DŁUG PUBLICZNY W POLSCE

1. DŁUG PUBLICZNY W POLSCE

2. Definicja długu publicznego Finansowe zobowiązania władz publicznych: • Zaciągnięte bezpośrednio kredyty i pożyczki • Wyemitowane papiery wartościowe • Nieregulowane zobowiązania jednostek sektora publicznego

3. Państwowy dług publiczny • Zobowiązania realne, będące długiem publicznym. • Zobowiązania potencjalne z tytułu udzielonych poręczeń kredytów.

4. Kryteria konwergencji • I próg ostrożnościowy – 50% PKB • Górny próg – 50% PKB

5. Sytuacja Polski • Lata ’80-te: kumulowanie się deficytu budżetowego, ale równoważone przez nieoprocentowane kredyty bankowe i znacznie zmniejszony przez inflację ciężar kredytów. • Dług publiczny jako efekt transformacji systemu finansów publicznych. • Przejęcie przez Skarb Państwa długów banków i przedsiębiorstw państwowych.

6. Państwowy dług publiczny w latach 1999-2005

11. Państwowy dług publiczny w latach 1999-2005

12. Źródła gwałtownego wzrostu długu publicznego w marcu ’96 (o 5,6 mld zł). • Wzrost pożyczek na rynku krajowym o 3,4 mld zł • Wzrost zadłużenia zagranicznego o 1,9 mld zł (efekt deprecjacji złotego o 4,3% wobec euro i 2,3% wobec dolara)

13. Obliczanie długu publicznego • Metoda kasowa – stosowana w Polsce • Metoda memoriałowa – wykorzystywana w „systemie rachunkowości narodowej UE” – ESA 95.

14. Metoda kasowa • Rejestruje tylko te operacje finansowe, których skutkiem jest realny napływ i odpływ pieniądza z rachunku władz publicznych.

15. Dług publiczny w ESA 95 Łączne zobowiązanie sektora rządowego według nominału pomniejszone o te zobowiązania jednostek sektora publicznego, które są jednocześnie aktywami innych jednostek sektora publicznego. Zadłużenie w walutach obcych przelicza się na walutę krajową wg kursu rynkowego na koniec okresu sprawozdawczego.

16. Wymagane zmiany przy dostosowaniu metody krajowej do ESA 95 • Wyłączenie z sektora finansów publicznych: • OFE • Agencji Rynku Rolnego • Jednostek badawczo-rozwojowych II. Dostosowania metodologiczne: • Korekty transakcyjne • Ujecie memoriałowe

17. Korekty transakcyjne • Rewizja (zmniejszenie) wpłat z zysku NBP do budżetu z tytułu przeszacowania rezerw oraz różnic kursowych, operacji umorzenia długu, wpłat ze środków specjalnych Ministerstwa Skarbu Państwa, na których zgromadzono środki z prywatyzacji.

18. Dostosowanie do ujęcia memoriałowego • Zmiana stanu zobowiązań – przyrost zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych w danym roku • Zmiana stanu należności – przyrost należności podatkowych, niepodatkowych, składek na ubezp. społ., z tytułu poręczonych i spłacanych odsetek, collaterali, wykupu odsetek od kredytów mieszkaniowych) • Zmiana netto kosztów obsługi długów skarbu państwa (różnica między kosztami narosłymi a zapłaconymi).

19. Dług publiczny wg metody kasowej i memoriałowej

20. Dług publiczny wg metody kasowej i memoriałowej

21. Dług krajowy i zagraniczny • W 1990 dług publiczny to prawie w całości dług zagraniczny • Lata 1990-2004 – wzrost udziału długu krajowego w długu globalnym – efekt utrzymywania się od 1991 r. deficytu budżetowego i redukcja zadłużenia zagranicznego.

22. Struktura źródeł finansowania długu publicznego – sektor pozabankowy • Stały wzrost udziału sektora pozabankowego (zmniejszenie stopnia monetaryzacji długu publicznego, działanie dezinflacyjne).

23. Struktura źródeł finansowania długu publicznego – NBP • Spadek udziału NBP w finansowaniu długu publicznego do 1997 r. • Rok 1997 – wzrost o 30%. Zakup przez NBP obligacji denominowych w USD w celu wykupienia przez rząd obligacji Brady’ego + zaciągnięcie przez rząd tzw. kredytu powodziowego w wysokości 1 mld zł. • Od roku 1998 – tendencja spadkowa, w 2003 r. udział wynosi 0,2%

24. Struktura źródeł finansowania długu publicznego – banki komercyjne • Lata 1991-1992 – podmiot dominujący • Lata 1992-1994 – spadek udziałów banków komercyjnych w finansowaniu długu publicznego • Rok 1995 – wzrost (kryzys w sektorze bankowym wywołany przez tzw. złe kredyty) • Od roku 1996 – tendencja spadkowa

25. Zagraniczny dług państwowy • Redukcja zadłużenia wobec: • wierzycieli rządowych w Klubie Paryskim • banków komercyjnych zrzeszonych w Klubie Londyńskim • Normalizacja stosunków finansowych z Rosją. • Osłabienie dolara amerykańskiego w stosunku do innych walut.

26. Krajowy dług państwowy • Uporczywy deficyt budżetowy • Wysokie koszty.

27. Dług państwowy wg instrumentów • Aktywne (zbywalne) papiery wartościowe : bony i obligacje skarbowe • Pasywne (niezbywalne) papiery wartościowe: obligacje restrukturyzacyjne, konwersyjne, nominowane w USD – forma powstałych wcześniej zobowiązań państwa.

28. Dług państwowy wg instrumentów • Wysoki udział kredytów w finansowaniu długów, ale tendencja spadkowa • Oferowanie polskich papierów skarbowych na rynkach zagranicznych – napływ kapitału zagranicznego

29. Dług państwowy wg instrumentów przy pominięciu efektów z poprzednich dekad • Duży udział aktywnych papierów skarbowych w długu krajowym.

30. Koszty obsługi długu publicznego