.

10. 2- سيستم پمپ هاي حريق(FIRE MAIN) همانگونه كه قبلاٌ اشاره شد آب يكي از بهترين و مناسب ترين خاموش كنده ها مي باشد كه در تمامي كشتي ها بمقدار فراوان در دسترس بوده، هزينه اي در بندارد، خود بخود سمي نمي شود و در اكثر حريقها كاربرد دار. آب ضمن برخورداري از خاصيت خنك كنندگي بالا، در آتش سوزي ها پس از بخار شدن جايگزين اكسيژن محوطه شده و بعنوان يك خفه كننده خوب عمل مي كند آب يكي از بهترين خاموش كننده هاي حريق CLASS A مي باشد. در مورد حريق CLASS B نيز درصورت استفاده صحيح(بصورت اسپري) كاربرد دارد. ولي از جمله مضرات آن اولاٌ نامناسب بوده براي آتش سوزي تجهيزات برقي روشن، ثانياٌ آثار تخريبي روي دستگاهها و سيستم ها و ثانياٌ ايجاد اشكال در تعادل كشتي در صورت استفاده زياد مي باشد. در هر صورت پمپ هاي حريق و اب دريا عملاٌ مهمترين ابزار مبارزه با حريق در كشتي ها مي باشد. مقررات سولاس تعداد، مشخصات پمپها، لوله كشي ها، شيرآلات، شيلنگ هاي حريق و غيره را مشخص كرده كه موارد عمده بصورت خلاصه بشرح زير است:

11. الف- كشتيهاي مسافربري(passenger ships) - كشتيهاي مسافربري با تناژ بيش از 4000 تن و بالاتر مي بايستي داراي حداقل سه پمپ حريق مستقل بوده و بتواند هر يكي از پمپ ها حداقل فشار حريق در تمامي لوله ها را برابر psi45(3/2 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع) تامين نمايد. - كشتيهاي مسافربري با تناژ كمتر از 4000 تن و بالاتر از 1000 تن مي بايستي حداقل داراي 2 پمپ حريق مستقل بوده و بتواند هريك از پمپ ها حداقل فشار حريق برابر با PSI45(2/3 كيلو گرم بر سانتيمتر مربع) تامين نمايد. - كشتيهاي مسافربري با تناژ زير 1000 تن مي بايستي برابر مقررات كشور مربوطه باشد. - سايز لوله ها مي بايستي طوري انتخاب شود كه در هنگام تخليه آب با دو پمپ روشن هيچگونه افت فشار را ايجاد ننمايد سايز نازلها در اماكن زيست مي بايستي بيشتر از 12 ميليمتر(يك دوم اينچ نباشد و سايز نازلها در موتورخانه بيش از 19 ميليمتر0سه چهارم اينچ) انتصاب نگردد. لوله هاي حريق مي بايستي از نوع تائيد شده بوده و طول اين لوله ها مي بايستي طوري انتخاب شود كه هيچگونه افت فشاري را در طول لوله ايجاد نكرده و هر لوله مجهز به يك نازل باشد. ضمناٌ فشار هر يك از پمپها در هنگام استفاده از دو نازل نمي بايستي افت نمايد.

12. ب- كشتيهاي باربري (CARGO SHIPS) - كشتيهاي باربري با تناژ 6000 تن و بالاتر مي بايستي حداقل داراي سه پمپ حريق مستقل بوده و هرك از پمپها مي بايستي فشار حريق در تمامي لوله ها را برابر حداقل PSI40(8/2 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع) تامين نمايد. - كشتيهاي باري زير 6000 تن و بالاتر از 1000 تن مي بايستي حداقل داراي 2 پمپ حريق مستقل بوده و هريك از پمپها مي بايستي فشار حريق حداقل PSI37(6/2 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع را تامين نمايد. - كشتيهاي باري زير 1000 تن مي بايستي برابر مقررات كشور مربوطه باشد. - سايز لوله ها مي بايستي طوري انتخاب گردد كه در هنگام تخليه آب با دو پمپ روشن هيچگونه افت فشاري را ايجاد ننمايد ضمناٌ در اين كشتي مي بايستي سايز لوله ها طوري انتخاب گردد كه حداقل خروجي آب برابر با 140 متر مكعب آب در ساعت باشد. پ- پمپ حريق اضطراري(EMERGENCY FIRE PUMP) برابر مقررات كشتي ها مي بايستي مجهز به پمپ حريق اضطراري باشند كه نوع و مشخصات بستگي به نوع و اندازه كشتي دادر. پمپ اضطراري مي بايستي خارج از موتورخانه نصب شده و قوه محركه آن نياز به برق كشتي نداشت باشد و امكان اتصال به سيستم (FIRE MAIN) را داشته باشد.

13. ت- فاير هايدارنت(FIRE HYDRANT) بتعداد كافي فايرهايدرانت در كشتي مي بايستي وجود داشته باشد مقررات چگونگي استقرار آنها را مشخص ميكند ولي بطور كلي طارحي و ساخت سيستم حريق بايستي بنحوي باشد كه هر نقطه كشتي قابل دستيابي با دو شيلنگ آب حريق باشد. ث- در كنار هايدرانت بايستي شيلنگ (FIRE HOSE) و نازل مناسب استقرار داشته باشد. نازل ها برابر مقررات مي بايستي سه حالته و داراي حالتاي اسپري و جت باشند. اتصالات لوله كشي ها و شيلنگ ها انواع مختلف بوده كه متداولترين آنها STORE، NAKAJIMAوJHON MORISS و غيره مي باشد كه تنوع كاپلينگ ها يكي الز مشكلات كشتي ها مي باشد.

14. 3- كپسولهاي پرتابل برابر مقررات سولاس كپسولهاي پرتابل(سيار) حريق به تعداد كافي در اماكن مختلف كشتي بايستي نصب شوند. نوع و تعداد كپسولها بستگي به فضا و همچنين نوع حريق احتمالي دارد. كپسولهاي پرتابل متداول عبارتنداز: الف- كپسولهاي CO2 ب- كپسولهاي پودر خشك- پودر شيميائي پ- كپسولهاي فوم ت- كپسولهاي آب الف- كپسولهاي CO2 نوع متداول 6 كيلوئي مي باشد ولي كپسولهاي 12و4و3و2 كيلوئي نيز وجود دارند. اين كپسولها عمدتاٌ براي دستگاههاي برقي در نظر گرفته ميشوند ولي كاربردي براي CLASS B و CLASS A نيز دارند و معملاٌ در پل فرماندهي و موتورخانه و ساير اماكن داراي تجيهزات برقي نصب ميشوند.

15. كپسولهاي CO2 معمولاٌ داراي بدنه فولادي،با قابليت تحمل فشار تا 250 بار مي باشند.(فشار شارژ معمولاٌ 50 تا 60 بار است) شير خروجي معمولاٌ نوع فشاري(بوسيله اهرم دستي) و يا در برخي موارد شيرفلكه اي است. شير مجهز به يك سيفون، ضامن و ديك ايمني است(BURSTING DISC). اين ديسك ايمني در فشار 160 تا 190 بار پاره شده و گاز CO2 را تخليه مينمايد. خروجي شير به يك لوله و شيپوري از جنس عايق متصل است. خواص CO2 مشروحاٌ در بند1 توضيح داده شده است. ب- كپسولهاي پودر كپسولهاي پرتابل پودر در اندازه هاي مختلف از 1 تا 12 كيلو توليد ميشوند. پودر خشك و يا پودر شيميائي با تركيبات گوناگون براي اطفاء انواع حريق وجود دارند. ماده اصلي تشكيل دهنده، بي كربنات سديم و يا پتاسيم است ولي انواع مواد ديگر مثل سولفات(سديم يا پتاسيم) فسفات(من آمونيم) نيز استفاده ميشود. همچنين براي آتش فلزات پودر خشك تركيبات كلرور سديم، پتاسيم استفاده ميشود. در تركيب پودرها مواد ديگر نيز بكار ميرود. براي مثال استارات سديم(بمنظور كاهش احتمال كلوخه شدن)ساختار كپسولها معمولاٌ دو نوع است.

16. 1- كپسولها تحت فشار(PRESSURIZAD) كه در اين نوع كپسول پودر تحت فشار CO2، ازت و يا ساير گازهاي خنثي( ويا حتي هوا) نگهداري ميشوند. فشار حدود 15 بار است و كپسولها مجهز به فشار سنج كوچك هستند( تا درصورت افت فشار، وضعيت مشخص شده و بلافاصله تحت شارژ قرار گيرند. شير اينگونه كپسولها نوع فشار است ( با يك ضامن)كه با فشار دادن اهرم شير، پودر تحت شير فشار از طريق لوله خروجي تخليه ميشود. 2- كپسولهاي كارتريج دار(CARTRIDGE)يا كپسول بالون داخل(مصطلح در ايران) در اينگونه كپسولها، پودر تحت فشار نيست. در زير شير خروجي يك كارتريج گازCO2 تحت فشار نصب شده است. با عمل كردن شير اصلي ديسك و يا خروجي كارتريج سوراخ (و يا شكسته شده) و پودر را با فشار از لوله خروجي(كه در بالا و پائين كپسول نصب شده اند) خارج ميكند. پودر خشك پس از تخليه روي آتش بصورت ابري از ذرات بسيار ريز به شعله نفوذ كرد. و عمدتاٌ با جلوگيري از فعل و انفعال شيميائي آتش را خاموش ميكنند. يكي از مضرات پودر اين است كه خاصيت چندان خنكي كنندگي (مثل ، آب ) ندارد. نفوذر پذيري پودر نيز از اب و CO2 كمتر است.

17. كپسولهاي پودر براي آتش هاي مختلف توليد ميشوند(ABCD ABC,BC و غيره ) ولي در كشتيها بيشتر ABC ,BC متداول است و در اماكن زيست و موتورخانه كاربرد دارد. بدنه كپسولها معمولاٌ فولاد جوشكاري شده، با قابليت تحمل 35 بار فشار مي باشند. پ- كپسولهاي فوم كپسولهاي فوم، كف با حجم بالا توليد ميكنند كه ضمن پوشش روي مواد مشتعل مانع رسيدن اكسيژن شده ضمن اينكه اثر خنك كنندگي نيز دارد. فوم عمدتاٌ براي آتش هاي نوعB(مايعات قابل اشتعال) و همچنين نوع A كاربر دارد. كپسولهاي پرتابل فوم روي كشتي ها معمولاٌ 9 ليتري (دوگانگي) و دو نوع مكانيكي و شيميائي مي باشند. 1- كپسولهاي فوم شيميائي در اين كپسولها دو نوع ماده شيمائي B,A قرار دارند. مادهA(معمولاٌ محلول 13% سولفات آلومينيوم) كه در يك استوانه پلاستيكي ( حدود يك ليتري) در داخل كپسول زير شير قرار ميگيريد و بنوعي سيل شده است. ماده B(معمولاٌ محلول 8% بي كربنات سديم و مواد مستحكم كننده حبابهاي كف مثل (SAPONINE كه بميزان حدود 8 ليتر در استواه اصلي(داخل كپسول) ريخته مي شود.

18. شير نصب شده در بالادي كپسول داراي مكانيزم، عمل كننده و ضامن است. مكانيزوم هاي عمل كننده مختلفي وجود دارد. كار آنها اين است كه درب استواع داخلي( و يا سيل آنرا) باز يا پاره كنند. پس ازط باز شدن درب استوانه داخلي، بايستي كپسول را سروته كرده وتكان داد تا دو محلول A و B با هم مخلوط شوند. پس از اختلاط، واكنش حاصل شده گازCO2 توليد ميشود كه با فشار مناسب مخلوط را بصورت كف تخليه مي نمايد. فرمول واكنش شيميائي بشرح زير است. 2AL(OH)3+3NA SO4+6 CO2AL2 (SO)3+ 6NA H CO3 حجم فوم ايجاد شده حدد 8 برابر حجم محلولها مي باشد. به اين ترتيب حدود 72 ليتر فوم ايجاد ميگردد. 2- كپسولهاي فوم مكانيكي در اينگونه كپسولها محلول فروم، اب در كپسول قرار گرفته و در زمان عمل كردن تحت فشار گاز از طريق شير و لوله خروجي به بيرونپرتاب شده و تشكيل كف(فوم) ميدهد.

19. فوم بكار گرفته شده معمولاٌ از نوع AFFF و يا در موارد نادر فلور و پروتئين است. دو نوع كپسول فوم مكانيكي متداول است. نوع تحت فشار(PRESSURIZED) نوع كارتريج دار(بالون داخل) ساختمان اين دو نوع كپسول كم و بيش شبيه كپسولهاي پودر خشك(بند ب) مي باشد ولي داخل كپسول با مواد لاستيكي و يا اپوكسي پوشش داده شده تا از پوسيدگي جلوگيري شود. لوله خروجي كپسولها مجهز به يك نازل داراي سوراخهائي مي باشد كه اين نازل به اختلاط فوم و هوا و افزايش حجم كف كمك ميكند. ت- كپسولهاي آب و گاز اين كپسولها بصورت تحت فشار(PRESSURIZED) و يا كارتريج دار توليد شده و معمولاٌ 9 يا 6 ليتري هستند. ساختمان كپسولها كاملاٌ شبيه كپسولهاس فوم مكانيكي است منتها در آنها بجاي محلول فوم و آب فقط از آب استفاده ميشود. با عمل كردن شير كپسول، آب تحت فشار گاز به بيرون پرتاب شده و آتش را خاموش ميكند. اين كپسولها عمدتاٌ براي اتش CLASS A كاربرد دارد و معمولاٌ در اماكن زيست كشتيها استفاده ميشوند. در موارد نادر نيز كپسول آب و گاز از نوع SODA ACID است.

20. در اينگونه كپسولها توليد گاز با اختلاط اسيد سولفوريك و بي كربنات سديم انجام ميپذيرد كه فشار گاز حاصل از واكنش شيميائي (CO2) مايع اصلي(آب) را به بيرون پرتاب مي نمايد. ث- كپسولهاي غير پرتابل علاوه بر كپسولهاي پرتابل و سيلندرهاي سيستم ثابت، در كشتي ها تعداد معدودي كپسول و يا سيلندرهاي اطفاء حريق بزرگ CO2 و فوم( و در موارد نادر پودر خشك) بخصوص براي موتورخانه استفاده ميشود. اين سيلندرها غير تابل اتلاق ميشوند(هر چند اكثراٌ مجهز به چرخ بوده و قابل حمل و نقل هستند) عمده ترين موارد استفاده، استقرار يك يا دو سيلندر فوم مكانيكي 45 ليتري در موتورخانه است. فوم در اين سيلندرها توسط فشار گازCO2 حاصل از يك كپسول خارج از سيلندر(معمولاٌ با شير نوع فلكه اي) به خارج تخليه ميشود. در برخي كشتي ها از سيلندرهاي پودر خشك (از 25 تا 75 كيلو) چرخدار و يا سيلندرهاي CO2 30 كيلوئي نيز استفاده ميشود. ضمناٌ لازم به توضيح است كه در گذشته كپسولهاي گاز هالون(BTM,BCM) نيز كاربر وسيع داشت ولي بعلت آثار مخرب زيست محيطي بتدريج از رده خارج ميشوند.

21. ج- حفظ و نگهداري و سرويس كپسولهاي پرتابل كپسولهاي پرتابل سالانه براي سرويس و درصورت نيزا شارژ يا تعويض مواد(CO2، پودر، فوم) چك و اتجام آزمايش فشار كه انجام آن هر 4 سال يكبار اجباري است( تا 250 بار براي CO2 و تا 25 بار براي بقيه كپسولها) به شركتهاي تخصصي در ساحل ارسال ميشوند. ولي حفظ و نگهداري صحيح و كنترل كپسولها در روي كشتي و انجام صحيح چك و سرويسهاي متناوب توسط خدمه كشتي ها اهميت كمتري از سرويس سالانه ندارد. تجربه نشان داده است كه رفتار با اين كپسولها در كشتي ها مطلوب نيست. صدمه وارده به آنها بهنگام جابجائي، عدم چك و سرويس بموقع، استفاده غلط و يا ور رفتن( كه معمولاٌ توسط تعميركاران ساحلي روي كپسولهاي مورد استفاده بهنگام جوشكاري رخ ميدهد)، نكهداري در شرايط محيطي نامناسب (در معرض آب شور و يا نور خورشيد) و غيره باعث ميگردد كه كپسولها بهنگام نيزا از كاراآيي لازم برخوردار نباشند. با توجه به اهميت حياتي اين تجهيزات بايستي در حفظ و نگهدار و چك و سرويس آنها در كشتي ها دقت فراوان بعمل ايد و از جمله به نكات زير توجه شود.

22. - از قرار دادن كپسولها در محيط نامناسب خودداري شود. از جمله زير نور آفتاب و يا محيط بسيار داغ( كه هم باعث آسيب برخي مواد ميشود و هم ممكن ايت در اثر حرارت زياد ديسك ايمني پاره شود) همچنين بايستي كپسولها تا حد امكان در معرض آب شور قرار نگيرند. - برغم ظاهر ساده و محكم اكثر كپسولها تجهيزات نسبتاٌ ظريفي(بخصوص از ناحيه شير و مكانيزم عمل كننده و گيچ) بوده و درصورت عدم دقت در جابجائي و يا نگهدار ميتوانند صدمه ببينند. - در عمل كردن كپسولها بايستي دقت شود و روش صحيح(كه معمولاٌ روي كپسولها درج شدهاست) بكار گرفته شود. - از بازي و يا ور رفتن با كپسولها اكيداٌ پرهيز شود. در برخي موارد مشاهده شده كه در ديسك كارتريج داخلي كپسولها سوراخ بسيار كوچكي ايجاد شده كه از عمل كردنناقص اهرم شير ناشي شده و گاز بتدريج خارج شده و در هنگام ضرورت كپسول قابل استفاده نبوده است. - در مواردي مشاهده شده كه كپسول ها عمل شده اند ولي بدون تخليه كامل نكهداري ميشوند بايستي در نظر داشت كه اكثر كپسولها پس از يكبار عمل نمودن بايستي كاملاٌ تخليه شده و مجدداٌ سرويس چك و شارژ شوند.

23. - كپسولهاي تحت فشار آب، فوم، پودر بايستي مرتباٌ چك شوند. ليك هاي بسيار كوچك بتدريج باعث افت فشار ميگردد. درصورت مشاهده افت فشار كپسول بايستي مجدداٌ شارژ شود. • در بسياري از كشتي ها برخي كپسولها(مثل فوم، پودر و اب) پس از مصرف توسط خدمه سرويس و شارژ ميشوند. بايستي دقت شود كه اين اقدام بصورت صحيح و دقيق انجام پذيرد و از مواد و قطعات صحيح بهره برداري شود. چ- پتوي ضد حريق(FIRE BLANKET) معمولاٌٍ براي آشپزخانه در نظر گرفته ميشود اندازه 120*120 تا 180*180 ساخته شده اند و براي آتش هاي كوچك و آتش محدود حاصل از سوختگي مواد روغني و بخصوص در مواردي لباس فرد آتش گرفته بكار برده ميشود. 4- دسته چهارم از تجهيزات اطفاء حريق روي كشتيها تجهيزات انفراديFIREMANOUT FIT مي باشند كه هر كشتي دو دستگاه از آنها را دار مي باشد و در سينه و پاشنه كشتي جداگانه نگهداري ميشوند و عبارتند از: الف- دستگاه تنفسي(BRETHING OPPARATUS) بهمراه “LIFE LINE” نسوز بطول كافي ب- لباس محافظ كه حرارت را از طريق تشعشع منتقل ننمايد اين لباس روكش(ALUMINIZED) بوده كه بتواند حرارت را منعكس نمايد و ميتواند لباس يكسره و يا دو تيكه شامل كت و شلوار باشند و بايستي ضدآب باشد.

24. پ- تبر آتش نشاني با دسته عايق كه بمنظور شكستن و ورود به امكاني كه درب آنها قفل مي باشد جهت خاموش نمودن حريق استفاده ميشود. ت- چراغ ايمني(كه بايستي ضد انفجار باشد) و حداقل سه ساعت باطري قابل كاركرد داشته باشد. ث- چكمه و دستكش لاستيكي غير قابل انتقال الكتريسته ج- كلاه خود محكم با توجه به اهميت دستگاه تنفسي (B.A.SET) توضيحات زير براي اين دستگاه بدنبال مي آيد. دستگاه تنفسي(S.C.B.A) در محلهايي كه فاقد اكسيژن بوده و از دود و گازهاي مضر غير قابل استنشاق اشغال گرديده و نياز به انجام فعاليت در اين محلها(اطفاء حريق- بازديد مخازن و محلهاي فاقد اكسيژن) مي باشد مورد استفاده قرار مي گيرد. تعداد و نوع دستگاه تنفسي موجود در كشتيها(بستگي به نوع و اندازه كشتي) را مقررات تعيين ميكند. در حال حاضر عمدتاٌ دو نوع سيستم مورد بهره برداري قرار ميگيرد. - دستگاه تنفسي با استفاده از هواي آزاد(نوع دستي و برقي)

25. دستگاه تنفسي با استفاده از هواي فشرده از نوع كپسول همراه كه به CABA(AIR BREATHING APPARATUS COPRESSED) و يا SCBA(SELF CONTAINED BREATHING APPARATUS) شناخته ميشوند. • دستگاه تنفسي هاي آزاد با استفاده از هوا دهنده دستي عمل مي كند. اين دستگاه از يك ماسك تنفسي، يك شيلنگ تنفسي و يك هوا دهنده دستي تشكيل شده است و مي بايستي توسط يك نفر بچرخش در ِآيد. حداقل 120 ليتر در دقيقه (FLOW RATE) هواي آزاد توليد مي نمايد. در اين حالت هوا دهنده، هواي مورد نياز را براي شخص استفاده كننده مهيا مي سازد. توضيحاينكه نوع برقي بوسيله يك كمپرسور و الكتروموتور كار ميكند كه مشخصات آن همانند نوع دستي است. البته اينگونه تجهيزات بندرت مورد استفاده دارد و بيشتر CABA استفادهميشود. • دستگاه تنفسي CABA يا SCBA با استفاده از هواي فشرده با كپسول همراه اين دستگاه تشكيل شده از 1- ماسك تمام صورت 2- والو DEMAND VALVE 3- كپسول هواي فشرده 4- والو رگولاتور 5- سوخت اخطار فشار 6- گيچ فشار 7- شيلنگ و اتصالات 8- زين نگهدارنده كپسول

26. 9- كمربند نگهدارنده دستگاه ظرفيت كپسولها 4 تا 6 ليتر مي باشد و فشار كاري دستگاهها بين 135 تا 300 بار بوده (نوع متداول در كشتي ها 207 بار است) فرمول محاسبه زمان كاري دستگاه به شرح ذيل مي باشد. زمان كاركرد به دقيقه = 40 – فشار كاري كپسول x حجم كپسول توجه : 40 ليتر هواي مصرفي براي يك دقيقه يك انسان طرز كار دستگاه به صورت خلاصه به شرح ذيل مي باشد. هواي فشرده از طريق كپسول به رگلاتور و پس از كاهش فشار از شيلنگ له والو(VALVE DEMAND) ميرسد كه با شروع استنشاق نفر استفاده كننده باز و با بازدم او بسته مي شود و والو به ماسك تمام صورت متصل است و در زماني كه فشار هواي كپسول بين 34 تا 46 بار كاهش يابد سوت اخصار به صدا در مي آيد كه نفر بايد فوراٌ از محل خارج شود. قبل زا پوشدن(DONNING) B.A SET بايستي سه آزمايش زير را انجام دهيد. 1- آزمايش مقاومت در فشار بالا (HIGH PRESSURE TIGHTNESS CHECK) والو كپسول هوا را باز نموده، مقدار فشار هواي روي گيج را ميخوانيم، سپس والو كپسول را مي بنديم، چنانچه فشار هوا در مدت يك دقيقه پائين نيامد، دستگاه كامل وصل شده است. 2- آزمايش مقاومت در فشار پائين (LOWPRESSURE TIGHTNESS CHECK) ماسك را پوشده بندهاي آنرا محكم كنيد، سعي شود(والو كپسول هوا كاملاٌ بسته باشد) از طريق اتصال والو تغذيه

27. (CONNECTION UNION OF DEMAND VALVE) تنفس نمائيد، در صورتي دستگاه داراي اتصالات كاملاٌ بسته باشد امكان تنفس وجود نداشته و ماسك بصورت فرد فشار وارد مي آورد. 2- آزمايش آلارم صوتي(AUDIBLE ALARM CHECK) والو سيلندر هوا را باز و سپس ببنديد، دكمه والو تغذيه هوا را فشار دهيد و گيج فشار را تحت نظر بگيريد زمانيكه هوا كم شد(40 6) بار، آلارم صوتي بايستي بصدا در ايد پس از اين آزمايش دستگاه آماده استفاده بوده و ميتوانيد به اماكن بسته وارد شويد. “BREATHING APPARATUS CONTROL BOARD” بمنظور كنترل هواي موجود در كپسول دستگاه تنفس مصنوعي فردي كه وارد اماكني كه با كمبود اكسيژن مواجه هستند ميشود فورمي(كه در آن نام شخص و ساعت و فشار كپسول در آن ذكر شده است) وجود دارد كه در مخل مكان بسته يادداشت ميشود كه چنانچه فرد مورد نظر در اماكن بسته بهر دليل ”آلارم“ خطر را نشيند و يا در مكان گير كرده باشد بكمك او مي شتابند. يك نسخه از اين فرم نيز در پل فرماندهي (BRIDGE) بايستي همزان پر و نگهدار شود.