การเกษตรยุคใหม่

1. สร้างสรรค์เกษตรกรไทย ก้าวไกลอย่าง SMART โดย ดร.ธนิต โสรัตน์ รองประธานสภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย วันพฤหัสบดีที? 12 ธันวาคม 2556 ณ สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ 1

2. Poor Farmer ปัญหาเกษตรกรไทย คือความยากจน 1. เกษตรกรมีหนี?สูง หนี?สินครัวเรือนทั?งระบบ 9.233 ล้านล้านบาท เท่ากับร้อยละ 81.0 ของ GDP ส่วนใหญ่เป็นหนี?ภาค เกษตร 2. รายได้มีอัตราเฉลี?ยตํ?ากว่าภาคส่วนอื?น เป็นปัญหาจากการขาดความรู้ ขาดข้อมูล และขาดการวางแผนการผลิต เพื/อให้ สอดคล้องกับความต้องการของตลาด ทั?งด้านปริมาณและคุณภาพ ส่งผลต่อด้านราคาสินค้าเกษตรตกตํ/า (จังหวัดยากจน ที/สุดกับรํ/ารวยที/สุด รายได้ต่างกัน 40.8 เท่า) 3. เกษตรกรไทยส่วนใหญ่พึ?งตนเองไม่ได้ ที/ผ่านมารัฐเข้าแทรกแซงต้นทุน บิดเบือนกลไกราคา เป็นปัญหาเชิงแข่งขันใน อนาคต 4. ไม่ใช้ระบบตลาดนําการผลิต ภาคการเมืองเข้ามาแทรกแซง บิดเบือนราคาสินค้าเกษตร เพื/อแลกกับคะแนนเสียง ทําให้ เกษตรกรขาดการพัฒนา ทั?งด้านเทคโนโลยี และด้านการตลาด และจะเป็นปัญหาเมื/อเปิด AEC 5. เกษตรกรไทยส่วนใหญ่เป็นรายย่อย ทําให้การพัฒนาแปลง-พื?นที/เพาะปลูก มีต้นทุนสูง ไม่สามารถแข่งขันกับทุนเกษตรกรขนาดใหญ่ ซึ/งทําครบวงจร โดยมีต้นทุนผลิตที/ตํ/ากว่า รวมทั?งขาดการรวมกลุ่มอย่างเป็นระบบ 6. ต้นทุนการผลิตสูง จากการกึ/งผูกขาดปุ๋ย-อาหารสัตว์ พันธุ์พืช-พันธุ์สัตว์ รวมทั?งยาฆ่าแมลง และต้นทุนแรงงาน 7. ระบบการผลิตพึ?งพาธรรมชาติสูง ขาดการจัดการความเสี/ยง ทั?งจากด้านถูก กดราคา และด้านภัยธรรมชาติ 2

3. โครงสร้างสัดส่วนมูลค่าส่งออกไทย (ปี 2556) มูลค่าราคาการส่งออก สินค้าอุตสาหกรรม 4,825,528.6 ล้านบ. ขยายตัว (บาท) - 1.62% สินค้าเกษตรกรรม 616,372.5 ล้านบ. ขยายตัว (บาท) -7.45% สินค้าอุตสาหกรรมการเกษตร 484,328.3 ล้านบ. ขยายตัว (บาท) - 6.89% สินค้าแร่และเชื+อเพลิง 405,270.5 ล้านบ. ขยายตัว (บาท) -7.86 % สินค้าอุตสาหกรรม การเกษตร 7.66% สินค้าแร่และเชื?อเพลิง 6.68% สินค้าเกษตรกรรม 8.71% สินค้าอุตสาหกรรม 76.22% 3 ที?มา : กระทรวงพาณิชย์

4. โครงสร้างมูลค่าภาคเศรษฐกิจไทย GDP (ปี 2555) ภาคเกษตรกรรม มีมูลค่าน้อยที?สุด (สัดส่วนเรียงลําดับจากน้อยไปหามาก) มูลค่าเศรษฐกิจภาคเกษตรกรรม เท่ากับร้อยละ 8.4 เทียบกับภาคอุตสาหกรรม ร้อยละ 39.40 และภาคขนส่ง ร้อยละ 9.8 บริการภาคขนส่ง 9.8 % ภาคท่องเที*ยว 10.54 % ภาคเกษตร 8.40% บริการค้าปลีก-ค้าส่ง 13.40 % ภาคบริการอื*นๆ 14.40 % ภาคนําเข้า 69.66 % ใช้จ่ายรัฐบาล 18.10 % ภาคส่งออก 63.33 % ภาคอุตสาหกรรม 39.20 % ภาคบริโภค ภายใน 45.10 % มูลค่าภาคเกษตร ปี 2555 835,903 ล้านบาท เฉพาะเงินกู้โครงการจํานําข้าว 410,000 ล้านบาท ธกส. 60,000 ล้านบาท ที?มา : บางส่วนจากธนาคารแห่งประเทศไทย 4

5. อุปทานภาคเกษตร ขีดความสามารถการแข่งขันลดลงอย่างต่อเนื?อง ปี 2555 ปี 2556 (9 เดือน) ราคาสินค้าเกษตร -9.7% -0.15% ดัชนีผลผลิต 4.0% -1.06% มูลค่าส่งออกสินค้าเกษตร (ล้านบาท) -17.29% -8.48% รายได้เกษตรกร -6.1% -2.0% จํานวนเกษตรกร 14 ล้านคน N/A 5

6. Top Ten Rich & Poor การพ้นความยากจน : แปรรูปผลิตภัณฑ์เกษตสู่เกษตรอุตสาหกรรม จังหวัดยากจน จังหวัดรํ*ารวย ลําดับ GPP ล้านบาท GPP ล้านบาท PERCAPITA บาท Main PERCAPITA บาท Main จังหวัด จังหวัด Occupation Occupation 1 อํานาจเจริญ 12,099 30,231 ระยอง เกษตรกรรม 751,066 1,235,695 อุตฯ /ท่องเที?ยว 2 บึงกาฬ 14,369 33,027 สมุทรสาคร เกษตรกรรม 315,381 541,155 อุตสาหกรรม 3 หนองบัวลําภู 17,929 33,314 ชลบุรี เกษตรกรรม 635,605 522,511 อุตฯ /ท่องเที?ยว 4 ศรีษะเกษ 52,638 34,042 เกษตรกรรม 603,423 454,079 สมุทรปราการ อุตสาหกรรม 5 ยโสธร 21,160 34,181 ปราจีนบุรี เกษตรกรรม 190,513 414,521 อุตสาหกรรม 6 สกลนคร 40,710 35,094 อยุธยา เกษตรกรรม 294,377 379,973 อุตสาหกรรม 7 แม่ฮ่องสอน 8,843 37,456 ภูเก็ต เกษตรกรรม 104,616 345,269 อุตฯ /ท่องเที?ยว 8 สุรินทร์ 54,511 37,525 ฉะเชิงเทรา เกษตรกรรม 246,591 340,916 อุตสาหกรรม 9 ชัยภูมิ 46,899 39,049 ปทุมธานี เกษตรกรรม 285,450 340,479 อุตสาหกรรม 10 นครพนม 29,611 39,224 สระบุรี เกษตรกรรม 181,973 295,928 อุตสาหกรรม ** กทม. อันดับ 4 GPP = 3,331,225 ลบ. / Per Capita = 485,672 บ. ** เชียงใหม่ อันดับ 29 GPP= 162,030 ลบ. /Per Capita = 100,942 บ. ** สงขลา อันดับ 17 GPP = 214,799 ลบ. /Per Capita = 145,270 บ. ข้อมูล ปี 2554 ที?มา:สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ 6

7. เปรียบเทียบสัดส่วน GDP และแรงงานภาคเกษตร (ปี 2554) มูลค่าตํ?าแต่ใช้แรงงานสูง ประเทศ อินโดนีเซีย ไทย มาเลเซีย ออสเตรีย ญี?ปุ่น สหรัฐอเมริกา อังกฤษ มูลค่าภาคกษตรต่อ GDP (%) 14.7 12.3 12.0 4.0 1.2 1.2 0.7 สัดส่วนแรงงานต่อแรงงานรวม (%) 38.3 40.7 13.0 3.6 3.9 0.7 1.4 แสดงให้เห็นว่ายิ"งพัฒนา สัดส่วนมูลค่าภาคเกษตรต่อจีดีพีจะลดลง จําเป็นที"ประเทศไทย จะต้องเตรียมปรับโครงสร้าง โดยเฉพาะแรงงนภาคเกษตร มิฉะนั/น เกษตรกรไทยจะไม่พ้นจาก ความยากจน 7

8. การขับเคลื?อน SMART FARMER สร้างสรรค์เกษตรกรไทยอย่างยั?งยืน ตั(งแต่ต้น-กลาง-ปลายนํ(า ทั(งภาคเกษตร-อุตสาหกรรม และด้าน • การสร้างโซ่คุณค่าด้านเกษตร การตลาด รวมทั(งการพัฒนาสินค้าเกษตรเป็นผลิตภัณฑ์ขั(นสุดท้าย • ขับเคลื?อนระบบตลาดนําหน้าการผลิต ให้สอดคล้องกับความต้องการของผู้บริโภค เน้นด้าน คุณภาพและแข่งขันด้านราคา • การนําเทคโนโลยีเข้ามาสนับสนุนภาคเกษตร รวมทั(งนวัตกรรม ภูมิปัญญาชุมชนเข้ามาผสมผสาน ในการเพิ?มผลผลิต ให้ความสําคัญต่อความปลอดภัยของผู้บริโภคและเป็นมิตรต่อสิ?งแวดล้อม • การส่งเสริมวิสาหกิจชุมชนภาคเกษตร โดยเชื?อมโยงราคาอุตสาหกรรมในจังหวัด เพื?อเพิ?ม มูลค่าเพิ?มสินค้าเกษตร และรายได้เสริมเกษตรกร • ส่งเสริมตลาดล่วงหน้าเพื?อเน้นเสถียรภาพราคาอย่างยั?งยืน การไม่บิดเบือนราคาด้วยการให้มีการ แข่งขันด้วยระบบตลาด ทั(งตลาดจริงและตลาดล่วงหน้า • การผลิตเชิงพาณิชย์ - การลดต้นทุนและเพิ?มคุณภาพสินค้าเกษตร จะต้องมีกลไกขับเคลื?อนบูรณา การ หน่วยงานของรัฐทุกหน่วยงานซึ?งเกี?ยวข้องกับสินค้าเกษตรและภาคเอกชนในการเพิ?มคุณค่า สินค้าเกษตร 8

9. การพัฒนาภาคเกษตรไทย • ส่งเสริมความรู้และข้อมูลข่าวสาร (Knowledge & Information Base) ให้กับเกษตรกรไทยใช้ฐานความรู้ในการ ผลิต • ด้านการวิจัยและพัฒนาด้านเมล็ดพันธุ์ (R&D) เกี?ยวข้องกับการวิจัยและการเลือกเมล็ดพันธุ์พืชที?เหมาะสมด้าน คุณภาพ ผลผลิตต่อไร่สูง • การโซนนิ"งพื$นที" (Zoning) การส่งเสริมการเกษตรด้วยการกําหนดพื/นที?ให้เหมาะสมกับพืชแต่ละชนิด โดย คํานึงถึงด้านสินค้าอาหาร โดยเฉพาะนํ/า รวมทั/งการควบคุมพื/นที?และปริมาณการปลูกพืชให้สอดคล้องกับความ ต้องการของตลาด • การพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตอย่างครบวงจร เหมาะสม การดูแลศัตรูพืช-โรคพืช-วัชพืช ระบบการเก็บเกี?ยวและการเก็บ รักษา ถนอมคุณภาพและความชื/น • การนํากลับมาใช้ใหม่ (Reuse & Recycle) การบริหารจัดการเกษตรแบบยั?งยืน ต้องเป็นมิตรต่อสิ?งแวดล้อม ทั/งด้านนํ/า-อากาศ-ดิน ด้านการนําซาก-กากส่วน เหลือของพืช กลับมาใช้ใหม่ ทั/งด้นการแปรรูปในอุตสาหกรรมกระดาษ อุตสาหกรรมเฟอร์นิเจอร์ พลังงานทางเลือก ฯลฯ • การพัฒนา GMO ต้องชัดเจน เป็นทิศทางของสินค้าเกษตร ในการสนองกับ ความต้องการของผู้บริโภค และความต้องการของภาคอุตสาหกรรมด้วยการมี กฎหมายควบคุมและการทําความเข้าใจกับมวลชน ทั/งการหว่าน การให้ปุ๋ยที? 9

10. ทิศทางสร้างเสถียรภาพราคาสินค้าเกษตรทิศทางสร้างเสถียรภาพราคาสินค้าเกษตร เพื?อให้เกษตรกรพ้นจากความยากจน • มูลค่าเพิ?มสินค้าและผลิตภัณฑ์ขั9นสุดท้าย (Value Added)เพิ?มมูลค่าสินค้าเกษตรจะต้องมีการ แปรรูปสินค้าเกษตร ทั(งอาหาร วัตถุดิบในภาคอุตสาหกรรม เช่น Bio-Plastic/Chemical เยื?อและ กระดาษ เฟอร์นิเจอร์ และเครื?องประดับ อุตสาหกรรมชิ(นส่วนยานยนต์ ฯลฯ • การพัฒนาพลังงานทางเลือกในสินค้าเกษตร (Alternative Energy) สินค้าเกษตรที?มีศักยภาพ ต้องมีการพัฒนาอย่างต่อเนื?อง เพื?อเป็นพลังงานทางเลือก เช่น อ้อย ปาล์ม ฯลฯ • การเชื?อมโยงภาคเกษตรกับภาคอุตสาหกรรม (Industry Connectivity) การดําเนินการเชื?อมโยง การผลิต ภาคเกษตร กับภาคอุตสาหกรรม จะต้องนําภาคเกษตรเข้ามาเป็นส่วนหนึ?งในโซ่อุปทาน การผลิต และโซ่แห่งคุณค่าด้านการผลิต • การบูรณาการแบบเกษตรครบวงจร (Cluster Integration) ภาคเกษตรจะต้องมีการบูรณาการ เป็นคลัสเตอร์ต้น-กลาง-ปลาย • องค์กรของเกษตรกรต้องเข้มแข็ง (Integration)ขาดการรวมตัวที?เป็นเอกภาพ ขาดทิศทางและ ยุทธศาสตร์ที?ชัดเจน ควรนําต้นแบบของสถาอุตสาหกรรมฯ และหรือสภาหอการค้า มา ประยุกต์ใช้ 10

11. การแปรรูปเพิ?มมูลค่าสินค้าเกษตรการแปรรูปเพิ?มมูลค่าสินค้าเกษตร ต้องมีคุณภาพและมาตรฐานสากล • GMP : Good Manufacturing Practice • HACCP : Hazard Analysis Critical Control Point • IFS : International Food Standard • BRC : British Retail Consortium • HALAL : Permissible according to Islamic Law • ISO : International Organization for Standardization 11

12. AEC ผลกระทบกับสินค้าเกษตร?? 1. การแข่งขันด้านราคาที?รุนแรง สินค้าเกษตรซึ?งมีความอ่อนไหวด้านราคา อาจได้รับ ผลกระทบ เช่น ข้าว ยาง ปาล์ม มะพร้าว เมล็ดกาแฟ มันสําปะหลัง ข้าวโพด 2. ความเสี?ยงต่อส่วนแบ่งตลาดทั?งส่งออกและตลาดภายใน เกษตรกรส่วนใหญ่ไม่ทราบถึง ผลกระทบหลังการเปิด AEC เพราะสินค้าเกษตรส่วนใหญ่รัฐบาลบิดเบือนราคา 3. ต้นทุนการผลิตของเกษตรกรไทยสูง แข่งขันประเทศเพื?อนบ้านไม่ได้ ทั5งด้านค่าแรง การกึ?งผูกขาดปุ๋ย การใช้สารเคมี และยาฆ่าแมลง 4. การขาดแคลนแรงงานในภาคเกษตรอย่างรุนแรง ในอนาคตอันใกล้ แรงงานในภาค เกษตรจะขาดแคลนเป็นวิกฤติของประเทศ ขณะที?การขาดการปรับปรุงการผลิตและ การนําเทคโนโลยีในภาคเกษตรยังขาดแผนพัฒนาที?ชัดเจน 5. การกําหนดมาตรการสินค้าเกษตรอ่อนไหวสูง (Safeguard Mechanism) รัฐบาลควร กําหนดเงื?อนไขปกป้องสินค้าเกษตรซึ?งไทยมีความเสียเปรียบ ทั5งด้านภาษีนําเข้า การทุ่ม ตลาด ด้าน GMO ด้านสิ?งแวดล้อม ฯลฯ 12

13. เกษตรกรไทยพร้อมก้าวไกลสู่สากลเกษตรกรไทยพร้อมก้าวไกลสู่สากล AEC เหรียญสองด้าน ?เป็นทั&งโอกาสและความท้าท้าย ขึ?นอยู่กับว่าการปรับตัวหรือรอโชคชะตา ?เศรษฐกิจ (ใหม่) และชุมชนไร้พรมแดนของ AECจะก่อให้เกิดการ เปลี?ยนแปลงอย่างคาดไม่ถึง ทั?งในระดับปัจเจกบุคคล และธุรกิจ ?ผลผลิตประเทศเพื2อนบ้านจะเข้ามาแย่งตลาด ?เกษตรกรรายย่อยอาจได้รับผลกระทบด้านราคา ?การพ้นจากความยากจนของเกษตรกร ต้องเพิ2มมูลค่าและแปรรูปผลิตภัณฑ์เกษตร 13

14. ค้นหาข้อมูลเพิ?มเติมได้ที? WWW.TANITSORAT.COM END 14