Download
1 / 9
E N D
ความหมาย • สัลปังคพิสัย(บทโศก) หมายถึง (สัลล น. ความโศกโศกาเศร้าร่ำน้ำตานอง, ความเจ็บปวดแปลบ ๆ แลบแล่นในเนื้อใจ, การครวญคร่ำรำพันรำพึง / สัลลาป น. การพูดจากัน + องค์ น. บท, ชิ้น อัน, ตัว + พิไสย น. ความสามารถ ฤาจะแผลงมาจาก วิสัย ซึ่งแปลว่า ธรรมชาติของสิ่งนั้น ๆ ฤาสันดาน ก็อาจเป็นได้) คือ การโอดคร่ำครวญ หรือบทโศกอันว่าด้วยการจากพรากสิ่งอันเป็นที่รัก
การใช้ • ใช้ในบรรดานิราศ ที่เกี่ยวกับการจากลา ระเหระหน ปราศจากความหวัง ไม่มีความต้องการ หมดอยาก
ตัวอย่าง • บทที่อิเหนากำลังชมนกชมไม้ระหว่างจะไปดาหา • ว่าพลางทางชมคณานก โผนผกจับไม้อึงมี่ • เบญจวรรณจับวัลย์ชาลี เหมือนวันพี่ไกลสามสุดามา • นางนวลจับนางนวลนอน เหมือนพี่แนบนวลสมรจินตะหรา • จากพรากจับจากจำนรรจา เหมือนจากนางสการะวาตี • แขกเต้าจับเต่าร้างร้อง เหมือนร้างห้องมาหยารัศมี • นกแก้วจับแก้วพาที เหมือนแก้วพี่ทั้งสามสั่งความมา • ฯลฯ
ตัวอย่าง • บทโศกของนางวันทอง ซึ่งคร่ำครวญอาลัยรักต้นไม้ในบ้านขุนช้าง อันแสดง ให้เห็นว่านางไม่ต้องการติดตามขุนแผนไปแต่ก็ต้องไปเพราะขุนแผนร่ายมนตร์สะกด เมื่อเห็นว่านางมัวร่ำไรลาต้นไม้ สิ่งของอยู่นั่นเอง จากเรื่องขุนช้างขุนแผน ตอนขุนแผนพานางวันทองหนี • ลำดวนเอ๋ยจะด่วนไปก่อนแล้ว ทั้งเกดแก้วพิกุลยี่สุ่นสี • จะโรยร้างห่างสิ้นกลิ่นมาลี จำปีเอ๋ยกี่ปีจะมาพบ • (พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย)
ตัวอย่าง • สุนทรภู่คร่ำครวญถึงรัชกาลที่ 1 ซึ่งสวรรคตแล้ว เป็นเหตุให้สุนทรภู่ต้องตกระกำลำบาก เพราะไม่เป็นที่โปรดปรานของรัชกาลที่ 3 ต้องระเห็จเตร็ดเตร่ไปอาศัยในที่ต่างๆ ขณะล่องเรือผ่านพระราชวัง สุนทรภู่ซึ่งระลึกถึงความหลังก็คร่ำครวญ อาลัยถึงอดีตที่เคยรุ่งเรือง จากนิราศภูเขาทอง • เคยหมอบใกล้ได้กลิ่นสุคนธ์ตรลบ ละอองอบรสรื่นชื่นนาสา • สิ้นแผ่นดินสิ้นรสสุคนธา วาสนาเราก็สิ้นเหมือนกลิ่นสุคนธ์ • (พระสุนทรโวหาร (ภู่))
ตัวอย่าง • กาพย์นางลอย ตอนหนึ่งในบทพากย์รามเกียรติ์ แสดงคำรำพันอาลัยอาวรณืของพระรามที่มีต่อนางสีดา (นางเบญกายปลอมตัว แกล้งทำเป็นตายลอยน้ำมา) พระโกศทองจะรองรับ สำหรับราชเทวี • เชิญศพขึ้นสู่สี- วิกาแก้วอันเรืองรอง • เข้าสู่พระเมรุมาศ อันโอภาสด้วยเทียนทอง • แสงเพลิงจะเริงรอง ไปต้องสีวิสูตรพลาย • อัจกลับจงกลกลีบ ประทีปทองจะส่องฉาย • พู่ห้อยเพดารราย ระรวยรื่นรำเพยลม • พระวิสูตรจะวงวัง บัลลังก์ทิพบรรทม • รูปภาพจะเคียมคม กินนรฟ้อนอยู่ผาดผัน • อีกพระญาติวงศา ก็จะมาประชุมกัน • แสนสาวพระกำนัล จะนอบน้อมประนมกร • ยามค่ำจะร่ำไห้ วิเวกใจให้อาวรณ์ • เสียงสังข์และแตรงอน จะประโคมอยู่ครืนเครง • (พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย)
ที่มา • http://www.thaigoodview.com/library/studentshow/st2545/5-5/no19/sunlapung.html • http://forum.02dual.com/index.php?topic=165.0 • http://guru.google.co.th/guru/thread?tid=1981005f8606c990&pli=1 • http://www.google.co.th/imgres?q=ขุนแผน&hl=th&biw=1918&bih=927&gbv=2&tbm=isch&tbnid=N_DZYYye18G0zM:&imgrefurl=http://www.pantip.com/cafe/chalermthai/newmovie/kunpan/warlord.html&docid=fjlRKA9cBJwl0M&imgurl=http://www.pantip.com/cafe/chalermthai/newmovie/kunpan/kunpan_00.jpg&w=280&h=400&ei=YJ-7T5CbKsPtrAftteCECA&zoom=1&iact=hc&vpx=249&vpy=141&dur=989&hovh=268&hovw=188&tx=123&ty=148&sig=117318616624820068270&page=1&tbnh=119&tbnw=83&start=0&ndsp=60&ved=1t:429,r:1,s:0,i:78
ผู้จัดทำ • นางสาวแสงดาว ถนอมธีระนันท์ • เลขที่๒ ม.๕/๒
