Ο βοηθός της όρασής μας

1. Τα γυαλιά: Ο βοηθός της όρασής μας

2. Το μάτι Το μάτι μας είναι ένας ανιχνευτής φωτός.

3. αμφιβληστροειδής σκληρός ίριδα κόρη φακός Μάτι και όραση… Το μάτι μας έχει τρία βασικά μέρη: την κόρη της ίριδας, που είναι ένα μικρό κυκλικό άνοιγμα και κανονίζει πόσο φως θα περάσει στο εσωτερικό, το φακό που εστιάζει το φως και τον αμφιβληστροειδή χιτώνα, όπου εστιάζεται το είδωλο του αντικειμένου.

4. Τα μέρη του ματιού υαλώδες σώμα σκληρός βλέφαρα αμφιβληστροειδής βλεφαρίδες οπτικό νεύρο ίρις κόρη κερατοειδής ωχρά κηλίδα κρυσταλλοειδής φακός ακτινωτός μυς χοριοειδής

5. εστίαση φωτός κερατοειδής φωτεινή δέσμη φακός αμφιβληστροειδής Πώς βλέπουμε… Βλέπουμε καθαρά ένα αντικείμενο, όταν το φως από αυτό μπορεί να εστιάζει στον αμφιβληστροειδή. Αυτή η ικανότητα οφείλεται στον κερατοειδή. Ο φακός συμβάλλει στην εστίαση από κοντινά αντικείμενα, αλλάζοντας το σχήμα του (γίνεται παχύτερος), ώστε να κάμπτει τις φωτεινές δέσμες πιο έντονα. Ελάχιστα, όμως, βοηθά στην εστίαση από τα μακρινά αντικείμενα.

6. εστίαση φωτός φωτεινή δέσμη φακός αμφιβληστροειδής Το μυωπικό μάτι βλέπει καθαρά μόνο την κοπέλα. Ατέλειες της όρασης: Μυωπία Στο μυωπικό μάτι το φως από ένα αντικείμενο εστιάζει μπροστά από τον αμφιβληστροειδή. Έτσι, ο φακός εστιάζει σωστά μόνο τα πολύ κοντινά αντικείμενα. Η μυωπία συνήθως οφείλεται στο ότι ο βολβός του ματιού είναι πιο μακρύς από το κανονικό σφαιροειδές σχήμα. 

7. εστίαση φωτός φωτεινή δέσμη αμφιβληστροειδής Ένας υπερμέτρωπας βλέπει καλύτερα μακριά από ό,τι κοντά. Ατέλειες της όρασης: Υπερμετρωπία Στο υπερμετρωπικό μάτι είτε ο βολβός είναι κοντύτερος από τον κανονικό είτε ο αμφιβληστροειδής δεν είναι αρκετά καμπύλος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η σύγκληση της φωτεινής δέσμης να είναι ανεπαρκής (φαίνεται ότι εστιάζει πίσω από τον αμφιβληστροειδή). Το μάτι δε βλέπει καθαρά ούτε τα πολύ κοντινά ούτε τα πολύ μακρινά αντικείμενα. 

8. το φως εστιάζει σε περισσότερες από μια περιοχές κερατοειδής φωτεινή δέσμη αμφιβληστροειδής Το αστιγματικό μάτι βλέπει ασαφώς το πρόσωπο του άντρα. Ατέλειες της όρασης: Αστιγματισμός Ο αστιγματισμός οφείλεται στην ακανόνιστη κυρτότητα (παραμόρφωση) του κερατοειδή, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ικανότητα εστίασης του ματιού. Έτσι, το είδωλο που σχηματίζεται στον αμφιβληστροειδή είναι ασαφές. 

9. εστίαση φωτός φωτεινή δέσμη φακός αμφιβληστροειδής Ο πρεσβύωπας έχει καλή μακρινή, αλλά όχι καλή κοντινή όραση. Ατέλειες της όρασης: Πρεσβυωπία Η πρεσβυωπία παρουσιάζεται σε άτομα μεγαλύτερα των 40 ετών. Το μάτι βλέπει καθαρά μακρινά αντικείμενα αλλά όχι τα πολύ κοντινά. Αυτό συμβαίνει επειδή ο φακός έχει χάσει την ελαστικότητά του, δεν μπορεί να μεταβάλλει το σχήμα του και εστιάζει τα αντικείμενα «πίσω» από τον αμφιβληστροειδή. 

10. Προβλήματα όρασης και διορθωτικοί φακοί (ματογυάλια) Τα προβλήματα όρασης συνήθως διορθώνονται με τη χρήση γυαλιώνοράσεως ή φακών επαφής.

11. φακοί Οι φακοί Οι ποικίλοι φακοίκατασκευάζονται συνήθως από πολύ καθαρό γυαλί ή από άλλο διαφανές υλικό. Έχουν τουλάχιστον δύο επιφάνειες, από τις οποίες η μία έχει σφαιρικό ή κυλινδρικό σχήμα. Οι φακοί αλλάζουν την πορεία του φωτός με διάθλαση.

12. συγκεντρωτικόςφακός Φακοί που είναι παχύτεροι στο μέσο και λεπτότεροι στα άκρα είναι συγκλίνοντες ή συγκεντρωτικοί, επειδή οι παράλληλες δέσμες φωτός που διαθλώνται συγκεντρώνονται, εστιάζουν, σε ένα σημείο (την εστία) πέρα από το φακό. Ο φακός του ματιού είναι ένας συγκεντρωτικός φακός. φωτεινή δέσμη εστίαση φωτός φωτεινή δέσμη εστίαση φωτός φακός πίσω: διαφάνεια 5 «Πώς βλέπουμε» Συγκλίνοντες και αποκλίνοντες φακοί

13. αποκεντρωτικόςφακός φωτεινή δέσμη μεγεθυντικός φακός Συγκλίνοντες και αποκλίνοντες φακοί Φακοί που είναι λεπτότεροι στο μέσο και παχύτεροι στα άκρα είναι αποκλίνοντες ή αποκεντρωτικοί, επειδή οι παράλληλες δέσμες φωτός που διαθλώνται απομακρύνονται (αποκλίνουν) η μία από την άλλη. Τέτοιος φακός είναι ο μεγεθυντικός φακός, μια σταγόνα νερού επάνω σε γυαλί κ.ά.

14. Από τον 13ο αιώνα οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν γυαλιά οράσεως ή ματογυάλια (δυο φακοί σε σκελετό) για να διορθώσουν ατέλειες στην όρασή τους. Σήμερα χρησιμοποιούν και φακούς επαφής. Ματογυάλια ή γυαλιά οράσεως

15. Ο οφθαλμίατρος είναι ο γιατρός των ματιών. Μπορεί να κάνει διαγνώσεις, να συνταγογραφεί γυαλιά οράσεως ή φακούς επαφής…Οι οπτικοί αποτελούν ένα παραϊατρικό επάγγελμα και είναι εκπαιδευμένοι να επεξεργάζονται, να τοποθετούν και να παραδίδουν γυαλιά οράσεως και φακούς επαφής σύμφωνα με τη συνταγή κάποιου γιατρού. Κατάλληλα γυαλιά σε κάθε περίπτωση

16. εστίαση φωτός πριν φακός εστίαση φωτός  μετά Διορθώσεις της όρασης: Μυωπία Ο φακός εστιάζει σωστά μόνο τα πολύ κοντινά αντικείμενα.  Η μυωπία διορθώνεται με κατάλληλους αποκλίνοντες φακούς. – Πώς διορθώνεται η μυωπία;

17. εστίαση φωτός πριν φακός εστίαση φωτός  μετά Διορθώσεις της όρασης: Υπερμετρωπία Δεν φαίνονται καθαρά τα πολύ κοντινά ούτε τα πολύ μακρινά αντικείμενα.  Η υπερμετρωπία διορθώνεται με συγκλίνοντες φακούς. – Πώς διορθώνεται η υπερμετρωπία;

18. το φως εστιάζει σε περισσότερες από μια περιοχές πριν κυλινδρικός φακός εστίαση φωτός μετά  Διορθώσεις της όρασης: Αστιγματισμός Το είδωλο είναι ασαφές.  Ο αστιγματισμός διορθώνεται με ειδικούς φακούς. – Πώς διορθώνεται ο αστιγματισμός;

19. εστίαση φωτός πριν φακός εστίαση φωτός μετά  Διορθώσεις της όρασης: Πρεσβυωπία Το μάτι βλέπει καθαρά μακρινά αντικείμενα αλλά όχι τα πολύ κοντινά.  Η πρεσβυωπία διορθώνεται με συγκλίνοντες φακούς. – Πώς διορθώνεται η πρεσβυωπία;

20. Φακοί επαφής αντί ματογυάλια… Οι φακοί επαφής υπάρχουν σε ποικίλους τύπους είτε συμβατικοί με διετή διάρκεια ζωής είτε συχνής αντικατάστασης, που αντικαθίστανται κάθε μέρα, δεκαπενθήμερο, μήνα ή τρίμηνο. Λύνουν, ανάλογα με την περίπτωση, οποιοδήποτε πρόβλημα όρασης (μυωπία, αστιγματισμό, υπερμετρωπία, πρεσβυωπία). 

21. Γυαλιά ηλίου και άλλα… Τα γυαλιά έκτος από τη διόρθωση προβλημάτων όρασης αποτελούν και μέσο προστασίας των ματιών μας …

22. Όραση και ματογυάλια Περίγραψε τη διαδρομή που ακολουθεί το φως για να σχηματιστεί το είδωλο ενός αντικειμένου στο μάτι μας. Αναζήτησε περισσότερες πληροφορίες για τη μυωπία, την υπερμετρωπία, τον αστιγματισμό και την πρεσβυωπία. Πώς βοηθούν τα ματογυάλια την όρασή μας; Αναζήτησε πληροφορίες για το πού και πώς τα γυαλιά χρησιμοποιούνται ως μέσον προστασίας των ματιών. Γράψε μια σύντομη αναφορά για την ιστορία των γυαλιών οράσεως.

23. τέλος προβολής Alt+F4 αρχή

24. βλέφαρο βλέφαρο Βλέφαρα: Ανοιγοκλείνουν αρκετές φορές το λεπτό από μόνα τους και καλύπτουν τα μάτια με μικρή ποσότητα υγρού που τα καθαρίζει από μικρόβια και ακαθαρσίες. Επίσης προστατεύον τα μάτια από το έντονο φως, κλείνοντάς τα αυτόματα μέχρι να το συνηθίσουν. Το ίδιο συμβαίνει και όταν πλησιάσει υπερβολικά τα μάτια κάποιο αντικείμενο.

25. Οι μικρές και πυκνές τριχούλες που αποτελούν τις βλεφαρίδες, συγκρατούν τις σκόνες και τις ακαθαρσίες μακριά από τα μάτια προστατεύοντάς τα. βλεφαρίδες βλεφαρίδες Βλεφαρίδες:

26. σκληρός χιτώνας Σκληρός χιτώνας: Φτιαγμένος από σκληρό, λευκό υλικό «το ασπράδι του ματιού» αποτελεί το εξωτερικό τοίχωμα του βολβού. Έχει λίγα αγγεία που είναι πολύ εμφανή σε ένα άτομο πολύ κουρασμένο.

27. κερατοειδής Κερατοειδής χιτώνας: Βρίσκεται πάνω από το σκληρό χιτώνα και είναι διαφανής, για να επιτρέπει την είσοδο του φωτός στο βολβό. Ο κερατοειδής χιτώνας κάνει το μάτι να εστιάζεται σε κάτι, ενεργώντας σαν συγκλίνων (συγκεντρωτικός) φακός.

28. ίρις ίρις Ίρις: Είναι ο μικρός έγχρωμος δίσκος που χαρακτηρίζει το χρώμα των ματιών και βρίσκεται μεταξύ του σκληρού και του κερατοειδή χιτώνα. Τα πιο συνήθη χρώματα της ίριδας είναι καφέ, μαύρο, μπλε και πρασινωπό. Η ίριδα ανοίγει και κλείνει, ρυθμίζοντας πόσο φως θα μπει στην κόρη του ματιού.

29. κόρη Πολύ φως Λίγο φως κόρη Κόρη του ματιού: Είναι μια μικρή κυκλική οπή στο κέντρο της ίριδας και αποτελεί την είσοδο του φωτός στο εσωτερικό του ματιού. Στο πολύ φως η κόρη συστέλλεται και στο λίγο φως διαστέλλεται. 

30. αμφιβληστροειδής ωχρά κηλίδα φακός Υαλώδης φακός: Βρίσκεται πίσω από την κόρη του ματιού. Είναι αμφίκυρτος φακός, διαφανής, άχρωμος και ελαστικός. Μεταβάλλει την κυρτότητά του με τη βοήθεια του ακτινωτού μυ, ώστε να εστιάζει το φως ακριβώς πάνω στον αμφιβληστροειδή. Έτσι, όταν το βλέμμα συγκεντρώνεται σε κάτι που βρίσκεται κοντά ο φακός γίνεται πιο χοντρός, ενώ όταν το βλέμμα συγκεντρώνεται σε κάτι πιο μακρινό, γίνεται πιο λεπτός.

31. υαλώδες σώμα Υαλώδες σώμα: Είναι μια ημίρρευστη διαφανής ουσία που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του ματιού και βρίσκεται ακριβώς πίσω από το φακό. Συντελεί στη διατήρηση του σχήματος του ματιού (όπως περίπου ο αέρας μια μπάλα) και συγκρατεί τον αμφιβληστροειδή χιτώνα στη θέση του.

32. χοριοειδής χιτώνας Χοριοειδής χιτώνας: Καλύπτει εσωτερικά το σκληρό χιτώνα και εξασφαλίζει τη διατροφή του αμφιβληστροειδή με τα πολλά αγγεία που περιέχει. Μαζί με τον ακτινωτό μυ και την ίριδα αποτελούν τον αγγειώδη χιτώνα του ματιού.

33. ωχρά κηλίδα αμφιβληστροειδής Αμφιβληστροειδής χιτώνας: Βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού ανάμεσα στο υαλώδες σώμα και στον χοριοειδή. Είναι μια πολύπλοκη κατασκευή που αποτελείται από εκατομμύρια πολύ ευαίσθητα στο φως νευρικά κύτταρα, που μετατρέπουν την εικόνα (φωτεινό ερέθισμα) σε ηλεκτρικά σήματα (πληροφορία).

34. οπτικό νεύρο αμφιβληστροειδής Οπτικό νεύρο: Μεταφέρει τα ηλεκτρικά σήματα (πληροφορία) από τον αμφιβληστροειδή στο κέντρο της όρασης του εγκεφάλου, ώστε ο εγκέφαλος να καταλαβαίνει τι βλέπει το μάτι.

35. ωχρά κηλίδα αμφιβληστροειδής Ωχρά κηλίδα: Είναι το τμήμα του αμφιβληστροειδή με τη μεγαλύτερη οπτική οξύτητα, δηλαδή πόσο καλά βλέπουμε.

36. Οπτική οξύτητα Η οπτική οξύτητα είναι μια ένδειξη, μεταξύ άλλων, η οποία περιγράφει την ποιότητα της όρασης, δηλαδή πόσο καλά βλέπουμε. Το τεστ μέτρησης της οπτικής οξύτητας γίνεται χωριστά για κάθε μάτι. «Κανονική» θεωρείται όραση 10/10. Μπορείτε να κάνετε μόνοι σας το τεστ οπτικής οξύτητας στην σελίδα: http://www.teiath.gr/seyp/optics/va_test.htm Πίνακας δόκιμης οπτικής οξύτητας.

37. Η δέσμη φωτός καθώς περνά από τον αέρα στη γυάλινη πλάκα αλλάζει πορεία. Παρόμοια κάμπτεται και όταν εξέρχεται απότο γυαλί στον αέρα. γυαλί Το μολύβι φαίνεται σαν σπασμένο στο σημείο που εισέρχεται στο νερό λόγω της διάθλασης. Διάθλαση Διάθλαση λέμε την αλλαγή της πορείας του φωτός, όταν περνά από ένα διαφανές υλικό σε άλλο. 

38. φακός αμφιβληστροειδής είδωλο Ο σχηματισμός ειδώλου στο μάτι Το φως από το αντικείμενο διαθλάται (κάμπτεται) από το φακό του ματιού και εστιάζει στον αμφιβληστροειδή. Το είδωλο που σχηματίζεται με αυτό τον τρόπο είναι αντιστραμμένο σε σχέση με το αντικείμενο. Όμως στο οπτικό κέντρο του εγκεφάλου δημιουργείται αυτόματα η οπτική αντίληψη του όρθιου ειδώλου. αντικείμενο

39.  Το είδωλο είναι πραγματικό και αντιστραμμένο. Είδωλο από συγκεντρωτικό φακό 

40. αντικείμενο είδωλο φύλλο εργασίας – Παρατήρησε την εικόνα και γράψε την απάντησή σου… φακός …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

41. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Δες περισσότερα: Στο σχολικό βιβλίο σου Φυσικής, στο κεφάλαιο της Οπτικής… Άλλες αναφορές: D. Burnie, Φως, σειρά Ανακαλύπτω την Επιστήμη, εκδ. Ερευνητές, 1992, σελ. 12-19 C. Mueller, R. Dubos, Φως και όραση, Επιστημονική βιβλιοθήκη Life, εκδ. Λύκειος Απόλλων, σελ. 9-95 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος- Λαρούς- Μπριτάννικα, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα: σχετικά λήμματα Στο διαδίκτυο: http://www.medlook.net/kids/eye.asp http://www.eye-net.gr/public/optics.html http://spidey.sfusd.edu/schwww/sch773/zimmerman/c1.html http://www.teiath.gr/seyp/optics/va_test.htm

42. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Γυαλιά ηλίου… Τα γυαλιά του ηλίου, ειδικά το καλοκαίρι, προστατεύουν τα μάτια από το υπερβολικό φως και από τη (βλαβερή) υπεριώδη ακτινοβολία, που μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην όραση.

43. Κίνδυνοι Ασφάλεια …και γυαλιά εργαστηρίου Στο σχολικό εργαστήριο φυσικών επιστημών φοράμε τα ειδικά προστατευτικά γυαλιά, ιδιαίτερα όταν κάνουμε πειράματα χημείας ή χρησιμοποιούμε φλόγα, ώστε να μην κινδυνεύουν τα μάτια μας από κάποιο τυχαίο συμβάν ή απροσεξία… 