El Filibusterismo (1891)

1. El Filibusterismo (1891) Kaligirang Pangkasaysayan Pagsusuri at mga kaugnay na pag-aaral

2. El Fili: Kaligirang Pangkasaysayan • 1891 – paglipat ni Rizal mula Brussels patungong Ghent • Murang pagpapalimbag sa Ghent • Pag-iwas kay Suzzane Jacoby • Sa Ghent, makakatagpo siya ng ilang mga kababayang estudyante ng inhenyeria sa Unibersidad ng Ghent (sentro ng inhenyeriya na kilala sa mundo) • Jose Alejandrino (Pampanga) • Edilberto Evangelista (Maynila)

3. El Fili: Kaligirang Pangkasaysayan • Nakasama sa kuwarto si Jose Alejandrino upang makatipid. Nasa ibaba ang bahagi ng salaysay ni Alejandrino: “...nagkwenta si Rizal at naisip niyang mainam kung kami ang maghahanda sa agahan sa gayon ay makatipid kami. Bumili siya ng tsaa, asukal, alkohol, at isang lata ng biskwit. Pagdating sa bahay, binuksan niya ang lata, binilang ang mga biskwit, at sa pamamagitan ng paghati rito para sa tatlumpung araw ay mayroon na kaming biskwit para sa bawat agahan...”

4. El Fili: Kaligirang Pangkasaysayan “...Sa unang araw, dahil na rin sa pagpapahalaga ko sa sarili, nakontento ako sa aking rasyon. Ganoon din noong ikalawang araw, ngunit noong ikatlong araw, sinabi ko sa kaniya na hindi sapat ang aking rasyon. Sinagot niya ako: “maaari kang humiran para sa rasyon mo para bukas.” kaya sa kahihiram ko, naubos na ang aking rasyon sa loob lamang ng labinlimang araw habang siya ay talagang nagkasya sa kanyang arawang rasyon.” (nasa Zaide, 1997)

5. El Fili: Kaligirang Pangkasaysayan • Paghahanap ng palimbagan • F. Meyer-Van Loo Press (pumayag na patingi-tingi ang bayad sa pagpapalimbag ng nobela) • Ayon kay Rizal (mula sa Ghent, Hulyo, 1891) “naisanla ko na ang lahat ng aking alahas, naninirahan ako sa mumurahing kuwarto, kumakain lamang ako sa mumurahing restawran, para lamang makapagtipid nang mailathala ko ang aking aklat, malapit nang mahinto ang paglalathala nito kapag walang perang dumating” (Rizal kay Basa)

6. El Fili: Kaligirang Pangkasaysayan • Agosto 1891. Ayon muli sa isang liham ni Rizal kay Basa; “dahil walang perang dumarating at inutangan ko na ang lahat at baon na ako sa utang, ipinatigil ko na ang pagpapalimbag at hinayaang kalahati lamang ng aklat ang natapos.”

7. El Fili: Kaligirang Pangkasaysayan “May mga panahong gusto kong sunugin ang manuskrito. Ngunit alam kong maraming mabubuting taong tulad mo, mabubuting tunay na nagmamahal sa kanilang bayan.” (Rizal to kay Basa) • Nabalitaan ito ni Valentin Ventura ang suliranin at agad siyang nagpadala ng kinailangan pang pondo • Setyembre 18, 1891 – nailabas na ang imprenta ng El Filibusterismo

8. El Fili: Kaligirang Pangkasaysayan • Pag-aalay para sa Gomburza • Ilang pagwawasto mula sa dedikasyon: • Paggarote sa mga pari – Pebrero 17, 1872 sa halip na Pebrero 28. • Padre Gomez – 73 taong gulang sa halip na 85 • Padre Burgos – 35 taong gulang sa halip na 30 • Padre Zamora – 37 taong gulang sa halip na 35

9. Rizal Bilang Nobelista (F. Sionil Jose) • “The Noli is more dramatic and somewhat more elemental. The Fili brims with passion, too, and Rizal’s treatment is more adroit, studied, and is, in a sense,a better novel.” • Friars and hierarchs VS. Indios (exploiters VS. The exploited) - on the issue of marxism

10. Rizal Bilang Nobelista (F. Sionil Jose) • Sisa – patient and hardworking, sacrifices everything for her family, for her husband who maltreats her, for her two sons on whom she dotes; Maria Clara, virginal, yes, but faithful. She refuses a loveless marriage and suffers for it; Juli who prefers death to the betrayal of the man she loves • Maybe they are author’s sentimental rendering of love, but certainly, by their actions, these women are very, very strong. All of them understood and lived the logic of love: sacrifice

11. Rizal Bilang Nobelista (F. Sionil Jose) • The original characters in Noli appearing in the Fili have also acquired stronger faces. The deterioration of Capitan Tiago, the continued pretensions of Doña Victorina, the malice of the Dominicans and the machinations of the ahdowy Simoun (Ibarra) are meticulously shaped. • In the Fili,, the physics class reveals not just the inadequacy of the friar instruction but how ridiculous a class lorded over by a friar could become.

12. Rizal Bilang Nobelista (F. Sionil Jose) • Sisa and Cabesang Tales as “eternal heroes” • Sisa’s dedication to her family • Cabesa Tales’ patience and in being a rebel (thereby compromising the fate of his father and his daughter, Juli

13. Rizal Bilang Nobelista (F. Sionil Jose) • Rizal as an Indio who knew more about European civilization than the Spanish readers • In the Philippines, the higher one goes up, the whiter it becomes • He suffered, sacrificed and eventually paid the ultimate price of his writing