Íslensk málsaga Af máli verður maður kunnur, bls. 21-27

1. Íslensk málsagaAf máli verður maður kunnur, bls. 21-27 Framhaldsskólinn á Húsavík Ísl 212 Herdís Þ. Sigurðardóttir

2. Af hverju er enska svona áleitin um allan heim? • Ekkert tungumál er talað jafn víða á jarðarkringlunni og enska: • Bretland • Kanada • Bandaríkin • Ástralía • Nýja-Sjáland • Suður-Afríka

3. Af hverju er enska svona áleitin um allan heim? • U.þ.b. 600 milljónir manna eiga ensku að móðurmáli og vel á annan milljarð manna læra ensku sem fyrsta erlent mál! • Engin tunga hefur mótast af jafn fjölbreytilegum aðstæðum, landslagi og menningu og enska. • Enska hefur því gríðarlega mikinn orðaforða.

4. Af hverju er enska svona áleitin um allan heim? • Enska málfélagið er útbreiddast allra í heiminum. • Fleiri tala þó mandarín-kínversku. • Enska hefur mikil áhrif og margir óttast að hún útrými allt að helmingi tungumála heimsins á 21. öldinni. • Hvers vegna?

5. Af hverju er enska svona áleitin um allan heim? • Sjónvarpsefni með ensku tali er ódýrt og aðgengilegt. • Alþjóðleg fjölmiðlun er að mestu leyti á ensku (CNN, SKY, CBS, BBC o.s.frv.) • Meirihluti efnis á Netinu er á ensku. • Helmingur af vísindatímaritum heimsins er á ensku. • Enska er alþjóðatungumál á ýmsum sviðum, s.s. Í viðskiptum, flugsamgöngum og olíuiðnaði. • Sífellt fleiri fyrirtæki og félög starfa um víða veröld og nota ensku í samskiptum sínum ámilli landa. • Sífellt meiri kennsla í æðri menntastofnunum fer fram á ensku (Íslendingar hafa þó haldið sínu striki). • Alþjóðavæðing/hnattvæðing fer fram á ensku.

6. Esperanto • Tungumál er grundvöllur þjóðerniskenndar. • Blóðugar styrjaldir hafa brotist út milli einstakra þjóða og þjóðarbrota vegna þjóðernisdeilna. • Pólski læknirinn Lazaro Ludvika Zamenhof (1859-1917)réðst í það verkefni að búa til einfalt, alþjóðlegt tungumál svo að þjóðir heims ættu auðveldara með samskipti og hefðu e.t.v. eitthvert sameiningartákn.

7. Esperanto • Zamenhof gaf árið 1887 út bókina Alþjóðlegt tungumál undir dulnefninu d-ro Esperantó (spænska, þýðir sá sem vonar). • Esperantó er hlutlaust mál í þeim skilningi að það er ekki móðurmál nokkurs manns. • Mállýskur eru ekki til í esperantó. Einungis má greina örlítinn framburðarmun eftir því hvaðan mælandinn kemur! • Zamenhof vonaði að þjóðir heims lærðu að nota tungumálið í samskiptum sín á milli en hver þjóð átti að halda áfram að nota sitt tungumál heima við.

8. Esperanto - viðbætir • Stofnorð esperantós eru að mestu leyti indóevrópsk, tekin úr helstu Evrópumálunum. • Latneskir orðstofnar eru þó yfirgnæfandi. • Að þvíleytimáteljaesperantóindóevrópsktmál. • Önnur einkenni málsins minna þó meira á viðskeytamálin svonefndu, s.s. finnsk-úgrísku eða tyrknesku málin. • Í esperantó hefur hver máleining (morfem) einnig sjálfstæða merkingu sem minnir á mál eins og kínversku. • Af þessu leiðir að esperantó er mjög alþjóðlegt að allri gerð.

9. Minnkar veröldin með hverju ári? • Með hverju ári minnkar heimurinn í þeim skilningi að sífellt fleiri lönd verða einn vinnumarkaður með nútímatækni. • Í sumum löndum eru nýbúar svo margir að þeir mynda eigin málfélög meðal heimamanna. • Nútímatækni gerir mönnum einnig kleift að búa að sínu þótt þeir dvelji fjarri heimahögum • Japani á Íslandi getur t.d. horft á japanskar sjónvarpsstöðvar! • Ekkert bendir til annars en að landamæri þjóða opnist æ meira, samgöngur verði greiðari og heimurinn allur eitt markaðssvæði. • Hafa ber í huga að aðeins 13 tungumál eru samskiptatæki 80% heimsins!

10. Minnkar veröldin með hverju ári? • Tiltölulega fáar sálir tala íslensku miðað við mörg önnur tungumál heimsins. • Samt sem áður hefur íslenska forsendur til að halda áfram að lifa og dafna.

11. Minnkar veröldin með hverju ári? • Íslendingar eiga miklar bókmenntir bæði að fornu og nýju. Sífellt koma fram nýir höfundar og skrifa bækur sem mikið eru lesnar. • Erlendar bókmenntir eru þýddar á íslensku í miklum mæli og þær auðga málið á margvíslegan hátt. • Íslenska er orðríkt mál og sífellt eru búin til ný orð um alls konar tækninýjungar og aðstæður sem upp koma. • Skólakerfi landsins er traust og allir landsmenn eiga þess kost að njóta menntunar. Fjöldi manns leggur stund á háskólanám. • Sífellt meiri metnaður er lagður í innlendar kvikmyndir og þeim fjölgar hægt og bítandi. • Aldrei hefur íslenskt mál verið notað á jafn fjölbreytilegan hátt og nú. Íslenska er notuð í háþróuðum vísindagreinum, um hvers konar tækni, í auglýsingum þar sem reynir á þanþol tungunnar o.s.frv. • Margir fjölmiðlar leggja rækt við málið og krefjast góðrar þekkingar fréttamanna og annarra starfsmanna á meðferð þess.

12. Af hverju eigum við að tala íslensku? • Við erum sérstök þjóð af því að við tölum þessa tungu og á henni hvílir mestöll menning okkar. • Okkur farnaðist heldur illa meðan við vorum hluti annars ríkis. Aldrei hafa Íslendingar notið jafn góðra lífskjara og á þjóðveldistímanum. • Dæmin sýna að þær þjóðir sem týna tungu sinni glata líka sjálfsforræði sínu. Ef fullveldi fer forgörðum virðist jafnframt týnast metnaður til að standa á eigin fótum.

13. Af hverju eigum við að tala íslensku? • Ísland væri ætíð útkjálki í öðru ríki, en sjálfstæð ráðum við málefnum okkar á eigin forsendum. Útkjálkahéruð eru að flestu leyti lakar sett en meginsveitir. • Okkur ber skylda til að varðveita tunguna því að hún er lykill að einstökum menningarafrekum. Týnist málið verður rof í menningarsögunni. Ómetanleg listaverk verða óaðgengileg. • Málið hefur mótast í íslensku samfélagi hverju sinni og tekið mið af landi og loftslagi. • Íslenska útrásin hefur tekist vel enda hafa Íslendingar öfluga sjálfsmynd sem tengist tungumáli þeirra og menningu.

14. Ísland: fjölþjóðlegt samfélag? • Það er ekkert nýtt að fólk af erlendum uppruna hafi tekið sér bólfestu á Íslandi. Einnig hefur fjöldi Íslendinga sest að í öðrum löndum. • Undanfarið hefur innflytjendum hins vegar fjölgað mjög frá því sem áður var. Við það sjá menn bæði kosti og galla. • Sumir vilja sporna við þróuninni og skylda alla til þess að læra íslensku. • Aðrir benda á að það sé þjóðinni til hagsbóta að hér búi fólk sem talar margvísleg tungumál. • Hvaða stefnu teljið þið að íslensk menntayfirvöld eigi að móta í þessum efnum?