Opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch urbane samenleving

1. Opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch urbane samenleving Kenmerkend aspect 4a De tijd van steden en staten

2. TIJDVAK 4 Tijd van steden en staten Andere namen voor deze tijd: Hoge en Late Middeleeuwen 4.1 Opkomst van handel en ambacht 4.2 Steden met stadsrecht 4.3 Strijd tussen kerk en staat 4.4 De kruistochten 4.5 Het begin van staten Het pictogram: Op de achtergrond het interieur van een stedelijke kathedraal. Op de voorgrond een stadspoort, symbool van onafhankelijkheid van steden. Kerk en staat in de stad. Dit tijdvak hoort bij de MIDDELEEUWEN

3. Inhoud van de presentatie • Vroege Middeleeuwen • Groei van de bevolking en opkomst ambachten • Opleving van de handel • Een stad als voorbeeld • Relatie met andere kenmerkende aspecten • VOGGP

4. De vroege Middeleeuwen • Zelfvoorzienende agrarische samenleving • Wonen en werken in kleine • nederzettingen. • Economisch leven concentreerde • zich op de domeinen van groot- • grondbezitters.

5. Onveiligheid • Geen centrale overheid die zorg droeg voor orde en veiligheid • Plunderingen van Noormannen

6. Groei van de bevolking: • Van het einde van het West-Romeinse Rijk tot het jaar 1000: - Economie stagneerde, handel en ‘industrie’ kwijnde weg, bevolkingsgroei is er niet. • Adalbert van Laon: “ Zij die bidden, zij die vechten en zij die ploegen.” Andere mogelijkheden waren er niet. Geen handelaren, geen ambachtslieden. • Herstel toe te schrijven aan: • verbetering van de landbouw, de grotere veiligheid en politieke stabiliteit.

7. Bevolkingsgroei

8. Technologische vernieuwingen 950-1300 • Zaaizaadfactor was 1: 2,5 • Nauwelijks metalen landbouwwerktuigen (ijzer was schaars) • Verbeterde ploeg: • Oude type aratrum(haakploeg), geschikt voor lichte gronden. • Nieuwe type carruca (keerploeg), wel geschikt voor natte kleigrond. • Wel bekend uit oudheid, maar pas goed verspreid in middeleeuwen

9. Risterploeg

10. Drieslagstelsel

12. Rotatieschema

13. Ontginnen

14. Opkomst ambachten

15. Opleving van de handel • Toenemende veiligheid • Hoge edelen probeerden de rust en veiligheid te herstellen • Godsvredebeweging “Pax Dei” en “Treuga Dei” • Einde aan de invallen van de Noormannen

16. Opbloei van de handel • Italiaanse steden • Vlaamse lakennijverheid

17. Jaarmarkten • Plaatselijke markten in dorpen • Regionale markten • Jaarmarkten in de Champagne • Plaatselijke graven stimuleerden bedrijvigheid • Verbinding tussen Vlaamse en Italiaanse handelaren • 12 eeuw

18. Efficiëntere organisatie van de handel • Wisselbrieven • Beter en veiliger betalingsmiddel • Kredietverlening • Overwinnen van een morele drempel • Ontstaan van het bankwezen • Wederzijdse bescherming tussen kooplieden en het afdwingen van gunstige voorwaarden • Organiseren van kooplieden in gilden / compagnieën • Voorbeeld van een organisatie:

19. Duitse Hanze • Samenwerkingsverband tussen handelaren en steden • Doel: Uitbreiden en beschermen van de handel • Noord- en Oostzee

20. Simon van Utrecht • Kapitein in dienst van de Hanze • Voerde het bevel over de vloot die piraterij bestreed • Werd ereburgemeester van Hamburg • Heeft Klaus Störtebeker gevangen genomen

21. De Hanzestad Zutphen als voorbeeld

22. Stedelijke autonomie groeit als gevolg van centralisatiepolitiek Stadsrecht = de schriftelijke vastlegging van alle bestaande afspraken en voorrechten tussen kooplieden en stadheer (‘bezegeling’)

26. JakobFugger

27. Godric of Finchale

28. Stadsrecht ‘s-Hertogenbosch (1196)

29. Relatie met andere kenmerkende aspecten • Kenmerk 1c: Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen • Kenmerk 3c: De vervanging van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur georganiseerd via het hofstelsel en horigheid • Kenmerk 4b: De opkomst van de stedelijke burgerij en toenemende zelfstandigheid van steden • Kenmerk 5a: Het begin van de Europese overzeese expansie

30. Literatuurlijst • H.P.H. Jansen: Geschiedenis van de Middeleeuwen. 10e druk 1995 • M. van Riessen, F. Rovers en A. Wilschut: Oriëntatie op geschiedenis • D.E.H. de Boer, M. Boone en W. Hessing: Delta 1, De Middeleeuwen 300 tot 1500 • István Bejczy: Een kennismaking met de middeleeuwse wereld. 2e druk 2004 • Ben Speet: De tijd van steden en staten. 2008 • Memo, Sprekend Verleden, Werkplaats en Feniks • www.wikipedia.org