Download
1 / 23
251 likes | 541 Vues
و خدایی که در این نزدیکیست. مفاهیم سود برای گزارشگری مالی. استاد راهنما: دکتر خیرالهی گردآورندگان: حسین شاهرخی احسان شرفی فرزاد حیدریان پاییز 92. مقدمه.
E N D
مفاهیم سود برای گزارشگری مالی • استاد راهنما: • دکتر خیرالهی • گردآورندگان: • حسین شاهرخی • احسان شرفی • فرزاد حیدریان • پاییز 92
مقدمه • سود با اهمیت ترین رقم حسابداری طی حداقل هفتاد سال گذشته است.محاسبه و اندازه گیری سود به روش مرسوم حداکثر صد و ده سال عمر دارد.قبل از آن سود به شیوه دیگری اندازه گیری و گزارش می شد. • نظر به اینکه اندازه گیری سود،متضمن مسایل مفهومی و عملی قابل ملاحظه ای می باشد،پیشنهادهای مختلفی نیز برای حل مسایل ارائه شده است.این پیشنهادها را می توان در پنج گروه زیر طبقه بندی کرد: تاکید بر اطلاعات مربوط به معاملات حسابداری تعهدی توافق در مورد مفهوم یگانه از سود ارائه مفهوم عملیاتی یگانه از سود اندازه گیری و گزارش چند معیار سود در نظر گرفتن تمام معیارهای فعالیت های اقتصادی تحقیقات تجربی که بر اساس فرضیه های کارائی بازار سرمایه انجام شده، نشان داده که سود حسابداری دارای محتوای اطلاعاتی است. هیات تدوین استانداردهای حسابدادی مالی (FASB) در بیانیه شماره 1 با عنوان هدفهای گزارشگری مالی بیان می کند: هدف اصلی گزارشگری مالی فراهم کردن اطلاعاتی در خصوص عملکرد واحدهای گزارشگر با استفاده از معیارهای سنجش سود واجزای تشکیل دهنده آن است.
هدف از اندازه گیری و گزارش سود هدف اولیه از گزارش سود: تامین و ارائه اطلاعات مفید برای کسانی است که بیشترین علاقه را به گزارشهای مالی دارند. با اهمیت ترین هدف از گزارش سود از دیدگاه تمامی استفاده کنندگان از گزارشهای مالی: ایجاد تمایز بین سرمایه گذاری و سود به عنوان بخشی ازفرایند توصیفی حسابداری است. هدف های مشخص گزارشگری سود: 1.استفاده از سود به عنوان معیاری برای اندازه گیری کارائی مدیریت 2.استفاده از مبالغ تاریخی سود برای پیش بینی آینده واحد انتفاعی و توضیع اتی سود سهام 3.استفاده از سود به عنوان معیاری برای اندازه گیری دستاوردها و هم چنین نشانه ای از تصمیمات آتی مدیریت
مفاهیم سود در سطح معانی در سطح ساختار در سطح عمل بازارهای ناقص و ابهام سود به عنوان معیار کارایی سود حسابداری در مقایسه با سود اقتصادی رویکرد معاملاتی رویکرد فعالیتی رویکرد قراردادی رویکرد بازار سرمایه تصمیم گیری مدیریت سود به عنوان وسیله ای برای پیش بینی
مفهوم سود در سطح ساختار • توجیه رویه های موجود و پیش بینی عملکرد حسابداری در برخورد با رویدادهای جدید که این رویه ها پایه های GAAP را تشکیل می دهد و مورد عمل حسابداران و حسابرسان است. برای تشخیص درآمدها و تحقق هزینه ها اصول و قواعدی تدوین شد و سود بر اساس درآمد منهای هزینه تعریف و محاسبه شد. • سودی که بر اساس قواعد و رویه های خاص تعیین می شود بی شک با پدیده های واقعی یا نتایج و آثار رفتاری تطبیق نمی کند، ولی برای حل مشکل نظراتی مطرح شده که تا حدی موثر است و به شرح زیر است: با تمرکز به اطلاعات اولیه معاملات(تراکنش ها) و استفاده از روش تعهدی می توان گزارشگری سود حسابداری را بهبود بخشید. گروهی بر این باورند که مفهوم عملیاتی از سود می تواند به عنوان معیار توانایی واحد گزارشکر در پرداخت سود سهام مورد استفاده قرار گیرد بی شک اگر سود حسابداری با سود اقتصادی برابر باشد،اکثر مشکلات قابل حل است.از این رو، انتظار دارند نظریه های حسابداری در آینده پیشرفت خواهد کرد و توافق بر مفهوم سود حاصل می آید. گروهی پیشنهاد می کنند جهت تامین هدف های مختلف باید سود با مفاهیم متعدد اندازه گیری و گزارش شود. از آنجا که تمام روش های اندازه گیری سود ناکافی است،برخی از استادان بر این باورند که باید به جای سودهای متفاوت شاخص های دیگری برای ارزیابی فعالیت های اقتصادی جایگزین شود.
دو رویکرد در محاسبه سود در سطح ساختار وجود دارد: رویکرد معاملاتی با مفهوم شناخت در زمان فروش یا مبادله و میثاق بهای تمام شده حسابداری ملازمه و هم آهنگی دارد. رویکردی سنتی در ثبت تغییرات ارزشیابی دارایی ها و بدهی ها تنها در صورتی که منتج از معاملات، عملیات و سایر رویدادهای مالی باشد. رویکرد معاملاتی مزایای عمده رویکرد معاملاتی به شرح زیر است • اجزای متشکله سود را می توان به انحای مختلف مانند تفکیک بر حسب محصولات یا مشتریان طبقه بندی کرد تا اطلاعات مفیدتری به مدیریت ارائه شود. • سود حاصل از منابع مختلف مانند عملیات یا سببهای خارجی را تا جایی که قابل اندازه گیری باشد می توان به طور جداگانه گزارش کرد. • مبنایی را برای تعیین انواع و مقادیر داراییها و بدهی های موجود در آخر دوره مالی ایجاد می کند، بنابراین بکارگیری مبانی دیگر اندازه گیری برای این اقلام نیز امکان پذیر است. • کارایی واحد انتفاعی مستلزم ثبت معاملات خارجی ناشی از دلایل دیگر نیز می باشد. • تهیه صورت های مختلفی امکان پذیر می شود که ضمن همبستگی و پیوستگی با یکدیگر موجب درک بهتر اطلاعات نیز می شود.
دو رویکرد در محاسبه سود در سطح ساختار وجود دارد: در رویکرد فعالیت ها تمرکز وتایید به جای معاملات به فعالیت هاست . به عبارت دیگر،به جای آنکه فرض شود سود نتیجه معامات مشخصی است ، فرض می شود سود زمانی حاصل می آید که یک فعالیت یا رویداد به وقوع پیوسته باشد. رویکرد فعالیت ها در رویکرد فعالیت ها شناسایی درآمد مطابق با دنیای واقعیست، ولی اندازه گیری سود در مراحل مختلف کسب درآمد، اگر ناممکن نباشد بسیار دشوار و برآوردی است. نمودار فرآیند کسب درآمد • مزایا و معایب رویکرد فعالیت ها • مهمترین مزایای رویکرد فعالیت ها، سنجش سود بر اساس مفاهیم مختلف برای هدف های متفاوت است. • مهمترین عیب رویکرد فعالیت ها عدم امکان اندازه گیری درآمد و هزینه هر فعالیت و ثبت آن است
مفهوم سود در سطح معانی سود به عنوان معیار کارائی حسابداران در تعریف سود بر دو مفهوم اقتصادی اتکا می کنند. مفهوم اول تغییر در رفاه (ثروت) و مفهوم دوم یعنی حداکثر کردن سود در شرایط معین ساختار بازار، تقاضا برای محصول و اقلام بهای تمام شده ورودی می باشد. اندازه گیری کارایی واحد انتفاعی در بیانیه شماره یــک هیات استانداردهای حسابداری مالی به شرح زیر انعکاس یافته است: گزارشگری مالی باید اطلاعاتی را درباره عملکرد مالی واحد انتفاعی طی دوره مالی ارائه کند. مفهوم کارائی در دنیای واقعی یکی از تعاریف کارائی در دنیای واقعی ، توان نسبی واحد انتفاعی در بدست آوردن حداکثر محصول از مصرف مقدار معینی از منابع یا تحصیل مقدار معینی محصول ازمصرف حداقل منابع و یا ترکیب بهینه منابع در قبال تقاضا و قیمت معین برای محصولات به نحوی است که موجب تحصیل حداکثر بازده برای مالکان شود.
سود حسابداری در مقایسه با سود اقتصادی سود حسابداری در مقایسه با سود اقتصادی به منظور درک تفاوت بین سود اقتصادی و سود حسابداری لازم است تا هدف از تعریف این دو مفهوم بررسی شود. سود حسابداری با توجه به هدف آن یعنی ارائه گزارش عملکرد شرکت،تعریف می شود. بنابراین احتساب هزینه های ضمنی در ترازنامه معقول به نظر نمی رسد. درمقابل، هدف از تعریف سود اقتصادی ارائه یک معیار «تصمیم گیری » برای بنگاه اقتصادی و همچنین سرمایه گذاران است. دیدگاه اقتصاد دانان درمورد هزینه با دیدگاه حسابداران متفاوت است، بنابراین سود اقتصادی و سود حسابداری یکی نخواهد بود. حسابداران اغلب تمایل دارند که «هزینه های صریح » تولید، یعنی پرداخت هایی که بابت دستمزد، اجاره، بهره و مواد خام انجام میشود را جزء هزینه های تولید به حساب آورند. اما اقتصاددانان علاوه بر هزینه ههای صریح پرداختی «هزینه فرصت » یا «هزینه ضمنی » سرمایه را نیز مورد توجه قرار می دهند.
سود حسابداری در مقایسه با سود اقتصادی سود حسابداری در مقایسه با سود اقتصادی • به طور خلاصه میتوان گفت:سود حسابداری تفاوت بین درآمد وهزینه های صریح انجام کارهاست ولی • سود اقتصادی تفاوت بین درآمد وهزینه های صریح و ضمنی است. سود حسابداری درآمد هزینه های صریح سود اقتصادی درآمد هزینه های ضمنی هزینه های صریح • این دو معادله را به صورت ذیل نیزمی توان بازنویسی نمود: • تفاوت بین این دو رقم سود به دلیل روشهای متفاوت محاسبه استهلاک است. استهلاک حسابداری سود خالص حسابداری درآمد هزینه های صریح سودخالص اقتصادی درآمد استهلاک اقتصادی هزینه های صریح و ضمنی حسابداران به منظور محاسبه استهلاک از روشهای خطی مستقیم یا تصاعدی استفاده می کنند، در حالیکه اقتصاددانان از روش مبتنی بر بهره استفاده می کنند.
مفهوم سود در سطح عمل (رفتار) • سود به عنوان وسیله ای برای پیش بینی پیشنهاد هایی در مورد پیش بینی سود با توجه به توان پیش بینی سود حسابداری ،برخی از صاحب نظران هموارسازی سود های ادواری را پیشنهاد می کنند،اما در مقابل برخی ازپژوهشگران حسابداری بر این باورند که هموارسازی سود بیش از آنچه موجب افشای اطلاعات شود موجب کتمان اطلاعات می شود.
تصمیم گیری مدیریت • مدیران برای اتخاذ تصمیم های درست باید مجهز به اطلاعات باشند.همانگونه سهامداران به جریان های نقدی آتی که نصیب آنها می شود علاقه نشان می دهند ، مدیران نیز به آنچه در آینده اتفاق خواهد افتاد علاقمندند. • مدیران باور دارند ، سهامداران ترجیح می دهند مبالغ بیشتری برای سهام واحدهایی پرداخت کنند که نوسانات سود آنها کمتر باشد. رابطه فرضیه های مدیریت سود با فرضیه های بازار کارای سرمایه فرضیه های مدیریت سود با استفاده از تغییر در روش حسابداری با فرضیه های بازار کارایی سرمایه در تضاد است. • هر چه بازار سرمایه کاراتر باشد ، قیمت سهام کمتر تحت تاثیر مدیریت سود قرار می گیرد.
رویکرد بازار سرمایه اولین بار ارتباط سود حسابداری با قیمت اوراق بهادار توسط آقایان بال و براوان ارائه گردید.در این تحقیق رفتار بازار سرمایه به مثابه این است که سود حسابداری بار و محتوای اطلاعاتی دارد. • دلایل فقدان همبستگی کامل بین سود حسابداری و قیمت اوراق بهادار بکارگیری طیف وسیعی از اطلاعات در مقایسه با سود حسابداری توسط بازار سرمایه نوسانات سود حسابداری بعضا” به دلیل روشها و قواعد حسابداری است که آثار اقتصادی فوری را در بر ندارد.
از رویکرد قراردادی، سود حسابداری آثار رفتاری مسلمی را در بر دارد، اگر چه ممکن است از لحاظ مبانی قابل تفسیر نباشد. • نقشی که سود حسابداری در طیف گسترده ای از قراردادها ایفا می کند، دید روشن تری را در باره رفتار مورد انتظار این سود به دست می دهد. • به عنوان مثال شرکت هایی که به حد تعیین شده برای نسبت بدهی به حقوق صاحبان سرمایه نزدیک می باشند تمایل دارند روش هایی از حسابداری را انتخاب کنند که موجب افزایش سود خالص و در نتیجه بهبود نسبت ذکر شده بشود. نقطه قوت رویکرد قراردادی در این رویکرد تفسیر معانی سود حسابداری مد نظر و مورد تاکید نیست.اما این موضع از نظر برخی دیگر از صاحبنظران، افراطی تلقی می شود. زیرا در بلند مدت لازم است تئوریها مبتنی بر مفاهیمی باشند که اهمیت تفسیری نیز داشته باشند. با این ترتیب ، تئوریهای عملی سود در صورتی معتبر محسوب می شود که معرف مفهوم سود در دنیای واقعی بوده و آثار رفتاری آن قابل رسیدگی باشد. • چـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــرا؟
مفهوم سود عملیات جاری • مفهوم سود عملیات جاری بر اندازه گیری کارائی واحد انتفاعی تاکید دارد و آن را کانون توجه قرار میدهد. • اصطاح کارائی به معنای بکارگیری بهینه منابع واحد انتفاعی در عملیات مربوط و • تحصیل سود است. • در محاسبه سود عملیات جاری ، تاکید اصلی بر اصطلاحات جاریوعملیاتیاست. • در این مفهوم سود ، تنها تغییرات ارزش یا رویدادهایی که زیر کنترل مدیریت و • منتج از تصمیمات دوره جاری است لحاظ می شود.
مفهوم شمول کلی سود(سود جامع) • مفهوم شمول کلی سود به عنوان تغییر در حقوق صاحبان سرمایه، از طریق ثبت رویدادها یا تجدید ارزیابی واحد انتفاعی طی یک دوره مالی ، بجز توزیع سود سهام سرمایه ای، تعریف شده است. این مفهوم توسط هیات استانداردهای حسابداری مالی با عنوان سود جامع مورد اشاره قرار گرفته است. • سود جامع مفهومی گسترده تر از سود خالص است زیرا موارد زیر را نیز در بر می گیرد : • برخی از تغییرات دیگر در داراییهای خالصی که طی دوره مالی شناسایی شده است مانند تعدیل مربوط به تعدیل پول های خارجی • سود خالص از سوی دیگر، شامل اقلامی نیز هست که ماهیت جاری ندارد. به طور مشخص سود خالص و (سود جامع) شامل موارد زیر می با شـــــــــــــد : • آثار برخی از تعدیل های حسابداری دوره های قبل که در دوره های قبل که در دوره های مالی جاری شناسایی شده اند مانند آثار انباشته تغییر در اصول و روشهای حسابداری • تعریف عایدات از دیدگاه هیات استانداردهای حسابداری
بنابراین می توان نوشـــــــــــــــــت : عایدات سود عملیات جاری اقلام غیر مکرر عایدات سود خالص آثار انباشته تغییر در اصول و روشهای حسابداری سود (زیان) تحقق نیافته سود خالص سود جامع • دلایل نحوه اندازه گیری سود از دیدگاه طرفداران شمول کلی سود 1. چنانچه سودهای خالص گزارش شده در هر سال در طول عمر واحد انتفاعی با یکدیگر جمع شوند باید مساوی سود خالص در طول عمر آن بشود. 2. حذف برخی از اقلام بدهکار و بستانکار از محاسبه سود خالص موجب ایجاد امکان هموارسازی یا دستکاری در سودهای سالانه می شود. 3. صورت سود و زیانی که شامل تمامی اقلام بدهکار و بستانکار شناسایی شده طی دوره مالی باشد آسانتر تهیه می شود و برای استفاده کنندگان قابل فهم تر است. 4. افشای کامل ماهیت تغییرات سود طی دوره مالی 5. عدم تماییزآشکار بین اقلام بدهکار و بستانکار مربوط به فعالیتهای عملیاتی و غیر عملیاتی
مفهوم سود به عنوان ارزش افزوده • تعریف ارزش افزوده در اصطلاحات اقتصادی : • مابه التفاوت قیمت بازار محصولات واحد انتفاعی و قیمت کالاها و خدماتی که از طریق انتقال از اشخاص با سایر واحدهای انتفاعی تحصیل شده است.بنابراین تمامی کارکنان، مالکان، اعتباردهندگان و دولت (از طریق دریافت مالیات) دریافت کنندگان سود واحد انتفاعی محسوب ی شوند. • مفهوم ارزش افزوده هنگامی بیشترین معنا را خواهد داشت که در مورد شرکت های بسیار بزرگی که بر زندگی هزاران نفر تاثیر می گذارد و واجد اهمیت اجتماعی و اقتصادی فراتر از منافع محدود سهامداران و مالکان است، بکار گرفته شود. • شامل دستمزد، اجاره، بهره، مالیات، سود سهام پرداختنی به سهامداران و سود توزیع نشده می باشد. مفهوم ارزش افزوده سود تنها در موارد انحلال و تصفیه، سهامداران عادی نسبت به مازاد باقیمانده ذیحق هستند. چنانچه عمر واحد انتفاعی دائمی و نامحدود فرض شود، سهامداران ممکن است هیچوقت مزایای مستقیم و اختصاصی حاصل از انباشت سود واحد انتفاعی را دریافت نکنند.
نتیجه گیری سود حسابداری مهمترین قلم اطلاعاتی حسابداری است که از سامانه رسمی اطاعات حسابداری حاصل می آید.سود حداقل درهفتاد سال گذشته سرفصل هر واحد گزارشگر در رسانه های همگانی است. مفاهیم سود در سه سطح ساختاری، تفسیری(معانی)، عمل(رفتاری) مورد بررسی قرار گرفت که سطح ساختاری خود به دو رویکرد معاملاتی و فعالیتی ،سطح تفسیری به سه بخش سود به عنوان معیار کارائی،سود حسابداری در مقایسه با سود اقتصادی،بازارهای ناقص و ابهام و سطح رفتاری به چهاربخش سود وسیله ای برای پیش بینی،تصمیم گیری مدیریت،رویکرد بازار سرمایه،رویکرد قراردادی تقسیم شدند. سود باید شامل اقلامی از قبیل سود جاری عملیاتی و سود به عنوان ارزش افزوده باشد که حاکی از استفاده اطلاعات سود برای سنجش و عملکرد واحدهای گزارشگر و مدیران آن است.
منابع 1. تئوری حسابداری - دکتر رضا شباهنگ - چاپ اول اردیبهشت 81 - مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی 2. نظریه های حسابداری – دکتر علی ثقفی – چاپ اول 1392 – انتشارات ترمه 3. مقاله سود حسابداری در برابر سود اقتصادی – تالیف دکتر غلامرضا کردستانی و مریم کشاورز هدایتی 4- Barker, Richard, (2008), «On the Definitions of Income, Expenses and Profit in IFRS», ridge Judge Business School, University of Cambridge. 5- Clyde P.Stickney, (2007), “Financial Accounting; an Introduction to Concepts, Methods, and Uses”, South Western Can gage Learning, Canada.
با تشکر از استاد گرامی دکتر خیرالهی و حسن توجه شما دوستان عزیز
