„Sienkiewiczowskie kreacje bohaterów”

1. „Sienkiewiczowskie kreacje bohaterów”

2. Gdzie jest Sienkiewicz???!!!

3. Czy to on???

4. A może ten?

5. Szukamy dalej…

6. Jest !!! Udało się!

7. Kim był Henryk Sienkiewicz? • Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz • herbu Oszyk, pseudonim Litwos • Urodził się 5 maja 1846 w Woli Okrzejskiej, zmarł 15 listopada 1916 w Vevey • polskinowelista, powieściopisarz i publicysta; • jeden z najpopularniejszych pisarzy polskich przełomu XIX i XX wieku.

8. A to ciekawe… Sarkofag Henryka Sienkiewicza w krypcie bazyliki archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie Pierwszy w Polsce pomnik Henryka Sienkiewicza w Bydgoszczy odsłonięty w 1927 w obecności prezydenta RP Ignacego Mościckiego Kurier Warszawski informujący o śmierci Henryka Sienkiewicza Podpis twórcy

9. A to ciekawe… • Niski wzrost był powodem jego kompleksów. • Niezwykle skłonny do chorób gardła i zębów. • Lubiłpolowania i grę w karty. • Miewałproblemy z wymyślaniem • tytułów utworów. • Lubiłozdabiaćswoje prace rysunkami. • Cenił sobie swobodę wypowiedzi. • Gusta literackie: • ulubiony poeta to J. Słowacki, • nie doceniał E. Orzeszkowej. • AdoratorH. Modrzejewskiej.

10. A to ciekawe… • Henryk Sienkiewicz jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1905 r.) za całokształt twórczości !

11. Twórczość • Powieści (wybrane): • Trylogia: • Ogniem i mieczem (1884) • Potop (1886) • Pan Wołodyjowski (1888) • Quo vadis (1896) • Krzyżacy (1900) • W pustyni i w puszczy (1912 ) • Nowele (wybrane): • Janko Muzykant (1878) • Latarnik (1881)

12. Janko Muzykant • Janko Muzykant – nowela; po raz pierwszy ukazała się w "Kurierze Warszawskim" w 1879r.

13. Kim był Janko? Janko był młodym skrzypkiem. Muzykant to przydomek, który nadali dziecku mieszkańcy wsi ze względu na jego zamiłowanie do muzyki. Chłopiec o jasnych włosach, niezwykle wątły i słaby, chudy, z zapadłymi policzkami, wydętym brzuchem, wytrzeszczonymi oczami.

14. Wyróżniało go zamiłowanie do muzyki. To ona rządziła jego życiem i była jedną z naturalnych potrzeb. Słyszał ją wszędzie: zauważał w dźwiękach, które wydawał las, w śpiewie ptaków, w wietrze. Wykradał się w nocy pod karczmę, by móc rozkoszować się brzmieniem skrzypiec. • „W polu grała mu bylica, w sadku pod chałupą ćwirkotały wróble, aż się wiśnie trzęsły! Wieczorami słuchiwał wszystkich głosów, jakie są na wsi, i pewno myślał sobie, że cała wieś gra. Jak posłali go do roboty, żeby gnój rozrzucał, to mu nawet wiatr grał w widłach.” • Jego największym marzeniem było posiadanie prawdziwego instrumentu. Zrobił sobie nawet własne skrzypce z dostępnych mu materiałów i grał na nich, ale nie spełniały one jego oczekiwań.

15. „Nazajutrz powrócili państwo do dworu z Włoch, wraz z panną i kawalerem, co się o nią starał. Kawaler mówił: — Quelbeaupaysquel'Italie. — I co to za lud artystów. On estheureux de chercherlà-bas des talents et de les protéger... — dodała panna. Nad Jankiem szumiały brzozy...” „Pokój ci, Janku!”

16. Przyczyną zguby Janka stała się próba przybliżenia się do swoich marzeń. Zakrada się do dworu, by zobaczyć prawdziwe skrzypce. Jednak został złapany i uznany za złodzieja. Sąd wymierzył mu bardzo surową karę – chłosta – która doprowadziła do śmierci dziecka. „(...) promień słońca wchodził przez szybę i oblewał jasnością złotą główkę dziecka i twarz, w której nie zostało kropli krwi.”

17. Przesłanie… Głównym przesłaniem Sienkiewicza w utworze jest ograniczanie możliwości kształcenia uzdolnionych dzieci ze względu na ich pochodzenie. Przedstawiony świat jest bezduszny, nie dostrzega wyjątkowej, wrażliwej i utalentowanej istoty. Z drugiej strony dialog państwa, wracających zza granicy, mówi o opiece nad utalentowanymi jednostkami. Ludzie z dworu dostrzegają potrzebę opiekowania się uzdolnionymi dziećmi, na razie jednak myślą o włoskich grajkach. Niestety nie wiedzieli oni o istnieniu miejscowego młodego talentu, który potrzebował wsparcia, a nikt mu go nie udzielił… Bo często zdarza się , że ludzie „cudze chwalą, swego nie znają” …

18. Adaptacja filmowa • Janko Muzykant – polski film fabularny z 1930 roku. • W odróżnieniu od literackiego pierwowzoru główny bohater nie umiera w młodym wieku, lecz dzięki swojemu talentowiosiąga sukces i zdobywa szczęście.

19. Latarnik • Latarnik – nowela; po raz pierwszy ukazała się w "Niwie" w 1881.

20. Skawiński Główny bohater to stary Polak, tułacz poszukujący spokojnej posady w miejscu, gdzie mógłby zamieszkać na stałe. Wiódł burzliwe życie, walczył m.in. w powstaniu listopadowym. Następnym etapem jego życia było "szukanie swego miejsca" - podejmował się wówczas wielu zawodów był m.in. harpunnikiem, poszukiwaczem diamentów, posiadał fabrykę cygar oraz wielu innych. Wszystkie te stanowiska tracił w tajemniczych okolicznościach, sam sobie tłumaczył to prześladującym go pechem. Przełomowym momentem w jego życiu było objęcie pracy latarnika w Aspinwall. Tam odnalazł swój upragniony spokój i wiódł ascetyczne życie praktycznie nie wychodząc z latarni.

21. Pewnego dnia, oprócz zapasów żywności, Skawiński otrzymał paczkę z książkami. Znalazł wśród nich „Pana Tadeusza” Mickiewicza. Podczas lektury zapomniał o tym, gdzie jest. Poczuł się znowu jak w swojej ojczyźnie, za którą tak bardzo tęsknił. W końcu zapadł w mocny sen, śnił o Polsce. Następnego ranka otrzymał wiadomość, że przez jego zaniedbanie rozbiła się łódź - nie zapalił latarni. Został zwolniony z posady i musiał wyruszyć na nowe tułacze szlaki. Tym razem miał przy sobie cząstkę swojej ojczyzny – „Pana Tadeusza”.

22. Tytułowy Latarnik tęskni za swoją ojczyzną. Ma potrzebę zbierania wiadomości o tym, co dzieje się w kraju –w czytanych gazetach szuka wiadomości z Europy i Polski. Silne uczucia, jakich doznaje bohater pod wpływem lektury, mają dla niego ogromne znaczenie. „Otwierały się przed nim nowe drogi tułactwa; wiatr porywał znowu ten liść, by nim rzucać po lądach i morzach, by się nad nim znęcać do woli. (…) Na nowe zaś drogi życia miał także na piersiach swoją książkę, którą od czasu do czasu przyciskał ręką, jakby w obawie, by mu i ona nie zginęła...” Ponownie skazany przez los na tułaczkę, nie obawia się jej, gdyż sił dodaje mu rozbudzona na nowo miłośćdoojczyzny…

23. Adaptacja filmowa Latarnik – polski film telewizyjny z 1976 roku, będący adaptacją noweli Henryka Sienkiewicza o tym samym tytule.

24. W pustyni i puszczy • W pustyni i w puszczy – powieść dla młodzieży z 1911; pierwotnie wydana w odcinkach w m.in. „Kurierze Warszawskim”. • Wydanie książkowe miało miejsce w 1911 w Warszawie

25. Książka opowiada o przygodach Stasia Tarkowskiego i Nel Rawlison w Afryce. • Akcja powieści rozgrywa się w XIX w.

26. Ramowy plan wydarzeń • Szczęśliwe dzieciństwo Stasia i Nel. • Święta Bożego Narodzenia (czas na prezenty) • Porwanie. • Szaleńcza jazda przez pustynię. • Audiencja u Mahdiego. • Wąwóz - zabicie lwa i porywacza przez Stasia, uwolnienie Kalego i Mei. • Uwięziony słoń. • Baobab „Kraków” • Choroba Nel. • Nocna wyprawa w poszukiwaniu lekarstwa – ranny geograf. • Uwolnienie Kinga. • Podróż przez sawannę. • W wiosce króla M’Ruy. • Kali królem Wa-hima. • Droga przez Wielką Równinę. • Ocalenie. • Spotkanie po latach.

27. Staś Tarkowski • Polak urodzony w Port Saidzie. • Chłopiec wysportowany, wysoki, silny. Doskonale pływał, jeździł konno. • Niezwykle odporny psychicznie i fizycznie dzielnie znosił trudy podróży. • Był inteligentny, dzielnie radził sobie w nowych, zaskakujących sytuacjach – wpadł na pomysł robienia latawców z prośbą o ratunek. • Chłopiec odważny, potrafił opanować strach w momencie, kiedy strzelał do lwa. Nocą samotnie wybrał się na sawannę, szukać ratunku dla chorej Nel. Opiekował się dziewczynką najlepiej jak potrafił. Nie pozwolił nikomu jej skrzywdzić. • Po zabiciu porywaczy długo odczuwał wyrzuty sumienia, gnębiła go straszliwa rozterka moralna. Nie zaparł się również swojego wyznania przed Mahdim.

28. Przemiana wewnętrzna bohatera • W momencie porwania był zarozumiały, lubił się przechwalać, zaś po szczęśliwym zakończeniu przygód stał się dojrzałym, odpowiedzialnym, skromnym chłopcem. „Staś, trochę niegdyś skłonny do chełpliwości, teraz nie chełpił się wcale. Po prostu zbyt wiele rzeczy dokonał, zbyt dużo przeszedł, zbyt się rozwinął, by nie miał rozumieć, że słowa nie powinny być większe od czynów.”

29. Nel Rawlison • Nel to pełna wdzięku ośmioletnia dziewczynka. Wychowywana przez ojca nigdy nie musiała się trudzić. • Podróż przez Afrykę kształtuje charakter. Otacza miłością zwierzęta. Nikomu nie pozwala wyrządzić krzywdy. Dzielnie staje w obronie Stasia bitego przez porywaczy. Bez szemrania znosi niewygody podróży. • W miarę swych sił wspiera Stasia, nie załamuje się, dodaje otuchy. Nigdy w niego nie zwątpiła, co na pewno pomogło mu uwierzyć w samego siebie. • Jest postacią niedocenioną, ginącą w cieniu wspaniałego Stasia. A przecież została poddana cięższej próbie, bo była młodsza, słabsza, gorzej przygotowana do znoszenia trudów i niewygód.

30. Kali Mea Młoda Murzynka. Wychowywała się nad brzegiem Nilu. Została ofiarowana Nel po śmierci Dinah, kiedy dziewczynce zabrakło piastunki. Była serdecznie przywiązana do Nel, zakochana w Kalim. Gotowa na śmierć razem z ukochanym, gdy konali z pragnienia na pustyni. • Pochodził z plemienia Wa-hima. Dostał się do niewoli. Uznał Stasia za swego pana, bo chłopiec ocalił mu życie. Często służył Stasiowi radą i pomocą. Mocno przywiązał się do dzieci, wyruszył z nimi na wielką wyprawę nad brzeg oceanu. • Bohater zjednuje sobie sympatię czytelnika, dostarcza mu również świetnej zabawy: śmieszny jest bowiem język, którym się posługuje, zabawne są zasady moralne. • „jak Kali ukraść krowę - to dobrze; jak Kalemu ukraść krowę to źle”

32. Adaptacja filmowa • W pustyni i w puszczy – polski film fabularny w reżyserii Gavina Hooda, wyprodukowany w roku 2001. Jest ekranizacją powieści Henryka Sienkiewicza o tym samym tytule.

33. Quo vadis • Quo vadis– powieść historyczna. Opublikowana najpierw w odcinkach w warszawskiej „Gazecie Polskiej”.

34. Quo vadis • Tytuł książki to łaciński zwrot, oznaczający: Dokąd idziesz? • Odwołuje się on do słów Quo vadis, Domine? (Dokąd idziesz, Panie?), wypowiedzianych według legendy (przywołanej również w powieści) przez apostoła Piotra do Chrystusa.

35. Akcja rozgrywa się głównie w Rzymie, podczas końcowych 6 lat panowania Nerona (63–69 r.)

36. Postacie historyczne Neron Petroniusz Należał do najbliższego otoczenia Nerona. Patrycjusz rzymski, wyrocznia elegancji i dobrego smaku. Natura obdarzyła go bystrym i twórczym umysłem, wybitną inteligencją. Miał ogromny wpływ na cezara, którym w rzeczywistości gardził, lecz nie krytykował go wprost, wykorzystując swoją pozycję na dworze. Swoich niewolników traktował z leniwą pobłażliwością, ponieważ był „zbyt wykwintnym, by być dla nich okrutnym”. Potrafił być wrażliwym na ludzką krzywdę i jako jedyny w obliczu męczeństwa chrześcijan powiedział głośno: „dość przelanej krwi!”. Krewny Marka Winicjusza, którego kocha, stara się być mu pomocnym. Człowiek odważny, który nie boi się wyrażać swoich opinii, co przypłaca życiem. Popełnia samobójstwo, a razem z nim ginie to, „co jedynie pozostało ich światu, to jest jego poezja i piękno”. • Neron to władca Imperium Rzymskiego. • Jego rządy opierały się przed wszystkim na zdradzie, podłości. • Otaczał się ludźmi, którzy zawsze go podziwiali i bez sprzeciwu spełniali rozkazy. • Swój czas poświęcał przede wszystkim helleńskiemu życiu, marzył o sławie i występach publicznych. Przekonany o swoim talencie uważał się za wielkiego artystę. • Jego wręcz „potworna miłość własna nie znosiła najmniejszych przygan ni docinków”. • Był człowiekiem próżnym, podstępnym i zachłannym, rozmiłowanym w rozpuście i rozkoszach. • To z jego rozkazu podpalono Rzym. • Dla poddanych był uosobieniem niegodziwości, lecz jednocześnie lud rzymski ochoczo uczestniczył w wyprawianych przez cezara igrzyskach. • Nawet umierając, okazał się tchórzem i nie potrafił popełnić samobójstwa.

38. Święty Piotr Apostoł Święty Paweł z Tarsu Uczeń Chrystusa. Szerzył Jego naukę. Założyciel wielu gmin chrześcijańskich. Obywatel rzymski. Człowiek pełen dobroci, miłości i łagodności. Cechuje go odwaga. Wchodzi do więzień. Odwiedza miejsca kaźni. Ginie śmiercią męczeńską. • Uczeń Chrystusa. To jemu Jezus zostawił pieczę nad chrześcijaństwem. • W momencie gdy zaczyna się akcja powieści, Piotr zbliża się do kresu życia. • Piotr pełnił misję powierzoną mu przez Jezusa. Przebaczał winy, wskazywał drogę, krzepił i pocieszał. • Kiedy rozpoczęły się prześladowania chrześcijan, zwątpił w możliwość nawracania w Rzymie i porzucił miasto. Ugiął się pod brzemieniem starości. • Po widzeniu na drodze Appijskiej (tu padły słowa : Quo vadis, Domine?)postanowił powrócić do Rzymu. • Zginął śmiercią męczeńską.

40. Postacie fikcyjne Marek Winicjusz Ligia Ligia to córka króla Ligów. Ukochana Marka Winicjusza. Chrześcijanka. Była śliczną, młodą dziewczyną. Po prześladowaniach chrześcijan zmieniła się zewnętrznie: „Jakoś więzienie i choroba zgasiły w części jej urodę. […] Osoba niezwykle dobra. Nie czuła do nikogo nienawiści, była troskliwa i litościwa nawet dla Marka, który chciał uczynić ją swoją kochanką. W jej sercu nie było miejsca na niegodne i niemoralne uczucia. • Żołnierz, patrycjusz. Siostrzeniec Petroniusza. • Na początku powieści, gwałtowny i egoistyczny, porywczy. Rozmiłowany w rozkoszy i dobrobycie. • Przemiana Marka rozpoczyna się od momentu poznania Ligii. • Zaczyna spędzać czas z chrześcijanami. Z czasem uczy się hamować gniew: • „jedną z najgłębszych zmian w jego naturze stanowiło to, iż dawniej mierzył ludzi i rzeczy tylko przez własny egoizm, (…) inne serce inaczej czuć i że słuszność nie zawsze toż samo znaczy, co osobista korzyść”. • Nabiera obrzydzenia do życia w rozpuście i do Nerona. • Kiedy Ligia zostaje pojmana i rozpoczynają się prześladowania chrześcijan, Winicjusz staje się człowiekiem pokornym i gorliwym. • Dzięki miłości i nauce wyznawców Chrystusa znalazł odpowiedź na pytanie: „Czym było moje życie? Cierpieniem niezaspokojonej żądzy i zadawaniem sobie cichych pytań bez odpowiedzi”.

42. ChilonChilonides Ursus Pochodził z plemienia Ligów. Niewolnik i opiekun Ligii. Chrześcijanin. Niezwykle silny i sprawny fizycznie. Posiada siłę herosów greckich. Człowiek dobry, ufny, łagodny, kochający. Treścią jego życia było służenie Ligii i miłość do Chrystusa. • ChilonChilonides to filozof, mędrzec i oszust. • Postać o tajemniczej i niechlubnej przeszłości, nie wzbudzająca zaufania. • Chilon był człowiekiem podstępnym, podejrzliwym, zachłannym i zakłamanym. • Udało mu się szybko pozyskać zaufanie chrześcijan. Wydał ich Neronowi. • Nie może spokojnie patrzeć na męki wyznawców Chrystusa. • Wkrótce sam nawraca się na chrześcijaństwo. Przyjmuje chrzest. • Chilon oskarżył cezara o podpalenie Rzymu. • Został poddany torturom. Ginie na krzyżu, rozszarpany przez niedźwiedzia.

44. Krzyżacy • Krzyżacy – powieść historyczna; ukazała się po raz pierwszy w czasopiśmie "Tygodnik Ilustrowany" (1897-1900r.), a w postaci książkowej w roku 1900.

45. Akcja utworu toczy się od 1399 do 1410 (bitwa pod Grunwaldem). • Tłem historycznym Krzyżaków jest fragment historii Polski przedstawiający konflikt jagiellońskiej Polski z zakonem krzyżackim. Kopia rękopisu pierwszej strony powieści

46. Wymowa dzieła • Powieść „Krzyżacy” została napisana w myśl idei „ku pokrzepieniu serc”. • Sienkiewicz przedstawił w niej jeden z najświetniejszych okresów w historii państwa polskiego – pokonanie potęgi Zakonu w bitwie pod Grunwaldem. Przypominając o szlachetności i prawości rycerstwa polskiego, chciał obudzić dumę narodową i miłość do ojczyzny.

47. „Kto przeciw Krzyżakowi rękę podnosi, synem ciemności jest.”

48. Zbyszko z Bogdańca • Zbyszko wywodzi się ze szlacheckiego rodu. Wychowuje go stryj - Maćko. • Jest popędliwy i lekkomyślny. Marzy o rycerskiej chwale, pojedynkach i damie serca. Lubi wykazywać się swoją siłą. Rozpiera go energia, lecz brakuje mu rozsądku. • Wartością nadrzędną dla Zbyszka jest honor rycerski. Słowo rycerskie ma dla niego moc wiążącą, a jako rycerz wyróżnia się odwagą, szlachetnością i wiernością wobec postawionych sobie celów. • Jest osobą lubianą i szanowaną przez polskich rycerzy, księcia Janusza i Annę Danutę oraz zyskuje akceptację Juranda. • Danusia Jurandównazostaje jego damą serca. Gdy dziewczynę porywają Krzyżacy, poprzysięga na nich zemstę. • Śmierć Danusi i cierpienie sprawiają, że z niedojrzałego emocjonalnie młodzieńca staje się mężczyzną. • Przy ukochanej Jagience odzyskuje utracone szczęście, radość życia. Zbyszko to idealny rycerz wierny ojczyźnie i królowi.

49. Jurand ze Spychowa Danusia Jurandówna Danusia jest jedyną córką Juranda ze Spychowa. Przebywa pod opieką księżnej Anny Danuty. Jest nieśmiała, ufna i kochająca. W jej sercu budzi się prawdziwa miłość do Zbyszka. Zostaje uprowadzona przez Krzyżaków; załamuje się psychicznie i popada w obłęd, wkrótce potem umiera. Danusia jest postacią tragiczną, dzieckiem, które poznało wartość prawdziwej miłości, lecz nie zaznało małżeńskiego szczęścia. W ciągu krótkiego życia zachwycała swoją anielską urodą i nawet po śmierci jej twarz pozostała „cicha, ukojona snem nieprzespanym, pogodna i anielska”. • Nienawidzi Krzyżaków. Nieugięty wobec wroga. • Po śmierci żony, staje się mężczyzną posępnym, zawziętym i bezlitosnym. • Jego „żelazne, zemście oddane serce” jest wypełnione bezgraniczną miłością do Danusi – córki. • „Człowiek mający nie tylko ciało, lecz duszę z żelaza” staje się bezwiednie ofiarą spisku Krzyżaków, którzy postanawiają porwać córkę, by zmusić go do upokorzenia się przed Zakonem. • Pojmany i okaleczony przez Zygfryda de Löve. • Zrozpaczony po śmierci Danusi. • Po tej tragedii w twardym, mściwym i okrutnym Jurandzie zachodzi przemiana wewnętrzna: fizycznie wyniszczony, w niczym nie przypomina dawnego rycerza potężnej postury. • Pogrąża się w uniesieniu religijnym, całymi dniami modli się i żyje jak pokutnik. • Uwalnia Zygfryda, człowieka, który odebrał mu ukochaną jedynaczkę, a jego okaleczył.