Hoofdstuk 17 Rechtsbescherming

1. Hoofdstuk 17 Rechtsbescherming

2. Rechtsingangen voor particulieren in de volgende gevallen: • Lidstaat schendt rechten die voortvloeien uit de vrijverkeerbeginselen (dia 3-4) • De Commissie neemt besluiten op basis van het EU mededingingsrecht die gericht zijn tot een bepaalde onderneming (dia 5-12) • De Commissie neemt besluiten op basis van het EU mededingingsrecht die gericht zijn tot een lidstaat (dia 13-16)

3. Lidstaat Nederland schendt vrijverkeerbeginselen ten nadele van Belgische onderneming: • Artikelen 258 of 259 VWEU: • Het Belgische bedrijf kan een klacht indienen en hopen dat Commissie (of lidstaat België) een procedure begint tegen Nederland bij het EU-Hof. • Aan het eind van een dergelijke procedure (bij het EU-Hof) kan Nederland worden veroordeeld om aan de schending een einde te maken. • Het Belgische bedrijf zal nooit schadevergoeding krijgen op basis van deze procedure.

4. Lidstaat Nederland schendt vrijverkeerbeginselen ten nadele van Belgische onderneming: • Beroep op directe werking: • Het Belgische bedrijf kan bij de Nederlandse rechter de directe werking inroepen van het (door de EU gegarandeerde) vrijverkeerbeginsel • De Nederlands rechter kan het EU-Hof vragen (en soms moet hij dat) of sprake is van schending van een vrijverkeerbeginsel • De uitspraak van het EU-Hof over de interpretatie van EU-recht is een bindend advies • De Nederlandse rechter is verantwoordelijk voor de eindbeslissing (na het bindend advies) • De Nederlandse rechter kan bepalen dat ten aanzien van de Belgische onderneming de – met EU vrijverkeerbeginselen –strijdige Nederlandse regels niet worden toegepast en dat Nederland schadevergoeding moet betalen

5. De Commissie stelt een beschikking vast die gericht is tot een bepaalde onderneming: • Twee situaties: • Onderneming ABC wil een tot die onderneming gerichte beschikking aanvechten • Onderneming XYZ wil een tot onderneming ABC gerichte beschikking aanvechten

6. Onderneming ABC wil de rechtmatigheid van een tot • die onderneming gerichte beschikking aanvechten: • Artikel 263, alinea 4, VWEU: • Onderneming ABC heeft de mogelijkheid om de rechtmatigheid van handelingen van EU-instellingen te laten beoordelen door het EU-Hof • Dit geldt met name voor een tot onderneming ABC gerichte handeling, zoals een beschikking van de Commissie • Als een tot ABC gerichte beschikking door het EU-Hof onrechtmatig wordt bevonden, dan wordt deze beschikking nietig verklaard

7. De rechtmatigheidstoets is beperkt tot vier beroepsgronden • Deze beroepsgronden zijn: • Onbevoegdheid van de Commissie • Schending van wezenlijke vormvoorschriften door de Commissie • Schending van de Verdragen (of een uitvoeringsregeling, zoals verordening 1/2003) door de Commissie • Misbruik van bevoegdheid door de Commissie

8. Onderneming ABC wil de doelmatigheid van een tot die onderneming gerichte beschikking aanvechten: • Artikel 31 van verordening 1/2003 en artikel 16 van verordening 139/2004: • Onderneming ABC heeft de mogelijkheid door het EU-Hof de doelmatigheid te laten beoordelen van een door de Commissie opgelegde boete en/of dwangsom • Deze doelmatigheidstoetsing betekent dat onderneming ABC bij het EU-Hof alle denkbare argumenten mag aanvoeren tegen de boete of de dwangsom • Het EU-Hof kan de opgelegde boete of dwangsom intrekken, verlagen of verhogen

9. Onderneming XYZ wil een tot onderneming ABC gerichte beschikking aanvechten: • Artikel 263, alinea 4, VWEU: • Onderneming XYZ heeft de mogelijkheid om de rechtmatigheid van handelingen van EU-instellingen te laten beoordelen door het EU-Hof. • Dit geldt ook voor een tot onderneming ABC gerichte beschikking van de Commissie, waardoor onderneming XYZ rechtstreeks en individueel geraakt wordt (zie dia’s 10-12) • Als een tot ABC gerichte beschikking door het EU-Hof onrechtmatig wordt bevonden (op verzoek van XYZ), dan wordt deze beschikking nietig verklaard

10. Individueel geraakt zijn door • een beschikking, voorbeeld 1: • De beschikking: • Commissie beschikking (gericht tot GEC) waarbij de overname door GEC van Honeywell onverenigbaar met de interne markt werd verklaard. • Is Honeywell individueel geraakt? • Het zal niet moeilijk zijn om te bewijzen dat Honeywell individueel geraakt wordt door deze beschikking: geen enkele andere onderneming kan door deze beschikking nu of in de toekomst geraakt worden.

11. Individueel geraakt zijn door • een beschikking, voorbeeld 2: • De beschikking: • Commissie beschikking (gericht tot Duitsland) die ongunstig is voor Duitse importeurs van mandarijnen, zoals Plaumann. • Is Plaumann individueel geraakt? • Zelfs als Plaumann op het moment van de beschikking de enige mandarijnenimporteur was, dan is hij niet individueel geraakt. Hij wordt geraakt in een commerciële activiteit die ‘te allen tijde door iedere justitiabele [dus: iedere onderneming] kan worden uitgeoefend’.

12. Individueel geraakt zijn door • een beschikking, voorbeeld 3: • De beschikking: • Commissie beschikking (gericht tot SABA) waarbij (na een klacht van Metro) het door SABA opgezette selectieve verkoopsysteem verenigbaar met de interne markt werd verklaard. • Is Metro individueel geraakt? • In dit specifieke geval is Metro inderdaad individueel geraakt. Dit in verband met de volgende omstandigheden: • De beschikking is tot stand gekomen naar aanleiding van een klacht van Metro • De beschikking spreekt zich uit over het SABA-verkoopsysteem. Op grond van dit verkoopsysteem heeft SABA geweigerd om Metro als distributeur te accepteren • Metro is gerechtigd de Commissie te verzoeken een inbreuk op EU-mededingingsrecht vast te stellen

13. De Commissie stelt (naar aanleiding van steunmaat- • regel) een beschikking vast die gericht is tot een lidstaat: • Twee situaties: • Onderneming ABC wil een negatieve beschikking en terugvorderingsbeschikking (gericht tot Nederland) aanvechten omdat ABC als gevolg daarvan de reeds toegekende staatsteun moet terugbetalen. • Onderneming XYZ wil een (voor onderneming ABC) positieve beschikking aanvechten omdat de aan ABC toegekende steun de concurrentiepositie van XYZ bedreigt.

14. Onderneming ABC wil een negatieve beschikking en terugvorderingsbeschikking (gericht tot Nederland) aanvechten omdat ABC als gevolg daarvan reeds toegekende staatsteun moet terugbetalen: • Artikel 263, alinea 4, VWEU: • Onderneming ABC heeft de mogelijkheid om de rechtmatigheid van handelingen van EU-instellingen te laten beoordelen door het EU Hof • Dit geldt ook voor een tot Nederland gerichte beschikking van de Commissie, waardoor onderneming ABC rechtstreeks en individueel geraakt wordt • ABC wordt individueel geraakt door deze beschikking: geen enkele andere onderneming kan door deze beschikking nu of in de toekomst geraakt worden

15. Onderneming XYZ wil een voor ABC • gunstige beschikking (gericht tot Nederland) aanvechten omdat de aan ABC te verlenen steun de concurrentiepositie van XYZ bedreigt: • Artikel 263, alinea 4, VWEU: • Onderneming XYZ heeft de mogelijkheid om de rechtmatigheid van handelingen van EU-instellingen te laten beoordelen door het EU-Hof • Dit geldt ook voor de tot Nederland gerichte beschikking van de Commissie, waardoor onderneming XYZ rechtstreeks en individueel geraakt wordt • XYZ wordt alleen individueel geraakt door deze beschikking als XYZ in omstandigheden verkeert die vergelijkbaar zijn met die in de zaak Metro (zie dia 16)

16. Onderneming XYZ wil een voor ABC gunstige beschikking (gericht tot Nederland) aanvechten omdat aan ABC te verlenen steun de concurrentiepositie van XYZ bedreigt: • Onder welke omstandigheden is XYZ individueel geraakt? • XYZ heeft bij de Commissie een klacht ingediend • Op uitnodiging van de Commissie, overeenkomstig artikel 108, lid 2, VWEU, heeft XYZ haar opmerkingen kenbaar gemaakt • XYZ heeft in haar opmerkingen afdoende aangegeven dat de beschikking van de Commissie haar rechtmatige belangen kan schaden en haar positie op de betrokken markt wezenlijk kan beïnvloeden • Artikel 108, lid 2, VWEU, erkent in algemene termen het recht van XYZ om haar opmerkingen ter kennis van de Commissie te brengen