Eutrofizacja

1. Eutrofizacja

2. Eutrofizacja • Eutrofizacja –proces wzbogacania zbiorników wodnych w substancje pokarmowe (biogeny), jest to wzrost trofii, czyli żyzności wód (głównie związkami fosforu i azotu). Dotyczy to nie tylko zbiorników wodnych, ale również cieków.

3. Eutrofizacja • Eutrofizacja prowadzi do dominacji organizmów beztlenowych takich, jak saprobionty i gromadzenia się znacznych ilości materii organicznej (mułów), w wyniku czego może dojść do coraz większego wypłycenia się zbiorników wodnych (jezior), a nawet stref brzegowych mórz.

4. Najczęściej uważa się, że eutrofizacja jest procesem naturalnym (według innych autorów naturalnym procesem jest dystrofizacja - ubożenie zbiornika starego, a eutrofizacja uważana jest za proces antropogeniczny, spowodowany zmianami w zlewni). • W naturze jest to proces powolny, ale został on mocno przyśpieszony w wyniku działań człowieka takich, jak: zrzuty ścieków przemysłowych i komunalnych oraz w wyniku intensyfikacji rolnictwa.

5. Ze względu na stopień żyzności wody wyróżnia się: • oligotroficzne (oligotrofia), np. jezioro oligotroficzne, jeziora płone; • mezotroficzne (mezotrofia), np. jezioro mezotroficzne, jeziora umiarkowanie żyzne;

6. eutroficzne (eutrofizm) np. jezioro eutroficzne, jeziora żyzne; • politroficzne (politrofia) np. jezioro politroficzne, jezioro hypertroficzne, jeziora bardzo żyzne; • saprotroficzne (saprotrofizm) np. jezioro saprotroficzne, jezioro przeżyźnione.

7. Jezioro oligotroficzne - jezioro słodkowodne, charakteryzujące się niską zawartością substancji odżywczych rozpuszczonych w wodzie i dobrym natlenieniem. Cała wyprodukowana materiaorganiczna podlega procesowi mineralizacji i powraca do obiegu,stąd mała ilość osadów. Jeziora oligotroficzne odznaczają się bogactwem gatunków flory i fauny, przy niewielkiej jednak liczebności osobników danego gatunku. Zadni Staw Polski w Tatrach - przykład oligotroficznego jeziora polodowcowego

8. Przykładem jeziora mezotroficznego jest Jezioro Wigry.Zachód słońca nad Jeziorem Wigry • Jezioro mezotroficzne - jezioro słodkowodne będące typem przejściowym między jeziorem oligotroficznym a eutroficznym.

9. Jezioro eutroficzne -jezioro słodkowodne odznaczające siędużą koncentracją substancji odżywczych rozpuszczonych w wodzie,co powoduje silny rozwój życia biologicznego przy jednoczesnym spadku ilości tlenu w wodzie i ograniczeniu procesów mineralizacji. Przykład jeziorka eutroficznego

10. Jezioro politroficzne - jezioro słodkowodne, odznaczające się bardzo dużą koncentracją substancji odżywczych rozpuszczonych w wodzie, co powoduje silny rozwój życia biologicznego, przy jednoczesnym spadku ilości tlenu w wodzie.

11. Jezioro politroficzne jest jeziorem przeżyźnionym, zazwyczaj o bardzo wysokiej pierwotnej produkcji biologicznej, objawiającej się często intensywnymi zakwitami glonów (fitoplankton). W okresie letnim, na skutek zakwitów glonów, woda uzyskuje zieloną barwę, a przezroczystość spada nawet do kilku- kilkunastu centymetrów.

12. W zbiornikach strefy umiarkowanej zakwity występują najczęściej wiosną i jesienią. Zakwity stają się coraz powszechniejsze ze względu na wzrastającą żyzność wód, spowodowaną zwiększającym się dopływem substancji mineralnych i organicznych w efekcie działalności człowieka. Zbiornik wodny z efektem zakwitu.

13. Największy udział w zakwicie wód mają zazwyczaj kolonijne, nitkowate formy sinic oraz zielenic. Zbiornik z zakwitem wody

14. Jezioro saprotroficzne - (jezioro przeżyźnione), o bardzo dużej żyzności, będącej wynikiem działań człowieka, najczęściej spowodowanej dopływem ścieków. W zbiornikach przeciążonych substancją organiczną, najczęściej pochodzenia ściekowego, często występuje całkowity deficyt tlenowy – zupełny brak tlenu w całej masie wód. Nie występuje tu fitoplankton, glony. Jedynie nieliczne gatunki przystosowane do panujących tu warunków środowiskowych mogą występować głównie przy brzegach.

15. Większość jezior, zwłaszcza polodowcowych pierwotnie była oligotroficzna, jednak ciągły dopływ do nich substancji z zewnątrz (np. ze zlewni i atmosfery), powodował wzrost koncentracji biogenów, a tym samym zwiększał trofię zbiornika. Jest to tzw. harmoniczna sukcesja jezior (proces sukcesji ekologicznej o dominacji eutrofizacji).

16. Wzrost dopływu fosforu -wzrost zrzutów ścieków, ale także wzrost zawartości środków piorących i innych detergentów (stanowią aktywny czynnik wszelkich środków czystości), zawierających fosfor w ściekach. Większa ilość tego biogenu związana jest także z intensyfikacją nawożenia oraz wzrostem erozji w zlewni.

17. Wzrost dopływu azotu, drugiego z biogenów, związany jest z wzrastającą emisją tlenków azotu do atmosfery, a tym samym dużą ich zawartością w opadach atmosferycznych. Nawożenie ziemi poddanej pod uprawę, również przyczynia się do wzrostu ładunku azotu. Silne opady deszczu mogą łatwo wypłukiwać azot z powierzchniowej warstwy gleby oraz z nawozów, przy czym do zbiornika mogą być też wniesione znaczne ilości fosforu.

18. Następstwa eutrofizacji • Na początku procesu eutrofizacji następuje umiarkowany wzrost produkcji biologicznej, co jest korzystne i przekłada się na wzrost produkcji ryb, ale po przekroczeniu pewnej granicy obserwuje się już wiele niepożądanych następstw tego procesu takich, jak: • Masowy rozwój organizmów fitoplanktonowych (np. glonów), powodujących w powierzchniowej warstwie wody tzw. zakwity i zmniejszających przezroczystość tej wody. W zbiorniku wzrasta przede wszystkim ilość sinic, okrzemek czy zielenic, które utrzymując się na powierzchni tworzą często kożuchy.

19. Następstwa eutrofizacji • Ustępowanie roślinności zanurzonej z powodu pogarszających się warunków świetlnych w strefie przybrzeżnej - litoral. Strefa litoralna – strefa zbiornika wodnego przylegająca do brzegu, lądu, charakteryzuje się najlepszymi warunkami życia w wodach (dużo światła, tlenu, mniejsze zasolenie, urozmaicona rzeźba dna).

20. Postępujące zanikanie światła pośrednio prowadzi także do przebudowy fauny tam występującej.Kożuchy glonów w tej strefie zupełnie uniemożliwiają rekreacyjne użytkowanie wody.

21. Wyczerpanie zasobów tlenu w warstwie przydennej i w osadach dennych prowadzi do zaniku fauny głębinowej. Również tarło niektórych ryb nie dochodzi do skutku, co prowadzi do ustępowania cennych gatunków np. łososia. Często zdarza się, że ryby giną zimą pod pokrywą lodową w wyniku braku tlenu. W warunkach anaerobowych dochodzi dodatkowo do różnych procesów chemicznych (amonifikacja, denitryfikacja) i powstawania metanu.

22. Występowanie siarkowodoru, który podczas całkowitego braku tlenu może przechodzić do warstw powierzchniowych wody, ulatniać się i zatruwać atmosferę w okolicy (zapach zgniłych jaj). • Jeziora eutroficzne nie są głębokie, ich woda obfituje w sole mineralne i ma odcień zielony lub zielonożółty, co spowodowane jest masowym rozwojem glonów.

23. Pojawienie się organizmów beztlenowych oraz powstawanie mułu jeziornego, prowadzi do powolnego wypłycania zbiornika, przekształcania go w torfowisko, bagno itp., później całkowitego zaniku jeziora.

24. Zanik jeziora – torfowisko i bagno

25. Eutrofizacja Bałtyku Proces eutrofizacji Bałtyku wynika bezpośrednio z ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do niego. Jest to proces bardzo niekorzystny, powodujący przeżyźnienie wód w morzu. Nadmiernie rozwijająca się bujna roślinność przyczynia się do deficytów tlenowych.

26. Zakwit glonów w BałtykuŹródło: NASA

27. Czarny zbawca Bałtyku Omułek jadalny - małż

28. Eutrofizacja Bałtyku Procesy zachodzące w wodzie związane z eutrofizacją przyczyniają się do zaburzenia równowagi ekosystemu polskiej części morza. Rozwojowi nadmiernej trofii w Bałtyku można przeciwdziałać przede wszystkim poprzez redukcję doprowadzanych do niego zanieczyszczeń.

29. Redukcja ta powinna dotyczyć przede wszystkim związków biogennych, które są odpowiedzialne za wzrost trofii w zbiornikach wodnych. Przykład procesu eutrofizacji brzegów morza bałtyckiego

30. Proces eutrofizacji jest jednak do pewnego stopnia procesem korzystnym, ponieważ powoduje wzrost biomasy fitoplanktonu i dalszych ogniw łańcucha pokarmowego do ryb włącznie .