Amerikaanse vogelkers

3. Casus Amerikaanse vogelkers Ronald Grobben, IGO Bart Nyssen, Bosgroep Zuid-Nederland

4. Enkel in bossen • Toegespitst op Vlaamse en Nederlandse bossen ondergedompeld in bosbouwverhaal • Bosbouw = ?

5. Werkgroep ‘Amerikaanse vogelkers’ Nederland • Bosgroep Zuid-Nederland • Wageningen UR – Plant Research International (PRI) Vlaanderen • IGO • Agentschap voor Natuur en bos (ANB) • Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) + UGentBosgroepen Dijle-Geteland en Noord-HagelandBelgisch Biodiversiteitsplatform

6. In vogelvlucht • Rode loper • Aanpak vroeger • Wat nu?

7. Rode loper - Klassiek verhaal • sierboom Parijs 1623 • houtproductie • wind-/vuursingels • bodemverbeteraar • ‘bospest’ (jaren 50) - Bevoordeeld door bosbeheer + aanplantingen Amerikaansevogelkers langs autosnelwegen- jaren 70: Vlaanderen- jaren 80: Duitsland (Starfinger 1990)

8. Aanpak vroeger

9. Aanpak vroeger

10. Zo’n aanpak vroeger omdat…… Amerikaanse vogelkers negatieve impactheeft op drie hoofdfuncties van bossen Bosecologie • Geen algemene uitspraak over biodiversiteit mogelijk.Discussie over: • soorteffect versus schaduweffect • effect naar bodem • Amerikaanse vogelkers als waardplant • Discussie over effect van bossuccessie op aanwezigheid Amerikaanse vogelkers en dus op invasiviteit en mogelijkheid tot dominantie Economische functie • In deze kringen naam ‘bospest’ ontstaan Sociaal-recreatieve functie • Zeer subjectief

11. Vroeger en nu • Vraagtekens bij sommige redenen van bestrijding • Vraagtekens bij sommige resultaten

12. Wat nu?

13. ijl bos

14. weerbaar bos weerbaar bos

15. Wat nu? Bosbeheerdoel = Gedeeltelijke consensus weerbare bossen ijle bossen alle bossen Beheerstrategieën op basis van ecologie Vertaling naar bosbeheerplannen Spoor 1 Spoor 2

16. Beheerstrategieën op basis van ecologie Vertaling naar bosbeheerplannen

17. Beheerstrategieën

18. Ecologie Beheerstrategieën licht = sleutel

19. Ecologie Beheerstrategieën • Consensus over ecologie van Amerikaanse vogelkers:zaadzetting, kieming, groei, verspreiding, … • Oskar-strategie4 jarige zaailingen kunnen 10 tot 15 jaar overlevenbij 10% licht • Alice-strategieonderdrukte zaailingen zoeken via stam- of wortelscheuten nieuwe weg

20. Beheerstrategieën Vier beheerstrategieën • acceptatie Amerikaanse vogelkers • weerbare bossen maken • weerbare bossen maken en bestrijden • bestrijdenAmerikaanse vogelkers 1 2 3 4

21. Amerikaanse-vogelkerswijzer Beheerstrategieën 1. Is aanpak op dit bosperceel prioritair? • Ja • actueel eerder beperkte aanwezigheid van Amerikaanse vogelkers op dit perceel • een aanliggend perceel moet open gehouden worden (open natuur, bijv. heide) • Nee • eerst prioritaire gebieden aanpakken, voorlopig acceptatievan Amerikaanse vogelkers op het betreffende perceel

22. Amerikaanse-vogelkerswijzer Beheerstrategieën 2. Is aanpak op dit bosperceel nodig? • Ja, indien • acceptatie van Amerikaanse vogelkershet bereiken van de bosbeheerdoelstellingbinnen een (maatschappelijk) aanvaardbare termijn in het gedrang brengt • Nee • acceptatie van Amerikaanse vogelkers

23. Amerikaanse-vogelkerswijzer Beheerstrategieën 3. Is omvorming naar weerbaar bos mogelijk en wenselijk? Weerbaar maken van bos mogelijk? • Ja, indien • de zaaddruk van de Amerikaanse vogelkers beperkt is • omdat er weinig zaadbomen aanwezig zijn • omdat zaadbomen op perceel en naburige percelen kunnen aangepakt worden • omdat er zeer brede bosrand is die als buffer kan fungeren • én er voldoende kansen zijn voor verjonging of aanplanting van inheemse soorten in combinatie met lage wilddruk en voldoende licht en voedingsstoffen • Nee: bestrijding

24. Amerikaanse-vogelkerswijzer Beheerstrategieën 3. Is omvorming naar weerbaar bos mogelijk en wenselijk? Weerbaar maken van bos mogelijk?

25. Amerikaanse-vogelkerswijzer Beheerstrategieën 3. Is omvorming naar weerbaar bos mogelijk en wenselijk? Weerbaar maken van bos wenselijk?

26. Amerikaanse-vogelkerswijzer Beheerstrategieën 3. Is omvorming naar weerbaar bos mogelijk en wenselijk? Weerbaar maken van bos wenselijk? • Ja: weerbaar bos maken, al dan niet in combinatie met tijdelijke bestrijding • Nee: bestrijding

27. Beheerstrategieën Natuurlijke verjonging zomereik en haagbeuk na selectief vrijstellen

28. Amerikaanse-vogelkerswijzer Beheerstrategieën 4. Is de gekozen aanpak(weerbaar maken van bos en/of bestrijding)op lange termijn haalbaar, ook financieel? • Indien nee • acceptatievan Amerikaanse vogelkers • Indien ja • pas weerbaarmaken van bosen/ofbestrijding toe 3

29. Amerikaanse-vogelkerswijzer Beheerstrategieën Kostprijs genuanceerde aanpak • Acceptatie: geen specifieke investering • Weerbaar bos maken: KT investering • Bestrijden: steeds efficiëntere methoden 3

30. Wat nu? Bosbeheerdoel = Gedeeltelijke consensus weerbare bossen ijle bossen alle bossen Beheerstrategieën op basis van ecologie Vertaling naar bosbeheerplannen Spoor 1 Spoor 2

31. Beheerstrategieën op basis van ecologie Vertaling naar bosbeheerplannen

32. Praktijkvertaling

33. Weerbare bossen Praktijkvertaling Spoor 1 • wetenschappelijk aanvaarde feiten • rapport ANB Spoor 2 • vertrekt van wetenschappelijk aanvaarde feiten en daarbovenop veronderstellingen • snelheid van processen m.b.t. bossuccessie • extrapolatiemogelijkheden waarnemingen • Amerikaanse vogelkers kan meegenomen worden als doelsoort • rapport Bosgroep Zuid Nederland

34. Ervaring Praktijkvertaling • Aanpak in weerbare bossendoor Bosgroep Zuid Nederland (Bart Nyssen) • Aanpak in ijle bossen door ANB (Wim Buysse)

35. Aanpak Bosgroep Zuid Nederland Praktijkvertaling • Dominantie Amerikaanse vogelkershistorische fase in bosontwikkeling • massaal ingebracht • bevorderd door bosbeheer • natuurvolgend bosbeheer sluit de niche • Aanwezigheid van Amerikaanse vogelkers sterk bepaald door bossuccessie • in structuurrijkgemengdbosAmerikaansevogelkersnooiteenplaag • in bosdatdichttegen de ‘PNV’ aanzitblijftAmerikaansevogelkerseen boom in de marge  Idee van weerbare bossen

38. Aanpak Bosgroep Praktijkvertaling 19632008

39. Praktijkvertaling Weerbare bossen Weerbaarheid van bossen wordt voornamelijk bepaald door: • de boom- en struiksoorten • de verticale bosstructuur

40. Aanpak Bosgroep Praktijkvertaling Op regenwatergevoede zandgronden zijn de volgende bostypen weerbaar: • licht weerbaar bos • donker weerbaar naaldbos • donker weerbaar loofbos

41. Praktijkvertaling Licht weerbaar bos Gemengd structuurrijk inheems bos bestaande uit de lichtboomsoorten:grove den, eik, berk, lijsterbes, vogelkers, gewone vogelkers en vuilboom. • Weerbaarheid is kwetsbaarbij houtoogst en/ofverjongingsmaatregelen • Na deze maatregelen selectieop de verjongingseenheid:-vooraf- bij bodembewerking- of in, jonge-, dichte-, stangen- of stakenfase

42. Praktijkvertaling Donker weerbaar naaldbos Bossen met donker naaldhoutdat bij minder licht verjongtdan Amerikaanse vogelkers: • spar, zilverden, douglas,hemlock, thuja, taxus Al dan niet in menging met inheemse schaduwboomsoorten en -struiken: • beuk, esdoorn, linde, tamme kastanje • hazelaar, hulst, gewone vogelkers

43. Praktijkvertaling Donker weerbaar loofbos Gemengd structuurrijk inheems bos met: • Gd, eik, berk, vogelkers (en Ae) en • linde, beuk, esdoorn, tamme kastanje, fladderiep, esp, hulst, hazelaar, …. Verjonging vindt plaats in de onderetage voordat er voldoende licht aanwezig is voor de verjonging van Amerikaanse vogelkers

44. Bosgroep Praktijkvertaling Beheersmaatregelenverjongingseenheid staat centraal,steeds opletten met wilddruk • aanplanten ontbrekende soorten • selectief bevoordelen gewenste soorten

45. Praktijkvertaling Aanplant onder scherm

46. Praktijkvertaling Aanplant op kapvlakte

47. Aanpak Bosgroep Praktijkvertaling Selectie op verjongingseenheid Selectief bevoordelen gewenste soorten: • voorafgaand aan groepenkap • bij bodembewerking • in, jonge-, dichte-, stangen- of stakenfase foto’s

48. Praktijkvertaling Selectie bij bodembewerking

49. Praktijkvertaling Selectie op verjongingseenheidin, jonge-, dichte-, stangen- en/of stakenfase

50. Praktijkvertaling