ROLE SPOŁECZNE

1. Anna Makiewicz I Anna Leśnikowska ROLE SPOŁECZNE

2. Definicja Rola społeczna- to zbiór społecznych oczekiwań wobec jednostki i przysługujących jej uprawnień, związanych z pozycja zajmowaną przez nią w grupie lub w społeczeństwie.

3. Rola społeczna a pozycja społeczna Pojęcie roli społecznej związane jest z pojęciem pozycji społecznej. Pozycja społeczna to sposób usytuowania człowieka w zbiorowości. W społeczeństwie każdy człowiek należy do wielu zbiorowości, a w każdej z nich zajmuje jakąś pozycje. Każdy z nas zajmuje jednocześnie bądź kolejno w swoim życiu wiele pozycji- tyle do ilu zbiorowości należy.

4. Rola społeczna a pozycja społeczna cd. W odniesieniu do pozycji społecznej rolę społeczną definiuje się na dwa sposoby: • Rola społeczna to zespół praw i obowiązków związanych z daną pozycją. • Rola społeczna to schemat zachowania związanego z pozycją, scenariusz tej pozycji, jej element dynamiczny i zachowaniowy.

5. Rodzaje pozycji społecznych • Pozycje przypisane- to takie, na których zajmowanie człowiek nie ma żadnego wpływu, które są mu wyznaczone bez udziału jego woli w raz z urodzeniem i od których w zasadzie nie ma ucieczki. • Pozycje osiągane- to takie, które człowiek sam zdobywa, a także takie, które wprawdzie mogą być mu narzucane, ale na których zajęcie ma jakiś wpływ.

6. Elementy konstrukcji roli społecznej: • zachowania nakazane-schemat obowiązujących zasad postępowania. • zachowania zakazane-schemat zakazanych zasad postępowania. • margines swobody- jest to zakres i stopień okazywania uczuć .

7. Konflikt ról Konflikt ról następuje wtedy gdy, rożne jego role wymagają w tym samym czasie sprzecznych ze sobą zachowań. Konfliktów nie można w pełni uniknąć ale można je minimalizować poprzez odpowiedni dobór ról społecznych. Pozycje osiągane, a więc te, na których zajęcie człowiek ma wpływ, mogą być tak dobierane, aby związane z nimi role nie kolidowały z pozostałymi

8. Dwa kierunki zainteresowań rolą społeczną • Podejście funkcjonalno-strukturalne- role społeczne to czynniki porządkujące rzeczywistość społeczną i składniki struktury społecznej. Tak rozumiane role pozwalają rozpatrywać zbiorowość jako układ ról, a nie jako zbiór osób. Osoby mogą się wymieniać, natomiast układ pozycji i ról pozostaje w zasadzie nie zmieniony i to on tworzy strukturę zbiorowości.

9. Dwa kierunki zainteresowań rolą społeczną cd. • Podejście interakcyjne- role społeczne są pojmowane nie jako coś gotowego i z zewnątrz narzucanego człowiekowi, ale jako coś co wciąż powstaje w procesach między osobniczych interakcji. Główny nacisk jest położony na to jak role są odgrywane a nie jakie miejsce zajmują w strukturze społecznej.

10. Porównanie podejścia funkcjonalno-strukturalnego i podejścia interakcyjnego Przy podejściu interakcyjnym głównym obiektem zainteresowania jest margines swobody odgrywanej roli, podczas kiedy przy podejściu funkcjonalno-strukturalnym są nim nakazane i zakazane jej elementy

11. Rola społeczna a osobowość Przyjmując nowe role , człowiek dopasowuje je nie tylko do swoich wcześniejszych ról, ale również, a może nawet przede wszystkim do siebie samego: do swoich zamiłowań i zdolności, a wiec do swojej osobowości. Osobowość człowieka ma duży wpływ na sposób odgrywania roli. Wpływ osobowości na role jest łatwo dostrzegalny i oczywisty. Mniej oczywista wydaje się zależność odwrotna

12. ZADANIA: • Podaj przykład sytuacji, w których zachodzi konflikt ról. • Jakie role odgrywane teraz przez ciebie uważasz za najważniejsze?

13. Dziękujemy za obejrzenie prezentacji Anna Makiewicz i Anna Lesnikowska