Co my rzeczywiście wiemy o funkcjonowaniu polskiego rynku pracy?

1. Co my rzeczywiście wiemy o funkcjonowaniu polskiego rynku pracy? Adrian Burda Koło Naukowe Analizy Danych oraz Koło Naukowe Makroekonomii i Gospodarki Światowej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

2. Plan prezentacji • 1. Wprowadzenie Polski rynek pracy w latach 1995-2010 Cele badania, hipotezy badawcze • 2. Metodyka ekonometryczna Dane i ich charakterystyki Model • 3.Rezultaty empiryczne Analiza wybranych reakcji na szoki Porównanie z wcześniejszymi badaniami autora Porównanie z innymi badaniami • 4.Wnioski

3. Rynek pracy w latach 1995-2010 Zacieśnienie polityki monetarnej Kryzys rosyjski Fluktuacje bezrobocia wynikają z szoków makroekonomicznych……

4. Obecna sytuacja na rynku pracy - porównanie międzynarodowe

5. Długookresowe wyzwanie – niska stopa zatrudnienia (odsetek zatrudnionych w populacji15-64 lata, Eurostat, ) Średniookresowy poziom bezrobocia i zatrudnienia zależy głównie od instytucji rynku pracy

6. Cele badania empirycznego Głębokość fluktuacji na rynku pracy i trwałość ich efektów Średniookresowy poziom bezrobocia i zatrudnienia Instytucje rynku pracy Szoki makroekonomiczne • Identyfikacja i ocena powyższych zależności • Weryfikacja teorii ekonomicznych dla gospodarki polskiej (np. histereza, reguła Nickella)

7. Dane Okres: Q1:1995 – Q3:2010 T=63 Produkt na pracującego – PKB realny/zatrudnienie - Y Liczba zatrudnionych (BAEL) - Emp Liczba aktywnych zawodowo (BAEL) -LF Płace realne - przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej (w cenach z 2000) – Wr Ceny – indeks cen CPI - P Zmienne zlogarytmowano Sezonowość – zmienne sztuczne (scentrowane) Źródło: ILO, GUS, Eurostat

8. Korzystamy też z analizy graficznej Stopień zintegrowania zmiennych – nieodsezonowanych Testujemy kointegrację dla przyrostów Wszystkie zmienne są niestacjonarne. Dlatego testujemy, czy między zmiennymi nie zachodzą relacje kointegrujące

9. Wektorowy model korekty błędu (VECM) Zależności długookresowe Macierz dostosowań Wektor składników losowych Dynamika krótkookresowa Wektor zmiennych endogenicznych Wektor zmiennych egzogenicznych Wektor składników deterministycznych Macierz wektorów kointegrujących Macierz identyfikująca

10. Główne narzędzie badawcze – zortogonalizowana funkcja odpowiedzi na impuls (IRF) • Rozważany proces (yt) można zapisać W postaci ważonej sumy przeszłych szoków : I składników deterministycznych (reprezentacja Wolda) Dla celów analitycznych rozważa się jednak ortogonalne szoki obliczane m.in. przy wykorzystaniu dekompozycji Choleskiego Gdzie P jest macierzą dolną trójkątną. Ortogonalne szoki można obliczyć następująco: Proces yt możemy więc zapisać jako sumę ważonych ortogonalnych szoków: i składników deterministycznych Gdzie:

11. Interpretacja szoków Zaburzenie produktywności -szokproduktywności (technologiczny) Zaburzenie zatrudnienia – szokpopytu na pracę Zaburzenie aktywności zawodowej– szok podaży (zasobów) pracy Zaburzenie wynagrodzeń realnych – szok płacowy (negocjacji płacowych) Zaburzenie poziom cen/inflacji – szok cenowy Kolejność szoków [Emp, CPI, Wr, Y, LF]

12. Wybór rzędu opóźnień Wszystkie kryteria informacyjne (AIC, HQ, SC, FPE)wskazywały na wysokie rzędy opóźnień Tak długie opóźnienia są raczej efektem małej próby niż odzwierciedleniem rzeczywistych procesów dostosowawczych w gospodarce Dlatego testowałem modele VEC od najniższej liczby opóźnień, testując reszty generowane przez model. Wybór: model z najniższą możliwym rzędem opóźnień, dla którego reszty ze wszystkich równań nie wykazują istotnej autokorelacji (weryfikacja: test LjungaBoxa do 12 opóźnień)

13. Oszacowany model 3 opóźnienia postaci (4 dla postaci VAR) 2 relacje kointegrujące (krzywa Philipsa, płace vs produktywność) Zerowe restrykcje na parametry - procedura SER (Bayesowskie kryterium informacyjne) Właściwości statystyczne Spełnione założenia dot. składników losowych (brak autokorelacji, normalność rozkładu, brak efektu ARCH) Stabilność parametrów i łączna stabilność modelu (np. testy Chowa) Pominięte parametry łącznie nieistotne statystycznie (iloraz wiarygodności)

14. Reakcje zmiennych na jednostkowe szoki 2% kwartały Właściwa interpretacja obejmuje również niepewność oszacowań O tyle % zmieni się zatrudnienie gdy wystąpi dodatni szok popytowy (1% Zatrudnienia) -5%

15. Funkcje reakcji zatrudnienia na dodatni jednostkowy szok cenowy Kierunek zgodny z teorią (reakcja banku centralnego na inflację) Świadectwo zmiany strukturalnej ok. roku 2000 ?

16. Funkcje reakcji zatrudnienia nad dodatni jednostkowy szok popytu na pracę Trwałość szoków popytowych pozostaje niewiadomą

17. Funkcje reakcji płac i zatrudnienia nad dodatni jednostkowy szok technologiczny Reakcje pasują do teorii krzywej Philipsa rozszerzonej o oczekiwania płacowe (Ball, Moffitt, 2001)- znaczenie płacy sprawiedliwej (fair wages- Akerlof, Yellen, 1990)

18. Porównanie z dotychczasowymi badaniami

19. Wnioski merytoryczne Szoki technologiczne przekładają się zarówno na płace jak i na zatrudnienie (przynajmniej w średnim okresie) Szoki cenowe istotnie oddziałują na rynek pracy obniżając płace realne i zwiększając aktywność zawodowa. Ich wpływ na zatrudnienie jest zagadkowy Dostosowania płacowe są istotne dla kształtowania się zatrudnienia w długim okresie Szoki popytowe są istotne w wyjaśnianiu fluktuacji na rynku pracy w krótkim okresie Wpływ pozostałych oddziaływań, zwłaszcza w długim okresie pozostaje dla nas niewiadomą Oszacowania IRF oraz charakteryzują się dużą niepewnością, i silnie zależą od przyjętej specyfikacji zmiennych

20. Wnioski dla polityki gospodarczej • Polityka rynku pracy powinna być skorelowana z całościową polityką zwiększania produktywności w gospodarce (np. innowacyjność, rozwój infrastruktury) • Miarkowanie „presji płacowej” – wysokość świadczeń socjalnych, miarkowanie wzrostu płac w sektorze publicznym • Stabilność cen= ograniczenie fluktuacji na rynku pracy • Należy mieć na uwadze dużą niepewność środowiska makroekonomicznego. • Nie należy opierać polityki na jednym modelu – warto zaś porównywać wyniki z różnych badań  • Model to tylko uproszczony opis rzeczywistości 

21. Kierunki dalszych badań Np. zmienności na rynku akcji Uwzględnienie zmiennych z otoczenia globalnego i sfery finansowej. Modele panelowej kointegracji (np. dla panelu krajów Europy Środkowej i Wschodniej) Nieliniowa kointegracja, modele o zmiennych w czasie parametrach strukturalnych Porównywanie i wybór najlepszych modeli z wykorzystaniem podejścia bayesowskiego

22. Pytania ?

23. Dziękuję za uwagę! Adrian Burda adrian.marek.burda@gmail.com